Giáo trình mô đun Tiện lệch tâm, tiện định hình

t, 
cắt nhiều dao. 
- Mài sửa lại dao 
- Giảm tốc độ cắt 
- Dùng dung dịch trơn 
58 
- Phoi bám nguội. 
- Khử rung. 
4. Kiểm tra sản phẩm. 
Mục tiêu: 
- Xác định được các tiêu chí đánh giá kỹ thuật cần thiết của sản phẩm; 
- Thực hiện các phương pháp kiểm tra phù hợp với yêu cầu kỹ thuật; 
- Có ý thức bảo quản và giữ gìn dụng cụ, trang thiết bị. 
+ Kiểm tra bằng cảm quan, quan sát bằng mắt thường, đánh giá sơ bộ về 
hình dáng, độ bóng bề mặt lỗ. 
 + Kiểm tra bằng compa đo trong. 
+ Kiểm tra bằng thước cặp, panme đo trong. 
+ Kiểm tra kết hợp compa, thước cặp và panme. 
+ Kiểm tra bằng dưỡng chuẩn. 
5. Vệ sinh công nghiệp. 
Mục tiêu: 
- Biết được trình tự các bước thực hiện vệ sinh công nghiệp; 
- Thực hiện đúng trình tự đảm bảo đạt yêu cầu vệ sinh công nghiệp; 
- Có ý thức trong việc bảo vệ dụng cụ thiết bị, máy móc. 
+ Sắp xếp dụng cụ, thiết bị, vệ sinh công nghiệp. 
+ Cắt điện trước khi làm vệ sinh. 
+ Lau chùi dụng cụ đo, máy tiện. 
+ Sắp đặt dụng cụ, thiết bị. 
+ Quét dọn nơi làm việc cẩn thận, sạch sẽ. 
59 
BÀI TẬP ỨNG DỤNG 
Hãy tiện trục lệch tâm như hình vẽ. 

