Bài giảng Bảo hiểm thương mại - Bài 1: Tổng quan về bảo hiểm thương mại - Nguyễn Thị Lệ Huyền

v1.0013111228 1
BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI
Khoa Bảo hiểm
Đại học Kinh tế Quốc dân
v1.0013111228 2
GIỚI THIỆU HỌC PHẦN
I. Mục tiêu
• Nghiên cứu các nguyên lý chung trong BHTM;
• Giới thiệu một số nghiệp vụ BHTM quan trọng trong nền kinh tế.
II. Nội dung học phần
Học phần gồm 5 bài
Bài 1: Tổng quan về bảo hiểm thương mại
Bài 2. Bảo hiểm hàng hải
Bài 3. Bảo hiểm xe cơ giới
Bài 4. Bảo hiểm hỏa hoạn
Bài 5: Bảo hiểm con người
v1.0013111228 3
BÀI 1
TỔNG QUAN VỀ
BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI
(Phần 1)
Giảng viên: ThS. Nguyễn Thị Lệ Huyền
Trường ĐH Kinh tế quốc dân
v1.0013111228 4
Bảo hiểm tình yêu?
• Dịch vụ bảo hiểm tình yêu của Công ty Marketting Mặt trời Việt – Sunvico: 
• Điều kiện tham gia: phải có người yêu
• Phí: 600.000 đồng - 3 triệu đồng, chỉ đóng một lần và duy nhất vào thời điểm ký 
hợp đồng. 
• Người tham gia phải cung cấp đầy đủ các thông tin cơ bản như tên, tuổi, ảnh 
(riêng và chung của hai người); địa chỉ, email, điện thoại... 
• Một năm các đôi yêu nhau sẽ được:
 Thiệp mừng, hoa hồng. Áo đôi cho ngày sinh nhật, chocolate và hoa hồng cho 
ngày Valentine, ngày kỷ niệm trong năm;
 Tham gia các bữa tiệc kỷ niệm ngày tình yêu;
 Một chuyến du lịch hàng năm (trong nước hoặc nước ngoài) tương ứng với 
giá trị gói hợp đồng...;
 Chấm dứt dịch vụ khi các đôi tình nhân không đến nhận quà tại công ty vào 
những ngày đặc biệt hoặc đã cưới nhau.
TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG
v1.0013111228 5
TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG
Liệu Sunvico có thể kinh doanh bảo hiểm tình yêu như trên hay
không? Tại sao?
v1.0013111228 6
MỤC TIÊU
• Hiểu được rủi ro và các biện pháp xử lý rủi ro;
• Hiểu được khái niệm và bản chất của bảo hiểm và bảo hiểm thương mại;
• Hiểu và biết vận dụng các nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm thương mại;
• Hiểu rõ các loại bảo hiểm thương mại;
• Hiểu biết về ngành kinh doanh bảo hiểm và quản lý nhà nước về hoạt động
kinh doanh bảo hiểm.
v1.0013111228 7
NỘI DUNG
Nguồn gốc của bảo hiểm thương mại
Các nguyên tắc chung của bảo hiểm thương mại
Phân loại bảo hiểm thương mại
Ngành kinh doanh bảo hiểm
v1.0013111228 8
NỘI DUNG (tiếp theo)
Nguồn gốc của bảo hiểm thương mại
Các nguyên tắc chung của bảo hiểm thương mại
Bài 1 (phần 1) gồm 2 nội dung:
v1.0013111228 9
1.2. Bản chất và vai trò của bảo hiểm thương mại 
1. NGUỒN GỐC CỦA BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI
1.1. Rủi ro và biện pháp xử lý rủi ro
v1.0013111228 10
1.1. RỦI RO VÀ BIỆN PHÁP XỬ LÝ
1.1.1. Khái niệm và phân loại rủi ro
1.1.2. Các biện pháp xử lý rủi ro
v1.0013111228 11
1.1.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI RỦI RO
• Rủi ro là 
  khả năng xảy ra tổn thất;
  là một giá trị dự tính về một kết cục;
  là sự kết hợp các nguy cơ; hay
  là sự biến động xảy ra quanh một giá trị đã
dự tính.
 
• Có 2 quan điểm về rủi ro;
• Các yếu tố của rủi ro;
• Thuật ngữ phân biệt.
v1.0013111228 12
1.1.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI RỦI RO
Là sự cố không may bất ngờ xảy ra gây thiệt hại
về người hoặc tài sản
Các quan điểm về rủi ro
v1.0013111228 13
Đặc điểm chung
Sự không chắc chắn (tính bất định)
 liệu sự kiện sẽ xảy ra hay không?
