Bài giảng Cơ cấu tổ chức quản lý - Ninh Thị Minh Tâm

CƠ CẤU TỔ CHỨC QUẢN LÝ 
Ths Ninh Thi ̣ Minh Tâm 
GVC Khoa Quản ly ́ Kinh tê ́ 
Học viện Chính trị KV I 
 I. Những vấn đề chung về cơ cấu tổ chức quản lý: 
 1 Khái niệm: 
 - Là hệ thống bao gồm các bộ phận khác nhau có mối liên hệ với 
nhau, được chuyên môn hóa và có những quyền hạn, trách nhiệm 
nhất định, được bố trí theo những cấp, những khâu khác nhau 
nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng quản lý và đạt mục tiêu đã 
đề ra. 
 - Là tổng thể các khâu khác nhau được chuyên môn hóa và sắp xếp 
theo từng cấp tạo thành một thể thống nhất. 
 Là hình thức phân công nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm 
trong hệ thống. 
 Chỉ ra mối liên hệ giữa các bộ phận, các cấp trong hệ thống. 
2. Thiết kế cơ cấu tổ chức 
2.1 Quá trình thiết kế cơ cấu tổ chức: 
 Bước 1: Xác định mô hình tổng quát 
 Bước 2: Chuyên môn hóa/phân công công việc 
 Bước 3: Xây dựng các bộ phận và phân hệ của cơ cấu 
 - Bộ phận hóa các công việc 
 - Hình thành cấp bậc quản lý 
 - Giao quyền hạn 
 - Xây dựng cơ chế phối hợp 
 Bước 4: Thể chế hóa cơ cấu tổ chức: 
 - Xác định sơ đồ tổ chức 
 - Mô tả vị trí công tác 
 - Xây dựng sơ đồ phân bổ quyền hạn quyết định 
2.2 Nguyên tắc thiết kế cơ cấu tổ chức quản lý 
 Thống nhất chỉ huy. 
 Gắn với mục tiêu. 
 Chuyên môn hóa 
 Hiệu quả. 
 Linh hoạt/thích nghi. 
2.3 Yêu cầu đối với một cơ cấu tổ chức quản lý tối ưu: 
 - Tính tối ưu 
 - Tính linh hoạt 
 - Đảm bảo độ tin cậy trong hoạt động 
 - Đảm bảo tính kinh tế của quản lý. 
 3 Các nhân tố ảnh hưởng đến cơ cấu tổ chức quản lý: 
 (1) Chiến lược phát triển của hệ thống: 
 - Xây dựng chiến lược mới 
 - Phát sinh các vấn đề quản lý 
 - Giải pháp lựa chon cơ cấu tổ chức mới, thích hợp hơn. 
 (2) Các nhân tố thuộc đối tượng quản lý: 
 - Trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, của khoa học công 
nghệ, phân công lao động xã hội. 
 - Tính chất và đặc điểm của ngành, lĩnh vực quản lý, 
 (3) Các nhân tố thuộc cơ chế quản lý: 
 (4) Các nhân tố thuộc về thiết chế, thể chế chính trị xã hội và tổ chức 
nhà nước. 
II Các kiểu cơ cấu tổ chức quản lý cơ bản: 
1. Cơ cấu trực tuyến 
 - Mỗi cấp chỉ có một thủ trưởng cấp trên trực tiếp. 
 - Quan hệ trong cơ cấu tổ chức được xác định theo chiều dọc 
 - Công việc quản lý được tiến hành theo tuyến. 
 * Ưu điểm: 
 - Đảm bảo chế độ một thủ trưởng 
 - Người thừa hành chỉ nhận mệnh lệnh từ một cấp trên trực tiếp 
 - Chế độ trách nhiệm rõ ràng. 
 * Nhược điểm: 
 - Người lãnh đạo phải có kiến thức toàn diện. 
 - Chuyên quyền độc đoán trong công việc. 
 - Hạn chế sử dụng các chuyên gia có trình độ. 
 Thích hợp với tổ chức quản lý có quy mô nhỏ, nhiệm vụ không 
phức tạp. 
2. Cơ cấu tổ chức quản lý theo chức năng: 
 - Có sự tồn tại các đơn vị chức năng. 
 - Không theo tuyến. 
 - Các đơn vị chức năng có quyền chỉ đạo các đơn vị trực tuyến 
 => Một cấp dưới có thể có nhiều cấp trên trực tiếp. 
 * Ƣu điểm: 
 - Sử dụng được các chuyên gia giỏi trong việc ra quyết định. 
 - Không đòi hỏi nhà quản lý phải có kiến thức toàn diện. 
 - Tuân theo nguyên tắc chuyên môn hóa ngành nghề. 
 * Nhƣợc điểm: 
 - Khó thực hiện nguyên tắc thống nhất chỉ huy. 
 - Chế độ trách nhiệm không rõ ràng. 
 - Sự phối hợp giữa lãnh đạo và các bộ phận chức năng khó khăn. 
3. Cơ cấu hỗn hợp (trực tuyến- chức năng- tham mƣu) 
 - Có sự tồn tại các đơn vị chức năng nhưng chỉ đơn thuần về 
chuyên môn, không có quyền chỉ đạo các đơn vị trực tuyến. 
 - Người lãnh đạo trực tuyến chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động 
và được toàn quyền quyết định trong đơn vị mình phụ trách. 
* Ƣu điểm: 
 Có được ưu điểm của cơ cấu trực tuyến và cơ cấu chức năng. 
* Nhƣợc điểm: 
 - Nhiều tranh luận xảy ra, nhà quản lý phải thường xuyên giải 
quyết. 
 - Họp nhiều, lãng phí thời gian. 
 - Hạn chế sử dụng kiến thức chuyên môn.