Hủy hợp đồng trước thời hạn thực hiện nghĩa vụ hợp đồng theo quy định của Công ước viên năm 1980 về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế

ột sự sai sót nghiêm trọng trong bản phát thảo cũng cấu thành một vi phạm dự đoán 
trước. Khi một bên kết luận rằng bên kia không thể sản xuất một sản phẩm đúng tiêu chuẩn mà họ 
đưa ra nếu sản xuất theo bản phát thảo đó, bên bị cáo buộc không đưa ra bất kỳ sự đảm bảo nào 
cho việc khắc phục theo quy định tại Điều 72 (2) CISG, như vậy, đủ yếu tố ‚rõ ràng‛ bên bị cáo buộc 
không thể thực hiện được hợp đồng, bên cáo buộc có quyền tuyên bố hủy hợp đồng theo Điều 72 
CISG. 
Ngoài ra, những trường hợp sau đây cũng được áp dụng Điều 72(1) liên quan đến người mua: 
người mua không thanh toán cho các lô hàng trước đó, người mua không mở được thư tín dụng, 
người mua không mở được thư tín dụng phù hợp, người mua đã không trả tiền cho một lô hàng và 
không cung cấp một sự đảm bảo đầy đủ về việc thực hiện. Những trường hợp sau đây cũng được 
áp dụng Điều 72 (1) liên quan đến người bán: người bán không giảm giá và cam kết giao hàng thời 
trang đúng hạn, người bán cố tình chấm dứt việc giao hàng, người bán từ chối thực hiện yêu cầu 
rằng toàn bộ một con tàu được thuê riêng để vận chuyển hàng hóa, người bán từ chối cam kết đến 
ngày giao hàng và khuyên người mua mua hàng hóa thay thế, người bán tuyên bố rằng không thể 
tìm thấy hàng hóa và khả năng tìm thấy hàng hóa thay thế là thấp, người bán đã cung cấp các bản 
phác thảo thiếu sót cho việc sản xuất hàng hóa và không cung cấp sự đảm bảo đầy đủ về việc cải 
thiện chúng kịp thời [4]. 
Trong vụ Shoes case Germany 14 January 1994 tại Tòa Phúc thẩm Düsseldorf [8]. Vào ngày 31 
tháng 3 năm 1992, Người mua đã đặt hàng 140 đôi giày từ Nhà sản xuất giày (Người bán). Người 
bán không giao giày nếu không nhận được một khoản đảm bảo để thanh toán tiền hàng. Do bên 
mua vẫn còn các hóa đơn khác chưa thanh toán đúng thời hạn trước đó. Tuy nhiên, Người mua 
cũng không trả tiền và cung cấp đảm bảo việc thanh toán hóa đơn giày đã đặt. Do đó, Người bán 
1508 
đã thông báo cho Người mua rằng Người bán sẽ xem xét việc hủy hợp đồng nếu bên mua không 
cung cấp bảo đảm đầy đủ thanh toán. Người bán không nhận được bảo đảm bên bán đã tuyên bố 
hủy hợp đồng. Tòa Phúc thẩm khẳng định: ‚Người bán có quyền tuyên bố hủy hợp đồng thứ hai 
theo Điều 72 (1) và (2) CISG, kể cả trước khi giao hàng rõ ràng là người mua sẽ không trả tiền. Người 
mua đã không thực hiện theo hợp đồng trước mặc dù người bán đã yêu cầu nó nhiều lần và thậm 
chí đã bắt đầu một hành động pháp lý... ‛Như vậy việc không đảm bảo khả năng thanh toán tiền 
hàng cho những hợp đồng trước đó đủ yếu tố rõ ràng rằng bên mua có khả năng gây ra một vi 
phạm cơ bản đến hợp đồng và bên bán tuyên bố hủy hợp đồng theo Điều 72 CISG để hạn chế tổn 
thất khi bên mua không thanh toán tiền cho đơn hàng tiếp theo. 
Những trường hợp sau đây không thể áp dụng Điều 72 CISG: Người bán giữ lại hàng hóa do tranh 
chấp giữa các bên, người bán bày tỏ sự quan tâm đến việc ngừng giao hàng nhưng cũng đồng ý 
tiếp tục đàm phán, người mua không trả tiền được một lần [5]. 