 (nếu xảy ra thì) xảy ra khi nào?
 (nếu xảy ra thì) kết cục sẽ là gì?
Mức độ của rủi ro: tần suất và tính khốc liệt.
1.1.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI RỦI RO (tiếp theo)
v1.0013111228 14
1.1.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI RỦI RO (tiếp theo)
Sự kết hợp giữa tần suất và tính khốc liệt của rủi ro
x
x
x
C
A
B
v1.0013111228 15
Rủi ro – hiểm họa – nguy cơ
1.1.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI RỦI RO (tiếp theo)
v1.0013111228 16
Các loại rủi ro
• Rủi ro thuần với Rủi ro đầu cơ;
• Rủi ro tài chính với Rủi ro phi tài chính;
• Rủi ro cơ bản với Rủi ro riêng biệt.
1.1.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI RỦI RO (tiếp theo)
v1.0013111228 17
Rủi ro – hậu quả
1.1.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI RỦI RO (tiếp theo)
v1.0013111228 18
1.1.2. BIỆN PHÁP XỬ LÝ RỦI RO
• Tránh né rủi ro: Không tham gia vào các hoạt
động có thể gặp rủi ro.
• Đề phòng hạn chế tổn thất:
 Phòng ngừa rủi ro làm giảm tần suất xảy
ra rủi ro;
 Giảm thiểu tổn thất Làm giảm mức độ thiệt
hại có thể phải gánh chịu.
v1.0013111228 19
1.1.2. BIỆN PHÁP XỬ LÝ RỦI RO (tiếp theo)
• Chấp nhận rủi ro:
 Thụ động;
 Chủ động.
• Chuyển giao rủi ro không qua bảo hiểm:
Công cụ phái sinh:
 Hợp đồng giao sau;
 Hoán đổi;
 Quyền chọn.
v1.0013111228 20
Bảo hiểm:
• Là biện pháp xử lý rủi ro dựa vào qui luật số
đông bù số ít và lý thuyết phân tán rủi ro;
• Là biện pháp hữu hiệu nhất vì lợi ích “hai trong
một”;
• Bảo hiểm: phân biệt BHXH và BHTM.
1.1.2. BIỆN PHÁP XỬ LÝ RỦI RO (tiếp theo)
v1.0013111228 21
1.2. BẢN CHẤT VÀ VAI TRÒ CỦA BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI
Khái niệm và bản chất của bảo hiểm thương mại
• Bảo hiểm thương mại là hoạt động theo nguyên tắc số đông bù số ít qua đó người
bảo hiểm cam kết bồi thường/chi trả bảo hiểm cho bên được bảo hiểm khi có sự kiện
được bảo hiểm xảy ra với điều kiện bên được bảo hiểm cam kết trả một khoản tiền
gọi là phí bảo hiểm.
 Bên bảo hiểm: DNBH, Hội tương hỗ bảo hiểm;
 Bên được bảo hiểm: Người tham gia bảo hiểm/ Người được bảo hiểm/ Người thụ
hưởng (quyền lợi) bảo hiểm.
• Bản chất kinh tế: là quá trình phân phối lại thu nhập:
 Giữa những người tham gia bảo hiểm;
 Đáp ứng nhu cầu tài chính phát sinh khi rủi ro xảy ra;
 Vừa mang tính bồi hoàn vừa mang tính không bồi hoàn.
v1.0013111228 22
1.2. BẢN CHẤT VÀ VAI TRÒ CỦA BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI (tiếp theo)
Vai trò của bảo hiểm thương mại
• Góp phần ổn định tài chính cho bên tham gia
bảo hiểm;
• Góp phần đề phòng, hạn chế tổn thất cho các
cá nhân, tổ chức và toàn xã hội;
• Góp phần ổn định chi tiêu của NSNN, tăng tích
luỹ/ tiết kiệm chi;
• Góp phần phát triển thị trường tài chính và nền
kinh tế;
• Góp phần giảm bớt tình trạng thất nghiệp.