1
6

3
0
-0
,1

2
0
-0
,1

3
0
-0
,1

1
8
-0
,1
105±0,5
R15
R4 R6
45°
25638320
2x45°
2x45°
R25
60 
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP 
TT Tiêu chí đánh giá 
Cách thức và 
phương pháp đánh 
giá 
Điểm 
tối đa 
Kết quả 
thực hiện 
của 
người 
học 
I Kiến thức 
1 
Các loại dụng cụ, thiết bị 
dùng trong tiện định hình 
bằng dao định hình 
 Vấn đáp, đối chiếu 
với nội dung bài học 
1,5 
1.1 
Liệt kê đầy đủ các loại dụng 
cụ dùng trong tiện tiện định 
hình bằng dao định hình 
1 
1.2 
Liệt kê đầy đủ các loại thiết 
bị dùng trong tiện định hình 
0,5 
2 Vật liệu khi tiện 
Vấn đáp, đối chiếu 
với nội dung bài học 
1 
2.1 
Liệt kê đầy đủ các vật liệu khi 
tiện định hình 
0,5 
2.2 
Liệt kê đầy đủ các loại dung 
dịch làm nguội. 
0,5 
3 Chọn chế độ cắt khi tiện. 
Làm bài tự luận và 
trắc nghiệm, đối 
chiếu với nội dung 
bài học 
3 
4 
Trình bày cách tiện thô biên 
dạng định hình 
Làm bài tự luận, đối 
chiếu với nội dung 
bài học 
1 
5 
Trình bày đầy đủ kỹ thuật tiện 
định hình bằng dao định hình 
Làm bài tự luận, đối 
chiếu với nội dung 
bài học 
2,5 
6 Trình bày đúng phương pháp Làm bài tự luận, đối 1 
61 
kiểm tra chất lượng mặt định 
hình 
chiếu với nội dung 
bài học 
Cộng: 10 đ 
II Kỹ năng 
1 
Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, 
thiết bị đúng theo yêu cầu của 
bài thực tập 
Kiểm tra công tác 
chuẩn bị, đối chiếu 
với kế hoạch đã lập 
1 
2 Vận hành thành thạo máy tiện. 
Quan sát các thao tác, 
đối chiếu với quy 
trình vận hành 
1,5 
3 
Chuẩn bị đầy đủ nguyên nhiên 
vật liệu đúng theo yêu cầu của 
bài thực tập 
Kiểm tra công tác 
chuẩn bị, đối chiếu 
với kế hoạch đã lập 
1,5 
4 Chọn đúng chế độ cắt khi tiện 
Kiểm tra các yêu cầu, 
đối chiếu với tiêu 
chuẩn. 
1 
5 
Sự thành thạo và chuẩn xác 
các thao tác phối hợp hai 
chuyển động khi tiện định 
hình 
Quan sát các thao tác 
đối chiếu với quy 
trình thao tác. 
2 
6 
Kiểm tra chất lượng mặt định 
hình 
Theo dõi việc thực 
hiện, đối chiếu với 
quy trình kiểm tra 
3 
6.1 Chi tiết đúng kích thước 1 
6.2 
Đảm bảo độ tương quan hình 
dáng hình học. 
1 
6.3 
Đảm bảo độ nhám bề mặt theo 
yêu cầu kỹ thuật. 
1 
Cộng: 10 đ 
III Thái độ 
1 Tác phong công nghiệp 5 
1.1 Đi học đầy đủ, đúng giờ Theo dõi việc thực 
hiện, đối chiếu với 
nội quy của trường. 
1 
1.2 
Không vi phạm nội quy lớp 
học 
1 
1.3 Bố trí hợp lý vị trí làm việc 
Theo dõi quá trình 
làm việc, đối chiếu 
1 
62 
 với tính chất, yêu cầu 
của công việc. 
1.4 Tính cẩn thận, chính xác 
Quan sát việc thực 
hiện bài tập 
1 
1.5 
Ý thức hợp tác làm việc theo 
tổ, nhóm 
Quan sát quá trình 
thực hiện bài tập 
theo tổ, nhóm 
1 
2 
Đảm bảo thời gian thực hiện 
bài tập 
Theo dõi thời gian 
thực hiện bài tập, đối 
chiếu với thời gian 
quy định. 
2 
3 
Đảm bảo an toàn lao động và 
vệ sinh công nghiệp 
Theo dõi việc thực 
hiện, đối chiếu với 
quy định về an toàn 
và vệ sinh công 
nghiệp 
3 
3.1 
Tuân thủ quy định về an toàn 
khi sử dụng máy tiện. 
1 
3.2 
Đầy đủ bảo hộ lao động (quần 
áo bảo hộ, giày, mũ) 
1 
3.3 
Vệ sinh xưởng thực tập đúng 
quy định 
1 
Cộng: 10 đ 
KẾT QUẢ HỌC TẬP 
Tiêu chí đánh giá 
Kết quả 
thực hiện Hệ số 
Kết quả 
học tập 
Kiến thức 0,3 
Kỹ năng 0,5 
Thái độ 0,2 
Cộng: 
63 
CÂU HỎI 
Câu 1. Người thợ tiện mặt định hình bằng dao định hình khi 
