Giảng dạy các môn học có nội dung về văn hóa trong chương trình đào tạo đại học ngành Du lịch (Qua khảo sát tại thành phố Hồ Chí Minh)

n
Các 
môn 
học tự 
chọn 
thay 
thế 
Khóa 
luận/
Đề án 
tốt 
nghiệp
- Quản trị rủi ro 
trong du lịch
- Quản trị chăm 
sóc khách hàng
Nhóm Dịch vụ khách 
hàng và sự kiện:
- Dịch vụ chăm sóc 
khách hàng
- Du lịch MICE 
- Quản trị chất 
lượng dịch vụ
- Tổ chức sự kiện
Nhóm Dịch vụ lưu 
trú:
- Lễ tân ngoại giao
- Nghiệp vụ lễ tân
- Quản trị buồng
- Quản trị nhà hàng
- Giao tiếp và lễ 
tân ngoại giao
- Quản trị chiến 
lược trong du lịch
- Quản trị quan hệ 
khách hàng trong 
du lịch
- Quy hoạch du 
lịch
- Quản lý nhà 
nước về du lịch
- Quản lý chất 
lượng dịch vụ 
du lịch,
- Quản trị rủi ro 
trong kinh do-
anh du lịch
- Quản lý điểm 
đến du lịch
- Văn minh văn 
hóa các nước 
Đông Nam Á
- Quản trị chiến 
lược
- Thiết kế và điều 
hành chương 
trình du lịch
- Quản trị chất 
lượng dịch vụ lữ 
hành
- Quản lý điểm 
đến du lịch
- Thiết kế và điều 
hành chương 
trình du lịch
Bảng 3. Danh mục các môn học tự chọn thay thế khóa luận/đề án tốt nghiệp 
trong CTĐT bậc đại học ngành Du lịch tại Tp. Hồ Chí Minh (Nguồn: Tác giả lập)
Bảng 4. Phân bổ số tín chỉ trong các khối kiến thức trong CTĐT bậc đại học ngành Du lịch 
tại Tp. Hồ Chí Minh (Nguồn: Tác giả lập)
Trường ĐH 
Văn Lang
CTĐT 
ngành 
Quản trị 
dịch vụ Du 
lịch và Lữ 
hành
Trường ĐH 
HUTECH
CTĐT 
ngành 
Quản trị 
dịch vụ Du 
lịch và Lữ 
hành
Trường ĐH 
Văn Hiến
CTĐT 
ngành Du 
lịch
Trường ĐH 
Văn hóa 
Tp.HCM
CTĐT 
ngành Du 
lịch
Trường ĐH 
HUFLIT
CTĐT ngành 
Quản trị dịch 
vụ Du lịch và 
Lữ hành
Trường 
ĐH Hùng 
Vương 
Tp.HCM
CTĐT ngành 
Quản trị 
Du lịch - 
Nhà hàng - 
Khách sạn
Tổng số 
tín chỉ 
trung 
bình
Phân 
bổ tín 
chỉ 
(TC)
Khối kiến 
thức toàn 
khóa
130 TC 131 TC 133 TC 130 TC 142 TC 126 TC 132 TC
Khối kiến 
thức giáo 
dục đại 
cương
48 TC 43 TC 49 TC 40 TC 68 TC 45 TC 48,8 TC
Khối kiến 
thức giáo 
dục chuyên 
nghiệp
82 TC 88 TC 84T C 90 TC 74TC 81 TC 83,1 TC
Số 31 (Tháng 3 - 2020) 103
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
TRAO ĐỔI - NGHIỆP VỤ
Ở đây, chúng tôi không đề cập đến chuyên 
ngành Văn hóa du lịch, vì chắc chắn số lượng 
và hàm lượng các môn học về văn hóa trong 
CTĐT chuyên ngành này sẽ được chú trọng 
hơn các chuyên ngành khác. Các môn học có 
nội dung về văn hóa cần thiết có trong CTĐT 
về du lịch trước hết phải kể đến là Cơ sở văn 
hóa Việt Nam, Văn hóa du lịch. Ngoài ra còn có 
Văn hóa giao tiếp, Văn hóa ứng xử, Văn hóa kinh 
doanh (hoặc Văn hóa doanh nghiệp), Giao tiếp 
liên văn hóa (hoặc Giao tiếp đa văn hóa), văn 
hóa của khu vực nào đó (chẳng hạn Văn hóa 
Đông Nam Á, Văn hóa Đông Bắc Á). Ở đây cần 
xác định môn Văn hóa giao tiếp sẽ khác với 
môn Kỹ năng giao tiếp mặc dù 1 trong 2 môn sẽ 
bao gồm trong đó phần nào nội dung của môn 
còn lại. Ở một số trường, môn Kỹ năng giao 
tiếp sẽ do các trung tâm phụ trách. Ngoài các 
môn học cần thiết trên, các môn học khác có 
nội dung về văn hóa sẽ do các khoa lựa chọn, 
việc phân bổ chúng ở học kỳ nào, số tín chỉ là 
bao nhiêu tùy thuộc vào tính chất và mục tiêu 
đào tạo của từng chuyên ngành cụ thể về du 
lịch ở các trường. Chẳng hạn, các môn học sẽ 
được bố trí theo nội dung từ tổng quan đến 
chuyên sâu, từ cơ sở đến chuyên ngành, như 
môn Cơ sở văn hóa Việt Nam sẽ được dạy trước 
môn Văn hóa các tộc người thiểu số ở Việt Nam. 
