Sự cần thiết của việc giáo dục kỹ năng mềm cho sinh viên trong dạy học môn tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường Đại học hiện nay

 ngôn 
ngữ hết sức gần gũi: “chủ nghĩa xã hội là lấy nhà máy, xe lửa, ngân hàng, làm của 
|552 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
chung. Ai làm nhiều thì ăn nhiều, ai làm ít thì ăn ít, ai không làm thì không ăn, tất 
nhiên là trừ những ngƣời già cả, đau yếu và trẻ con” [5; tr.390]. 
 Tuy nhiên, do vận dụng và phát triển sáng tạo học thuyết của chủ nghĩa Mác - 
Lênin vào điều kiện của Việt Nam nên có những khái niệm thuộc về cuộc cách mạng 
vô sản, Hồ Chí Minh vẫn phải sử dụng nguyên văn. Ví dụ nhƣ cách mạng “tƣ sản dân 
quyền”, “cách mạng vô sản ở chính quốc”, “chủ nghĩa đế quốc”, “chủ nghĩa thực 
dân” Đặc điểm này đòi hỏi GV cần sử dụng nhiều thời gian, với các hình ảnh dễ 
nhận biết, liên hệ, so sánh, giải thích giúp ngƣời học hiểu bản chất của vấn đề. 
 Tri thức môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh có mối quan hệ chặt chẽ với tri thức môn 
Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin và môn Đƣờng lối cách mạng 
của Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự quan hệ chặt chẽ này xuất phát từ nguồn gốc ra 
đời và mục đích của tƣ tƣởng Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh đã vận dụng, kế thừa học 
thuyết Mác - Lênin vào hoàn cảnh của Việt Nam; đồng thời, Đảng Cộng sản Việt 
Nam đã vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh vào chỉ đạo thực tiễn cách mạng. Đặc điểm 
này đòi hỏi GV cần khai thác tri thức của môn Những nguyên lý cơ bản của chủ 
nghĩa Mác - Lênin để làm rõ, sâu sắc hơn nội dung môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh; 
đồng thời, liên hệ tới thực tiễn cách mạng của Đất nƣớc để thấy đƣợc kết quả tác 
động của tƣ tƣởng Hồ Chí Minh. 
 Giáo dục kỹ năng mềm không phải là một môn học, đó là hoạt động giáo dục, 
hoạt động đó hƣớng tới hình thành ở ngƣời học các kỹ năng mềm cụ thể nhƣ: kỹ năng 
tự nhận thức, giao tiếp, sáng tạo, làm việc nhóm Vì vậy, việc tích hợp dạy học môn 
Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh với giáo dục kỹ năng mềm không thể tiến hành một cách thông 
thƣờng, giống nhƣ tích hợp tri thức của hai môn học mà giáo viên vẫn thƣờng tiến 
hành. GV phải căn cứ vào mục tiêu (kiến thức, kỹ năng, tƣ tƣởng), nội dung, tính đặc 
thù, đặc biệt là hoạt động của thầy và trò trong dạy học môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và 
bản chất của giáo dục kỹ năng mềm để tiến hành tích hợp. 
 Nhƣ chúng ta đã biết, về cơ bản kỹ năng mềm chỉ hình thành thông qua trải 
nghiệm thực tiễn (thông qua các hoạt động thực tiễn). Trong thực tế, khi dạy học môn 
Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, GV sẽ tổ chức nhiều hoạt động để SV trải nghiệm dƣới nhiều 
hình thức khác nhau: trải nghiệm qua bài giảng, trải nghiệm qua xem phim tài liệu, trải 
nghiệm qua các hoạt động thực hiện nhiệm vụ học tập, trải nghiệm qua tham quan khu 
di tích, bảo tàng Hồ Chí Minh, di tích lịch sử Thông qua các hoạt động trải nghiệm 
đó, SV thích thú và dễ dàng nắm bắt đƣợc tri thức của môn học; đồng thời sẽ hình 
thành và phát triển các kỹ năng mềm [7]. 
