Hiện trạng khai thác loại hình Nhã nhạc cung đình vào phát triển du lịch ở thành phố Huế

hi lễ của triều đình với đối tượng là 
vua chúa, thần linh, Nhã nhạc luôn mang tính trang trọng và uy nghiêm. Đặc điểm này 
thể hiện qua cách thức trình tấu của những người tham gia biểu diễn. Họ phải luôn trình 
diễn ở trạng thái nghiêm túc, thái độ thành kính. Tính chất trang trọng còn được thể hiện 
qua giai điệu, tiết tấu chậm rãi, uy nghiêm và sắc thái âm nhạc. 
- Tính bác học: Biểu hiện ở tính triết lí trong nội dung tư tưởng, các quan niệm về vũ trụ, 
nhân sinh được thể hiện rõ qua nhiều yếu tố như tư tưởng Tôn quân, đề cao Thần quyền, 
Quân quyền. Lời trong các nhạc chương trau chuốt, giàu hình tượng, phản ánh tính bác 
học cao. 
4.1.3. Cơ cấu của loại hình nhã nhạc cung đình Huế. 
Nhã nhạc cung đình Huế hiện nay tồn tại dưới ba hình thức: Đại nhạc, Tiểu nhạc và Múa 
cung đình. 
- Dàn Đại nhạc: Là dàn nhạc rất quan trọng trong hệ thống Nhã nhạc cung đình Huế, 
diễn tấu với những hình thức quan trọng nhất trong những buổi lễ, có âm lượng lớn, nhạc 
cụ chủ yếu là dàn trống và kèn. Dàn đại nhạc thường được dùng trong lễ tế như tế Nam 
Giao, tế Miếu... Cấu tạo của dàn Đại nhạc gồm hai bộ gõ và bộ hơi với bốn chủng loại, 
trên 40 nhạc cụ. So với dàn Đại nhạc được mô tả trong các dữ liệu thì dàn nhạc hiện nay 
có biên chế gọn nhẹ hơn. Cấu trúc dàn Đại nhạc gồm Bộ gõ (trống đại, trống chiến, trống 
bồng, não bạt hay xập xoã, mõ sừng trâu, trống cơm); Bộ hơi (kèn); Bộ dây (đàn nhị). 
Hình 1. Dàn Đại nhạc 
100 TRẦN THỊ CẨM TÚ, LÊ ANH TOẠI 
Trống cái Trống chiến Trống bồng Não bạt 
(Xập xõa) 
Mõ sừng trâu Trống cơm 
Hình 2. Cấu trúc của bộ gõ trong dàn Đại nhạc 
Bộ hơi (kèn) Bộ dây (Đàn nhị) 
Hình 3. Bộ hơi và bộ dây trong dàn Đại nhạc 
- Dàn Tiểu nhạc: So với dàn Đại nhạc, các bản âm nhạc của dàn Tiểu nhạc tương đối 
ổn định. Âm nhạc mang màu sắc trang nhã, vui tươi, thường sử dụng trong các buổi yến 
tiệc của triều đình, lễ đại khánh, tết Nguyên Đán. Chất liệu dễ đi vào lòng người, không 
quá trang nghiêm hoặc sầu bi như các bài của Đại nhạc, âm lượng không quá lớn. Cấu 
trúc nhạc cụ dàn Tiểu nhạc gồm Bộ gõ (trống bảng, sinh tiền, tâm âm la, phách); Bộ hơi 
(sáo); Bộ dây (đàn nguyệt, đàn tỳ bà, đàn tam huyền, đàn nhị). 
