Vai trò của biểu tượng với đức tin của người Công giáo (Nghiên cứu trường hợp nhà thờ Công giáo tại hà Nội)

 ống c ủa ng ười Công giáo 
được c ủng c ố một cách v ững vàng trong s ự cảm th ụ đức tin, đức c ậy 
và đức m ến vào đấng mà h ọ đang tôn th ờ. 
 Đối v ới ng ười Công giáo, đức tin, đức c ậy, đức m ến là ba nhân đức 
quan tr ọng nh ất trong đời s ống c ủa nh ững ng ười giáo dân. Đó là kim 
ch ỉ nam để nh ững ng ười giáo dân s ống và th ực hành nhân đức c ủa 
mình. Để tr ở thành m ột tín đồ Công giáo đều ph ải có ba nhân đức này 
và để có được ph ải qua quá trình th ể nghi ệm ni ềm tin tôn giáo t ức là 
sự th ực hành đời s ống tôn giáo. Đồng th ời, h ọ được c ủng c ố thông qua 
giáo d ục nh ững chân lý mà Giáo h ội đã đúc k ết trong giáo lý. 
100 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 1 - 2019 
 Ba nhân đức này có m ối quan h ệ mật thi ết v ới nhau đồng th ời b ổ 
sung cho nhau trong đời s ống c ủa ng ười Công giáo. Đức tin là th ể 
hi ện ni ềm tin c ủa mình đối v ới Thiên Chúa. Nh ưng tin thôi ch ưa đủ 
mà c ần ph ải có đức c ậy, t ức là khi chúng ta đã tin vào Thiên Chúa thì 
chúng ta c ần có s ự cậy trông m ột cách v ững vàng vào Thiên Chúa 
trong b ất c ứ hoàn c ảnh nào. Sau khi đức tin và đức c ậy đã được v ững 
vàng thì đức m ến có vai trò nh ư m ột m ối dây liên k ết các nhân đức l ại 
thông qua s ự cảm m ến tình yêu đối v ới Thiên Chúa. 
 Trong đời s ống c ủa ng ười Công giáo để có được ba nhân đức này 
họ ph ải tr ải qua m ột quá trình được giáo d ục và c ủng c ố ni ềm tin b ằng 
giáo lý. Tuy nhiên, để củng c ố một cách t ốt nh ất ba nhân đức đó ng ười 
Công giáo c ảm nh ận b ằng nh ững bi ểu t ượng trong ngôi thánh đường 
nơi h ọ th ực hi ện các nghi l ễ th ờ ph ượng Chúa: 
 Th ứ nh ất, khi chiêm ng ắm nh ững bi ểu t ượng đó, h ọ được c ủng c ố 
một cách v ững vàng h ơn trong đức tin. B ởi nh ững bi ểu t ượng đó di ễn 
tả một cách chân th ực nh ất nh ững v ấn đề trong kinh thánh c ũng nh ư 
th ấy được Thiên Chúa là đấng vô hình mà h ọ đang tôn th ờ. Ví d ụ, khi 
tin vào Thiên Chúa Ba ngôi n ếu ch ỉ được ti ếp nh ận qua Kinh thánh thì 
họ rất khó hi ểu và khó nh ận bi ết, nh ưng khi chiêm ng ắm bi ểu t ượng 
Chúa Cha được minh h ọa b ằng m ột ông già, Chúa con là ng ười ch ăn 
cừu, t ượng Chúa ch ịu n ạn,Chúa Thánh Th ần bi ểu t ượng b ằng chim 
bồ câu thì m ầu nhi ệm Thiên Chúa Ba ngôi nh ư được c ụ th ể hóa m ột 
cách rõ ràng, làm cho đức tin của ng ười giáo dân được c ủng c ố hơn 
nhi ều khi ti ếp c ận v ới nh ững giáo thuy ết c ủa Giáo h ội. Bi ểu t ượng 
hướng t ới s ự cảm nh ận đức tin, c ũng là m ột ph ần điểm t ựa c ủa đức tin 
và được c ủng c ố thông qua nh ững hi ện v ật h ữu hình. Đức tin chính là 
cái siêu nhiên vô hình, không th ể nhìn th ấy được. Nh ưng bi ểu t ượng 
đã làm cho đức tin đó được hi ện di ện rõ h ơn và có th ể cảm nh ận b ằng 
con m ắt tr ực quan. 