 553| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
 Hơn nữa, học tập môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh là học tập cả phƣơng pháp, 
phong cách, nhân cách của Hồ Chí Minh. Mặc dù giáo trình không hiển thị rõ ràng 
vấn đề này, nhƣng GV cần giúp SV tiếp cận đến. Bản thân Hồ Chí Minh là một ngƣời 
đã đạt đến sự chuẩn mực về mọi mặt, trong đó có kỹ năng mềm. Cụ thể của các 
phƣơng pháp là: “Dĩ bất biến ứng vạn biến”, ví dụ: Theo kế hoạch, tháng 5/1946, Hồ 
Chí Minh sẽ sang thăm nƣớc Pháp, trong thời gian Bác sang Pháp, cụ Huỳnh Thúc 
Kháng sẽ thay Bác giữ chức Chủ tịch nƣớc. Đúng 6h, ngày ngày 31/5/1946, Hồ Chí 
Minh và phái đoàn lên sân bay Gia Lâm để sang Pháp, lúc ấy Cụ Huỳnh cũng ra sân 
bay tiễn đoàn. Cụ Hồ đã nắm tay Cụ Huỳnh căn dặn: “Tôi vì nhiệm vụ quốc dân giao 
phó phải đi xa ít lâu, ở nhà trăm sự khó khăn nhờ cậy ở Cụ cùng anh em giải quyết cho. 
Mong cụ “dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Cái bất biến trong thời gian này là gì: Độc lập, 
thống nhất dân tộc; tự do, hạnh phúc của nhân dân “Tôi có một ham muốn là”; cái 
ứng vạn biến là gì? Có thể thƣơng lƣợng, nhân nhƣợng với kẻ thù về một số phƣơng 
diện ngoài cái dĩ bất biến. Cụ thể: Hồ Chí Minh cùng với chính phủ đã nhƣờng cho 
thành viên của Đảng Việt Quốc, Việt Cách 70 ghế trong quốc hội không qua bầu cử; đề 
bạt 4 chức bộ trƣởng, 1 chức phó chủ tịch nƣớc; “Phương pháp nắm vững thời cơ, 
giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa thời, thế và lực”, ví dụ nhƣ: Hồ Chí Minh cùng 
với Đảng ta chỉ đạo chớp thời cơ giành chính quyền cách mạng năm 1945, Ngƣời nói: 
Thời cơ ngàn năm đã tới, dù phải hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trƣờng 
Sơn cũng phải quyết giành cho đƣợc độc lập; “Phương pháp biết thắng từng bước, 
không nôn nóng, đốt cháy giai đoạn”, ví dụ: Trƣớc năm 1945, khi Hồ Chí Minh chủ 
trì Hội nghị Trung ƣơng 8 (1941) đã đƣa ra chủ trƣơng thực hiện cách mạng từng 
phần tiến tới tổng khởi nghĩa; “Phương pháp lợi dụng mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ 
thù”, thể hiện rõ trong sách lƣợc của Đảng và Hồ Chí Minh trong việc hòa hoãn với 
quân Pháp và Tƣởng năm 1946: “phương pháp tâm công”; “phương pháp cách mạng 
bạo lực”; “phong cách tư duy”; “phong cách làm việc”; “phong cách ứng xử”; 
“phong cách diễn đạt”; “phong cách nêu gương”... GV có thể khai thác thêm tấm 
gƣơng Hồ Chí Minh ở khía cạnh kỹ năng mềm để giáo dục cho SV. Đây là hoạt động 
hoàn toàn phù hợp và giá trị trong việc thể hiện nhiệm vụ, chức năng của môn học. 
 Bản thân nội hàm tƣ tƣởng Hồ Chí Minh là hệ thống những quan điểm sáng tạo, 
cách mạng, khoa học. Đó là một sức mạnh mềm, sức mạnh của tƣ tƣởng, tƣ duy. Do 
vậy, nội dung KNM và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh có sự gần gũi, tƣơng đồng... Ví dụ, Hồ 
Chí Minh nói: Cách mạng thuộc địa cần tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả năng 
giành thắng lợi trƣớc cách mạng vô sản ở chính quốc. Đây là một luận điểm sáng tạo, 
|554 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
thể hiện khả năng tƣ duy, trí tuệ linh hoạt, khoa học, không rập khuôn máy móc của 
Hồ Chí Minh. Đặc biệt, chƣơng 1: “Cơ sở, quá trình hình thành và phát triển tƣ tƣởng 
Hồ Chí Minh” trình bày thiên về thực tiễn liên qua đến cá nhân con ngƣời cũng nhƣ 
tƣ tƣởng Hồ Chí Minh. Vì vậy, nội dung của chƣơng thể hiện rõ nét KNM của Hồ 
Chí Minh, biểu hiện qua phong cách và phƣơng pháp của Ngƣời. 
