Giáo trình mô đun Bảo dưỡng và sửa chữa hộp số tự động - Nghề: Công nghệ ô tô

u chỉnh 
 - Dùng cờ lê vặn đai ốc hãm và đai ốc điều chỉnh của dây cáp bướm ga sao cho 
có khoảng cách đúng quy định sau đó hãm chặt đai ốc hãm. 
 6. Kiểm tra hệ thống điều khiển. 
 6.1. Kiểm tra bên ngoài hệ thống điều khiển 
 - Kiểm tra các vết bẩn, vết nứt bên ngoài các cảm biến và bộ điều khiển trung 
 Hình 2-6. Kiểm tra bánh răng và càng sang số 
tâm của hệ thống a- Kiểmđiều trakhiển bánh thuỷ răng lực. b-Kiểm tra càng sang số và bộ đòng 
 tốc 
 - Kiểm tra các đầu nối dây có bị đứt, bẩn hoặc lỏng. 
 6.2. Kiểm tra khi vận hành 
 - Kiểm tra điều khiển cần chọn số khi vận hành ô tô. 
 - Kiểm tra áp suất chuẩn của hộp số ở các vị trí của cần chọn số và tốc độ ô tô. 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 45 
 III. Thực hiện kiểm tra và chẩn đoán hộp số tự động 
 1. Tổ chức chuẩn bị nơi làm việc 
 1.1. Mục đích: 
 - Rèn luyện kỹ năng tháo lắp bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Nhận dạng các bộ phận chính của bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 2.2. Yêu cầu: 
 - Tháo, lắp thành thạo, đúng quy trình và đúng yêu cầu kỹ thuật. 
 - Nhận dạng được các bộ phận bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác. 
 - Đảm bảo an toàn trong quá trình tháo, lắp hộp số hành tinh. 
 - Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng. 
 3.3. Chuẩn bị: 
 a) Dụng cụ: 
 - Dụng cụ tháo lắp bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Khay đựng dụng cụ, chi tiết. 
 - Giá nâng cầu xe, kích nâng và gỗ chèn kê lốp xe. 
 - Đồng hồ so. 
 - Pan me, thước cặp, căn lá.. 
 - Các thiết bị dùng kiểm tra, chẩn đoán hư hỏng bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 b) Vật tư: 
 - Giẻ sạch. 
 - Giấy nhám. 
 - Nhiên liệu rửa, dầu mỡ bôi trơn. 
 - Các van, bộ ly hợp, bộ phanh và joăng đệm thay thế. 
 - Tài liệu phát tay về các quy trình và tra cứu các yêu cầu kỹ thuật sửa chữa 
 bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Bố trí nơi làm việc cho nhóm học viên đủ diện tích, ánh sáng và thông gió. 
 2. Tháo, lắp bộ biến mô 
 A. Quy trình tháo rời bộ biến mô 
 1. Tháo bơm dầu (hình.1-8) 
 - Tháo các bu lông hãm. 
 - Dùng cảo tháo bơm dầu ra khỏi trục stato. 
 2.Tháo vỏ bánh bơm 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 46 
 - Tháo các bu lông hãm. 
 3. Tháo stato 
 - Tháo các bu lông hãm và stato. 
 - Tháo trục stato. 
 4. Tháo rô to tua bin và khoá hãm 
 - Tháo rô to tua bin. 
 - Tháo khoá hãm rô to. 
 5. Làm sạch chi tiết và kiểm tra 
 - Dùng dung dịch rửa và giẻ làm sạch các chi tiết. 
 - Dùng dụng cụ kiểm tra để kiểm tra các chi tiết. 
 3. chẩn đoán hộp số tự động. 
 4. Quy trình lắp 
 Ngược lại quy trình tháo (sau khi thay thế các chi tiết hư hỏng) 
 - Tra dầu, mỡ bôi trơn các chi tiết: ổ bi, các lỗ chốt. 
 - Thay thế các chi tiết theo định kỳ bảo dưỡng (tấm ma sát, phe hãm). 
 - Thay dầu bôi trơn bộ biến mô. 
 Câu hỏi ôn tập : 
 Câu 1: Trình bày đặc điểm sai hỏng hộp số tự động. 
 Câu 2: Trình bày phương pháp kiểm tra sửa chữa hộp số tự động. 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 47 
 BÀI 4:KỸ THUẬT BẢO DƯỠNG VÀ SỬA CHỮA HỘP SỐ TỰ ĐỘNG 
 Mục tiêu thực hiện: 
 1.Trình bày đúng các hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng của hộp số hành tinh. 