 Th ứ hai , bi ểu t ượng c ủng c ố đức c ậy thêm b ền ch ặt h ơn. Đức c ậy 
nối k ết nh ững ni ềm hy v ọng con ng ười và th ổi cho chúng một s ự năng 
động c ủa Thiên Chúa, xác quy ết r ằng, ni ềm tin l ớn lao nh ất s ẽ không 
bị th ất v ọng. Ng ười Công giáo s ẽ đặt tr ọn ni ềm c ậy trông vào Thiên 
Chúa vô hình cho dù ni ềm tin c ủa h ọ có nh ững thay đổi và chuy ển 
Đỗ Trần Phương. Vai trò của biểu tượng với đức tin  101 
bi ến. D ưới con m ắt c ủa ng ười giáo dân, bi ểu t ượng là nh ững điểm t ựa 
của đức c ậy, thông qua bi ểu t ượng ng ười giáo dân bi ểu l ộ sự trông c ậy 
vào Thiên Chúa b ằng nh ững hành động khác nhau, có th ể là nh ững l ời 
cầu xin tr ước nh ững bi ểu t ượng đó khi g ặp nh ững khó kh ăn trong 
cu ộc s ống hay là nh ững l ời c ảm t ạ Thiên Chúa khi g ặp nh ững 
chuy ện vui m ừng và điều đó giúp đức c ậy c ủa h ọ thêm b ền ch ặt h ơn. 
Tr ước nh ững bi ểu t ượng đó ng ười giáo dân nh ư được ti ếp xúc v ới 
đấng vô hình trong ni ềm tin và bi ểu l ộ ni ềm c ậy trông vào Ngài b ằng 
nh ững thái độ cũng nh ư hành vi khác nhau. Ông Đỗ Văn Đ., m ột 
giáo dân t ại giáo x ứ Chuyên M ỹ cho bi ết: “Tôi là m ột ng ười Công 
giáo, chúng tôi không ch ỉ có đức tin không mà còn ph ải có đức c ậy, 
tức là ph ải tin t ưởng tuy ệt đối vào Thiên Chúa c ủa chúng tôi. Đức 
cậy làm cho chúng tôi thêm v ững vàng h ơn trong hành trình đức tin 
của c ủa mình. Đặc bi ệt nh ất, khi chúng tôi chiêm ng ắm nh ững bi ểu 
tượng trong nh ững ngôi thánh đường c ủa mình tôi c ảm th ấy mình có 
thêm s ức m ạnh và tin t ưởng tuy ệt đối vào Thiên Chúa. Anh ch ị có 
th ể th ấy, trong nhà th ờ của chúng tôi có r ất nhi ều nh ững bi ểu t ượng 
khác nhau, nh ưng khi tôi chiêm ng ắm bi ểu t ượng t ượng ch ịu n ạn t ại 
chính gi ữa nhà th ờ, tôi nh ư th ấy mình v ững tin h ơn vào quy ền n ăng 
của Thiên Chúa”. 
 Th ứ ba , bi ểu t ượng làm cho đức m ến thêm n ồng nàn, th ắm thi ết 
hơn. Thông qua bi ểu t ượng ng ười giáo dân b ộc l ộ tình c ảm yêu m ến 
bằng nhi ều cách khác nhau. S ự yêu m ến này tùy thu ộc vào s ự cảm th ụ 
đức tin khác nhau, tuy nhiên đối v ới Thiên Chúa, s ự yêu m ến này luôn 
là độc nh ất. Ví d ụ, khi nhìn th ấy bi ểu t ượng mão gai: Các tín h ữu đều 
nh ận th ức đó là bi ểu t ượng cho s ự đau th ươ ng và kh ổ nạn c ủa Chúa 
Giêsu, g ợi lên s ự hy sinh c ủa Chúa Giêsu để cứu chu ộc t ội l ỗi c ủa loài 
ng ười. 