Thứ hai, một bên tuyên bố không thực hiện hợp đồng. Tại Điều 72 (3) CISG quy định: ‚Các quy định 
của khoản trên không áp dụng nếu bên kia đã tuyên bố rằng họ sẽ không thực hiện nghĩa vụ của 
mình‛. 
Hợp đồng có thể được hủy bởi một bên nếu, như được dự tính rõ ràng như Điều 72 (3) CISG, bên kia 
từ chối hợp đồng nói trên, thông qua hành động của họ, hoặc bằng cách tuyên bố rằng họ sẽ 
không thực hiện nghĩa vụ của mình. Ví dụ, người bán hoặc người mua được coi là đã từ chối hợp 
đồng nếu người bán hoặc người mua tuyên bố rằng họ sẽ không thực hiện nghĩa vụ của mình, 
hoặc nếu người bán hoặc người mua từ chối sự tồn tại của hợp đồng mua bán. Ngoài ra, người 
bán được coi là đã từ chối hợp đồng nếu người bán bán lại cho bên thứ ba hàng hóa mà người 
bán đã ký hợp đồng để giao cho người mua, hoặc nếu người bán bán lại nhà máy nơi người bán 
đã cam kết sản xuất hàng hóa cho người mua, hoặc các máy móc mà người bán đã đồng ý sản 
xuất hàng hóa cho người mua. Vì vậy, các cáo buộc nếu được chứng minh, người bán nói rằng sẽ 
‚không còn cảm thấy bắt buộc‛ phải thực hiện và sẽ ‚bán nguyên liệu ở nơi khác‛ cho phép người 
mua hủy hợp đồng. Điều quan trọng cần lưu ý ở đây là nếu bên bị thiệt hại không phản hồi lại việc 
từ chối bằng cách tuyên bố hủy hợp đồng, người bán có thể phải chấp nhận thực hiện nếu bên từ 
chối hợp đồng thay đổi quyết định [1]. 
Sự tuyên bố của một bên không thực hiện nghĩa vụ của mình ngay lập tức tạo điều kiện cho bên 
còn lại có quyền hủy hợp đồng theo Điều 72 (1) (3) CISG. Vì căn cứ để hủy hợp đồng là rất ‚rõ ràng‛ 
dựa trên ý chí của bên tuyên bố, bên tuyên bố hủy hợp đồng đã có căn cứ chắc chắn là bên kia sẽ 
vi phạm hợp đồng mà không có biện pháp nào khắc phục, bên có khả năng bị vi phạm hợp đồng 
tuyên bố hủy hợp đồng để xử lý hợp đồng ngay và hạn chế tối đa tổn thất xảy ra. 
Thứ ba, thông báo trước khi áp dụng biện pháp hủy hợp đồng trước thời hạn thực hiện nghĩa vụ 
hợp đồng. Nếu có đủ căn cứ rõ ràng bên kia sẽ vi phạm cơ bản hợp đồng, bên có khả năng bị vi 
phạm hợp đồng phải gửi thông báo cho bên kia thể hiện ý định hủy hợp đồng và cho phép bên có 
khả năng vi phạm hợp đồng cung cấp những đảm bảo cho khả năng thực hiện nghĩa vụ hợp đồng 
khi đến thời hạn quy định trên hợp đồng. 
1509 
Căn cứ khoản Điều 72 (2) CISG: ‚Nếu có đủ thời giờ, bên có ý định tuyên bố hủy hợp đồng phải gửi 
một thông báo cho bên kia một cách hợp lý để cho phép họ cung cấp những đảm bảo đầy đủ rằng 
họ sẽ thực hiện nghĩa vụ của mình‛. Việc hủy hợp đồng luôn đi cùng với nghĩa vụ thông báo. 
Căn cứ Điều 26 CISG quy định ‚Một lời tuyên bố về việc hủy hợp đồng chỉ có hiệu lực nếu được 
thông báo cho bên kia biết.‛ Điều 72 (2) CISG quy định nếu bên có ý định tuyên bố hủy hợp đồng 
nếu có đủ thời gian phải thông báo cho bên kia. Tuy nhiên, CISG không quy định như thế nào là ‚có 
đủ thời giờ‛. Như vậy có thể hiểu là bên có ý định tuyên bố hủy hợp đồng ngay lập tức phải gửi 
thông báo cho bên còn lại. Vì vậy căn cứ Điều 26 và Điều 72 CISG trường hợp hủy hợp đồng bên 
tuyên bố hủy hợp đồng phải gửi thông báo về việc hủy hợp đồng cho bên kia và không chậm trễ. 