 Hình 4. Dàn Tiểu nhạc 
HIỆN TRẠNG KHAI THÁC LOẠI HÌNH NHÃ NHẠC CUNG ĐÌNH... 101 
Trống bảng Sinh tiền Tam âm la Phách 
Hình 5. Bộ gõ trong dàn Tiểu nhạc 
Sáo Đàn nguyệt Đàn tỳ bà Đàn tam huyền Đàn nhị 
Bộ hơi Bộ dây 
Hình 6. Bộ hơi và bộ dây trong dàn Tiểu nhạc 
Múa bát dật võ Múa bát dật văn 
Múa bát dật Múa lục cúng 
hoa đăng 
Múa lân mẫu 
 xuất lân nhi 
Hình 7. Một số điệu múa cung đình nổi bật 
102 TRẦN THỊ CẨM TÚ, LÊ ANH TOẠI 
- Múa cung đình: Múa cung đình triều Nguyễn tiếp thu những điệu múa từ cung đình và 
dân gian của các triều đại trước, nâng cao và sáng tạo thành những điệu múa mới mang 
đặc trưng của nghệ thuật biểu diễn thời Nguyễn. Múa cung đình triều Nguyễn chủ yếu là 
múa tập thể, tư tưởng chủ đề thường biểu hiện ở các đội hình di chuyển và kết thúc bằng 
một đội hình ngưng đọng. Một số điệu múa cung đình nổi bật là múa bát dật, Múa lục 
cúng hoa đăng, Múa lân mẫu xuất lân nhi. 
4.2. Khai thác nhã nhạc cung đình Huế vào phát triển du lịch ở thành phố Huế 
4.2.1. Số lượng khách thưởng thức Nhã nhạc cung đình Huế. 
Năm 2019, tổng lượt khách du lịch đến Huế đạt 4,8 triệu lượt, tăng gần 11% so năm trước, 
khách lưu trú đạt 2,2 triệu lượt, tăng 5,1%. Doanh thu ngành dịch vụ du lịch đạt 4.900 tỷ 
đồng, tăng 9,6%. Doanh thu xã hội từ du lịch đạt 12.250 tỷ đồng. Thị trường khách quốc 
tế duy trì ổn định, nhiều nhất vẫn là du khách đến từ Tây Âu, Bắc Mỹ, tiếp đó là khách 
Hàn Quốc, Thái Lan Nhiều tài nguyên du lịch được khai thác hiệu quả để phát triển du 
lịch trong đó có nhã nhạc cung đình Huế. Loại tài nguyên này ngày càng hấp dẫn du khách 
đặc biệt là khách quốc tế. 
Số lượng khách thưởng thức nhã nhạc cung đình Huế có xu hướng tăng theo thời gian. 
Năm 2003, Nhã nhạc cung đình Huế được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật 
thể và kiệt tác của nhân loại. Năm 2004, diễn ra Festival Huế lần thứ 3 là Festival tôn 
vinh Nhã nhạc Huế, nhiều sân khấu đã tổ chức để trình diễn Nhã nhạc Huế và đều thu 
được những thành công. Từ năm 2005 đến 2007, loại hình nghệ thuật này bắt đầu được 
phát huy và khai thác triệt để, tạo sự chú ý của du khách. Từ năm 2007 đến 2019 lượng 
khách thưởng thức loại hình nghệ thuật này tăng, đặc biệt năm 2016 với lễ hội Festival 
số lượng khách tăng mạnh tổng lượng khách 999.865 người. Năm 2020 do ảnh hưởng 
của đại dịch COVID, ngành Du lịch Thừa Thiên Huế nói chung gặp rất nhiều khó khăn, 
lượng khách du lịch đến với loại hình nghệ thuật này giảm 87%. Từ năm 2007 đến 2020, 
tổng lượng khách đến thưởng thức loại hình nghệ thuật này đạt 10.574.615 người. 
Hình 8. Lượng khách thưởng thức nhã nhạc tại Nhà hát Nghệ thuật truyền thống cung đình Huế 
(Nguồn: Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế) 
0
500000
1000000
1500000
20072008200920102011201220132014201520162017201820192020
Khách du lịch
Quốc tế Nội địa Tổng lượng khách
HIỆN TRẠNG KHAI THÁC LOẠI HÌNH NHÃ NHẠC CUNG ĐÌNH... 103 
Cơ cấu khách du lịch thưởng thức loại hình nghệ thuật này có sự khác nhau giữa khách 
quốc tế và khách nội địa. Số lượng khách quốc tế yêu thích loại hình nghệ thuật này nhiều 
hơn khách nội địa. Có 52% lượng khách quốc tế và 48% lượng khách nội địa đến với loại 
hình nhã nhạc cung đình Huế. Do nhã nhạc cung đình Huế được UNESCO công nhận là 
Di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại nên khách quốc tế biết đến nhiều 
thông qua các thông tin đại chúng. Đây là loại tài nguyên du lịch có giá trị bác học, độc, 
lạ, thể hiện bản sắc văn hóa của một triều đại gần như được phục hồi nguyên bản nên rất 
hấp dẫn du khách nói chung đặc biệt khách quốc tế. 