 “Thực tiễn công tác giáo dục học sinh, sinh viên ở nƣớc ta hiện nay cho thấy, 
không ít SV thiếu và yếu về kỹ năng sống nói chung, kỹ năng mềm nói riêng. Hệ thống 
giáo dục đại học đã chú ý nhiều đến việc rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp cho ngƣời học 
(kỹ năng cứng), nhƣng thiếu vắng những giờ học, học phần, hoạt động giáo dục kỹ 
năng mềm cho các em. Chính vì vậy, một trong những lý do của nhiều SV sau khi tốt 
nghiệp đã thất bại trong các cuộc phỏng vấn xin việc của các doanh nghiệp là yếu về kỹ 
năng mềm (đơn giản nhƣ kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sáng tạo). 
 Kỹ năng mềm là những yếu tố quan trọng và cần thiết thuộc về năng lực của con 
ngƣời. Đặc biệt trong xã hội hiện đại với sự bùng nổ nhanh chóng của khoa học công 
nghệ, kỹ năng mềm lại càng trở nên quan trọng. 
 Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh là môn học có nhiều lợi thế trong việc tích hợp giáo dục 
kỹ năng mềm cho SV (đã trình bày ở trên); đồng thời, giáo dục kỹ năng mềm cho SV 
không chỉ là nhu cầu của ngƣời học, trƣờng học mà của toàn xã hội. Xuất phát từ thực 
tiễn và những lý do trên cho thấy, giáo dục kỹ năng mềm cho SV trong dạy học môn 
Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh là vấn đề cần thiết và có tính khả thi cao” [7]. 
 Có thể nói rằng, giáo dục KNM cho SV trong dạy học môn Tƣ tƣởng Hồ Chí 
Minh là hoạt động hết sức cần thiết. Để hoạt động này đƣợc tiến hành một cách thuận 
lợi và hiệu quả, GV giảng dạy môn học này cần quan tâm xác định mục tiêu, hình thức, 
phƣơng pháp giáo dục kỹ năng mềm cho sinh viên, bên cạnh đó, cần quan tâm thực 
hiện thƣờng xuyên và hiệu quả việc kiểm tra, đánh giá kết quả tích hợp giáo dục KNM 
cho SV trong dạy học môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh. 
2.3. Thực trạng giáo dục kỹ năng mềm cho sinh viên trong dạy học môn Tư tưởng 
Hồ Chí Minh ở các trường đại học hiện nay 
 Để có thêm thông tin, dữ liệu khẳng định về sự cần thiết của việc giáo dục kỹ 
năng mềm cho sinh viên ở các trƣờng đại học hiện nay, chúng tôi tiến hành điều tra, 
khảo sát tại một số trƣờng đại học trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng hiện nay. Kết quả đƣợc 
hiện thị ở các bảng số số liệu dƣới đây: 
 555| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
 Bảng 1. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục kỹ năng mềm 
 cho sinh viên các trường Đại học trên địa bàn tỉnh Hải Dương [7] 
 Giảng viên (%) Sinh viên (%) 
 Rất 
 Nội dung giáo dục Chưa Chưa 
 thường Khá Rất Khá 
 KNM cho SV TX Ít TX thực TX Ít TX thực 
 xuyên TX TX TX 
 hiện hiện 
 (TX) 
Giáo dục kỹ năng 
 0,0 0,0 6.1 33.3 54.5 0.5 3.5 13.1 82,9 0,0 
tự nhận thức 
Giáo dục kỹ năng 
 0,0 0,0 3.0 42.4 51.5 0.7 3.3 14.1 81,9 0,0 
