Ảnh hưởng của độ mặn và thức ăn đến sinh trưởng, tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa (Nerita balteata reeve, 1855) giai đoạn trôi nổi

ộ: 26 – 30ºC, pH: 
7,5 – 8,5. 
Bảng 1: Sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạ n trôi nổ i ở các độ mặn khác nhau sau 40 
ngày ương
Nghiệm thức L
đầu 
(µm) Lcuối (µm)
DLG (µm/
ngày)
Tỷ lệ sống 
(%)
20 ppt 355,3 ± 2,9 647,2 ± 6,2a 7,48 ± 0,5a 45,83 ± 1,44a
25 ppt 353,4 ± 2,8 704,1 ± 1,5b 8,99 ± 0,4b 54,11 ± 2,37b
30 ppt 356,9 ± 2,8 660,7 ± 6,1a 7,79 ± 0,7a 43,67 ± 1,53a
L
đầu
: Chiều cao vỏ ấu trùng ban đầ u; L
cuối
: Chiều cao vỏ ấu trùng khi kết thúc thí nghiệm; DLG: tốc độ tăng trưởng tuyệ t đố i chiều cao 
vỏ ấ u trù ng theo ngày; Các chữ cái khác nhau trong cùng cột thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05).
22 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2020
Bảng 1 cho thấy, có sự sai khác có ý nghĩa 
về chiều cao vỏ của ấu trùng ốc đĩa ở các độ 
mặn khác nhau khi kết thúc thí nghiệm, trong 
đó, ở độ mặn 25 ppt, chiều cao của ấ u trù ng đạt 
giá trị lớ n nhất (704,1 ± 1,5 µm) (p<0,05). Ở độ 
mặn 20 ppt và 30 ppt, chiều cao của ấu trùng 
không có sự sai khác có ý nghĩa, dao động từ 
647,2 ± 6,2 µm tới 660,7 ± 6,1 µm) (p>0,05). 
Tương tự, tốc độ tăng trưởng tuyệt đối về chiều 
cao của ấu trùng ốc đĩa đạt cao nhất là 9,9 ± 
1,5 µm/ngày ở nghiệ m thứ c độ mặ n 25 ppt, cao 
hơn có ý nghĩa so với các nghiệm thức khác 
(p<0,05). Không có sự sai khác có ý nghĩa về 
tốc độ sinh trưởng của ấu trùng giữ a nghiệ m 
thứ c độ mặn 20 ppt và 30 ppt. 
Tăng trưởng tuyệt đối về chiều cao của ấu 
trùng trong thờ i gian ương là khá đều nhau ở 20 
ngày đầu thí nghiệm, dao động trong khoảng 
5,55 – 7,55 µm/ngày và không có sự sai khá c 
có ý nghĩ a giữ a cá c nghiệ m thứ c (p>0,05). 
Tuy nhiên, từ ngày ương thứ 30 trở đi, có sự 
sai khác có ý nghĩa thông kê về tố c độ tăng 
trưởng của ấu trùng giữ a cá c nghiệm thức. Ấu 
trùng có mức tăng trưởng tuyệt đối cao nhất 
có ý nghĩ a ở độ mặn 25 ppt tương ứ ng là 9,28 
µm/ngày và 11,13 µm/ngày sau 30 và 40 ngà y 
ương so vớ i hai nghiệ m thứ c cò n lạ i (p<0,05). 
Tố c tăng trưở ng tuyệ t đố i củ a ấ u trù ng thấp 
nhất ở nghiệ m thứ c 20 ppt, nhưng không có sự 
sai khá c có ý nghĩ a so vớ i nghiệ m thứ c 30 ppt 
(p>0,05). Kết quả nghiên cứu này tương tự với 
nghiên cứu của Ngô Anh Tuấn và ctv (2013) 
vớ i tốc độ tăng trưởng tuyệt đối củ a ấ u trù ng 
đạt giá trị cao nhất ở độ mặn 25‰.
(Các chữ cái khác nhau trong cùng ngà y ương thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05).
Hì nh 2: Tăng trưở ng tuyệ t đố i củ a ấ u trù ng ố c đĩ a giai đoạ n trôi nổ i ở cá c độ mặ n khá c nhau 
theo thờ i gian thí nghiệ m.
 Tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giảm dần theo 
thời gian thí nghiệm và có sự sai khá c giữ a cá c 
nghiệ m thứ c thí nghiệ m, trong đó tỷ lệ số ng củ a 
ấ u trù ng ở nghiệ m thứ c 25 ppt luôn cao hơn so 
vớ i cá c nghiệ m thứ c cò n lạ i nhưng sự sai khá c 
chỉ ghi nhậ n đượ c ở ngà y ương thứ 20 (78,17 ± 
1,26%) và 40 (54,17 ± 2,36%) (p<0,05). Tỷ lệ 
số ng củ a ấ u trù ng ở nghiệ m thứ c 20‰ và 30‰ 
khá đề u nhau và không có sự sai khá c (p>0,05). 
Sau 40 ngà y ương, tỷ lệ số ng củ a ấ u trù ng giao 
độ ng từ 43,67 – 45,83%. Như vậy, độ mặn 25 
ppt là ngưỡng độ mặn thích hợp nhất cho sinh 
trưởng và phát triển của ấu trùng ốc đĩa giai 
đoạn trôi nổ i.
Kế t quả nà y phù hợ p vớ i nghiên cứu củ a 
Ngô Anh Tuấn và ctv (2013), vớ i tỷ lệ số ng ấ u 
trù ng ố c đĩ a đạ t cao nhấ t là 74,9% ở độ mặ n 
25‰. So sánh với kết quả nghiên cứu trên đối 
tượng động vật chân bụng khác như ốc nhảy, 
thì tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống của ốc đĩa 
trong nghiên cứu này thấp hơn. Sinh trưởng và 
tỷ lệ sống của ấu trùng ốc nhảy giai đoạ n trôi 
nổ i đạt giá trị cao nhất là 29,03 µm/ngày và 
86,38% ở độ mặn 30‰ (Dương Văn Hiệp và 
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2020
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 23
ctv, 2010), tỷ lệ sống của ấu trùng veliger ốc 
hương đạt giá trị cao nhất là 73% sau 11 ngày 
ương ở độ mặn 35‰ (Nguyễn Thị Xuân Thu 
và ctv, 2000). Trong khi đó , kế t quả nghiên cứ u 
củ a Vũ Trọ ng Đạ i và ctv (2018) cho thấ y độ 
mặn 30‰ là tố t nhấ t cho sinh trưở ng (39,1 ± 
4,74 µm/ngày) và tỷ lệ số ng (70,4 ± 2,52%) 
củ a ấu trù ng ố c nhả y giai đoạ n trôi nổ i. 
2. Ảnh hưởng của thức ăn đến sinh trưở ng 
và tỷ lệ số ng của ấu trùng
Thí nghiệm ảnh hưởng của thức ăn đến sinh 
trưởng của ấu trùng ốc đĩa giai đoạ n trôi nổ i 
đượ c bố trí trong điều kiện môi trường: nhiệt 
độ: 26 – 30ºC, độ mặn: 25 ± 1‰, pH: 7,5 – 8,5. 
Kết quả nghiên cứu đượ c trì nh bà y ở bả ng sau:
Chiề u cao vỏ củ a ấ u trù ng có sự sai khác có 
(Các chữ cái khác nhau trong cùng ngà y ương thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05).
Hình 3: Tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạ n trôi nổ i theo thờ i gian thí nghiệ m.
Bảng 2: Sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giai đoạ n trôi nổ i sử dụ ng các loạ i thứ c ăn khác 
nhau sau 40 ngày ương nuôi
Nghiệm thức L
đầu 
(µm) Lcuối (µm)
DLG (µm/
ngày)
Tỷ lệ sống (%)
Tả o tươi (TT) 354,2 ± 1,9 697,5 ± 7,8a 8,73 ± 0,48a 60,33 ± 4,04b
Thứ c ăn tổ ng hợ p (TĂTH) 353,8 ± 2,1 672,1 ± 7,6a 7,85 ± 0,56a 51,67 ± 2,08a
Tả o tươi + thứ c ăn tổ ng hợ p 
(TT+TĂTH)
363,2 ± 1,8 777,4 ± 3,2b 10,35 ± 0,51b 58,50 ± 3,04b
Các chữ cái khác nhau trong cùng cột thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05); L
đầu
: Chiều cao vỏ ấu trùng ban đầ u; L
cuối
: 
Chiều cao vỏ ấu trùng khi kết thúc thí nghiệm; DLG: tốc độ tăng trưởng chiều cao vỏ đặc trưng theo ngày;
ý nghĩa giữ a cá c nghiệ m thứ c (p<0,05). Sinh 
trưởng về chiều cao vỏ của ấu trùng ốc đĩa đạt 
giá trị lớn nhất (777,4 ± 3,2 µm) ở nghiệm thức 
sử dụng thức ăn là tảo tươi kết hợp với thức 
ăn tổng hợp và thấp nhất (672,1 ± 7,6 µm) ở 
nghiệm thức sử dụng thức ăn tổng hợp sau 40 
ngày ương nuôi. Trong khi đó, không có sự sai 
khác có ý nghĩa về kích thước chiều cao của ấu 
trùng giữa hai nghiệm thức sử dụng thức ăn là 
tảo tươi và thức ăn tổng hợp (p>0,05). Tốc độ 
tăng trưởng tuyệt đối của ấu trùng đạt giá trị cao 
nhất là 10,35 ± 0,51 µm/ngày ở nghiệm thức sử 
dụng tảo tươi kết hợp với thức ăn tổng hợp, cao 
hơn có ý nghĩa thống kê so với hai nghiệm thức 
còn lại và có giá trị thấp nhất ở nghiệm thức 
cho ăn bằng thức ăn tổng hợp (7,85 ± 0,56 µm/
ngày) nhưng không có sự khác biệt có ý nghĩa 
thống kê so với nghiệm thức cho ăn bằng tảo 
24 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2020
tươi (8,73 ± 0,48 µm/ngày) (p>0,05). 