Định hướng thứ hai, về đội ngũ quản lý và 
giảng viên
Du lịch vốn là lĩnh vực năng động, linh 
hoạt, dễ biến đổi theo sự biến động của xã 
hội và đặc biệt là mang tính liên ngành. Tính 
liên ngành thể hiện ở phạm vi bao quát của 
các công việc trong du lịch và sự liên kết giữa 
chúng, đồng thời còn thể hiện ở phạm vi kiến 
thức đa dạng cần có của người làm du lịch. 
Kiến thức đó là sự tổng hợp từ nhiều ngành 
liên quan như địa lý du lịch, văn hóa học, quản 
lý văn hóa, kinh tế, quản trị kinh doanh, tâm lý 
học, lịch sử, nghệ thuật học, dân tộc học, y học 
điều dưỡng Trong đó, có 2 ngành liên quan 
trực tiếp đến tất cả các phân ngành trong khối 
ngành Du lịch là quản trị và văn hóa. 
Hiện tại, đội ngũ quản lý và giảng viên trong 
các bộ môn, khoa về du lịch ở nhiều trường đại 
học tại Tp. Hồ Chí Minh có bằng cấp chuyên 
môn là những ngành liên quan (phổ biến là 
địa lý, văn hóa học, quản trị kinh doanh, kinh 
tế), hiếm có người đúng ngành Du lịch hoặc lữ 
hành, nhà hàng, khách sạn, nếu có thì thường 
là từ nước ngoài về. Thế hệ sinh viên du lịch 
đã tốt nghiệp hiện nay ở Tp. Hồ Chí Minh đều 
được học từ các giảng viên có chuyên môn từ 
các ngành học khác nhau. Đây là thực tế cần 
chấp nhận trong thời gian dài sắp tới khi việc 
đào tạo giảng viên có bằng cấp sau đại học 
ngành Du lịch ở Việt Nam vẫn còn hạn chế. 
Vì vậy, những người làm quản lý các bộ 
môn và khoa về du lịch ở các trường đại học tại 
Tp. Hồ Chí Minh cần có tư duy mở, tổng hợp và 
linh hoạt để chấp nhận việc giảng dạy du lịch 
theo hướng liên ngành, trong đó tất nhiên có 
nội dung về văn hóa, ít nhất là trong giai đoạn 
hiện nay. Tư duy mở thể hiện ở việc: (1) Chấp 
nhận một bộ phận đội ngũ giảng viên đến từ 
những ngành học liên quan; (2) Chấp nhận 
việc đưa các môn học có nội dung về văn hóa 
vào CTĐT bậc đại học như một phần thiết yếu 
của năng lực chuyên môn của sinh viên ngành 
Du lịch. Đội ngũ giảng viên dạy các môn học có 
nội dung về văn hóa tối thiểu phải có trình độ 
thạc sỹ vì yêu cầu về mức độ lý luận nhất định 
trong các bài giảng, đồng thời phải tốt nghiệp 
từ các ngành Văn hóa học, Quản lý văn hóa, 
Di sản văn hóa hoặc các ngành liên quan như 
Dân tộc học, Nhân học, Việt Nam học, Lịch sử 
Việt Nam, Lịch sử thế giới, Đông Phương học, 
Châu Á học, Triết học, thậm chí là Văn học (ở 
các nước phát triển như Trung Quốc, Hàn Quốc 
hay Nhật Bản, văn học được chú trọng trong sự 
nghiệp đào tạo giáo dục con người).