làm việc theo nhóm 
Giáo dục kỹ năng 
 0,0 0,0 3.0 42.4 51.5 1.6 5.2 11.0 82,2 0,0 
quản lý thời gian 
Giáo dục kỹ năng 
 0,0 0,0 3.0 42.4 45.5 0.2 4.0 11.9 83,9 0,0 
giao tiếp 
Giáo dục kỹ năng 
 0,0 0,0 3.0 30.3 66.7 0.2 5.2 12.4 82,2 0,0 
lãnh đạo bản thân 
Giáo dục kỹ năng 
 0,0 0,0 0 42.4 51.5 0.2 3.7 14.3 81,8 0,0 
kiểm soát cảm xúc 
Giáo dục kỹ năng 
vƣợt qua khủng 0,0 0,0 6.1 33.3 60.6 0.5 5.2 14.5 79,8 0,0 
hoảng 
Giáo dục kỹ năng 
 0,0 0,0 0 45.5 51.5 0.9 14,1 40,0 36,9 0,0 
giải quyết xung đột 
Giáo dục kỹ năng 
 0,0 0,0 3.0 36.4 57.6 0.5 4.9 12.6 82,6 0,0 
sáng tạo 
 Số liệu của bảng trên cho thấy, những năm gần đây tại các trƣờng đại học trên địa 
bàn tỉnh Hải Dƣơng, các nội dung giáo dục KNM cho SV đã đƣợc triển khai thực hiện. 
Tuy nhiên, đối tƣợng tham gia khảo sát, đánh giá việc thực hiện các nội dung giáo 
dục KNM tại các trƣờng Đại học trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng chủ yếu ở mức “Ít 
thường xuyên”. 
 Chúng tôi tiếp tục tìm hiểu thực trạng thực hiện các con đƣờng giáo dục kỹ năng 
mềm cho sinh viên các trƣờng Đại học trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng, kết quả cho thấy: 
|556 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
Bảng 2. Thực trạng thực hiện các con đường giáo dục kỹ năng mềm cho sinh viên 
 các trường Đại học trên địa bàn tỉnh Hải Dương [7] 
 Giảng viên Sinh viên 
 Các con đường giáo (%) (%) 
 dục KNM 
 Chưa Chưa 
 Rất Khá Rất Khá Ít 
 cho SV TX Ít TX thực TX thực 
 TX TX TX TX TX 
 hiện hiện 
Giáo dục KNM cho SV 
các trƣờng Đại học 
 0,0 0,0 3.0 42.4 51.5 0.2 3.7 14.3 81,8 0,0 
thông qua hoạt động 
dạy học các môn học 
Giáo dục KNM cho SV 
các trƣờng Đại học 
 0,0 0,0 3.0 42.4 45.5 1.6 5.2 11.0 82,2 0,0 
thông qua các hoạt động 
sinh hoạt tập thể của SV 
Giáo dục KNM cho SV 
các trƣờng Đại học 
 0,0 0,0 3.0 30.3 66.7 0.5 4.9 12.6 82,6 0,0 
thông qua cac hoạt động 
xã hội dành cho SV 
Giáo dục KNM cho SV 
các trƣờng Đại học 
thông qua hoạt động tự 0,0 0,0 6.1 33.3 60.6 0.9 14,1 40,0 36,9 0,0 
rèn luyện, tự tu dƣỡng 
của SV 
 Số liệu bảng 2 cho thấy, các con đƣờng giáo dục KNM nêu trên đã đƣợc triển 
khai trong thực tiễn giáo dục của các trƣờng đại học trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng thời 
gian qua. Tuy vậy, GV và SV tham gia khảo sát đánh gia mức độ thực hiện các con 
đƣờng giáo dục KNM cho SV chủ yếu ở mức “Ít thường xuyên”. Thực trạng này đòi 
hỏi các trƣờng Đại học trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng nói riêng, các trƣờng đại học trên 
cả nƣớc nói chung, cụ thể là cán bộ quản lý nhà trƣờng, cùng đội ngũ GV cần quan tâm 
hơn nữa tới công tác giáo dục kỹ năng mềm, nhất là các biện pháp, con đƣờng giáo dục 
KNM phù hợp với đối tƣợng ngƣời học. 