 Trong quá trình kh ảo sát các nhà th ờ trên địa bàn Hà N ội, tác gi ả đã 
nh ận th ấy r ằng, do lòng yêu m ến Đức M ẹ, ng ười giáo dân luôn dành 
nh ững v ị trí trung tâm c ủa thánh đường để đặt bi ểu t ượng Đức M ẹ. Đó 
có th ể là Đức M ẹ Mân côi, Đức M ẹ La Vang, Đức M ẹ Hồn xác lên 
tr ời, Đức M ẹ vô nhi ễm nguyên t ội, v.v nh ưng không d ừng l ại ở đó, 
sự cảm m ến này còn được bi ểu lộ bằng nh ững hành động tôn kính. 
102 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 1 - 2019 
Mỗi khi ti ếp xúc v ới bi ểu t ượng h ọ đều mu ốn dùng tay ch ạm vào đó 
rồi xoa lên m ặt nh ư m ột hành vi th ể hi ện lòng yêu m ến và c ầu mong 
sự phù h ộ cho h ọ trong cu ộc s ống. Hay bi ểu t ượng Đức M ẹ tại nhà th ờ 
Làng Tám, do lòng yêu m ến Đức M ẹ mà m ỗi khi tham d ự thánh l ễ họ 
đều ch ạm tay vào chân M ẹ, khi ến cho chân Đức M ẹ bị xoa nh ẵn. Đó 
chính là nh ững hành vi th ể hi ện s ự yêu m ến đối v ới Thiên Chúa và các 
thánh c ủa ng ười, nh ưng thông qua s ự hi ện di ện c ủa các bi ểu t ượng đó, 
sự yêu m ến này nh ư được t ưới g ội thêm, làm cho đức m ến thêm 
phong phú và n ồng th ắm h ơn. Yêu m ến Chúa b ằng c ả con tim nh ưng 
không di ễn t ả được b ằng hành động nh ững bi ểu t ượng đã giúp cho 
nh ững hành động đó được th ể hi ện. Trong các nhân đức siêu nhiên, thì 
Đức M ến là đức cao tr ọng nh ất vì Đức M ến không tách bi ệt kh ỏi ơn 
thánh hóa, liên k ết m ật thi ết tín đồ với Thiên Chúa và tha nhân, thúc 
đẩy tín đồ tuân th ủ hoàn thành L ề Lu ật c ủa Chúa và làm m ọi vi ệc lành 
và nh ư th ế mãi mãi. Chính đức m ến là n ền t ảng c ủa s ự hoàn thi ện c ủa 
ng ười Kitô. Và bi ểu t ượng làm cho đức m ến được bi ểu hi ện m ột cách 
toàn v ẹn nh ất thông qua nh ững hành vi mang tính bi ểu hi ện c ủa đức 
mến. Tuy nhiên, đức m ến được c ủng c ố thông qua bi ểu t ượng nh ưng 
không được chuy ển thành nh ững hành vi mang tính cu ồng tín. 
