Phát huy năng lực tự học, tự sáng tạo cho học viên học tiếng Nga chuyên ngành tại Học viện Kỹ thuật Quân sự thông qua phương pháp dự án

 
bị máy tính (54 chiếc) cài các phần mềm học tiếng Nga tiên tiến, có kết nối internet dành riêng cho học 
viên học tiếng Nga do giáo viên khoa Ngoại ngữ quản lí. Điều này góp phần hỗ trợ học viên về không gian 
cũng như công cụ học tập; thứ bảy, đội ngũ giáo viên trẻ, năng động, dễ dàng tiếp cận với các phương pháp 
dạy học mới. Phần lớn trong số họ tốt nghiệp hoặc có trải qua các khóa thực tập nâng cao nghiệp vụ sư 
phạm tại các trường Đại học của Liên bang Nga. Câu hỏi nghiên cứu được đặt ra là: Liệu có sự tiến bộ đối 
với học viên học ngoại ngữ tiếng Nga tại HVKTQS trong việc đọc hiểu các văn bản tiếng Nga chuyên 
ngành nếu giáo viên giảng dạy theo phương pháp dự án hay không? 
3.3. Đưa giải pháp can thiệp vào thực nghiệm 
Để kiểm chứng hiệu quả của phương pháp dạy học theo dự án đối với dạy đọc hiểu tiếng Nga chuyên 
ngành, năm học 2018-2019 chúng tôi có đề nghị áp dụng phương pháp này vào dạy cho lớp Xe quân sự. 
Tiến trình dạy học được xây dựng dựa trên lí luận về phương pháp dạy học theo dự án đã được các nhà 
khoa học nghiên cứu và trình bày trong các tài liệu khoa học. Theo đó, có khá nhiều quan điểm khác nhau 
về sự phân chia các giai đoạn trong tiến trình thực hiện: như K. Frey xây dựng tiến trình gồm có các bước: 
sáng kiến dự án, thảo luận về sáng kiến, lập kế hoạch, thực hiện dự án, kết thúc dự án và đi đôi với nó còn 
có phần kiểm tra, trao đổi và điều chỉnh trong quá trình thực hiện dự án; Tác giả Đỗ Hương Trà phân chia 
tiến trình dạy học dự án thành các pha: chuẩn bị, thực hiện và khai thác một cách sư phạm các hoạt động 
học sinh thực hiện trong quá trình tương tác giữa họ và đặc biệt là tương tác với mạng tin học. Trong luận 
án tiến sĩ của mình, tác giả Lê Khoa xây dựng quy trình dạy học theo dự án gồm ba bước: chuẩn bị dự án, 
thực hiện dự án và đánh giá dự án (Lê Khoa, 2015). Khi ứng dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy đọc 
hiểu văn bản tiếng Nga chuyên ngành cho học viên tại HVKTQS chúng tôi tiếp thu các ý kiến của các nhà 
khoa học, tuy nhiên có sửa đổi cho phù hợp với đặc thù môn học và điều kiện học tập. Tiến trình thực hiện 
cụ thể như sau: 
Bước 1: Chuẩn bị dự án 
- Giáo viên gợi ý học viên lựa chọn đề tài cho dự án học tập. Đề tài đó học viên có thể tự do lựa chọn nhưng 
phải đảm bảo phù hợp với nội dung, chương trình môn học. Ví dụ, khi dạy đọc hiểu các văn bản tiếng Nga 
chuyên ngành Xe quân sự, chúng tôi có gợi ý học viên chọn một trong các chủ đề để làm đề tài dự án. Đó 
có thể là: Dự án tìm hiểu về xe bán phà GSP (Гусеничный самоходный паром ГСП), dự án tìm hiểu về 
Xe khắc phục vật cản IMR-2M (Инженерная машина разграждения ИМР-2М), dự án tìm hiểu về Máy 
ủi B12 (Бульдозер Б-12), dự án tìm hiểu Xe vượt sông PTS-2 (Плавающий гусеничный транспортер 
ПТС-2)... 