 2. Giải thích được các phương pháp kiểm tra bảo dưỡng, sửa chữa hộp số hành tinh. 
 3.Tháo lắp, kiểm tra và bảo dưỡng sửa chữa được hộp số đúng yêu cầu kỹ thuật. 
 Nội dung chính: 
 1. Những hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng của hộp số hành tinh. 
 2. Phương pháp kiểm tra, chẩn đoán và bảo dưỡng, sửa chữa hộp số hành tinh. 
 3. Tháo lắp, kiểm tra và bảo dưỡng sửa chữa được hộp số đúng yêu cầu kỹ thuật. 
 A. Nội dung bảo dưỡng hộp số hành tinh 
 1. Làm sạch bên ngoài và xả dầu bôi trơn. 
 2. Tháo rời hộp số và làm sạch các chi tiết. 
 3. Kiểm tra hư hỏng chi tiết. 
 4. Thay thế chi tiết theo định kỳ (joăng, đệm, các đĩa ma sát, các ổ bi...) 
 5. Lắp các chi tiết và bộ phận. 
 6. Thay dầu bôi trơn. 
 7. Kiểm tra tổng hợp và vệ sinh công nghiệp. 
 B. Quy trình bảo dưỡng hộp số. 
 1. Quy trình bảo dưỡng Bộ biến mô 
 1. Chuẩn bị dụng cụ và nơi làm việc 
 - Vam cảo và bộ dụng cụ tay tháo bộ biến mô. 
 - Dầu bôi trơn, bơm hơi, mỡ bôi trơn và dung dịch rửa. 
 2. Tháo và làm sạch các chi tiết bộ biến mô 
 - Dùng dung dịch rửa, bơm hơi, giẻ sạch để làm sạch, khô bên ngoài bộ biến mô. 
 - Dùng cờ lê và vam cảo tháo rời bộ biến mô. 
 3. Kiểm tra bên ngoài các chi tiết 
 - Dùng kính phóng đại và mắt thường. 
 - Quan sát bên ngoài và bề mặt các chi tiết. 
 4. Bôi trơn các chi tiết 
 - Dùng mỡ bôi trơn. 
 - Bôi trơn các lỗ, bạc xoay và tra mỡ bôi trơn các chi tiết. 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 48 
 5. Lắp các chi tiết của bộ biến mô 
 6. Kiểm tra tổng hợp và vệ sinh công nghiệp 
 2. Thực hành bảo dưỡng hộp số hành tinh 
 2.1. Tổ chức chuẩn bị nơi làm việc 
 2.1.1. Mục đích: 
 - Rèn luyện kỹ năng tháo lắp bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Nhận dạng các bộ phận chính của bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 2.1.2. Yêu cầu: 
 - Tháo, lắp thành thạo, đúng quy trình và đúng yêu cầu kỹ thuật. 
 - Nhận dạng được các bộ phận bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác. 
 - Đảm bảo an toàn trong quá trình tháo, lắp hộp số hành tinh. 
 - Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng. 
 2.1.3. Chuẩn bị: 
 a) Dụng cụ: 
 - Dụng cụ tháo lắp bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Khay đựng dụng cụ, chi tiết. 
 - Giá nâng cầu xe, kích nâng và gỗ chèn kê lốp xe. 
 - Đồng hồ so. 
 - Pan me, thước cặp, căn lá. 
 - Các thiết bị dùng kiểm tra, chẩn đoán hư hỏng bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 b) Vật tư: 
 - Giẻ sạch. 
 - Giấy nhám. 
 - Nhiên liệu rửa, dầu mỡ bôi trơn. 
 - Các van, bộ ly hợp, bộ phanh và joăng đệm thay thế. 
 - Tài liệu phát tay về các quy trình và tra cứu các yêu cầu kỹ thuật sửa chữa 
 bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Bố trí nơi làm việc cho nhóm học viên đủ diện tích, ánh sáng và thông gió. 
 2.2. Tháo, lắp hộp số hành tinh 
 2.2.1. Quy trình tháo hộp số trên xe ô tô 
 1. Làm sạch bên ngoài cụm hộp số 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 49 
 - Chèn các lốp xe chắc chắn và kéo hãm phanh tay. 
 - Dùng bơm nước áp suất cao và phun nước rửa sạch các cặn bẩn bên ngoài gầm 
 ô tô. 