Hợp đồng có thể được tuyên bố hủy hợp đồng mà không cần thông báo trước về ý định, nếu thông 
báo đó sẽ dẫn đến sự chậm trễ sẽ gây phương hại đến lợi ích của bên liên quan. Gửi thông báo về 
ý định không phải là điều kiện để tuyên bố hủy nếu khoảng thời gian giữa thời điểm thông báo sẽ 
được đưa ra và hết thời gian thực hiện sẽ quá ngắn để người nhận thông báo cung cấp đảm bảo 
thực hiện đầy đủ phù hợp với Điều 72 (2) CISG. Nói cách khác, thông báo cho bên kia là không cần 
thiết trong trường hợp ngày giao hàng gần đến mức không thể đảm bảo đầy đủ kịp thời. Thật vậy, 
"đối tượng của yêu cầu thông báo là cho phép bên kia cung cấp sự đảm bảo thực hiện đầy đủ.‛ 
Thông báo phải "hợp lý" và chỉ hợp lý nếu người nhận có cơ hội đảm bảo thực hiện [1]. CISG buộc 
bên có ý định hủy hợp đồng phải cho phép bên kia thể hiện khả năng thực hiện hợp đồng khi đến 
hạn. Đây có thể được xem là bước xác minh khả năng thực hiện hợp đồng của bên có khả năng vi 
phạm nhằm củng cố thêm về sự phán đoán của bên có ý định hủy hợp đồng. Trong trường hợp 
bên có khả năng vi phạm không thể bảo đảm khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình khi đến hạn 
thực hiện nghĩa vụ thì bên còn lại có thể thực hiện chế tài hủy hợp đồngmà không phải lo lắng về 
phán đoán của mình [2]. 
2 THỰC TIỄN ÁP DỤNG QUY ĐỊNH HỦY HỢP ĐỒNG TRƯỚC THỜI HẠN THỰC 
HIỆN NGHĨA VỤ HỢP ĐỒNG THEO QUY ĐỊNH CỦA CÔNG ƯỚC VIÊN 1980 
VỀ HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA QUỐC TẾ VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT HOÀN 
THIỆN PHÁP LUẬT VIỆT NAM 
Việt Nam gia nhập Công ước Viên 1980 về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế đã đem lại cho 
Việt Nam và doanh nghiệp Việt Nam những lợi ích đáng kể cả về kinh tế lẫn pháp lý. Trong 85 quốc 
gia thành viên của Công ước Viên năm 1980, có sự góp mặt của các quốc gia thuộc các hệ thống 
pháp luật khác nhau, các quốc gia phát triển cũng như các quốc gia đang phát triển trên mọi châu 
lục. Hầu hết các cường quốc về kinh tế trên thế giới (Hoa Kỳ, Pháp, Đức, Canada, Australia, Nhật 
Bản,) đều đã tham gia CISG. Sự thành công của Công ước Viên 1980 được khẳng định trong thực 
tiễn với hơn ¾ giao dịch thương mại được CISG điều chỉnh và là một phần không thể thếu trong nền 
kinh tế nước ta (cả xuất khẩu và nhập khẩu) [3]. Thực tiễn áp dụng biện pháp hủy hợp đồng trước 
thời hạn thực hiện nghĩa vụ hợp đồng phổ biến ở pháp luật các nước thành viên. 
Chế tài hủy hợp đồng trước thời hạn thực hiện nghĩa vụ hợp đồng quy định ở Điều 72 CISG nếu 
trước ngày quy định cho việc thực hiện hợp đồng mà thấy hiển nhiên rằng một bên sẽ gây ra một vi 
phạm cơ bản đến hợp đồng, bên kia có thể tuyên bố hủy hợp đồng. Một bên trong hợp đồng có 
1510 
quyền tuyên bố hủy hợp đồng trước ngày thực hiện hợp đồng nếu có bằng chứng cho rằng bên 
còn lại không có khả năng thực hiện nghĩa vụ. 