a. Gia công đơn chiếc 
b. Gia công loạt nhỏ 
 c. Gia công loạt lớn. 
 d. Cả A , B,C 
Câu 2 Để đảm bảo chính xác biên dạng của mặt định hình người thợ phải : 
a. Gá lưỡi cắt chính của dao cao hơn tâm 
b. Gá lưỡi cắt chính của dao thấp hơn tâm 
c. Gá lưỡi cắt của dao đúng tâm 
d. Tất cả đều đúng 
Câu 3 Khi dao tiện định hình bị mòn thường phải mài lại: 
a. Mặt trước. 
b. Mặt sau chính. 
c. Cả mặt trước và mặt sau 
d. Tất cả đều sai 
Chọn câu đúng nhất 
64 
BÀI 7. TIỆN MẶT ĐỊNH HÌNH BẰNG DƯỠNG CHÉP HÌNH 
Giới thiệu: 
 Nội dung chính của bài này là trình bày được cấu tạo và nguyên lý làm việc 
của dưỡng chép hình, gá lắp và điểu chỉnh được dưỡng chép hình đúng quy trình. 
Vận hành được máy và gia công được mặt định hình bằng dưỡng chép hình đúng 
quy trình, đúng yêu cầu kỹ thuật và đảm bảo an toàn lao động. 
Mục tiêu: 
- Trình bày được cấu tạo và nguyên lý làm việc của dưỡng chép hình 
- Gá lắp, điều chỉnh được dưỡng chép hình đúng quy trình, quy phạm đạt yêu 
cầu kỹ thuật và an toàn khi gia công. 
- Vận hành được máy tiện để gia công mặt định hình bằng dưỡng chép hình 
đúng quy trình, quy phạm đạt cấp chính xác 12-10, độ nhám cấp 4-5, đạt yêu cầu 
kỹ thuật, đúng thời gian và an toàn. 
- Phân tích được các dạng sai hỏng, nguyên nhân, và biện pháp khắc phục. 
- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, chủ động và tích cực trong học 
tập. 
Nội dung chính: 
1. Thước chép hình. 
 Mục tiêu: 
- Trình bày được cấu tạo và nguyên lý làm việc của thước chép hình. 
- Bảo quản và sử dụng thước chép hình đúng quy chuẩn. 
- Cẩn thận, tích cực, tự giác trong học tập. 
1.1. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của thước chép hình. 
1.1.1. Cấu tạo của thước chép hình.(hình 7.1) 
65 
.1.2. Nguyên lý làm việc. 
Thân thước 1 được lắp trước thân máy bằng giá đỡ.Trên thân thước lắp thước định 
hình hai mảnh thay thế được 2 và 3 .Hai bề mặt làm việc của chúng ghép thành 
rãnh định hình( cũng có thể dùng 1 tấm liền và phay rãnh định hình trên nó) di 
trượt trong rãnh là con lăn 4 được gắn đầu thanh giằng 5. Thanh giằng lắp cố định 
trên bàn trượt ngang 7 . Bàn trượt ngang lúc này đã được tách khỏi sự liên kết đai 
ốc – trục vít me của nó. 
Trong quá trình tiện, dao thực hiện chuyển động tịnh tiến tự động kết hợp đồng thời 
ngang và dọc nhờ rãnh định hình dẫn con lăn 2 dịch chuyển trong nó truyền cho 
bàn trượt ngang mang dao một lượng tiến ngang cần thiết, có nghĩa là dao đồng 
thời thực hiện chuyển động dọc và chuyển động ngang để tạo mặt định hình trên 
phôi 6. 
Thực hiện việc lấy chiều sâu cắt theo hướng kính bằng tay quay bàn trượt dọc 8. 
Muốn vậy phải xoay bàn trượt dọc 90o cùng chiều kim đồng hồ. 
 Gá lắp và điều chỉnh thước chép hình.(hình 7.2) 
Hình 7.1 Thước chép hình 
1- Thân thước;2,3- Thước chép hình;4- Con lăn; 5- Thanh giằng;6- Phôi; 7- Bàn trượt 
ngang; 8- Tay quay bàn trượt trên 
66 
- Lắp thân thước chép hình đúng vị trí trên thân máy. 
- Tháo tách đai ốc ra khỏi trục vít bàn trượt ngang để bàn trượt tự do. 
- Lắp thước có rãnh định hình đúng vị trí trên thân thước. 
- Lắp con lăn áp sát vào mặt làm việc của rãnh định hình. 
- Lắp con lăn lên đầu cuối của thanh giằng còn đầu kia của thanh giằng lắp cố định 
lên bàn trượt trên. 
- Chạy dao tự động dọc thử. 