 - Dùng bơm hơi và thổi khí nén làm sạch cặn bẩn và nước bám bên ngoài cụm 
 hộp số. 
 2. Tháo các bộ phận liên quan bên ngoài cụm hộp số hành tinh 
 - Dùng bộ dụng cụ tay nghề sửa chữa ô tô. 
 - Tháo các đầu dây điện, các thanh kéo hoặc dây điều khiển đến hộp số. 
 - Tháo rời đầu đòn ép và thanh kéo ly hợp (vỏ hộp số liền vỏ ngoài bộ ly hợp). 
 3. Tháo truyền động các đăng (hoặc cầu chủ động trước) 
 - Dùng dây treo truyền động các đăng. 
 - Lắp dây treo truyền động các đăng chắc chắn. 
 - Tháo các đai ốc của hai khớp các đăng và đưa các đăng ra ngoài. 
 4. Tháo hộp số khỏi ô tô 
 - Chuẩn bị giá treo, pa lăng chuyên dùng, xe đỡ hộp số và thùng chứa dầu hộp số. 
 - Tháo nắp sàn xe phía trên hộp số và hộp cần chọn số. 
 - Lắp giá treo, pa lăng và treo giữ hộp số và bộ biến mô an toàn. 
 - Xả dầu hộp số và bộ biến mô. 
 - Tháo các bu lông hãm bộ biến mô và hộp số khỏi động cơ. 
 - Đẩy bộ biến mô và hộp số về phía sau và nới lỏng từ từ pa lăng để lấy bộ biến 
 mô và hộp số ra khỏi ô tô. 
 2.2.2. Tháo rời hộp số hành tinh (Đã học trong bài 3) 
 2.2.3. Quy trình lắp 
 Ngược lại quy trình tháo (sau khi sửa chữa và thay thế các chi tiết hư hỏng) 
 Các chú ý. 
 - Kê kích, treo hộp số và chèn lốp xe an toàn khi làm việc dưới gầm xe. 
 - Thay dầu hộp số đúng loại và tra mỡ bôi trơn các chi tiết. 
 - Thay thế các chi tiết theo định kỳ bảo dưỡng. 
 - Lắp đúng vị trí vòng đệm của các bánh răng. 
 - Điều khiển cần chọn số nhẹ nhàng và đủ các vị trí. 
 3. Quy trình sửa chữa hộp số hành tinh 
 3.1. Vỏ hộp số hành tinh 
 a) Hư hỏng và kiểm tra 
 - Hư hỏng chính của vỏ hộp số: nứt, mòn các lỗ lắp ổ bi, mòn vênh các bề mặt 
lắp ghép và chờn, hỏng các lỗ ren. 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 50 
 - Kiểm tra: dùng thước cặp và pan me để đo độ mòn của các lỗ so với tiêu chuẩn 
kỹ thuật (không lớn hơn 0,05 mm) và đo độ vênh của bề mặt lắp ghép so với tiêu chuẩn 
kỹ thuật (độ vêng không lớn hơn 0,01 mm). Dùng kính phóng đại để quan sát các vết 
nứt bên ngoài vỏ hộp số. 
 b) Sửa chữa 
 - Các lỗ lắp bi mòn quá giới hạn cho phép tiến hành mạ thép hoặc lắp ống lót sau 
đó doa lại lỗ theo kích thước danh định. 
 - Các vết nứt nhỏ và các lỗ ren bị chờn hỏng có thể hàn đắp , sửa nguội và ta rô 
lại ren. Các vết nứt có tổng chiều dài vượt quá 100 mm thì phải thay vỏ mới. 
 - Bề mặt lắp ghép mòn, vênh tiến hành mài rà hết vênh. 
 3.2. Các trục của hộp số 
 a) Hư hỏng và kiểm tra 
 - Hư hỏng các trục sơ cấp và trục trung gian: nứt, cong, mòn bề mặt lắp ổ bi cầu, 
phần then hoa và các rãnh phanh hãm, đệm bánh răng. 
 - Kiểm tra: dùng thước cặp, pan me, đồng hồ so để đo độ mòn, cong của trục (độ 
mòn, cong không lớn hơn 0,05 mm) và phanh hãm (hình. 4- 1), và dùng kính phóng đại 
để kiểm tra các vết nứt của trục. 
 b) Sửa chữa 
 - Trục sơ cấp và trục trung gian bị nứt, mòn phần then hoa quá giới hạn cho phép 
cần được thay mới. 
