Bài giảng Tin học đại cương - Bài 2: Một số khái niệm cơ sở - Nguyễn Thị Phương Thảo

 TIN HỌC ĐẠI CƯƠNG
Bài 2: Một số khái niệm cơ sở
 Nguyễn Thị Phương Thảo
 Bộ môn KTMT và M, Khoa CNTT
 Trường Đại Học Thủy Lợi
 1
 Nội dung chính
1. Cấu trúc một chương trình C++
2. Các thành phần cơ bản của C++
3. Bài tập
 2
 Thiết lập môi trường C++
 Tải phần mềm miễn phí Dev-C++ tại:
 https://sourceforge.net/projects/orwelldevcpp/
 Tiến hành cài đặt phần mềm trên máy tính
 Tạo file C++ mới: Vào File->New->Source File hoặc ấn
 Ctrl+N
 Lưu file dưới dạng file nguồn C++ hoặc với đuôi .cpp
 3
 Thiết lập môi trường C++
Lập trình Dev C++ Online:
https://www.onlinegdb.com/
https://ideone.com/
Phần mềm CppDroid dùng trên điện thoại
Tải phần mềm Dev C++ về máy tính:
https://sourceforge.net/projects/orwelldevcpp/
 4
 Cấu trúc một chương trình C++
- Soạn thảo ví dụ đơn giản sau trong Dev-C++
 Hàm chính: Chương trình sẽ bắt đầu từ
 hàm này
 Nội dung hàm được viết trong cặp dấu { }
- Lưu và đặt tên cho ví dụ
- Ấn F9 để biên dịch, ấn F10 để chạy
 5
Các thành phần cơ bản củaC++
  Tập kí tự của C++
  Từ khóa
  Tên (định danh)
  Cấu trúc một chương trình C++
  Kiểu dữ liệu
  Biến
  Hằng
  Các toán tử
  Biểu thức
  Câu lệnh
  Một số hàm toán học
 6
 Tập ký tự của C++
 Các chữ cái la tinh: a .. z và A .. Z
 Dấu gạch dưới: _
 Các chữ số thập phân: 0, 1, . ., 9
 Các ký hiệu toán học: +, -, *, /, % , &, ||, !, >, <, = ...
 Các ký hiệu đặc biệt khác: . , ; : [] {} # $, dấu cách, ...
 7
 Từ khóa
 Từ khoá là từ được qui định trước trong NNLT, mỗi
 từ có một ý nghĩa nhất định
 Thường dùng để chỉ các loại dữ liệu hoặc kết hợp
 thành câu lệnh
 Một số từ khóa thường gặp: auto, break, case, char,
 continue, default, do, double, else, externe, float, for,
 goto, if, int, long, register, return, short, sizeof,
 static, struct, switch, typedef, union, unsigned, while
 Lưu ý: trong các chương trình C++, các từ khóa được
 in đậm 8
 Tên (định danh)
 Tên là một dãy liên tiếp các chữ cái, chữ số và dấu gạch
 dưới.