v1.0013111228 23
2.2. Nguyên tắc Lựa chọn rủi ro
2. CÁC NGUYÊN TẮC CHUNG TRONG BẢO HIỂM THƯƠNG MẠI
2.1. Nguyên tắc Số đông bù số ít
2.3. Nguyên tắc Phân tán rủi ro
2.4. Nguyên tắc Trung thực tuyệt đối
2.5. Nguyên tắc Quyền lợi có thể được bảo hiểm
2.6. Nguyên tắc Nguyên nhân gần
v1.0013111228 24
2.1. NGUYÊN TẮC SỐ ĐÔNG BÙ SỐ ÍT
Hậu quả của rủi ro xảy ra đối với một/một vài người được bù đắp bằng tiền huy động
được của số đông người có khả năng cùng gặp rủi ro như vậy.
v1.0013111228 25
2.2. NGUYÊN TẮC LỰA CHỌN RỦI RO
• Các rủi ro đã xảy ra, chắc chắn hoặc gần như chắc
chắn sẽ xảy ra thì sẽ bị từ chối bảo hiểm.
• Rủi ro có thể được bảo hiểm thường có đặc điểm:
 Bất ngờ, không lường trước được;
 Phải có nguyên nhân khách quan, không chủ ý;
 Gây ra tổn thất vật chất tài chính;
 Phải tính được xác suất;
 Thuần nhất.
v1.0013111228 26
2.3. NGUYÊN TẮC PHÂN TÁN RỦI RO
BHTM không nhận bảo đảm cho những rủi ro quá lớn, vượt quá khả năng tài chính có thể
bù đắp nếu không thực hiện các biện pháp phân tán rủi ro: Đồng bảo hiểm và tái bảo hiểm.
Tái bảo hiểm
Rủi ro
BH-A
20%
BH-1
10%
BH-2
30%
BH-3
40%
Rủi ro
BH-A 
30%
BH-B
40%
BH-C
30%
Đồng bảo hiểm
v1.0013111228 27
2.4. NGUYÊN TẮC TRUNG THỰC TUYỆT ĐỐI
• Về phía người bảo hiểm: phải có trách nhiệm
cân nhắc các điều kiện, điều khoản để soạn
thảo HĐBH bảo đảm cho quyền lợi của cả
2 bên.
• Về phía người tham gia bảo hiểm: phải trung
thực khai báo rủi ro khi tham gia bảo hiểm.
v1.0013111228 28
2.5. NGUYÊN TẮC QUYỀN LỢI CÓ THỂ ĐƯỢC BẢO HIỂM
• Người tham gia bảo hiểm phải có lợi ích tài chính tài chính bị tổn thất nếu đối tượng
được bảo hiểm gặp rủi ro  Người tham gia bảo hiểm phải có mối quan hệ hợp
pháp với đối tượng được bảo hiểm: Quyền sở hữu, quyền chiếm hữu, quyền sử
dụng, quyền tài sản, quyền và nghĩa vụ nuôi dưỡng và cấp dưỡng người khác.
• Ví dụ: Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm Việt Nam (2000), Người tham gia bảo hiểm
chỉ có thể mua BHCN cho:
 Chính bản thân họ;
 Vợ/chồng, con cái, cha mẹ;
 Anh chị em ruột, người có quan hệ nuôi dưỡng và cấp dưỡng; hoặc
 Những người mà Người tham gia bảo hiểm có quyền lợi có thể được bảo hiểm.
v1.0013111228 29
2.6. NGUYÊN TẮC NGUYÊN NHÂN GẦN
• Các tổn thất chỉ được bồi thường nếu đó là tổn thất trực tiếp do rủi ro được bảo hiểm
gây ra.
• Nguyên nhân gần là “nguyên nhân có hiệu lực, chủ động tạo thành chuỗi các sự kiện
dẫn đến một hậu quả mà không cần có sự can thiệp của bất kỳ một lực nào được bắt
đầu và hoạt động chủ động từ một nguồn mới và độc lập”.
• 3 trường hợp:
 Rủi ro được bảo hiểm và các rủi ro không được bảo hiểm hoạt động đồng thời;
 Rủi ro được bảo hiểm hoạt động đồng thời với rủi ro bị loại trừ và tác động của
cả hai rủi ro đó không thể tách bạch được với nhau;
 Một loạt các rủi ro liên tiếp.
v1.0013111228 30
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1
Tuyên truyền về phòng cháy chữa cháy là biện pháp xử lý rủi ro:
A. Chuyển giao rủi ro phi bảo hiểm
B. Phòng ngừa rủi ro
C. Chấp nhận rủi ro
D. Giảm thiểu tổn thất
Trả lời:
• Đáp án đúng là B. Phòng ngừa rủi ro.
• Vì biện pháp này nhằm làm giảm tần suất xảy ra rủi ro.