Định hướng thứ ba, về việc tạo điều kiện 
cho sinh viên thực hành các nội dung về văn hóa 
đã được học
Việc học tập của sinh viên cần được kết hợp 
với những hoạt động thực nghiệm nhằm củng 
cố và phát huy khả năng vận dụng kiến thức 
đã học, tạo cơ hội cho những sự sáng tạo của 
họ liên quan đến ngành nghề đang học. 
Hiện tại, việc thực tập của sinh viên ngành 
Du lịch tại các trường là thực tập nghề nghiệp 
tại các doanh nghiệp (bao gồm tập sự nghề 
nghiệp, thực tập tốt nghiệp, thực tập nhận 
thức), riêng ngành lữ hành sẽ có những chuyến 
thực tập tuyến điểm đến các địa phương. Du 
lịch là ngành học thiên về hướng ứng dụng, nên 
khi đưa các nội dung về văn hóa vào giảng dạy 
Số 31 (Tháng 3 - 2020)104
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
thì chúng phải vận dụng được để phục vụ cho 
nghề nghiệp được đào tạo. Điều này hoàn toàn 
có thể thỏa mãn được, vì bản thân văn hóa vẫn 
ứng dụng được trong tất cả các khía cạnh của 
đời sống. Hiện tại các môn học có nội dung về 
văn hóa trong CTĐT ngành Du lịch ở các trường 
thường được dạy về lý thuyết, phổ biến phương 
pháp thuyết giảng truyền thống. Tuy vẫn trên 
cơ sở lấy người học làm trung tâm, vẫn có thời 
gian cho sinh viên thảo luận và có hình thức 
thi thuyết trình, nhưng có thể do định kiến về 
vai trò không quan trọng của các môn học có 
nội dung về văn hóa (có hay không có cũng 
không sao) trong CTĐT bậc đại học ngành Du 
lịch, cùng với việc một số trường đại học hiện 
nay chạy theo mục tiêu đạt được các chuẩn giáo 
dục một cách công nghiệp, nên vô hình trung 
biến giảng viên thành các thợ giảng, tức là giảng 
dạy 1 môn học nào đó cho các lớp (thậm chí ở 
các khóa) theo 1 đề cương môn học, 1 giáo trình 
(thậm chí 1 bài giảng), hình thức thi cử thống 
nhất với ngân hàng đề thi sẵn có. Tình trạng này 
dễ làm triệt tiêu sự sáng tạo, đổi mới và xúc cảm 
của giảng viên trong quá trình dạy học, dẫn đến 
việc giảng dạy các môn học có nội dung về văn 
hóa bị mang tính hình thức, máy móc, nặng 
về lý thuyết, khiến sinh viên không hứng thú, 
không biết học để làm gì, dần dần hình thành 
cách nghĩ áp đặt về sự không cần thiết của các 
môn học đó trong CTĐT ngành Du lịch. 
Vì vậy, để thay đổi quan niệm không đúng 
về vai trò của các môn học có nội dung về văn 
hóa trong CTĐT ngành Du lịch, cần tìm cách 
phát huy được khả năng ứng dụng của chúng 
ngay lúc sinh viên còn trên ghế nhà trường. 
Ngoài việc tạo những điều kiện tích cực cho 
việc giảng dạy của giảng viên, có thể thông 
qua 4 hình thức tổ chức thực hành các nội dung 
được học về văn hóa cho sinh viên như sau: 
(1) Mở rộng các hoạt động thảo luận bằng 
phương pháp đặt câu hỏi hoặc phương pháp 
đóng vai tại lớp, tăng cường việc thi báo cáo, 
thuyết trình cho các môn học có nội dung về 
văn hóa, khuyến khích sinh viên đăng ký các 
đề tài nghiên cứu ứng dụng được các nội dung 
về văn hoá trong hoạt động du lịch; 
(2) Tổ chức các sự kiện văn hóa thường kỳ 
dưới hình thức lễ hội, hội trại hoặc triển lãm 
văn hóa; 
(3) Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về văn hóa 
trong du lịch như thi thuyết trình, phim phóng 
sự, dựng video theo cá nhân hoặc đội nhóm; 
(4) Chấp nhận thực tập tốt nghiệp liên 
quan đến lĩnh vực văn hóa hoặc ở các sở, ban 
ngành quản lý văn hóa.