- Học viên lựa chọn thành viên để lập nhóm, thống nhất lựa chọn đề tài, thảo luận và đưa ra mục tiêu dự 
án, các hướng giải quyết, những công việc cụ thể cần thực hiện, thời gian thực hiện, người thực hiện, 
phương pháp thực hiện, v.v. 
- Giáo viên hướng dẫn học viên lập kế hoạch thực hiện dự án, định hướng mỗi nhóm có thể lựa chọn một 
loại xe quân sự và khai thác các khía cạnh về: lịch sử xuất hiện, vai trò, cấu tạo, đặc tính kỹ thuật, nguyên 
tắc hoạt động, sử dụng trong điều kiện chiến đấu, bảo dưỡng, bảo trì... Giáo viên gợi ý phương thức trình 
bày sản phẩm có thể là: thuyết trình, quay video clip, phỏng vấn, tổ chức gameshow, hoặc làm sản phẩm 
mô hình... tài liệu tham khảo là giáo trình, tài liệu do giáo viên cung cấp và tự khai thác các nguồn khác 
nhau. 
Bước 2: Thực hiện dự án 
- Các nhóm bắt tay vào nghiên cứu, tìm kiếm, thu thập thêm tài liệu, tập trung vào thực hiện nhiệm vụ được 
giao, thường xuyên thảo luận báo cáo tiến độ công việc, đánh giá, chỉnh sửa để đạt được mục tiêu của dự 
án, tạo ra sản phẩm dự án có chất lượng. 
- Giáo viên theo dõi tiến độ làm việc, giải quyết những thắc mắc của các nhóm, khuyến khích các nhóm 
thực hiện dự án nghiêm túc, chất lượng, đúng tiến độ. Ở giai đoạn này giáo viên cần tôn trọng kế hoạch đã 
xây dựng của các nhóm, cần tạo điều kiện cho học viên làm chủ hoạt động học tập của mình. 
Bước 3: Hoàn thành dự án 
- Các nhóm hoàn thiện sản phẩm và báo cáo sản phẩm trước giáo viên và tập thể lớp. Sau phần trình bày 
của mỗi nhóm, các nhóm khác và giáo viên nhận xét, bổ sung, đánh giá, cho điểm. 
- Học viên cũng tự đánh giá mình và đánh giá các thành viên khác trong nhóm của mình theo các tiêu chí: 
thái độ làm việc, mức độ đóng góp, chất lượng công việc. 
- Giáo viên nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm toàn bộ quá trình thực hiện dự án và sản phẩm của các dự 
án. Tuyên dương các nhóm có thái độ làm việc nghiêm túc, các dự án có sản phẩm chất lượng. Rút kinh 
nghiệm các học viên còn chưa tập trung vào thực hiện nhiệm vụ của dự án. 
Môn học tiếng Nga chuyên ngành tại HVKTQS gồm 45 tiết được giảng dạy trong 15 tuần, mỗi tuần 
một buổi, mỗi buổi ba tiết. 13 tiết đầu (tương đương 5 buổi học) chúng tôi giới thiệu cho học viên về từ 
vựng và ngữ pháp đặc trưng của văn bản tiếng Nga chuyên ngành kĩ thuật quân sự. Học viên sẽ được làm 
quen, củng cố, ghi nhớ, luyện tập các thuật ngữ quân sự và các thuật ngữ chuyên ngành hẹp, phân tích, dịch 
ra tiếng mẹ đẻ các câu chứa các cấu trúc ngữ pháp đặc trưng thông qua các dạng bài tập khác nhau. Nghĩa 
là học viên được trang bị các kĩ năng ngôn ngữ (từ vựng, ngữ pháp) chuẩn bị cho giai đoạn đọc hiểu tiếp 
theo. Sau khi kết thúc 13 tiết đầu tiên, giáo viên giới thiệu cho học viên về phương pháp dự án (2 tiết). 
