Giải pháp cho ngành Du lịch Việt Nam vượt qua đại dịch Covid-19

được tổ chức ở quy mô lớn đã 
trở thành những sản phẩm du lịch quan trọng, như: lễ hội Chùa Hương, lễ hội bà 
chúa Xứ, festival Huế, carnaval Hạ Long, lễ hội pháo hoa Đà Nẵng, festival hoa 
Đà Lạt... Những sản phẩm và những giá trị nổi bật của điểm đến Việt Nam dần 
được hình thành và định vị tại các thị trường khách du lịch mục tiêu. Các khu, 
điểm du lịch quốc gia và các đô thị du lịch là những điểm nhấn quan trọng hình 
thành sản phẩm du lịch được định hướng phát triển trong chiến lược phát triển 
ngành du lịch. Một số khu du lịch, công trình nhân tạo khác cũng có sức hút tạo 
sản phẩm như thủy điện Sơn La, chùa Bái Đính, hầm đèo Hải Vân, khu vui chơi 
tổng hợp Đại Nam... 
Sự phát triển không ngừng của ngành du lịch góp phần vào GDP Việt Nam, 
bao gồm cả đóng góp trực tiếp, gián tiếp và đầu tư công là 584.884 tỉ đồng (tương 
đương 13,9% GDP). Trong đó, đóng góp trực tiếp của du lịch vào GDP là 
279.287 tỉ đồng (tương đương 6,6% GDP). Tổng đóng góp của du lịch vào lĩnh 
vực việc làm toàn quốc (gồm cả việc làm gián tiếp) là hơn 6,035 triệu việc làm, 
chiếm 11,2%. Trong đó, số việc làm trực tiếp do ngành du lịch tạo ra là 2,783 
triệu (chiếm 5,2% tổng số việc làm). Đồng thời, xét về cơ cấu doanh thu ngoại tệ 
trong xuất khẩu dịch vụ, doanh thu của ngành du lịch chiếm trên 50% trong xuất 
khẩu dịch vụ của cả nước, đứng đầu về doanh thu ngoại tệ trong các loại hoạt 
động dịch vụ “xuất khẩu”, đồng thời có doanh thu ngoại tệ lớn nhất, trên cả các 
ngành vận tải, bưu chính viễn thông và dịch vụ tài chính. So sánh với xuất khẩu 
hàng hóa, doanh thu ngoại tệ từ xuất khẩu dịch vụ du lịch chỉ đứng sau 04 ngành 
xuất khẩu hàng hóa là xuất khẩu dầu thô, dệt may, giày dép và thủy sản. Thêm 
nữa, với tư cách là hoạt động “xuất khẩu tại chỗ”, du lịch lại đem lại hiệu quả kinh 
tế cao hơn và tạo ra nhiều việc làm có thu nhập cho xã hội mà hiện nay chưa tính 
toán hết được [1]. 
3. THỰC TRẠNG CỦA NGÀNH DU LỊCH VIỆT NAM TRONG ĐẠI 
DỊCH COVID-19 
- Lượt khách quốc tế sụt giảm 
Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, lượng khách nước ngoài đến Việt 
Nam giảm rất mạnh, từ khoảng 1,9 triệu lượt vào tháng 1/2020 xuống chỉ còn hơn 
400.000 lượt vào tháng 3/2020. Cũng do tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp 
trong nước cũng như trên thế giới và do thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính 
phủ về việc tạm dừng cấp thị thực cho người nước ngoài nhập cảnh vào Việt Nam 
Hội thảo Khoa học 
“Các vấn đề đương đại trong lĩnh vực Kinh tế, Luật: Từ lí thuyết đến thực tiễn” 
193 
trong khoảng thời gian 30 ngày bắt đầu từ 0 giờ ngày 18/3/2020, nên lượng du 
khách đến nước ta liên tục giảm. 
Cũng theo số liệu của Tổng cục Thống kê, khách quốc tế đến nước ta trong 
tháng 4 chỉ đạt 26,2 nghìn lượt người; trong tháng 5 chỉ đạt 22,7 nghìn lượt người, 
mức thấp nhất trong nhiều năm qua, giảm 13,6% so với tháng trước và giảm tới 
98,3% so với cùng kì năm trước do Việt Nam tiếp tục thực hiện các biện pháp 
phòng, chống dịch bệnh COVID-19, chưa mở cửa du lịch quốc tế nên lượng 
khách đến trong tháng chủ yếu là chuyên gia, lao động kĩ thuật nước ngoài làm 
việc tại các dự án ở Việt Nam (có ý kiến cho rằng, trong tháng 4 và tháng 5, 
không có khách nước ngoài đến Việt Nam với mục đích đi du lịch). Tính chung 
05 tháng đầu năm nay, khách quốc tế đến nước ta đạt 3,7 triệu lượt người, giảm 
48,8% so với cùng kì năm trước [2]. 