 - Các cổ trục lắp bi và các rãnh lắp phanh hãm bị mòn có thể phục hồi bằng mạ 
thép hoặc hàn đắp sau đó gia công lại kích thước danh định. 
 3.3. Các bánh răng hành tinh và bánh răng trung gian 
 a) Hư hỏng và kiểm tra (hình. 4-1). 
 - Hư hỏng bánh răng: nứt, gãy, mòn bề mặt răng, mòn chốt và cần dẫn. 
 - Kiểm tra: dùng thước cặp, pan me, đồng hồ so để đo độ mòn của các bánh răng 
(độ mòn, vênh không lớn hơn 0,03 mm) và dùng kính phóng đại để kiểm tra các vết nứt. 
 b) Sửa chữa 
 - Bánh răng và chốt bị mòn suốt chiều dài răng, mặt đầu bị xước, sứt mẻ phải 
được thay mới. 
 - Bánh răng bị nứt nhẹ về phía chân răng có thể phục hồi bằng hàn đắp sau đó sửa 
nguội bằng đá mài đạt hình dạng ban đầu. 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 51 
 B/ răng hành tinh Trục trung gian 
 B/ răng trung gian OD 
 Trục trung gian 
 a) b) 
 Đồng hồ so Bánh răng hành tinh 
 sau 
 B/ răng mặt trời kép Bánh răng bao 
 c) d) trước e) 
 Hình 4-1 Kiểm tra hư hỏng các bánh răng hộp số hành tinh 
 a) Kiểm tra độ rơ dọc của bánh răng trung gian; 
 b, d). Kiểm tra khe hở dọc của bánh răng hành tinh 
 c) Kiểm tra mòn bánh răng mặt trời; e) Kiểm tra mặt bích bánh răng bao; 
 * Các chú ý trong sửa chữa 
 - Thay dầu hộp số đúng loại. 
 - Thay thế các chi tiết theo định kỳ bảo dưỡng. 
 - Lắp đúng vị trí vòng đệm của các bánh răng. 
 - Điều khiển cần chọn số nhẹ nhàng và đủ các vị trí. 
 3.4. Sửa chữa ly hợp, phanh nhiều đĩa và khớp một chiều 
 a) Hư hỏng và kiểm tra. 
 - Hư hỏng ly hợp phanh và khớp một chiều: nứt, gãy, mòn vỏ, đĩa ma sát, đĩa ép và 
con lăn khớp một chiều. 
 - Kiểm tra: dùng thước cặp, pan me, đồng hồ so để đo độ mòn của các bánh răng 
(độ mòn, vênh không lớn hơn 0,03 mm) và dùng kính phóng đại để kiểm tra các vết nứt. 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 52 
 b) Sửa chữa 
 - Các đĩa ma sát và đĩa ép bị mòn, nứt và sứt mẻ phải được thay mới. 
 - Khớp một chiều và van bi một chiều mòn phải thay đúng loại. 
 - Vỏ và tang trống phanh mòn và nứt nhẹ có thể phục hồi bằng hàn đắp sau đó gia 
công đạt hình dạng ban đầu. 
 3.5. Hệ thống điều khiển 
 a) Hư hỏng và kiểm tra 
 - Hư hỏng cơ cấu điều khiển: cần điều khiển chọn số và van điều khiển cong mòn, 
cụm van thuỷ lực nứt thân van, mòn các van và gãy yếu lò xo. 
 - Kiểm tra: dùng kính phóng đại để kiểm tra các vết nứt, dùng căn lá, đồng hồ so 
để kiểm tra độ mòn, cong của cần chọn số và các van. Sau đó so với tiêu chuẩn kỹ thuật 
để sửa chữa. 
 b) Sửa chữa 
 - Cần điều khiển chọn số bị cong, vênh có thể nắn lại hết cong. 
 - Các thanh kéo và dây cáp ga mòn hỏng phải thay thế đúng loại. 
 - Các van thuỷ lực và lò xo mòn hỏng đều được thay thế cả cụm chi tiết. 
 4. Thực hành sửa chữa hộp số tự động. 
 4.1. Mục đích: 
 - Rèn luyện kỹ năng tháo lắp bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Nhận dạng các bộ phận chính của bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 4.2. Yêu cầu: 
 - Tháo, lắp thành thạo, đúng quy trình và đúng yêu cầu kỹ thuật. 
 - Nhận dạng được các bộ phận bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác. 