Trong hai tiết học này, giáo viên và học viên cần thực hiện xong giai đoạn chuẩn bị dự án. Học viên thực 
hiện dự án trong thời gian 8 tuần. Tuần thứ 9 và tuần thứ 10 là thời gian hoàn thành dự án. 
3.4. Kết quả thực nghiệm 
Sau thời gian 8 tuần thực hiện, 100% các nhóm hoàn thành mục tiêu dự án, có sản phẩm trình bày 
trước giáo viên và tập thể lớp. Để đánh giá kết quả thực hiện dự án của học viên, chúng tôi xây dựng các 
tiêu chí đánh giá về hai mặt: đánh giá năng lực đọc hiểu các văn bản tiếng Nga chuyên ngành và đánh giá 
thái độ học tập, mức độ đóng góp thực hiện các dự án. Với môn học tiếng Nga chuyên ngành, việc đánh 
giá năng lực đọc hiểu chính là đánh giá khả năng tự vận dụng kiến thức ngôn ngữ (từ vựng, ngữ pháp) đã 
được trang bị vào giải quyết những khó khăn gặp phải trong khi đọc, khả năng hiểu chính xác nội dung các 
văn bản chuyên ngành, khả năng phân tích, truyền tải thông tin sang tiếng mẹ đẻ... Nội dung đánh giá này 
do các giáo viên phụ trách lớp trực tiếp thực hiện. Việc đánh giá khả năng sáng tạo, thái độ làm việc, mức 
độ đóng góp vào dự án được học viên tự thực hiện và các bạn cùng nhóm đánh giá lẫn nhau. Để có thêm 
cơ sở kết luận hiệu quả của việc dạy đọc hiểu văn bản tiếng Nga chuyên ngành cho học viên tại HVKTQS 
theo phương pháp dự án sau khi hoàn thành môn học, chúng tôi tiến hành lấy ý kiến người học và giáo viên 
giảng dạy. 
Kết quả cuộc khảo sát thu được như sau: 
- 10/10 học viên được hỏi tỏ ra hứng thú hoặc rất hứng thú với việc thực hiện dự án đọc hiểu các tài liệu 
tiếng Nga chuyên ngành; 
- Việc thực hiện các dự án học tập giúp cải thiện: 
+ Kĩ năng phát hiện và tự giải quyết vấn đề (7/10), 
+ Kĩ năng làm việc nhóm (10/10), 
+ Kĩ năng thu thập, xử lí tài liệu (7/10), 
+ Khả năng tư duy phản biện (7/10), 
+ Khả năng đưa ra nhiều phương án để giải quyết một vấn đề (8/10). 
Tuy nhiên, các học viên cũng đề cập đến những khó khăn khi thực hiện dự án học tập là: việc thực 
hiện các dự án học tập đòi hỏi phải: 
+ Đầu tư nhiều thời gian (7/10), 
+ Có kiến thức liên môn tốt như hiểu biết nhất định về chuyên ngành bằng tiếng mẹ đẻ (10/10), 
+ Sử dụng thành thạo máy vi tính (6/10), 
+ Sử dụng thành thạo các công cụ tìm kiếm, xử lí tài liệu (8/10), 
+ Có kĩ năng làm việc nhóm (10/10), 
+ Tự đưa ra quyết định và tự chịu trách nhiệm (10/10). 
Khi được hỏi, giáo viên giảng dạy cho rằng, các dự án học viên thực hiện đã đạt được mục tiêu dạy 
học. Cụ thể là: 
 Về kiến thức: Sau khi thực hiện xong các dự án, học viên học được các kiến thức về các loại xe-máy 
quân sự như: lịch sử xuất hiện, vai trò, cấu tạo, đặc tính kỹ thuật, nguyên tắc hoạt động, sử dụng trong điều 
kiện chiến đấu, bảo dưỡng, bảo trì... 