Những số liệu trên cho thấy, ngành du lịch đã bị ảnh hưởng nặng nề do dịch 
Covid-19. Theo số liệu của Tổng cục Du lịch, tổng thu từ du lịch 05 tháng đầu 
năm 2020 chỉ đạt 150.300 tỉ đồng, giảm tới 47,4% so với cùng kì 2019 [1]. Tuy 
hoạt động du lịch nội địa đến thời điểm này đã dần được phục hồi khi các quy 
định giãn cách xã hội được nới lỏng từ tháng 4/2020; nhưng với du lịch quốc tế 
thực sự là ngừng trệ kể từ tháng 3/2020 đến nay. Theo dự báo của Tổng cục Du 
lịch, từ nay đến cuối năm 2020, ngành du lịch tiếp tục còn gặp khó khăn. Mặc dù 
Việt Nam đã phát động Chương trình “Người Việt Nam đi du lịch Việt Nam” 
nhằm đẩy mạnh kích cầu du lịch, tuy nhiên, nếu khống chế được dịch bệnh tốt 
như hiện nay thì lượng khách nội địa năm 2020 cũng chỉ có thể đạt khoảng 60-65 
triệu lượt; với khách quốc tế, trong trường hợp có thể bắt đầu đón khách được từ 
quý III/2020 thì lượng khách có thể đạt từ 6 – 8 triệu lượt; nếu đón từ quý 
IV/2020 thì có thể đạt được 4,5 – 5 triệu lượt khách quốc tế; thấp xa so với mục 
tiêu của ngành du lịch là năm 2020 phấn đấu đón khoảng 20,5 triệu lượt khách 
quốc tế, phục vụ 90 triệu lượt khách du lịch nội địa [1]. 
- Các cơ sở lưu trú phải đóng cửa, nhân viên ngành du lịch thất nghiệp 
Do diễn biến phức tạp, ảnh hưởng của dịch Covid-19 không chỉ tác động 
trực tiếp lên số lượng khách đi du lịch mà còn tác động đến các cơ sở lưu trú. 
Công suất hoạt động các cơ sở lưu trú giai đoạn này chỉ đạt 20 – 30% so với cùng 
kì năm ngoái. Số lượng khách hủy phòng tại các cơ sở lưu trú tại Hà Nội là hơn 
80.613 lượt, số ngày bị hủy phòng khoảng 57.652 ngày [2]. 
Các khách sạn trên khắp các tỉnh, thành cả nước lần lượt tuyên bố đóng cửa 
ít nhất đến hết dịp 30/4, như: hệ thống Silk Queen, Hệ thống OHG sở hữu các 
khách sạn 4* & 5* như Oriental Suites Hotel & Spa, O’Gallery Premier Hotel & 
Spa, O’Gallery Majestic Hotel & Spa hay Thiên Minh Group với chuỗi khách sạn 
& tàu Victoria 5* cao cấp, Chính điều này khiến nhân lực ngành du lịch bị mất 
việc làm, các công ti, khách sạn, nhà hàng lần lượt phải cắt giảm biên chế 
Hội thảo Khoa học 
“Các vấn đề đương đại trong lĩnh vực Kinh tế, Luật: Từ lí thuyết đến thực tiễn” 
194 
đến 60%. Các công ti đa quốc gia thậm chí còn giảm 4/5 số lượng nhân viên. Ít 
nhất cho đến hết tháng 6/2020, hơn 80% nhân sự không có việc làm. Nếu tình 
hình khó khăn hơn thì tình trạng thất nghiệp có thể kéo dài hơn [2]. 
- Doanh nghiệp du lịch chỉ biết “chịu trận” 
Theo khảo sát tại một số công ti du lịch, những ngày gần đây các du khách 
liên tục gọi điện đến đường dây nóng và dịch vụ chăm sóc khách hàng yêu cầu 
hoãn, hủy tour vì lo ngại trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh. 