 Anh V ươ ng Tùng L. - một giáo dân Công giáo t ại B ằng S ở cho 
bi ết: “ Đời s ống các tín h ữu Công giáo nói riêng và Thiên Chúa giáo 
nói chung th ể hi ện ni ềm tin và bày t ỏ các n ội dung đức tin, m ầu 
nhi ệm trong đạo qua các bi ểu t ượng h ữu hình v ật ch ất. Qua đó có thể 
phân chia các bi ểu t ượng trong đạo thành 2 lo ại: (1) Bi ểu t ượng 
mang tính đạo đức bình dân . Nhóm bi ểu t ượng này được các tín h ữu 
dùng để th ể hi ện các n ội dung trong Kinh Thánh nh ằm ph ục v ụ cho 
mục đích sinh ho ạt, trang trí, giáo d ục nh ư cây thông noel- bi ểu 
tượng c ủa cây trái c ấm trong sách Sáng Th ế, ngôi sao noel- hình 
tượng ngôi sao d ẫn đường trong sách Tin M ừng,... (2) Bi ểu t ượng 
gắn li ền v ới các nghi th ức ph ụng v ụ của Giáo h ội. Nhóm bi ểu t ượng 
này được s ử dụng trong các nghi th ức ph ụng v ụ chính th ức của Giáo 
hội th ể hi ện ph ần nào n ội dung ý ngh ĩa các m ầu nhi ệm, đức tin trong 
đạo nh ư cây n ến ph ục sinh, thánh giá, bàn th ờ, d ầu thánh, g ậy giám 
mục,.... Giáo h ội xu ất phát t ừ các nhu c ầu c ủa giáo dân cho phép th ể 
Đỗ Trần Phương. Vai trò của biểu tượng với đức tin  103 
hi ện các m ầu nhi ệm, ni ềm tin thông qua các bi ểu t ượng h ữu hình. Do 
vậy, các bi ểu t ượng thánh nh ư là công c ụ để Giáo h ội th ể hi ện ph ần 
nào ni ềm tin c ủa mình, di ễn t ả ra bên ngoài ph ần nào n ội dung Kinh 
Thánh, các m ầu nhi ệm trong đạo để các tín h ữu quy h ướng đến n ội 
dung và hi ểu được ch ươ ng trình c ứu độ của Thiên Chúa. Không 
nh ững th ể hi ện n ội dung, các bi ểu t ượng còn giúp th ể hi ện đức tin 
của các tín h ữu, bi ểu t ượng mang các ý ngh ĩa khác nhau nh ưng đều 
quy v ề một cùng đích là giúp nâng cao lòng tin cho các tín h ữu, giúp 
họ tuyên x ưng đức tin và h ướng lòng v ề th ờ ph ượng Chúa Ba Ngôi 
duy nh ất. G ắn li ền v ới ph ụng v ụ, các bi ểu t ượng thánh giúp cho tín 
hữu kêu c ầu, dâng lên các ý nguy ện c ầu xin và là ph ươ ng ti ện để 
Chúa thông truy ền các ơn thánh, h ồng ân nh ằm tr ợ giúp các tín h ữu 
trên hành trình đức tin”. 
 Ba nhân đức này giúp cho ng ười Công giáo v ững vàng trong cu ộc 
hành trình đi tìm ki ếm chân lý đích th ực n ơi Thiên Chúa. Đồng th ời, 
nh ững bi ểu t ượng trong ngôi thánh đường nh ư là nh ững hành trang 
đồng hành để củng c ố và d ẫn d ắt h ọ bước đi trong chân lý là ánh sáng 
và s ự th ật. 
 Kết lu ận 
 Nh ư v ậy, đối v ới ng ười Công giáo, bi ểu t ượng có m ột vai trò quan 
tr ọng trong đời s ống đức tin c ủa h ọ. Bi ểu t ượng nh ư là m ột s ợi dây 
liên k ết Thiên Chúa v ới con ng ười. Thiên Chúa hi ện di ện vô hình trên 
nh ững bi ểu t ượng h ữu hình đó, và con ng ười nhìn nh ận Thiên Chúa 
của mình khi chiêm ng ắm nh ững bi ểu t ượng trong nhà th ờ. Đó là cu ộc 
gặp g ỡ của đức tin, mà con ng ười không th ể cảm nh ận b ằng con m ắt 
tr ực quan được. Bi ểu t ượng làm cho đức tin được th ấm nhu ần h ơn 
nh ững t ư t ưởng c ủa Kinh thánh mà Thiên Chúa mu ốn nói v ới con 
ng ười. Nó g ần nh ư th ực hi ện ch ức n ăng giáo d ục đức tin m ột cách 
tr ực quan và sinh động mà khi truy ền t ải nh ững t ư t ưởng trong Kinh 
thánh b ằng l ời gi ảng d ạy khó có th ể có được. 