Tốc độ tăng trưởng tuyệt đối của ấu trùng 
trong thờ i gian thí nghiệ m có sự sai khá c có 
ý nghĩ a giữ a cá c nghiệ m thứ c (p<0,05). Ở 
nghiệm thức sử dụ ng thứ c ăn là tảo tươi kết 
hợp thức ăn tổng hợp, tố c độ tăng trưở ng tuyệ t 
đố i củ a ấ u trù ng là cao nhấ t ở ngà y ương thứ 
20 (11,44 ± 0,33 µm/ngày). Ở nghiệm thức 
sử dụng thức ăn là tảo tươi thì tốc độ tăng 
trưởng của ấu trùng có xu hướng tăng lên 
theo thời gian thí nghiệm, từ 8,61 µm/ngày 
ở ngày ương thứ 10 tới 9,52 µm/ngày ở ngày 
ương 40. Sau 30 và 40 ngà y ương, tố c độ tăng 
trưở ng củ a ấ u trù ng ở nghiệ m thứ c tả o tươi 
và tả o tươi kế t hợ p thứ c ăn tổ ng hợ p không 
có sự sai khá c có ý nghĩ a, nhưng cao hơn có 
ý nghĩ a so vớ i nghiệ m thứ c sử dụ ng thứ c ăn 
tổ ng hợ p. Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng 
của ấu trùng ở nghiệm thức cho ăn bằng thức 
ăn tổng hợp cho thấy xu hướng trái ngược hẳn 
với tốc độ tăng trưởng giảm dần theo thời gian 
thí nghiệm, cao nhất là 8,85 µm/ngày ở ngày 
ương thứ 20 và thấp nhất là 6,46 µm/ngày khi 
kế t thú c thí nghiệ m. Kế t quả so sá nh thố ng kê 
cũ ng cho thấ y tăng trưở ng tuyệ t đố i củ a ấ u 
trù ng ở nghiệ m thứ c sử dụ ng thứ c ăn tổ ng hợ p 
luôn thấ p hơn có ý nghĩ a so vớ i nghiệ m thứ c 
sử dụ ng thứ c ăn là hỗ n hợ p tả o tươi kế t hợ p 
vớ i thứ c ăn tổ ng hợ p (p<0,05).
Tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa giảm dần 
theo thời gian thí nghiệm và có sự sai khác có 
ý nghĩa giữa nghiệm thức sử dụng thức ăn là 
tảo tươi và nghiệ m thứ c tảo tươi kết hợp thức 
ăn tổng hợp so với nghiệm thức chỉ cho ăn 
bằng thức ăn tổng hợp (p<0,05). Tỷ lệ số ng 
củ a ấ u trù ng ở cả 3 nghiệ m thứ c thí nghiệ m 
khá đề u và dao độ ng từ 71,67 - 74,50% sau 
20 ngày ương. Tuy nhiên, từ ngà y ương thứ 
30 thì tỷ lệ số ng củ a ấ u trù ng giảm mạnh, thấ p 
nhấ t là 63,50 ± 1,32% ở nghiệ m thứ c cho ăn 
bằ ng thứ c ăn tổ ng hợ p (p<0,05). Đế n ngà y 
ương thứ 40, tỷ lệ sống của ấu trùng ở nghiệ m 
thứ c cho ăn bằ ng tả o tươi và tả o tươi kế t hợ p 
thứ c ăn tổ ng hợ p dao độ ng từ 58,50 – 60,33% 
cao hơn có ý nghĩ a so vớ i nghiệm thức chỉ 
sử dụng thức ăn tổ ng hợ p (51,67 ± 2,08%). 