Về kĩ năng: Học viên biết vận dụng các kiến thức ngôn ngữ, các kiến thức liên môn đã học vào đọc, 
phân tích, tóm tắt, chuyển tải nội dung văn bản tiếng Nga chuyên ngành sang tiếng mẹ đẻ, xây dựng các 
bài báo cáo, trình bày, nêu được các vấn đề cần nghiên cứu, giải quyết được các vấn đề đó... Mặc dù sản 
phẩm đôi chỗ chuyển dịch sang tiếng mẹ đẻ còn gượng gạo, chưa thoát ý, song cũng thể hiện sự cố gắng, 
nỗ lực của các nhóm để đạt được mục tiêu dự án. 
Về thái độ: Học sinh có hứng thú, có trách nhiệm với việc thực hiện dự án học tập, tích cực tìm kiếm, 
xử lí tài liệu, hợp tác, lắng nghe và tiếp thu ý kiến góp ý của của giáo viên, cũng như đồng đội. 
Tuy nhiên, giáo viên cũng đưa ra các hạn chế khi giảng dạy theo phương pháp dự án đối với kĩ năng 
đọc hiểu văn bản tiếng Nga chuyên ngành là: thay vì cung cấp kiến thức một lần cho tất cả lớp thì giáo viên 
cần nhiều thời gian hơn để hướng dẫn từng nhóm học viên thu thập, xử lí tài liệu, hoàn thành dự án, báo 
cáo, trình bày dự án, đánh giá từng dự án... Liên tục động viên học viên hoàn thành dự án đúng tiến độ, 
đảm bảo chất lượng. 
4. Kết quả nghiên cứu, thảo luận và khuyến nghị 
Như vậy, kết quả thực nghiệm đã phần nào phản ánh được hiệu quả của việc ứng dụng phương pháp 
dự án vào dạy-học đọc các văn bản tiếng Nga chuyên ngành tại HVKTQS. Kết quả thực nghiệm cho thấy 
phương pháp này phù hợp với các điều kiện dạy và học tại môi trường quân đội cụ thể là HVKTQS, phù 
hợp với đặc điểm tâm lí của học viên. Đây là cơ sở thực tiễn để chúng tôi xây dựng khung phương pháp 
làm tài liệu giảng dạy cho giáo viên, cũng như công cụ học tập cho học viên học tiếng Nga chuyên ngành 
tại HVKTQS. 
Một số ý kiến đề xuất nhằm nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Nga chuyên ngành tại HVKTQS là: 
Về phía giáo viên: Thống nhất việc đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng phát huy tính chủ 
động, tích cực, tự học, tự nghiên cứu. Mặt khác giáo viên cũng cần quan tâm hơn đến việc hướng dẫn 
phương pháp học ngoại ngữ cho học viên để giảm bớt các khó khăn về tâm lý cũng như ngôn ngữ khi tiếp 
cận với ngôn ngữ mới, phương pháp dạy học mới ở bậc đại học. 
Về phía học viên: Cần hình thành phương pháp tự học ngoại ngữ bằng cách rèn luyện các kỹ năng 
làm việc nhóm, kĩ năng phát hiện và tự giải quyết vấn đề, kĩ năng thu thập, xử lí tài liệu, kĩ năng phản biện, 
bảo vệ ý kiến,... 
5. Kết luận 
Nhìn chung kết quả nghiên cứu đã đáp ứng những mong đợi và trả lời được câu hỏi nghiên cứu, góp 
phần vào nghiên cứu đa ngành, đạt được các mục tiêu nghiên cứu đã đề ra. Đóng góp của nghiên cứu theo 
chúng tôi quan trọng nhất là: trên cơ sở ứng dụng phương pháp dạy học theo dự án, học viên đã có những 
tiến bộ nhất định trong việc đọc hiểu các tài liệu tiếng Nga chuyên ngành, phục vụ các mục tiêu học ngoại 
ngữ lâu dài. Tuy nhiên, nghiên cứu này vẫn chưa được hoàn chỉnh do chưa thể đưa vào thử nghiệm đại 
chúng. Đó là lý do chúng tôi mong muốn có thể tiếp tục hướng nghiên cứu này trong tương lai. 