 Nh ững bi ểu t ượng đó ban đầu làm ra ch ỉ với mục đích nh ằm đáp 
ứng nhu c ầu c ủa giáo dân và ph ục v ụ cho công cu ộc truy ền giáo c ủa 
Giáo h ội. Nh ưng khi đư a vào nhà th ờ và coi đó nh ư m ột bi ểu t ượng 
thiêng thì nh ững bi ểu t ượng đó l ại có m ột tác d ụng vô cùng l ớn. Nó 
104 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 1 - 2019 
làm thay đổi đời s ống c ủa Giáo h ội và Giáo h ội nh ư được t ưới thêm 
sinh khí trong nh ững lúc khó kh ăn. Nh ất là trong đời s ống c ủa ng ười 
giáo dân h ọ nh ư được c ủng c ố thêm đức tin, đức c ậy và đức m ến để 
họ vững b ước trên hành trình d ươ ng th ế, đặt tr ọn ni ềm tin vào Thiên 
Chúa và điều ch ỉnh nh ững hành vi c ũng nh ư định h ướng cho t ươ ng 
lai, quy chi ếu v ề một n ơi đích th ực mà ng ười Công giáo nào c ũng 
hướng t ới đó là Thiên đàng. Bi ểu t ượng còn làm cho nhà th ờ tr ở thành 
một không gian linh thiêng x ứng đáng là nhà c ủa Thiên Chúa ng ự. 
Bởi chính nh ững bi ểu t ượng đó đã giúp cho nhà th ờ thêm ph ần bí ẩn 
khi ng ười giáo dân đến để th ực hành đức tin trong cu ộc s ống hàng 
ngày. B ằng nh ững hành động và c ử ch ỉ bi ểu hi ện s ự tôn kính tr ước 
nh ững bi ểu t ượng đó. /. 
CHÚ THÍCH: 
1 Nguy ễn V ăn H ậu, Bi ểu t ượng nh ư là đơ n v ị c ơ b ản c ủa v ăn hóa , 
 chung/1186-nguyen-van-hau-bieu-tuong-nhu-la-don-vi-co-ban-cua-van-hoa.html 
2 Nh ững khái ni ệm v ề bi ểu t ượng c ủa S. Freud và theo T ự điển Larousse, chúng 
 tôi d ẫn theo Nguy ễn V ăn H ậu trong bài Bi ểu t ượng nh ư là đơ n v ị c ơ b ản c ủa v ăn 
 hóa đã nêu trên. 
3 Nguy ễn V ăn H ậu, Bi ểu t ượng nh ư là đơ n v ị c ơ b ản c ủa v ăn hóa , 
 chung/1186-nguyen-van-hau-bieu-tuong-nhu-la-don-vi-co-ban-cua-van-
 hoa.html, truy c ập ngày 17/12/2018. 
4 Dẫn theo: Võ Qu ốc Vi ệt (2013), “T ừ bi ểu t ượng tâm lý đến bi ểu t ượng th ẩm 
 mỹ”, Khoa h ọc Đại h ọc S ư ph ạm Tp. H ồ Chí Minh , s ố 52, tr. 143. 
5 Đỗ Tr ần Ph ươ ng (2007), “Đôi điều v ề bi ểu t ượng Công giáo và bi ểu t ượng Công 
 giáo trong m ột s ố nhà th ờ Công giáo t ại Hà N ội”, Nghiên c ứu Tôn giáo , s ố 6, tr. 
 54. 
6 
 LichSuGiaoPhanHaNoi.htm, truy c ập ngày 17/12/2018. 
7 
 LichSuGiaoPhanHaNoi.htm, truy c ập ngày 17/12/2018. 