Tính đến thời điểm hiện tại, có khoảng 80 – 90% tour đăng kí đi vào cuối 
tháng 8 đến giữa tháng 9 bị hoãn, hủy. Thậm chí tâm lí khách hàng đều mong được 
hoàn tiền chứ không muốn dời ngày khởi hành, gây khó khăn cho các công ti du 
lịch. 
TS. Nguyễn Tấn Thanh – Trưởng Bộ môn Du lịch, Khoa Ngôn ngữ – Văn 
hóa – Nghệ thuật Khmer Nam Bộ, Trường Đại học Trà Vinh (ý kiến cá nhân ngày 
15/8/2020) chia sẻ: “Chúng tôi đã mua tour Phú Quốc cho sinh viên tiếp cận thực 
tế với lịch trình 3 ngày 2 đêm và đã chuyển khoản cọc từ cuối tháng 7 với số tiền 
13.850.000 cho bên công ti du lịch. Giờ tôi xin hủy tour nhưng phía bán tour trả 
lời là rất khó, vì điểm đến này không nằm trong vùng có dịch, giãn cách xã hội. 
Phương án họ đưa ra là lùi thời gian lại hoặc tôi chấp nhận mất tiền mua tour” 
(Phỏng vấn bởi Nguyễn Diệp Phương Nghi. Vấn đề trao đổi sinh viên thực tập 
thực tế tại doanh nghiệp trong mùa dịch). 
Hiện tình trạng của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch rất khó khăn, để có 
giá tour ưu đãi, phía lữ hành thường phải đặt cọc, thanh toán tiền với đối tác từ 
nhiều tháng. Việc hoàn hủy tour lâu nay vẫn được thực hiện theo quy định. Các 
đối tác hàng không, khách sạn hầu hết đều chỉ chấp nhận cho đổi ngày, bảo lưu 
tiền cọc chứ không hoàn tiền. Trong trường hợp khách hủy dịch vụ, doanh nghiệp 
lữ hành thậm chí phải bỏ tiền túi ra đóng phạt cho các đối tác do những cam kết 
đã kí trong hợp đồng. Bên cạnh đó, nhân viên của nhiều công ti mới chỉ đi làm lại 
được một thời gian thì bây giờ lại phải tạm nghỉ, chi phí dự phòng của nhiều 
doanh nghiệp gần như cạn kiệt. 
- Doanh thu từ ngành du lịch sụt giảm 
Du lịch là một lĩnh vực kinh tế tổng hợp, liên quan tới nhiều nhóm ngành 
khác, như: vận chuyển, lưu trú, dịch vụ ăn uống..., vì vậy tác động của dịch 
Covid-19 khiến doanh thu tất cả những nhóm ngành này cũng đồng thời sụt giảm. 
Doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống quý I/2020 ước tính đạt 126,2 nghìn tỉ 
đồng, chiếm 10,1% tổng mức và giảm 9,6% so với cùng kì năm trước (cùng kì 
năm 2019 tăng 11,3%). Do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên nhiều cơ sở kinh 
doanh nhà hàng, khách sạn không hoạt động, dẫn đến sụt giảm doanh thu ở các 
Hội thảo Khoa học 
“Các vấn đề đương đại trong lĩnh vực Kinh tế, Luật: Từ lí thuyết đến thực tiễn” 
195 
địa phương, trong đó Khánh Hòa giảm 38,2%; TP. Hồ Chí Minh giảm 30,3%; Đà 
Nẵng giảm 23,7%; Thanh Hóa giảm 20,4%; Hà Nội giảm 20,2%; Cần Thơ giảm 
17%; Lâm Đồng giảm 16,8%; Quảng Bình giảm 14,5%; Quảng Ninh giảm 12,4%; 
Hải Phòng giảm 8,9% [1]. 
Doanh thu du lịch lữ hành quý I ước tính đạt 7,8 nghìn tỉ đồng, chiếm 0,6% 
tổng mức và giảm 27,8% so với cùng kì năm trước (cùng kì năm 2019 tăng 
13,2%). Lí do là bởi nhiều địa điểm tham quan du lịch phải ngừng hoạt động, một 
lượng lớn khách du lịch trong nước và quốc tế đã hủy tour du lịch do lo ngại dịch 
bệnh. Một số địa phương có doanh thu du lịch lữ hành quý I giảm so với cùng kì 
năm trước như: Thanh Hóa giảm 49,9%; Bà Rịa – Vũng Tàu giảm 48,3%; Quảng 
Ninh giảm 47,1%; Khánh Hòa giảm 43,9%; TP. Hồ Chí Minh giảm 39,9%; Bình 
Định giảm 24,4%; Đà Nẵng giảm 19,5%; Hà Nội giảm 18,7%; Hải Phòng giảm 
14,9% [1]. 