Không có sự sai khác có ý nghĩa về tỷ lệ sống 
của ấu trùng giữa nghiệm thức cho ăn bằng 
tảo tươi so với nghiệm thức cho ăn bằng tảo 
tươi kết hợp với thức ăn tổng hợp (p>0,05). 
Như vậy, thức ăn có ảnh hưởng lớn đến sinh 
trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa ở giai 
TATH: thức ăn tổng hợp; TT+TĂTH: Tảo tươi + Thức ăn tổng hợp. 
Các chữ cái khác nhau trong cùng ngà y ương thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05
Hình 4: Tăng trưởng tuyệt đối của ấu trùng ố c đĩ a giai đoạ n trôi nổ i sử dụng các loại thức ăn 
khác nhau theo thờ i gian thí nghiệ m.
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2020
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 25
 TATH: thức ăn tổng hợp; TT+TĂTH: Tảo tươi + Thức ăn tổng hợp. 
Các chữ cái khác nhau trong cùng ngà y ương thể hiện sự sai khác có ý nghĩa thống kê, p < 0,05
Hình 5: Tỷ lệ sống của ấu trùng ố c đĩ a giai đoạn trôi nổ i sử dụng các loại thức ăn khác nhau 
theo thờ i gian thí nghiệ m.
đoạn trôi nổ i, khẩu phần thức ăn là tảo tươi và 
tảo tươi kết hợp thức ăn tổng hợp sẽ cho kết quả 
tốt nhất về sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng. 
Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Ngô 
Anh Tuấn và ctv (2013), nhóm tác giả đã khẳng 
đinh rằng, khẩu phần thức ăn là tảo tươi kết hợp 
thức ăn tổng hợp là tốt nhất cho sinh trưởng và 
phát triển của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn trôi nổ i 
vớ i tốc độ tăng trưởng tuyệt đối trung bình 9,74 
µm/ngày và tỷ lệ sống trung bình 67,1%.
Theo Quayle and Newkirk (1989), khi ương 
nuôi ấ u trù ng cá c loà i độ ng vậ t thân mề m thì 
việ c cung cấp đầy đủ số lượng và chất lượng 
của thức ăn là điề u kiệ n quan trọ ng để duy trì 
sinh trưởng, tỷ lệ sống của ấu trùng cao và ổn 
định. Theo đó, nếu nguồn thức ăn cung cấp cho 
ấu trùng không đủ về số lượng cũng như chất 
lượng thì ấ u trù ng có thể ngừng sinh trưởng 
hoặc có thể có tốc độ sinh trưởng âm và tỷ lệ 
sống rất thấp. Do đó, ở hai nghiệm thức sử 
dụng thức ăn là các loại tảo tươi hoặc tả o tươi 
kế t hợ p vớ i thứ c ăn tổ ng hợ p thì sinh trưởng và 
tỷ lệ sống của ấu trùng ốc đĩa là tốt nhất. 
Mặ t khá c, việc sử dụng kế t hợ p tả o tươi với 
thức ăn tổng hợp để ương nuôi ấu trùng ố c đĩ a 
cho tố c độ sinh trưở ng và tỷ lệ số ng cao như 
trên là một lợi thế lớn, mang lại nhiều ưu điểm 
trong quá trì nh ương nuôi ấ u trù ng, do thao 
tác kỹ thuật đơn giản và đặc biệt là giảm sự 
phụ thuộc vào nguồn tảo tươi nuôi sinh khối. 
Vì vậy, kết quả nghiên cứu này có thể mở ra 
một hướng đi mới trong sản xuất giống các loài 
động vật thân mềm nó i chung và ố c đĩ a nó i 
riêng nhờ đơn giản hóa được kỹ thuật cho ăn, 
chủ động trong sản xuất và kiểm soát được sinh 
trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng.
IV. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
Độ mặn 25‰ là thích hợp nhất cho sinh 
trưởng và phát triển của ấu trùng ốc đĩa giai đoạn 
ấu trùng trôi nổ i, tăng trưởng tuyệt đối đạt 8,99 
± 0,4 µm/ngày và tỷ lệ sống đạt 54,11 ± 2,37 %.