8 Số li ệu điền dã c ủa tác gi ả. 
9 Công đồng Vaticanô II, Sắc l ệnh v ề ho ạt động truy ền giáo c ủa Giáo H ội, Ad 
 Gentes, s ố 6, tr. 8. 
10 Lm. John Bosco Ph ạm Minh Thi ện (D ịch) (2011), Giáo lý Công giáo c ăn b ản, 
 Nxb. Tôn giáo, Hà N ội. tr. 235. 
11 Tòa T ổng Giám m ục Thành ph ố Hồ Chí Minh (1999), Kinh Thánh tr ọn b ộ Cựu 
 Ước và Tân Ước, Nxb. Thành ph ố Hồ Chí Minh. 
12 Joseph M. Champlin (2018), Bên trong nhà th ờ Công giáo , Nxb. Tôn giáo, Hà 
 Nội, tr. 8. 
Đỗ Trần Phương. Vai trò của biểu tượng với đức tin  105 
TÀI LI ỆU THAM KH ẢO 
1. Công đồng Vaticanô II, S ắc l ệnh v ề ho ạt động truy ền giáo c ủa Giáo H ội, Ad 
 Gentes, s ố 6. 
2. Đặng Vinh D ự (2016), “Nh ững tri ết lý c ơ b ản c ủa Ph ật giáo qua góc nhìn bi ểu 
 tượng”, Nghiên c ứu Tôn giáo , s ố 11&12. 
3. Nguy ễn H ồng D ươ ng (2003), Nhà th ờ Công giáo Vi ệt Nam , Nxb. Khoa h ọc xã 
 hội, Hà N ội. 
4. Đinh H ồng H ải (2014), Nghiên c ứu bi ểu t ượng: M ột s ố hướng ti ếp c ận lý thuy ết, 
 Nxb. Th ế gi ới, Hà N ội. 
5. Nguy ễn V ăn H ậu, Bi ểu t ượng nh ư là đơ n v ị c ơ b ản c ủa v ăn hóa , 
 chung/1186-nguyen-van-hau-bieu-tuong-nhu-la-don-vi-co-ban-cua-van-hoa.html 
6. Lm. John Bosco Ph ạm Minh Thi ện (D ịch) (2011), Giáo lý Công giáo c ăn b ản, 
 Nxb. Tôn giáo, Hà N ội. 
7. Joseph M. Champlin (2018), Bên trong nhà th ờ Công giáo , Nxb. Tôn giáo, Hà 
 Nội. 
8. Đỗ Tr ần Ph ươ ng (2007), “ Đôi điều v ề bi ểu t ượng Công giáo và bi ểu t ượng Công 
 giáo trong m ột s ố nhà th ờ Công giáo t ại Hà N ội”, Nghiên c ứu Tôn giáo , s ố 6. 
9. Tòa T ổng Giám m ục Tp. H ồ Chí Minh (1999), Kinh Thánh tr ọn b ộ Cựu Ước và 
 Tân Ước, Nxb. Thành ph ố Hồ Chí Minh. 
10. Võ Qu ốc Vi ệt (2013), “T ừ bi ểu t ượng tâm lý đến bi ểu t ượng th ẩm m ỹ”, Khoa 
 học Đại h ọc S ư ph ạm Tp. H ồ Chí Minh , s ố 52. 
Abstract 
ROLES OF SYMBOLS TOWARDS THE CATHOLICS’ FAITH 
 (A CASE STUDY OF CATHOLIC CHURCHES IN HANOI) 
 Do Tran Phuong 
 Hanoi University of Culture 
 Starting from the Tabernacle, through many historical periods, the 
Catholic church is an important component in the religious life of 
Catholics all over the world. The Catholic Church - the house of God, 
is the place where believers gather, express their faith to God. The 
symbols in the Catholic church is not only decoration but they also 
represent theological value and play a crucial role of believers’ faith. 
Based on fieldwork and in-depth interview method, this article 
explore the role of the symbol of Catholic faith through survey some 
Catholic churches in Hanoi. 
 Keywords: Catholicism; faith; church; role; symbol.