Vận tải hành khách tháng 3/2020 ước tính đạt 334,4 triệu lượt khách vận 
chuyển – giảm 8,8% so với tháng trước, và luân chuyển 14,8 tỉ lượt khách.km – 
giảm 15,1%. Tính chung quý I/2020, vận tải hành khách đạt 1.190,7 triệu lượt 
khách vận chuyển – giảm 6,1% so với cùng kì năm trước (cùng kì năm 2019 tăng 
10,8%), và luân chuyển 55,9 tỉ lượt khách.km – giảm 8% (cùng kì năm trước tăng 
10%). Trong đó, vận tải trong nước đạt 1.187,7 triệu lượt khách – giảm 6,1% và 
46,4 tỉ lượt khách.km – giảm 3,5%; vận tải ngoài nước đạt 3 triệu lượt khách – 
giảm 30,3% và 9,6 tỉ lượt khách.km – giảm 24,9% [1]. 
Xét theo ngành vận tải, tất cả các ngành đường đều bị ảnh hưởng do nhu cầu 
đi lại của người dân giảm mạnh, vận tải hành khách đường bộ quý I đạt 1.128,3 
triệu lượt khách – giảm 6,3% so với cùng kì năm trước, và 38,5 tỉ lượt khách.km – 
giảm 7,2%; đường thủy nội địa đạt 47,7 triệu lượt khách – giảm 1,3%, và 1,1 tỉ 
lượt khách.km – giảm 0,4%; đường biển đạt 1,3 triệu lượt khách – giảm 23,2%, và 
109,4 triệu lượt khách.km – giảm 5,8%; đường sắt đạt 1,5 triệu lượt khách – giảm 
27,8%, và 0,7 tỉ lượt khách.km – giảm 23,8%. Hàng không là ngành chịu ảnh 
hưởng rõ rệt nhất bởi dịch Covid-19 khi các hãng phải tạm dừng khai thác các 
đường bay quốc tế, vận tải hàng không quý I năm nay đạt 11,9 triệu lượt khách – 
giảm 8%, và 15,6 tỉ lượt khách.km – giảm 9,5% (riêng tháng 3/2020 vận chuyển 
giảm 28,8% và luân chuyển giảm 35,9%) [1]. 
4. GIẢI PHÁP CHO NGÀNH DU LỊCH VIỆT NAM VƯỢT QUA ĐẠI 
DỊCH COVID – 19 
- Thứ nhất, cần có biện pháp để trấn an tâm lí du khách thông qua tăng 
cường các biện pháp y tế, như phân bố nguồn lực để đảm bảo vệ sinh cho dịch vụ 
vận tải, cung cấp giấy chứng nhận y tế Đồng thời, cần có đánh giá tác động đến 
người lao động dễ bị tổn thương trong lĩnh vực du lịch, như phụ nữ, cộng đồng 
dân tộc thiểu số vì xu hướng du lịch sinh thái gần đây đã mang lại nhiều lợi ích 
Hội thảo Khoa học 
“Các vấn đề đương đại trong lĩnh vực Kinh tế, Luật: Từ lí thuyết đến thực tiễn” 
196 
cho họ. Cần đẩy mạnh kích cầu dịch vụ du lịch nội địa, sau đó là du lịch quốc tế. 
Đồng thời, đảm bảo đủ cơ sở lưu trú hợp vệ sinh với chi phí phù hợp, doanh 
nghiệp lữ hành và các đơn vị cung cấp dịch vụ du lịch để đáp ứng nhu cầu được 
dự báo sẽ tăng, mặc dù là mức độ tăng chậm trong thời gian tới. 