 - Đảm bảo an toàn trong quá trình tháo, lắp hộp số hành tinh. 
 - Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng. 
 4.3. Chuẩn bị: 
 a) Dụng cụ: 
 - Dụng cụ tháo lắp bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Khay đựng dụng cụ, chi tiết. 
 - Giá nâng cầu xe, kích nâng và gỗ chèn kê lốp xe. 
 - Đồng hồ so. 
 - Pan me, thước cặp, căn lá. 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 53 
 - Các thiết bị dùng kiểm tra, chẩn đoán hư hỏng bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 b) Vật tư: 
 - Giẻ sạch 
 - Giấy nhám. 
 - Nhiên liệu rửa, dầu mỡ bôi trơn. 
 - Các van, bộ ly hợp, bộ phanh và joăng đệm thay thế. 
 - Tài liệu phát tay về các quy trình và tra cứu các yêu cầu kỹ thuật sửa chữa 
 bộ biến mô và hộp số hành tinh. 
 - Bố trí nơi làm việc cho nhóm học viên đủ diện tích, ánh sáng và thông gió. 
 4.4. Thực hành sửa chữa hộp số tự động. 
 4.4.1. Làm sạch bên ngoài cụm hộp số hành tinh 
 - Chèn các lốp xe chắc chắn và kéo hãm phanh tay. 
 - Dùng bơm nước áp suất cao và phun nước rửa sạch các cặn bẩn bên ngoài gầm 
ô tô. 
 - Dùng bơm hơi và thổi khí nén làm sạch cặn bẩn và nước bám bên ngoài cụm 
hộp số. 
 4.4.2. Tháo các đầu dây và bộ phận bên ngoài 
 - Tháo các đầu dây điện, dây cáp. 
 - Tháo các bộ phận liên quan bên ngoài hộp số. 
 4.4.3.Tháo các te dầu 
 - Xả dầu hộp số. 
 - Tháo các bu lông hãm các te. 
 - Tháo các te ra khỏi xe. 
 4.4.4.Tháo cụm van thuỷ lực 
 - Tháo các đầu ống dầu đến cụm van. 
 - Tháo các bu lông hãm các te. 
 - Tháo cụm van ra khỏi hộp số. 
 4.4.5. Vệ sinh công nghiệp 
 - Làm sạch và thu dọn dụng cụ. 
 - Vệ sinh công nghiệp. 
 Câu hỏi ôn tập : 
 Câu 1: Trình bày quy trình bảo dưỡng hộp số tự động 
 Câu 2: Trình bày quy trình sửa chữa hộp số tự động. 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 54 
 Tài liệu tham khảo 
 1- Nguyễn Đức Tuyên - Nguyễn Hoàng Thế - Sử dụng - Bảo dưỡng và sửa chữa 
 ô tô - NXB Đại học và giáo dục chuyên nghiệp - Tập I, II -1989. 
 2- Nguyễn Thanh Trí - Châu ngọc Thanh - Hướng dẫn sử dụng bảo trì và sửa 
 chữa xe ô tô đời mới - NXB Trẻ -1996. 
 3- Trần Duy Đức (dịch) - Bảo dưỡng kỹ thuật và sửa chữa ô tô - NXB Công nhân 
 kỹ thuật Hà Nội -1987. 
 4- Thái Nguyễn Bạch Liên - Kết cấu và tính toán ô tô - NXB Giao thông vận tải 
 1984. 
 5- Nguyễn Khắc Trai - Cấu tạo gầm xe con - NXB Giao thông Vận tải - 2003. 
 6- Nguyễn Khắc Trai - Cấu tạo hệ thống truyền lực ô tô con - NXB KH - KT - 
 2001. 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 55 
 XÁC NHẬN KHOA 
 Bài giảng môn học/mô đun “Bảo dưỡng và sửa chữa hộp số tự động” đã bám 
sát các nội dung trong chương trình môn học, mô đun. Đáp ứng đầy đủ các nội dung về 
kiến thức, kỹ năng, năng lực tự chủ trong chương trình môn học, mô đun. 
Đồng ý đưa vào làm Bài giảng cho môn học, mô đun “ Bảo dưỡng và sửa chữa hộp số 
tự động” thay thế cho giáo trình. 
 Người biên soạn Lãnh đạo Khoa 
 ( Ký, ghi rõ họ tên) ( Ký, ghi rõ họ tên) 
 Vũ Văn Trọng 
Đề cương:BD, SC Hộp số tự động. 56