Thứ c ăn là tảo tươi (N. oculata và I. galbana) 
hoặc tả o tươi kế t hợ p thức ăn tổng hợp (APo 
và Frippark) là cá c loạ i thức ăn thích hợp nhất 
cho sinh trưởng và phát triển của ấu trùng ốc 
đĩa giai đoạn ấ u trù ng trôi nổ i vớ i tố c độ tăng 
trưởng tuyệt đối củ a ấ u trù ng đạt 10,35 ± 0,51 
µm/ngày và tỷ lệ sống đạt 58,50 ± 3,04 %.
2. Khuyến nghị
Cần tiếp tục nghiên cứu ảnh hưởng của 
độ mặn và thức ăn lên sinh trưởng và tỷ lệ 
sống của ấu trùng ốc đĩa ở các giai đoạn phát 
triển khác nhau và ương nuôi trong các thể 
tích lớn hơn.
26 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2020
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Vũ Trọng Đại, Phùng Thế Trung và Ngô Anh Tuấn (2014). Đặc điểm phân bố và hiện trạng khai thác ốc đĩa 
(Nerita balteata Reeve, 1855) tại Quảng Ninh. Tạp chí khoa học Trường Đại học Cần Thơ. Số chuyên đề thủy 
sản 2014-tập 2, 215-219. 
2. Vũ Trọng Đại, Ngô Văn Mạnh và Lại Văn Hùng, 2018. Ảnh hưởng của thức ăn và độ mặn lên sinh trưởng và 
tỷ lệ sống của ấu trùng ốc nhảy Strombus canarium (Linnaeus, 1758) tại Khánh Hòa. Tạp chí Khoa học Trường 
Đại học Cần Thơ. 54 (Số chuyên đề: Thủy sản) (1): 45-50.
3. Đặng Khánh Hùng, Vũ Trọng Đại, Ngô Anh Tuấn, Nguyễn Đình Huy (2014). Nghiên cứu một số đặc điểm 
sinh học sinh sản của ốc đĩa (Nerita balteata Reeve, 1855) ở Quảng Ninh. Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy 
sản, số 1/2014, 114-119.
4. Dương Văn Hiệ p, 2010. Nghiên cứ u mộ t số đặ c điể m sinh họ c và khả năng sả n suấ t giố ng ố c nhả y Strombus 
canaium. Bá o cá o tổ ng kế t đề tà i trung tâm KHKT và SX giố ng thủ y sả n Quả ng Ninh.
5. Lê Thị Ngọc Hòa, Dương Văn Hiệp, Phan Thị Thương Huyền, Lê Thị Thu Hương, Nguyễn Văn Hà, Kiều 
Tiến Yên, 2009. Nghiên cứu xây dựng quy trình công nghệ sản xuất giống và nuôi thương phẩm ốc nhảy 
(Strombus canarium linneaus, 1758). Báo cáo tổng kết đề khoa học, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Tiếng Anh
6. Quayle D. B and Newkirk G. F., 1989. Farming Bivalve Molluscs Methods Study and Development. 
Advances in World Aquaculture, volume I (1989), pp. 1-120.
7. Nguyễ n Thị Xuân Thu, Hứa Ngọc Phúc, Nguyễn Thị Bích Ngọc, Mai Duy Minh, Phan Đăng Hùng, Nguyễn 
Văn Hà, Kiều Tiến Yên, Nguyễn Văn Uân, 2000. Nghiên cứu đặ c điể m sinh họ c, kỹ thuậ t sả n xuấ t giố ng nhân 
tạo và nuôi thương phẩm ố c hương (Babylonia areolata). Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ, Bộ 
Thủy sản.
8. Phùng Thế Trung, Vũ Trọng Đại và Ngô Anh Tuấn (2014). Qúa trình phát triển phôi và ảnh hưởng của độ 
mặn, mật độ lên kết quả ấp trứng ốc đĩa (Nerita balteata Reeve, 1855). Tạp chí khoa học Trường Đại học Cần 
Thơ. Số chuyên đề thủy sản 2014-tập 1, 259-263.
9. Frey M. A. and Vermeij G. J., 2008. Molecular phylogenies and historical biogeography of a circumtropical 
group of gastropos (Genus: Nerita): Implications for regional diversity patterns in the marine tropics. Molecular 
Phylogenetics and evolution 48: 1067-1086.
10. Hurtado L. A., Frey M., Gaube P. and Pfeiler E., 2007. Geographical subdivision, demographic history 
and gene fl ow in two sympatric species of intertidal snails, Nerita scabricosta and Nerita funiculata, from the 
tropical eastern Pacifi c. Mar Biol 151: 1863-1873.
11. Siong K. T. and Reuben C., 1998. Taxonomy and Distribution of the Neritidae (Mollusca: Gastropoda) in 
Singapore: 481-494.