- Thứ hai, để phục hồi mạnh mẽ hơn du lịch trong nước và quốc tế, cần hiểu 
rõ hơn sự phát triển của lĩnh vực này bằng cách thu thập dữ liệu có tần suất cao 
thông qua các khảo sát nhanh. Cuộc khủng hoảng Covid-19 đã thay đổi nhu cầu 
của khách du lịch và dẫn đến nhiều thay đổi về hành vi. Việt Nam sẽ cần phải 
phối hợp chặt chẽ với các hiệp hội tư nhân đánh giá tình hình tài chính của ngành 
du lịch. Đánh giá này cần xem xét sự khác biệt giữa các khu vực và đặc điểm của 
từng nhóm doanh nghiệp dịch vụ du lịch, như về quy mô, nội địa, quốc tế, công 
lập, tư nhân, Để hoạch định chính sách hiệu quả, cần cập nhật thông tin về cả 
nguồn cung và cầu trong lĩnh vực này. 
- Thứ ba, nâng cao chất lượng các sản phẩm du lịch và điểm đến. Theo đó, 
cần kết hợp các giải pháp về giảm giá dịch vụ (như một số nơi đã làm) song song 
với nâng cao chất lượng phục vụ. Về giá cả, trong ngắn hạn, có thể sử dụng các 
công cụ tiêu chuẩn như giảm thuế, phí, lệ phí – mặc dù việc giảm này có thể làm 
giảm thu ngân sách. Do vậy, để hiệu quả hơn, cần tập trung vào chất lượng các 
sản phẩm du lịch. Mục tiêu này có thể được thực hiện thông qua các chương trình 
kích cầu du lịch, như Chương trình “Người Việt Nam đi du lịch Việt Nam” của 
Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã phát động được triển khai từ ngày 1/6 đến 
ngày 31/12/2020. 
Các điểm đến có mật độ khách du lịch thấp hơn, chẳng hạn điểm đến ở các 
vùng sâu, vùng xa, cần có sự tăng cường phối hợp với các chương trình đầu tư 
xây dựng hạ tầng ở cấp độ cộng đồng. Việc này giúp các điểm du lịch được đảm 
bảo hơn về điều kiện vệ sinh, qua đó cải thiện chất lượng trải nghiệm du lịch theo 
chiến lược dài hạn về thúc đẩy sinh thái và thu hút du khách quốc tế quay lại 
Việt Nam. 
- Thứ tư, tập trung xây dựng chiến lược xây dựng thương hiệu và quảng bá, 
đảm bảo doanh nghiệp dịch vụ có đủ năng lực cung cấp dịch vụ của họ trong môi 
trường phát triển mới. Sau nhiều tháng tạm ngừng hoạt động do Covid-19, nhiều 
công ti lữ hành gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí có nguy cơ bị phá sản do giá trị 
tài sản sụt giảm, và ít nhân viên sẵn sàng làm việc trở lại. Do đó, các cơ quan hữu 
quan cần có sự đánh giá, thống kê để xác định các hỗ trợ để doanh nghiệp có thể 
cơ cấu lại danh mục vay nợ và giải quyết những khó khăn về thanh khoản. Điều 
này sẽ giúp ngăn chặn tình trạng mất khả năng thanh toán, thanh lí bán tháo tài 
sản, đồng thời bảo vệ việc làm. 
Mục tiêu phục hồi ngành du lịch không chỉ đòi hỏi các điểm đến hấp dẫn và 
nâng cao chất lượng dịch vụ, mà bên cạnh đó, khách du lịch còn cần được tiếp cận 
Hội thảo Khoa học 
“Các vấn đề đương đại trong lĩnh vực Kinh tế, Luật: Từ lí thuyết đến thực tiễn” 
197 
dễ dàng hơn các thông tin và công cụ đặt phòng trực tuyến. Để tiếp tục thu hút 
khách du lịch, cũng cần có các chính sách linh hoạt hơn về việc hủy hoặc thay đổi 
lịch đặt phòng hoặc phương tiện đi lại Vì, sự lựa chọn của du khách cũng sẽ bị 
ảnh hưởng rất nhiều bởi nguồn cung và chất lượng các dịch vụ vận tải; mặc dù 
Covid-19 cũng đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động vận tải tại 
Việt Nam. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Tổng cục Thống kê. Báo cáo tình hình kinh tế quý I/2020. 
[2] Tâm Lê. Ngành Du lịch khắp nơi chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Truy cập 
từ https://baodulich.com/diem-den/nganh-du-lich-khap-noi-chiu-anh-huong-
boi-dich-covid-19/ [Ngày truy cập 22/11/2020].