Hình 9. Cơ cấu khách du lịch thưởng thức nhã nhạc 
tại Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Cung đình Huế 
(Nguồn: Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế) 
4.2.2. Doanh thu từ khai thác loại hình nghệ thuật Nhã nhạc cung đình Huế 
Cùng với sự gia tăng số lượng khách, doanh thu thu được từ việc khai thác loại hình nghệ 
thuật này cũng có xu hướng tăng theo thời gian. Doanh thu đạt cao vào năm 2008, trùng 
với thời gian tổ chức lễ hội Festival (1.753.780.000 đồng), từ năm 2014 đến 2019 doanh 
thu liên tục tăng, cao nhất vào năm 2018 (2.368.790.700 đồng), năm 2020 do ảnh hưởng 
của đại dịch COVID, lượng khách giảm 87% vì vậy doanh thu cũng rất thấp (282.280.892 
đồng). Nhìn chung những năm chẵn, Thừa Thiên Huế tổ chức lễ hội Festival quảng bá 
thương hiệu và hình ảnh du lịch Huế, lượng khách đến Huế đông đặc biệt là khách quốc 
tế vì vậy doanh thu thu được từ Nhã nhạc cung đình cũng cao. 
Tuy nhiên, so với tổng doanh thu từ tham quan du lịch của tỉnh Thừa Thiên Huế, doanh 
thu từ nhã nhạc cung đình vẫn rất khiêm tốn. Doanh thu thu được từ loại hình nghệ thuật 
này từ năm 2007 đến 2020 trung bình chiếm khoảng 1,3% trong tổng doanh thu của tham 
quan du lịch. Những năm có tổ chức lễ hội lớn doanh thu cao cũng chỉ đạt 2,2% (năm 
2008). 
Như vậy mặc dù đây là loại hình nghệ thuật độc đáo được UNESCO công nhận là di sản 
văn hóa phi vật thể của thế giới nhưng vẫn chưa được khai thác triệt để, chưa quảng bá 
sâu rộng đến du khách và đặc biệt chưa thật sự hấp dẫn đối với khách du lịch. 
52%48%
Quốc tế Nội địa
104 TRẦN THỊ CẨM TÚ, LÊ ANH TOẠI 
Hình 10. Doanh thu từ khai thác Nhã nhạc tại nhà hát Nghệ thuật Truyền thống Cung đình Huế 
(Nguồn: Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế) 
Bảng 1. Tỷ lệ doanh thu của nhã nhạc cung đình Huế so với tổng doanh thu 
của tham quan du lịch 
TT Năm 
Doanh thu từ xem biểu 
diễn nhã nhạc cung 
đình (đồng) 
Tổng doanh thu của tham 
quan du lịch (đồng) 
% doanh thu từ 
khai thác nhã 
nhạc (%) 
1 2007 944.595.000 76.231.183.000 1,23 
2 2008 1.753.780.000 79.185.910.000 2,2 
3 2009 1.265.590.000 78.892.935.000 1,6 
4 2010 1.051.140.000 84.361.818.128 1,25 
5 2011 1.102.195.000 84.501.506.000 1,3 
6 2012 1.202.551.838 104.569.725.000 1,15 
7 2013 1.271.953.320 127.195.332.000 1,0 
8 2014 1.887.516.716 139.816.053.000 1,35 
9 2015 2.283.015.889 207.546.899.000 1,1 
10 2016 2.364.651.684 262.739.076.000 1,3 
11 2017 2.171.391.475 197.399.225.000 1,3 
12 2018 2.368.790.700 182.214.669.231 1,2 
13 2019 2.270.091.088 174.622.391.346 1,15 
14 2020 282.280.892 25.661.899.250 1,1 
(Nguồn: Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế) 
Tỷ lệ % doanh thu từ nhã nhạc cung đình Huế có sự biến động theo thời gian và theo xu 
hướng những năm có lễ hội lớn ở Thừa Thiên Huế, doanh thu thu được từ loại hình này 
cao và tỷ lệ % doanh thu từ khai thác nhã nhạc so với tổng doanh thu tham quan cũng cao 
(2008 đạt 2,2%, 2014 đạt 1,35%, 2016 đạt 1,3%). 