III. KẾT LUẬN 
 Kỹ năng mềm là những kỹ năng mà mỗi ngƣời sử dụng để chuẩn bị, thiết lập và 
phát triển mối quan hệ tƣơng tác qua lại giữa mình với những ngƣời xung quanh nhằm 
giúp hoạt động nghề nghiệp đạt đƣợc kết quả tối ƣu. Đây là kỹ năng có ý nghĩa hết sức 
 557| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
quan trọng đối với mối SV trong quá trình tham gia đào tạo nghề ở trƣờng Đại học và 
quá trình công tác sau này. 
 Hệ thống kỹ năng mềm cần đƣợc hình thành và phát triển cho SV các trƣờng đại 
học bao gồm: Kỹ năng tự nhận thức cho SV; kỹ năng tự nhận thức; kỹ năng làm việc 
theo nhóm cho SV; kỹ năng quản lý thời gian cho SV; kỹ năng giao tiếp cho SV; kỹ 
năng lãnh đạo bản thân cho SV; kỹ năng kiểm soát cảm xúc cho SV; kỹ năng vƣợt qua 
khủng hoảng cho SV; kỹ năng giải quyết xung đột cho SV và kỹ năng sáng tạo cho SV. 
 Những tri thức của môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ở trƣờng Đại học có ƣu thế trong 
giáo dục kỹ năng mềm cho SV, do dó, cần triển khai thực hiện tích hợp giáo dục kỹ năng 
mềm cho SV trong dạy học môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh dựa vào việc xác định đúng đắn, 
thực hiện thƣờng xuyên, hiệu quả mục tiêu, hình thức, phƣơng pháp tích hợp. 
 Trong những năm qua, GV và SV các trƣờng Đại học trên địa bàn tỉnh Hải 
Dƣơng nói riêng, cả nƣớc nói chung ngày càng quan tâm nhiều hơn đến hệ thống kỹ 
năng mềm cần hình thành và phát triển ở SV; ƣu thế của môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh 
trong giáo dục kỹ năng mềm cho SV; thấy đƣợc lợi thế của dạy học môn Tƣ tƣởng Hồ 
Chí Minh trong việc phát triển kỹ năng mềm cho SV và sự cần thiết của vấn đề tích 
hợp giáo dục kỹ năng mềm cho SV trong dạy học môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, từ đó, 
bƣớc đầu xác định và triển khai mục tiêu, hình thức, phƣơng pháp tích hợp giáo dục kỹ 
năng mềm cho SV trong dạy học môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và đã đạt đƣợc những 
kết quả nhất định song còn nhiều tồn tại cần giải quyết. 
 Để nâng cao hiệu quả tích hợp giáo dục kỹ năng mềm cho SV trong dạy học môn 
Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ở các trƣờng Đại học cần quan tâm đầu tƣ cho các hoạt động 
thiết kế kế hoạch dạy học tích hợp môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh với hệ thống kỹ năng 
mềm; tổ chức thực hiện dạy học tích hợp môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh với hệ thống kỹ 
năng mềm và kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học tích hợp môn Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh 
với hệ thống kỹ năng mềm. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2016), Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính 
 trị quốc gia, Hà Nội. 
 2. Nguyễn Văn Cƣờng (2010), Một số vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy 
 học ở trường trung học phổ thông, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 
|558 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
3. Forland, Jeremy (2006), Managing Teams and Technology, UC Davis, Graduate 
 School of Management. 
4. Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thị Kim Thoa, Trần Văn Tính, Vũ Phƣơng Liên 
 (2010), Giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống cho học sinh trung học phổ, Nxb Đại 
 học Quốc gia Hà Nội. 
5. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật. 
6. Max. A. Eggert (2012), Kỹ năng mềm cho người đi làm - Ngôn ngữ cơ thể, 
 Dịch và xuất bản - Nxb Trẻ. 
7. Nguyễn Hải Trung (2020), Biện pháp tích hợp giáo dục kỹ năng mềm cho sinh 
 viên trong dạy học môn Tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường đại học trên địa 
 bàn tỉnh Hải Dương, Tạp chí Khoa học Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội, số 7. 
 559|