Trong Luật Thương mại 2005 Khoản 2 Điều 313 quy định ‚Trường hợp một bên không thực hiện 
nghĩa vụ đối với một lần giao hàng, cung ứng dịch vụ là cơ sở để bên kia kết luận rằng vi phạm cơ 
bản sẽ xảy ra đối với những lần giao hàng, cung ứng dịch vụ sau đó thì bên bị vi phạm có quyền 
tuyên bố huỷ bỏ hợp đồng đối với những lần giao hàng, cung ứng dịch vụ sau đó, với điều kiện là 
bên đó phải thực hiện quyền này trong thời gian hợp lý‛. Theo đó một bên có quyền hủy hợp đồng 
nếu trước đó bên còn lại không thực hiện nghĩa vụ cho một lần giao hàng hay cung ứng dịch vụ 
làm cơ sở để hủy hợp đồng cho những lần giao hàng, cung ứng dịch vụ sau đó. Khác với CISG Luật 
Thương mại 2005 cho phép bên bị vi phạm hợp đồng hủy hợp đồng khi hợp đồng bắt đầu có hiệu 
lực bên thực hiện nghĩa vụ vi phạm một phần hợp đồng là căn cứ để bên bị vi phạm hủy một phần 
hợp đồng còn lại. CISG cho phép bên bị vi phạm tuyên bố hủy hợp đồng trước thời hạn thực hiện 
nghĩa vụ khi thấy chắc chắn rằng bên còn lại sẽ vi phạm cơ bản hợp đồng, không để đến khi bên vi 
phạm thực hiện nghĩa vụ thì có căn cứ xác định vi phạm mà CISG cho phép bên bị vi phạm được 
quyền hủy hợp đồng nếu chắc chắn rằng bên còn lại sẽ gây ra một vi phạm cơ bản đến hợp đồng 
khi hợp đồng chưa được thực hiện. Luật Thương mại 2005 chỉ thừa nhận việc hủy hợp đồng trước 
thời hạn thực hiện nghĩa vụ trong hợp đồng giao hàng từng phần, cung ứng dịch vụ. CISG cho phép 
hủy mọi hợp đồng trong phạm vi áp dụng của công ước (CISG không áp dụng cho hợp đồng cung 
ứng dịch vụ Điều 3.2 CISG). 
Trong Bộ luật Dân sự 2015 Điều 425 quy định ‚Trường hợp bên có nghĩa vụ không thể thực hiện 
được một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình làm cho mục đích của bên có quyền không thể 
đạt được thì bên có quyền có thể hủy bỏ hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại‛. Theo quy định 
tại Điều 425 BLDS thì bên bị vi phạm hợp đồng có quyền hủy hợp đồng khi bên vi phạm không thực 
hiện một phần hay toàn bộ nghĩ vụ của mình, vì nhiều nguyên nhân khác nhau như: không có khả 
năng thực hiện nghĩa vụ, xảy ra sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan Tương tự như 
luật thương mại bộ luật dân sự cho phép bên bị vi phạm có quyền hủy hợp đồng. Khi hợp đồng bắt 
đầu thực hiện mà bên vi phạm không có khả năng thực hiện được hợp đồng thì bên có quyền yêu 
cầu hủy hợp đồng. Việc không thực hiện được nghĩa vụ cả hai bên trong hợp đồng đều thấy rõ 
ràng sự vi phạm. Bên có quyền nhận thấy bên có nghĩa vụ không thể thực hiện được nghĩa vụ dẫn 
đến mục đích hợp đồng không đạt được nên việc hủy hợp đồng trước khi bên có nghĩa vụ thực hiện 
và yêu cầu bồi thường thiệt hại là việc cần thiết để tránh những tổn thất không đáng có. 