0
500,000,000
1,000,000,000
1,500,000,000
2,000,000,000
2,500,000,000
20072008200920102011201220132014201520162017201820192020
Đồng
HIỆN TRẠNG KHAI THÁC LOẠI HÌNH NHÃ NHẠC CUNG ĐÌNH... 105 
Hình 11. Biến động % doanh thu từ khai thác Nhã nhạc Cung đình Huế so với tổng doanh thu 
tham quan du lịch 
(Nguồn: Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế) 
4.2.3. Địa điểm, thời gian, nội dung biểu diễn của Nhã nhạc cung đình Huế 
Bảng 2. Lịch biểu diễn nhã nhạc cung đình 
Địa điểm Lịch biểu diễn 
 Sáng Chiều 
Duyệt Thị Đường 
(Đại Nội) 
Xuất 1: 9h - 9h45 
Xuất 2: 10h - 1045 
Xuất 1: 14h30 - 15h15 
Xuất 2: 15h30 - 16h15 
Minh Khiêm Đường 
(Lăng Tự Đức) 
Xuất 1: 8h30 - 9h15 
Xuất 2: 9h30 - 10h15 
Xuất 1: 14h30 - 15h15 
Xuất 2: 15h30 - 16h16 
Lịch hoạt động trở lại sau dịch COVID từ 09/01/2021 miễn vé 
Duyệt Thị Đường 
(Đại Nội) 
Xuất 1: 9h - 9h20 
Xuất 2: 10h - 1020 
Xuất 1: 14h00 - 14h20 
Xuất 2: 15h00 - 15h20 
(Nguồn: Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Cung đình Huế) 
Các kỳ Festival Huế 2004, 2006, 2008 Nhã nhạc Huế trình diễn các lễ tế đàn Nam Giao, 
lễ tế đàn Xã Tắc, lễ Truyền Lô, lễ thi tiến sỹ Võ, lễ lên ngôi hoàng đế Quang Trung... Nhã 
nhạc Huế cũng được biểu diễn thường kỳ ở Nhà hát Duyệt Thị Đường (Đại Nội Huế) và 
Nhà hát Minh Khiêm Đường (Lăng Tự Đức). 
Nhìn chung, thời gian biểu diễn của Nhã Nhạc thường gắn với các lễ hội, lễ tế lớn Việc 
biểu diễn thường kỳ chỉ ở Duyệt Thị Đường (Đại Nội) và Minh Khiêm Đường (Lăng Tự 
Đức) nhưng chủ yếu là ở Duyệt Thị Đường. Thời gian biểu diễn ngắn (20 phút), qui định 
theo các xuất nhưng các địa điểm biểu diễn lại nằm trong các khi di tích, lăng tẩm nên du 
khách sẽ gặp trở ngại về kế hoạch thời gian khi đồng thời cùng tham quan nhiều địa điểm 
trong khu di tích. 
1.23
2.2
1.6
1.25 1.3
1.15
1
1.35
1.1
1.3 1.3
1.2 1.15 1.1
0
0.5
1
1.5
2
2.5
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
%
106 TRẦN THỊ CẨM TÚ, LÊ ANH TOẠI 
Theo thông báo của Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Cung đình Huế, bắt đầu từ ngày 
9/1/2021, các hoạt động biểu diễn nghệ thuật tại Nhà hát Duyệt Thị Đường gồm Nhã 
nhạc, tuồng và Múa hát cung đình Huế sẽ hoạt động biểu diễn trở lại để phục vụ du khách. 
Nội dung biểu diễn gồm nhã nhạc, múa cung đình, trích đoạn Tuồng cung đình Huế. Nhìn 
chung nội dung biểu diễn của lễ hội đa dạng, đảm bảo tính nguyên bản của loại hình nghệ 
thuật, tuy nhiên đây là loại hình nghệ thuật bác học, người xem cần am hiểu lịch sử, giá 
trị của Nhã nhạc mới thấy hết giá trị nghệ thuật nên dễ gây cảm giác nhàm chán, du khách 
chỉ đi một lần để biết chứ không phải để thưởng thức. 
5. KẾT LUẬN 
Sau khi được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân 
loại từ năm 2003, nhã nhạc được phục hồi, phát triển đặc biệt qua các kỹ lễ hội Festival 
của du lịch thành phố Huế. 