Cả 3 định hướng trên đều nhằm mục đích 
tăng cường kiến thức và phát triển khả năng 
về văn hóa một cách bài bản và chất lượng 
cho sinh viên thông qua việc học tập các môn 
học có nội dung về văn hóa trong CTĐT bậc 
đại học ngành Du lịch ở các trường đại học tại 
Tp. Hồ Chí Minh. Định hướng thứ nhất và định 
hướng thứ hai cần tiến hành song hành nhưng 
không nhất thiết phải cùng một lúc, nghĩa là có 
thể xây dựng CTĐT trước rồi tìm kiếm đội ngũ 
giảng viên phù hợp, hoặc là, trên cơ sở nguồn 
giảng viên sẵn có, tiến hành xây dựng, cấu 
trúc lại CTĐT. Đối với định hướng thứ ba, tùy 
vào khả năng và điều kiện thực tế ở các khoa, 
cùng chính sách phát triển của các trường, mà 
bộ phận phụ trách ngành Du lịch có thể lựa 
chọn thực hiện trong số (hoặc cùng một lúc) 4 
hình thức tổ chức thực hành các nội dung về 
văn hoá cho sinh viên được đề xuất trên đây. Cả 
3 định hướng nên được tiến hành từng bước, 
theo từng giai đoạn để người quản lý có thời 
gian kịp thời chỉnh sửa những bất cập trong 
việc phân bổ các môn học có nội dung về văn 
hóa trong chiến lược và chất lượng đào tạo sinh 
viên ngành Du lịch. Đội ngũ quản lý và giảng 
viên cần có ý thức cập nhật, hoàn thiện CTĐT 
cùng các môn học theo sự phát triển của các 
chương trình bậc đại học trong và ngoài nước 
ở ngành Du lịch và các ngành học liên quan. 
Tất cả đều hướng tới phát triển các môn học có 
nội dung về văn hóa phù hợp với CTĐT bậc đại 
học ngành Du lịch ở các trường đại học tại Tp. 
Hồ Chí Minh một cách chất lượng, ấn tượng và 
tiến bộ, mang lại hiệu quả tích cực cho việc học 
tập và rèn luyện của sinh viên trước khi làm việc 
chính thức trong ngành Du lịch.
Kết luận
Trong thời gian tới, du lịch vẫn là một trong 
những lĩnh vực đóng góp rất lớn cho sự phát 
triển kinh tế - xã hội và là ngành học thu hút 
sự quan tâm của đông đảo học sinh, sinh 
Số 31 (Tháng 3 - 2020) 105
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
TRAO ĐỔI - NGHIỆP VỤ
viên ở Tp. Hồ Chí Minh nói riêng, cả nước nói 
chung. Sự chuẩn bị cho CTĐT bậc đại học của 
ngành được hấp dẫn, đầy đủ kiến thức chuyên 
môn lẫn kỹ năng sẽ góp phần rất lớn cho sự 
phát triển của sinh viên, của các khoa và các 
trường. Từ lâu, văn hóa với du lịch vốn không 
có sự tách biệt. Đứng ở góc độ quản trị, trong 
chừng mực nào đó, văn hóa càng trở nên cần 
thiết cho việc quản lý và vận hành của ngành 
Du lịch. Một nhà quản lý hay tổ chức du lịch 
thành công, ngoài những kiến thức về kỹ năng 
nghiệp vụ, cần có sự am hiểu và thực hành 
được các nội dung văn hóa nhất định của 
địa phương, vùng miền, khách hàng, đối tác. 
Văn hóa sẽ giúp rút ngắn những khoảng cách 
không cần thiết giữa người với người và tạo ra 
sự hứng thú trong công việc du lịch.