2. Phương pháp tiện mặt định hình bằng dưỡng chép hình. 
 Mục tiêu: 
- Trình bày được phương pháp tiện định hình bằng dao định hình. 
- Tiện được mặt định hình bằng dao định hình đạt yêu cầu kỹ thuật. 
- Tuân thủ các quy tắc an toàn vệ sinh công nghiệp 
2.1. Gá lắp, điều chỉnh phôi. 
Gá lắp phôi lên mâm cặp như đối với tiện ngoài 
2.2. Gá lắp, điều chỉnh dao 
Gá lắp dao phá ngoài để tiện đường kính ngoài ngang tâm máy. 
Hình 7.2 Tiện định hình bằng đồ gá chép hình 
67 
2.3. Điều chỉnh máy. 
Điều chỉnh vận tốc cắt như tiện ngoài, giảm chiều sâu cắt và lượng tiến dao khoảng 
25% so với khi tiện ngoài 
2.4. Cắt thử và đo. 
Đưa dao được gắn với dưỡng chép hình chạm vào bề mặt chi tiết, đưa dao ra , lấy 
chiều sâu cắt khoảng 1mm, bật tự động cho dao tiến vào cắt gọt. Dao cắt gọt hết 
chiều dài chi tiết, thực hiện đưa dao ra theo hướng ngang. Dừng máy,đưa dưỡng 
vào kiểm tra khe hở, dùng thước cặp để kiểm tra kích thước. 
2.5. Tiến hành gia công. 
- Tiện mặt đầu. 
- Tiện trụ trơn ngoài để lượng dư theo đường kính 1mm. 
- Lắp và điều chỉnh thước chép hình 
- Tiện thô. 
- Tiện tinh 
Tiện đạt hình dáng sít dưỡng.Đảm bảo an toàn tuyệt đối 
- Kiểm tra 
3. Dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp đề phòng. 
Mục tiêu: 
- Trình bày được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp khắc phục. 
- Thực hiện các biện pháp khắc phục được các dạng sai hỏng. 
Dạng sai hỏng Nguyên nhân Cách đề phòng 
1.Mặt định hình không 
đúng 
- Biên dạng của dưỡng 
chép hình không phù hợp. 
- Lưỡi cắt của dao kém 
-Lắp thước chép hình 
không chính xác 
- Dùng dưỡng để kiểm tra 
từng phần chính xác. 
2. Đường kính mặt 
định hình sai 
- Đặt chiều sâu cắt sai, đo 
sai khi tiện tinh 
- Sử dụng dụng cụ đo và 
du xích chính xác. 
3.Độ nhám không đạt 
- Dao và các cơ cấu liên 
kết bị rơ lỏng 
- Dao mòn 
- Mũi dao nhọn 
- Lượng tiến dao lớn 
- Phoi bám 
- Khử độ rơ 
- Giảm bề rộng lưỡi cắt 
- Mài sửa lại dao có bán 
kính r 
- Giảm chiều sâu cắt, giảm 
lượng tiến dao 
68 
4. Kiểm tra sản phẩm. 
Mục tiêu: 
- Xác định được các tiêu chí đánh giá kỹ thuật cần thiết của sản phẩm. 
- Thực hiện các phương pháp kiểm tra phù hợp với yêu cầu kỹ thuật. 
- Có ý thức bảo quản và giữ gìn dụng cụ, trang thiết bị. 
+ Kiểm tra bằng cảm quan, quan sát bằng mắt thường, đánh giá sơ bộ về 
hình dáng, độ bóng bề mặt lỗ. 
 + Kiểm tra bằng compa đo trong. 
+ Kiểm tra bằng thước cặp, panme đo trong. 
+ Kiểm tra kết hợp compa, thước cặp và panme. 
 + Kiểm tra bằng dưỡng chuẩn. 
Mặt định hình được kiểm tra bằng dưỡng. Đường bao của dưỡng giống như đường 
bao trên chi tiết cần kiểm tra. Khi kiểm tra phải đặt dưỡng tiếp xúc với chi tiết ở 
tiết diện nằm ngang đi qua đường tâm của vật. Dùng mắt quan sát khe hở giữa 
dưỡng và chi tiết gia công. 
69 
5. Vệ sinh công nghiệp. 
Mục tiêu: 
- Biết được trình tự các bước thực hiện vệ sinh công nghiệp; 
- Thực hiện đúng trình tự đảm bảo đạt yêu cầu vệ sinh công nghiệp; 
- Có ý thức trong việc bảo vệ dụng cụ thiết bị, máy móc. 
+ Sắp xếp dụng cụ, thiết bị, vệ sinh công nghiệp. 
+ Cắt điện trước khi làm vệ sinh. 
+ Lau chùi dụng cụ đo, máy tiện. 
+ Sắp đặt dụng cụ, thiết bị. 
+ Quét dọn nơi làm việc cẩn thận, sạch sẽ. 
70 
BÀI TẬP ỨNG DỤNG 
Hãy tiện chi tiết như hình vẽ. 
1x45°
R2
5 5 10 2827
R4
R
1
5 R60R60