- Số lượng khách thưởng thức nhã nhạc cung đình Huế có xu hướng tăng theo thời gian. Từ 
năm 2007 đến 2019 lượng khách thưởng thức loại hình nghệ thuật này tăng, đặc biệt năm 
2016 với lễ hội Festival số lượng khách tăng mạnh tổng lượng khách 999.865 người. Năm 
2020 do ảnh hưởng của đại dịch COVID, lượng khách du lịch đến với loại hình nghệ thuật 
này giảm 87%. Từ năm 2007 đến 2020, tổng lượng khách đến thưởng thức loại hình nghệ 
thuật này đạt 10.574.615 người. Trong đó khách quốc tế chiếm 52%, khách nội địa 48%. 
- Doanh thu thu được từ việc khai thác loại hình nghệ thuật này tăng theo thời gian. Doanh 
thu đạt cao vào năm 2008, trùng với thời gian tổ chức lễ hội Festival (1.753.780.000 
đồng), từ năm 2014 đến 2019 doanh thu liên tục tăng, cao nhất vào năm 2018 
(2.368.790.700 đồng). Tuy nhiên tỷ lệ doanh thu từ loại hình này thấp so với tổng doanh 
thu tham quan du lịch, trung bình chiếm 1.3%. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Phan Thuận An, Phan Thuận Thảo (2002). Thử đi tìm định nghĩa về Nhã nhạc Việt Nam, 
Âm nhạc cung đình Huế, Kỷ yếu hội thảo, Huế. 
[2] Phan Tiến Dũng, Nguyễn Phước Hải Trung (2004). Nhã nhạc cung đình Việt Nam – 
Kiệt tác phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại. Tạp chí Di sản văn hóa, số 6. 
[3] Nguyễn Thị Kim Liên (2017). Khai thác các giá trị văn hóa tỏng phát triển du lịch. Tạp 
chí Văn hóa Nghệ thuật, số 396. 
[4] Phan Thuận Thảo (2009). Nhã nhạc Việt Nam - Sơ lược về lịch sử hình thành và phát 
triển. Tạp chí Sông Hương, Huế. 
[5] Tô Ngọc Thanh (2002). Tương đồng và đa dạng trong Âm nhạc cung đình Huế, Kỷ yếu 
hội thảo, Huế. 
[6] Phan Hạnh Thục (2007). Nghiên cứu sức hấp dẫn của một số loại hình văn hóa phi vật 
thể ở Huế đối với khách du lịch. Luận văn Thạc sĩ Du lịch Học. Trường Đại học Khoa 
học xã hội & nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. 
[7] Trần Kiều Lại Thủy (1997). Âm nhạc cung đình triều Nguyễn. NXB Thuận Hóa, Huế. 
[8] Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam (2002). Hồ sơ ứng cử quốc gia về Nhã nhạc cung 
đình Huế. Hà Nội 
HIỆN TRẠNG KHAI THÁC LOẠI HÌNH NHÃ NHẠC CUNG ĐÌNH... 107 
Title: STATE OF EXPLOITING HUE ROYAL REFINED MUSIC TO THE DEVELOPMENT 
OF TOURISM IN HUE CITY 
Abstract: After being recognized by UNESCO as the Intangible cultural heritage and oral 
tradition of humanity since 2003, Hue Royal Refined Music or “Nha nhac of Hue court” has been 
restored, developed and exploited into Hue's tourism activities. The number of guests enjoying 
Hue Royal Refined Music tended to increase from 2007 to 2019. Especially in 2016, with Hue 
Festival, the number of visitors enjoying this art form increased sharply (999,865 people). In 
which, the percentages of international and domestic visitors account for 52% and 48%, 
respectively. From 2014 to 2019, revenue continued to increase, the highest revenue was in 2018 
(2,368,790,700 VND). However, the percentage of Hue Royal Refined Music revenue was much 
lower, compared to the total revenue of the tour, accounting for only 1.3%. Hue Royal Refined 
Music, in addition to its internal strength, is also supported in the project "Preservation and 
Promotion of the Value of Elegant Music”. Activities related to the program of Conserving and 
Promoting the Hue Royal Refined Music in particular and Intangible cultural heritage of Hue 
Imperial in general continue to be interested and implemented. 
Keywords: Hue Royal Refined Music, tourism.