Có thể nhận thấy Điều 72 CISG quy định một bên hủy hợp đồng khi bên còn lại chưa đến hạn thực 
hiện hợp đồng. Luật Thương mại 2005 cho phép bên bị vi phạm hủy trong trường hợp giao kết hợp 
đồng giao hàng, cung ứng dịch vụ từng phần mà bên vi phạm đã vi phạm trong việc thực hiện 
nghĩa vụ trước đó. Ở đây điểm giống nhau là Luật Thương mại 2005 cho phép hủy hợp đồng trước 
thời hạn thực hiện nghĩa vụ hợp đồng cho những lần giao hàng tiếp theo mà bên bị vi phạm cho 
rằng việc không thực hiện nghĩa vụ cho lần giao hàng trước đó dẫn đến những lần giao hàng tiếp 
theo sẽ không có khả năng thực hiện. Vì vậy pháp luật Việt Nam cần học hỏi CISG quy định chi tiết 
hơn trong trường hợp hủy hợp đồng trước thời hạn thực hiện nghĩa vụ hợp đồng nhằm giúp cho 
1511 
bên bị vi phạm chủ động hơn, đặc biệt là khi bên kia cố ý hoặc tuyên bố rõ ràng ý định không thực 
hiện hợp đồng. 
Tóm lại, qua những vấn đề phân tích tác giả nhận ra rằng biện pháp hủy hợp đồng dựa trên một vi 
phạm được dự đoán trước chứ không phải là một hành vi thực sự xảy ra cần phải được kiểm soát 
chặt chẽ. Mục đích chính của CISG là bảo vệ lợi ích của bên mà họ đã trở nên "rõ ràng" một cách 
khách quan sau khi ký kết hợp đồng, rằng bên kia sẽ vi phạm cơ bản. Luật Thương mại 2005 đã có 
đề cập đến vấn đề hủy hợp đồng trước thời hạn thực hiện nghĩa vụ hợp đồng, Bộ luật Dân sự năm 
2015 cũng có đề cập nhưng chưa được hoàn chỉnh. CISG đã có điểm tiến bộ vượt trội hơn so với 
pháp luật Việt Nam. Một bên không nên tiếp tục bị ràng buộc bởi hợp đồng khi bên kia không thể 
thực hiện được nghĩa vụ cơ bản của mình, thậm chí là trước thời hạn các bên thực hiện hợp đồng. 
Pháp luật hợp đồng của Việt Nam nên học hỏi CISG hoàn thiện quy định hủy hợp đồng trước thời 
hạn thực hiện nghĩa vụ hợp đồng. Hiện nay luật thương mại năm 2005 mới cho phép hủy hợp 
đồng khi có hành vi vi phạm của một bên. Nói cách khác, cơ sở hủy hợp đồng của Luật Thương mại 
năm 2005 là hành vi vi phạm và những tổn thất thực tế. Tuy nhiên, cơ sở hủy hợp đồng của Công 
ước Viên năm 1980 lại là khả năng thực tế mà một bên gây ra hành vi vi phạm. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Mercédeh Azeredo da Silveira, Anticipatory Breach under the United Nations Convention on 
Contracts for the International Sale of Goods, xem tại 
https://cisgw3.law.pace.edu/cisg/biblio/azeredo.html#iii. Truy cập ngày 25/5/2020. 
[2] Tài liệu học tập Luật Thương mại quốc tế, 2019, Trường Đại học Công nghệ TP.HCM, Nguyễn 
Chí Thắng. 
[3] Ủy ban tư vấn về Chính sách Thương mại Quốc tế - VCCI, Báo cáo đề xuất Việt Nam gia nhập 
Công ước Viên 1980. Nguồn: 
nam-gia-nhap-cong-uoc-vien-1980 truy cập ngày 26/4/2020. 
[4] UNCITRAL Digest of case law on the United Nations Convention on the International Sale of 
Goods, 2012, Digest of Article 72 case law‛, mục 6 và 7. Nguồn 
 truy cập ngày 20/4/2020. 
[5] Digest of case law on the United Nations Convention on the International Sale of Goods, 2012, 
Digest of Article 72 case law‛, mục 8. Nguồn 
2012-72.html#10 
[6] Vụ Computer equipment số 161/1994 tại Trọng tài thương mại quốc tế, Phòng Thương mại và 
Công nghiệp Liên Bang Nga Xem tình tiết và phán quyết vụ kiện tại 
[7] Vụ Shoes 1992 tại Tòa án Quận Berlin, Đức, Xem tình tiết và phán quyết vụ kiện tại 
[8] Vụ Shoes case Germany 14 January 1994 tại Tòa phúc thẩm Düsseldorf, Xem tình tiết và 
phán quyết tại