2
0
-0
,1

2
5
-0
,1

2
0
-0
,1

1
2
-0
,1

1
2
-0
,1
100±0,5
71 
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP 
TT Tiêu chí đánh giá 
Cách thức và 
phương pháp đánh 
giá 
Điểm 
tối đa 
Kết quả 
thực hiện 
của 
người 
học 
I Kiến thức 
1 
Các loại dụng cụ, thiết bị 
dùng trong tiện định hình 
bằng thước chép hình 
 Vấn đáp, đối chiếu 
với nội dung bài học 
1,5 
1.1 
Liệt kê đầy đủ các loại dụng 
cụ dùng trong tiện tiện định 
hình bằng thước chép hình 
1 
1.2 
Liệt kê đầy đủ các loại thiết 
bị dùng trong tiện định hình 
0,5 
2 
Vật liệu khi tiện 
Vấn đáp, đối chiếu 
với nội dung bài học 
1 
2.1 
Liệt kê đầy đủ các vật liệu khi 
tiện định hình 0,5 
2.2 
Liệt kê đầy đủ các loại dung 
dịch làm nguội. 0,5 
3 
Chọn chế độ cắt khi tiện. Làm bài tự luận và 
trắc nghiệm, đối 
chiếu với nội dung 
bài học 
3 
4 
Trình bày cách tháo lắp thước 
chép hình 
Làm bài tự luận, đối 
chiếu với nội dung 
bài học 
1 
5 
Trình bày đầy đủ kỹ thuật tiện 
định hình bằng thuocws chép 
hình 
Làm bài tự luận, đối 
chiếu với nội dung 
bài học 
2,5 
6 Trình bày đúng phương pháp Làm bài tự luận, đối 1 
72 
kiểm tra chất lượng mặt định 
hình 
chiếu với nội dung 
bài học 
Cộng: 10 đ 
II Kỹ năng 
1 
Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, 
thiết bị đúng theo yêu cầu của 
bài thực tập 
Kiểm tra công tác 
chuẩn bị, đối chiếu 
với kế hoạch đã lập 
1 
2 Vận hành thành thạo máy tiện. 
Quan sát các thao tác, 
đối chiếu với quy 
trình vận hành 
1,5 
3 
Chuẩn bị đầy đủ nguyên nhiên 
vật liệu đúng theo yêu cầu của 
bài thực tập 
Kiểm tra công tác 
chuẩn bị, đối chiếu 
với kế hoạch đã lập 
1,5 
4 Chọn đúng chế độ cắt khi tiện 
Kiểm tra các yêu cầu, 
đối chiếu với tiêu 
chuẩn. 
1 
5 
Sự thành thạo và chuẩn xác 
các thao tác phối hợp hai 
chuyển động khi tiện định 
hình 
Quan sát các thao tác 
đối chiếu với quy 
trình thao tác. 
2 
6 
Kiểm tra chất lượng mặt định 
hình 
Theo dõi việc thực 
hiện, đối chiếu với 
quy trình kiểm tra 
3 
6.1 Chi tiết đúng kích thước 1 
6.2 
Đảm bảo độ tương quan hình 
dáng hình học. 
1 
6.3 
Đảm bảo độ nhám bề mặt theo 
yêu cầu kỹ thuật. 
1 
Cộng: 10 đ 
III Thái độ 
1 Tác phong công nghiệp 5 
1.1 Đi học đầy đủ, đúng giờ Theo dõi việc thực 
hiện, đối chiếu với 
nội quy của trường. 
1 
1.2 
Không vi phạm nội quy lớp 
học 
1 
1.3 Bố trí hợp lý vị trí làm việc 
Theo dõi quá trình 
làm việc, đối chiếu 
1 
73 
 với tính chất, yêu cầu 
của công việc. 
1.4 Tính cẩn thận, chính xác 
Quan sát việc thực 
hiện bài tập 
1 
1.5 
Ý thức hợp tác làm việc theo 
tổ, nhóm 
Quan sát quá trình 
thực hiện bài tập 
theo tổ, nhóm 
1 
2 
Đảm bảo thời gian thực hiện 
bài tập 
Theo dõi thời gian 
thực hiện bài tập, đối 
chiếu với thời gian 
quy định. 
2 
3 
Đảm bảo an toàn lao động và 
vệ sinh công nghiệp 
Theo dõi việc thực 
hiện, đối chiếu với 
quy định về an toàn 
và vệ sinh công 
nghiệp 
3 
3.1 
Tuân thủ quy định về an toàn 
khi sử dụng máy tiện. 
1 
3.2 
Đầy đủ bảo hộ lao động (quần 
áo bảo hộ, giày, mũ) 
1 
3.3 
Vệ sinh xưởng thực tập đúng 
quy định 
1 
Cộng: 10 đ 
KẾT QUẢ HỌC TẬP 
Tiêu chí đánh giá 
Kết quả 
thực hiện Hệ số 
Kết quả 
học tập 
Kiến thức 0,3 
Kỹ năng 0,5 
Thái độ 0,2 
Cộng: 
74 
CÂU HỎI 
Câu 1. Phương pháp tiện định hình bằng thước chép hình được thực hiện khi 
c. Gia công đơn chiếc 
d. Gia công loạt nhỏ 
 c. Gia công loạt lớn. 
 d. Cả A , B,C 
Câu 2 . Khi gia công mặt định hình bằng thước chép hình phôi có thể gá : 
a. Trên mâm cặp không chống tâm 
b.Trên mâm cặp có chống tâm 
c.Trên hai mũi tâm 
d.Tất cả đều đúng 
75 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
-V.A Xlêpinin. Hướng dẫn dạy tiện kim loại. NXB công nhân kỹ thuật, 1977 
- Đnhêjnưi, Chixkin, Toknô. Kỹ thuật tiện. Nhà xuất bản Mir - 1981. 
- Đỗ Đức Cường. Kỹ thuật Tiện. NXB Bộ cơ khí luyện kim.