Trên thực tế, căn cứ vào năng lực và mục 
tiêu đào tạo của các trường mà CTĐT bậc đại 
học ngành Du lịch sẽ có sự khác nhau, bao gồm 
việc có hay không môn học có nội dung về văn 
hóa, và nếu có thì hàm lượng kiến thức sẽ thế 
nào. Hiện nay, một số trường đại học ở Tp. Hồ 
Chí Minh còn đánh giá thấp hoặc không giảng 
dạy các môn học có nội dung về văn hóa trong 
CTĐT ngành Du lịch vì lý do ngành được phát 
triển theo hướng quản trị. Đây là một cách 
lựa chọn của các trường, điều cốt yếu vẫn là 
sinh viên khi ra nghề có thể đáp ứng được các 
phương diện của công việc, nhanh chóng theo 
kịp sự phát triển của cộng đồng du lịch, nhất 
là trong thời đại toàn cầu hóa sâu rộng khiến 
cho các khoảng cách văn hóa ngày càng thu 
hẹp. Bài viết này không nhằm mục đích đánh 
giá thấp CTĐT bậc đại học ngành Du lịch không 
có hoặc ít có môn học có nội dung về văn hóa. 
Tác giả bài viết chỉ mong muốn qua đây gợi mở 
thêm những định hướng để phát triển ngành 
Du lịch bậc đại học ở Tp. Hồ Chí Minh bằng việc 
đưa các môn học có nội dung về văn hóa vào 
CTĐT. Muốn vậy, cần có sự phối hợp đồng đều 
giữa đội ngũ nhân lực, nội dung và chất lượng 
các môn học, cùng quá trình thực tế hóa các 
kiến thức về văn hóa được học cho sinh viên 
trong quá trình học tập tại các trường.
L.T.A
Tài liệu tham khảo
1. Đặng Vũ Hoạt (chủ biên), Hà Thị Đức (2017), 
Lý luận dạy học đại học, Nxb. Đại học Sư phạm, Tp. 
Hồ Chí Minh.
2. Phạm Thành Nghị (2001), Quản lý chất 
lượng giáo dục đại học, Nxb. Đại học Quốc gia Hà 
Nội, Hà Nội.
3. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ 
nghĩa Việt Nam (2017), Luật Du lịch, https://
thuvienphapluat.vn/van-ban/van-hoa-xa-hoi/
Luat-du-lich-2017-322936.aspx
4. Nguyễn Thạc (chủ biên), Phạm Thành Nghị 
(2017), Tâm lí học sư phạm đại học, Nxb. Đại học 
Sư Phạm, Tp. Hồ Chí Minh.
5. Trường Đại học HUFLIT (2015), “Chương 
trình đào tạo ngành Quản trị dịch vụ du lịch và lữ 
hành (áp dụng từ khóa 2015)”, https://huflit.edu.
vn/chuong-trinh-dao-tao-DLKS/chuong-trinh-
dao-tao-nganh-quan-tri-dich-vu-du-lich-va-lu-
hanh-163.html
6. Trường Đại học Hùng Vương Thành phố Hồ 
Chí Minh (2017), “Chương trình đào tạo ngành 
Quản trị du lịch - nhà hàng - khách sạn”, http://
hvuh.edu.vn/chuong-trinh-dao-tao-nganh-
quan-tri-du-lich-nha-hang-khach-san/
7. Trường Đại học HUTECH (2019), “Nội dung 
chương trình đào tạo trình độ đại học ngành 
Quản trị dịch vụ du lịch và lữ hành”, http://
webdaotao.hutech.edu.vn/daotao/i91184-noi-
dung-chuong-trinh-dao-tao-dai-hoc-chinh-quy-
khoa-2019.aspx
8. Trường Đại học Văn Hiến (2019), “Nội dung 
chương trình đào tạo trình độ đại học ngành 
Du lịch”, https://dl.vhu.edu.vn/vi/chuong-trinh-
hoc-9/chuong-trinh-dao-tao-khoa-2018
9. Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ 
Chí Minh (2019), “Chương trình đào tạo ngành 
Du lịch”, 
trinh-dao-tao-cac-chuyen-nganh-dao-tao-cua-
truong-dai-hoc-van-hoa-tp-ho-chi-minh.html
10. Trường Đại học Văn Lang (2019), “Chương 
trình đào tạo ngành Quản trị dịch vụ du lịch và 
lữ hành”, 
dao-tao-menu/834-nganh-quan-tri-dich-vu-du-
lich-lu-hanh
Ngày nhận bài: 6 - 3 - 2020
Ngày phản biện, đánh giá: 10 - 3 - 2020 
Ngày chấp nhận đăng: 25 - 3 - 2020