Tài liệu tham khảo 
Almeida-Mendes, M.P. (2017). Project-based learning in foreign language classes for Korean students. 
Russian Linguistic Bulletin, 3(11),17-19. 
Apel, H.J., & Knoll, M. (2001). Aus Projiekten lernen. Grundlegung und anregungen. Munchen : 
Oldenburg. 
Bastian, J., & Gujons, H. (1991). Das Projektbuch. Theorie - praxisbeispiele - erfahrungen. Hamburg. 
Beckett, G.H. (2002). Teacher and student evaluations of project-based instruction. TESL Canada Journal, 
19(2), 52-66. 
Đỗ Hương Trà (2011). Các kiểu tổ chức dạy học hiện đại trong dạy học vật lí ở trường phổ thông. NXB 
Đại học Sư phạm. 
Farouck, I. (2016). A project-based language learning model for improving the willingness to communicate 
of EFL students. Proceedings of IMCIC-ICSIT 2016, 145-150. Retrieved from: 
 /EB193TO.pdf. 
Ibrahim, F. (2016). A project-based language learning model for improving the willingness to communicate 
of EFL students. Systemics, Cybernetics and Informatics, 14(2), 11-18. 
Kilpatrick, W.H. (1918). The project method: The use of the purposeful act in the education process. 
Teachers College Record, 19, 319-335. 
Knoll, M. (1997). The project method: Its vocational education origin and international development. 
Journal of Industrial Teacher Education, 34(3), 59-80. 
Lê Khoa (2015). Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án trong dạy học kiến thức về sản xuất và sử 
dụng điện năng cho học sinh trung học phổ thông. Đề tài cấp trường. Trường Đại học Sư phạm - Đại học 
Thái Nguyên. 
Nguyễn Thị Diệu Thảo (2009). Dạy học theo dự án và vận dụng trong đào tạo giáo viên Trung học cơ sở 
môn công nghệ. Luận án Tiến sĩ. Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội. 
Nguyen Thi Van Lam (2011). Project-based learning in teaching English as a foreign language. Journal 
VNU Journal of Science: Foreign Studies, 27, 140-146. 
Nguyễn Văn Cường, & Meier, B. (2010). Một số vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy học ở trường 
Trung học phổ thông. Dự án phát triển giáo dục Trung học phổ thông. Berlin - Hà Nội, Nxb GD Hà Nội. 
Nguyễn Văn Cường (1997). Dạy học Project hay dạy học theo dự án. Thông báo khoa học, 3, 3-7. Trường 
Đại học Sư phạm Hà Nội. 
Stoller, F. (2006). Establishing a theoretical foundation for project-based learning in second and foreign 
language contexts. In G.H. Beckett & P.C. Miller (Eds.), Project-based second and foreign language 
education: Past, present, and future (pp. 19-40). Greenwich, Connecticut: Information Age Publishing. 
DEVELOPING SELF-STUDY ABILITIES OF STUDENTS WHO STUDY 
RUSSIAN FOR SPECIFIC PURPOSES AT MILITARY TECHNOLOGY 
ACADEMY THROUGH PROJECT-BASED METHOD 
Abstract: Thanks to the full awareness of the important role of Russian in the task of building the Army 
and the Fatherland protection, the teaching and learning of this language at Military Technical Academy 
has been one of the top issues in recent years. The final purpose is to equip students with specialized 
Russian reading comprehension skills. In order to improve the quality of teaching and learning, Russian 
lecturers also constantly learn, improve their qualifications, and innovate teaching methods, etc. One of 
the methods allegedly exerting positive effects when teaching Russian for specific purposes is the 
project-based method. The following article refers to the project-based method as a tool to promote self-
learning and self-creation ability of students at Military Technical Academy when studying Russian for 
specific purposes, describing the main stages and activities and showing practical application results of 
this method. 
Key words: Russian, Russian for specific purposes, teaching and learning foreign languages, teaching 
methods, project-based method