 Phải bắt đầu bằng chữ cái hoặc dấu gạch dưới (không bắt
 đầu bằng chữ số)
 Không được trùng với từ khóa
 Chiều dài của tên không bị giới hạn
 Phân biệt chữ hoa và chữ thường
Ví dụ:
  Các tên đúng: i, i1, j, delta, PT_Bac_2
  Các tên sai: Bai tap, 3abc, case
  Các tên sau đây là khác nhau: ha_noi, Ha_noi, HA_NOI
 9
 Cấu trúc một chương trình C++
 //chuong trinh C++ dau tien
 #include 
 using namespace std;
 int main( )
 {
 cout << "Hello World";
 return 0;
 }
//chuong trinh C++ dau tien tất cả các dòng bắt đầu
 bằng // được xem là các dòng chú thích và không ảnh
 hưởng đến việc thực hiện của chương trình
#include đảm bảo rằng chương trình có thể sử
dụng các định nghĩa trong thư viện vào ra chuẩn
 10
 Cấu trúc một chương trình C++
 using namespace std; khai báo sử dụng không gian tên
 std, định danh cout được định nghĩa trong không gian tên này
 int main() điểm bắt đầu quá trình thực hiện của các
 chương trình C++, tất cả các chương trình C++ đều có một
 hàm main
 cout << "Hello World"; đây là một câu lệnh C++, làm 
 nhiệm vụ in ra dòng chữ Hello World
 return 0; Kết thúc hàm main, trả về giá trị 0 cho hệ điều
 hành
 Các câu lệnh trong C++ phải kết thúc bằng dấu chấm phẩy
 11
Kiểu dữ liệu
 12
Biến
 Biến là một phần của bộ nhớ được dành để lưu
 trữ một giá trị xác định
 Giá trị của biến có thể thay đổi trong quá trình làm
 việc
 Cách khai báo biến:
 kiểu_dữ_liệu tên_biến;
 Ví dụ
 int a;
 double mynumber;
 13
Làm việc với biến
 14
 Khởi tạo giá trị cho biến
#include
using namespace std;
int main ()
{
 int a = 5; //Gia tri cua a la 5
 int b(2); //Gia tri cua b la 2
 int result; //Gia tri cua result la chua xac dinh
 a = a+3;
 result = a - b;
 cout<<result;
 return 0;
}
 15
 Hằng
 Hằng là một giá trị cố định nào đó
 Hằng thông thường được sử dụng để gán trị cho biến
 hoặc để biểu diễn thông điệp chúng ta muốn in ra
 Ví dụ:
 Hằng nguyên: 1776, 707, -273
 Hằng thực: 3.14159, 6.02e23, 1.6e-19
 Hằng kí tự và xâu kí tự: 'z', 'p',"Xin chao"
 Hằng logic: true, false
 16
Một số hằng kí tự đặc biệt
 17
Khai báo hằng
 Đôi khi sẽ thuận lợi hơn nếu ta đặt tên cho một hằng
 được sử dụng nhiều lần trong chương trình
 Cách khai báo hằng:
 #define tên_hằng giá_trị_hằng hoặc:
 const kiểu_dữ_liệu tên_hằng = giá_trị_hằng ;
 Ví dụ:
 #define PI 3.14159265
 #define NEWLINE '\n‘
 const int sosv = 50 ;
 18
Khai báo và sử dụng hằng
 #include
 using namespace std;
 #define PI 3.14159 //Dinh nghia hang so PI
 #define NEWLINE '\n'//Dinh nghia lenh tao 1 dong moi
 int main ()
 {
 double r = 1.5; 
 double circle;
 circle = 2*PI*r;
 cout<<circle;
 cout<<NEWLINE;
 // cout<<circle;
 return 0;
 } 19
Các toán tử
 Phép gán
 Toán tử số học
 Toán tử tăng/giảm
 Toán tử quan hệ
 Toán tử logic
 Toán tử điều kiện
 20
Phép gán
 Gán một giá trị cho một biến
 Khi biến được gán giá trị mới, giá trị cũ
 sẽ được tự động xoá
 Cú pháp của phép gán:
 tên_biến = biểu_thức;
 Ví dụ:
 a = 5;
 a = b;
 21
Phép gán
 22
Viết gọn phép gán
 C++ cho phép viết gọn phép gán theo
 cách sau:
 23
Viết gọn phép gán
 24
Toán tử số học
 Ngoại trừ toán tử lấy phần d ư (%) thì tất cả các toán
 tử số học cho phép pha trộn các toán hạng số nguyên 
 và số thực
 25
Toán tử tăng/giảm
 Các toán tử tăng một (++) và giảm một (--) giúp
 tiện lợi trong việc tăng thêm 1 hoặc giảm đi 1 đối
 với biến số.
 26
 Các toán tử tăng giảm
Toán tử tăng, ++
intVar++; intVar = intVar + 1;
Toán tử giảm, --
intVar--; intVar = intVar - 1;
Tăng hậu tố: intVar++
Sử dụng giá trị hiện tại của biến, sau đó tăng
biến
Tăng tiền tố: ++intVar
Trước hết tăng biến, sau đó sử dụng giá trị mới
 20
Ví dụ về tăng hậu tố vs tăng tiền tố
 TH1: Giá trị của Tich và n ?
 int n = 2, Tich; 
 Tich = 2 * (n ++); 
 cout << Tich << endl; 
 cout << n << endl;
 20
Ví dụ về tăng hậu tố vs tăng tiền tố
 TH2: Giá trị của Tich và n ?
 int n = 2, Tich;
 Tich = 2 * (++ n);
 cout << Tich << endl;
 cout << n << endl;
 20
Toán tử quan hệ
 Được sử dụng để so sánh giá trị của hai biểu thức
 Giá trị trả về thuộc kiểu logic: true (đúng) hoặc false (sai)
 30
Toán tử logic
 Các toán hạng của toán tử logic phải thuộc kiểu logic tức là có 
 giá trị true (đúng) hoặc false (sai)
 Giá trị trả về cùng thuộc kiểu logic
 Phép toán "phủ định" đúng khi và chỉ khi toán hạng của nó sai
 Phép toán "và" đúng khi và chỉ khi hai toán hạng cùng đúng
 Phép toán "hoặc" sai khi và chỉ khi hai toán hạng cùng sai
 31
Toán tử điều kiện
 Toán tử điều kiện tính giá trị của một biểu thức và
 trả về một giá trị nếu biểu thức đúng; trả về một giá 
 trị khác nếu biểu thức sai
 Cú pháp: điều_kiện ? kết_quả1: kết_quả2;
 Nếu điều kiện đúng kết_quả1 được trả về, ngược
 lại kết_quả2 sẽ được trả về
 Ví dụ:
  7==5 ? 4 : 3 // trả về 3, vì 7 không bằng 5.
  7==5+2 ? 4 : 3 // trả về 4, vì 7 bằng 5+2.
  5>3 ? a : b // trả về giá trị của a, vì 5 lớn hơn 3.
  a>b ? a : b // trả về số lớn hơn trong hai số a, b.
 32
Toán tử điều kiện
 33
Biểu thức
 Biểu thức là dãy kí hiệu kết hợp giữa các toán hạng,
 toán tử và cặp dấu () theo một qui tắc nhất định
 Các toán hạng là hằng, biến, hàm
 Biểu thức cung cấp cách thức tính giá trị mới dựa
 trên các toán hạng và toán tử trong biểu thức.
 Ví dụ:
  (x + y) * 2 - 4 ;
  3 - x + sqrt(y) ;
  (-b + sqrt(delta)) / (2*a) ;
 34
Thứ tự ưu tiên của các toán tử
  C++ qui định trật tự tính toán theo các
 mức
 độ ư u tiên như sau:
 1. Các biểu thức trong cặp dấu ngoặc ()
 2. Các toán tử 1 ngôi (phủ định, tăng, giảm, )
 3. Các toán tử số học
 4. Các toán tử quan hệ
 5. Các toán tử logic
 6. Các phép gán
 35
Thứ tự ưu tiên của các toán tử
 C++ qui định trật tự tính toán theo
 các mức
 độ ư u tiên như sau:
 1. Các biểu thức trong cặp dấu ngoặc ()
 2. Các toán tử 1 ngôi (phủ định, tăng,
 giảm, )
 3. Các toán tử số học
 4. Các toán tử quan hệ
 5. Các toán tử logic
 6. Các phép gán
 36
 Câu lệnh
 Câu lệnh trong C++ được thiết lập từ các từ khoá và các
 biểu thức 
 Câu lệnh luôn luôn được kết thúc bằng dấu chấm
 phẩy
 Các câu lệnh được phép viết trên cùng một hoặc
 nhiều dòng
 Câu lệnh gồm nhiều lệnh được bao bởi cặp dấu
 ngoặc {} và được gọi là khối lệnh.
 Các biến được khai báo trong khối lệnh nào thì chỉ có tác
 dụng trong khối lệnh đó
 37
 Bài tập
Cho x là số nguyên không âm có 2 chữ số. Viết
chương trình tính tổng 2 chữ số của x.
Ví dụ : nếu x là 98 thì kết quả cho ra là 9 + 8 = 17.
 38
Bài tập
 39