Vai trò của tư duy biện chứng với hoạt động lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện

máy của cơ quan Đảng, Nhà nước, 
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính 
trị - xã hội. Cấp huyện được xem là mắt 
xích quan trọng trong tổ chức triển khai 
thực hiện, đưa các chủ trương, đường lối 
của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà 
nước đi vào cuộc sống; là gạch nối trong 
quy trình lãnh đạo, quản lý từ Trung 
ương và tỉnh đến cơ sở. Trong đó, cán 
bộ chủ chốt cấp huyện giữ vai trò là hạt 
nhân lãnh đạo.
Cán bộ chủ chốt cấp huyện có vai trò 
quan trọng trong việc quán triệt, thực 
hiện đường lối, chính sách của Đảng 
và Nhà nước, lãnh đạo triển khai và tổ 
chức thực hiện các nhiệm vụ chính trị, 
kinh tế, xã hội, quốc phòng – an ninh 
cấp huyện; lãnh đạo xây dựng hệ thống 
chính trị vững mạnh. Người cán bộ chủ 
chốt cấp huyện là những người sâu sát 
cơ sở, gần gũi với nhân dân, là người 
phát hiện những nhân tố mới từ cơ sở, từ 
nhân dân cũng như những bất cập trong 
quá trình thực hiện góp phần hoàn thiện 
các chủ trương, chính sách của Đảng và 
Nhà nước.
2.3. Đặc điểm hoạt động của cán bộ chủ 
chốt cấp huyện
Cấp huyện là cầu nối quan trọng 
chuyển tải những chủ trương, chính sách 
của Trung ương của tỉnh đến tận cơ sở, 
đến người dân. Để chủ trương, đường 
lối, chính sách được triển khai thực hiện 
đúng hướng, phù hợp, hiệu quả với tình 
hình thực tế của từng địa phương, đơn 
vị phụ thuộc rất nhiều vào hoạt động 
lãnh đạo của đội ngũ cán bộ chủ chốt 
cấp huyện. Mặc dù phạm vi, mức độ tác 
động có hẹp hơn so với cấp tỉnh, song 
cán bộ chủ chốt cấp huyện cũng phải 
bao quát tất cả các mặt kinh tế, xã hội, 
chính trị, an ninh, quốc phòng. Hoạt 
động lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp 
huyện vì thế mang tính toàn diện, tính 
bao quát nhưng cũng rất cụ thể, không 
được chung chung, rập khuôn.
Hoạt động lãnh đạo của cán bộ chủ 
chốt cấp huyện đòi hỏi phải không ngừng 
tìm tòi, nghiên cứu đề ra kế hoạch, 
7TẠP CHÍ KHOA HỌC, Số 35, tháng 07 năm 2019
chương trình phát triển của huyện về mọi 
mặt trên cơ sở vận dụng sáng tạo chủ 
trương, đường lối của Đảng, chính sách, 
pháp luật của Nhà nước ở địa bàn huyện.
Hoạt động lãnh đạo của cán bộ chủ 
chốt cấp huyện là hoạt động mang tính 
tự giác, chủ động, sáng tạo. Người cán 
bộ chủ chốt cấp huyện vừa đảm bảo tổ 
chức triển khai thực hiện đường lối, chủ 
trương, chính sách đúng theo định hướng 
chỉ đạo của cấp trên, vừa phải đảm bảo 
vận dụng sáng tạo các chủ trương, chính 
sách phù hợp với thực tiễn địa bàn huyện. 
Trong quá trình vận dụng sáng tạo các 
chủ trương, chính sách vào cuộc sống, 
người cán bộ chủ chốt với năng lực của 
mình kịp thời phát hiện, đề xuất giải 
quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra. 
Từ đó tích lũy kinh nghiệm cho bản thân, 
đưa đến những nhận thức mới.
Hoạt động lãnh đạo của cán bộ chủ 
chốt cấp huyện còn phải biết cố kết, khơi 
dậy và phát huy sức mạnh của toàn xã 
hội. Trong tổ chức quần chúng thực hiện 
các chủ trương, đường lối phải biết phát 
hiện, khơi dậy sự hăng hái, tiềm năng 
sáng tạo vô tận trong nhân dân; biết trọng 
dân, gần dân như tinh thần “Dễ trăm lần 
không dân cũng chịu, khó vạn lần dân 
liệu cũng xong” mà sinh thời Chủ tịch 
Hồ Chí Minh thường nhắc nhở; đồng 
thời phải quan tâm đối thoại, lắng nghe ý 
kiến của quần chúng nhân dân, góp phần 
tạo niềm tin của nhân dân đối với sự lãnh 
đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước.
Hoạt động lãnh đạo có bản chất là sự 
tác động, định hướng, điều chỉnh hành 
vi đối tượng lãnh đạo, vì vậy cũng như 
mọi hoạt động lãnh đạo khác, hoạt động 
lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện 
cũng là sự điều khiển, tác động đến con 
người, trực tiếp là đội ngũ cán bộ lãnh 
đạo các ban ngành, đoàn thể huyện và 
đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. Hoạt 
động lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp 
huyện vì thế cũng mang tính nhạy cảm 
về tổ chức, khéo léo trong ứng xử và 
nhạy bén với thực tiễn. Là người đứng 
đầu, họ có vai trò quan trọng trong thiết 
lập mối quan hệ hiệu quả giữa những 
người trong cơ quan, đơn vị và sử dụng 
uy tín, sức mạnh cá nhân tác động, đến 
đối tượng lãnh đạo, hướng nhận thức và 
hành vi của họ theo tư tưởng, ý chí của 
mình. Trong lãnh đạo, cán bộ chủ chốt 
cấp huyện còn phải biết lắng nghe ý kiến 
của cấp dưới, tạo điều kiện để cấp dưới 
hoạt động hiệu quả, biết động, viên chia 
sẽ với khó khăn với cấp dưới tạo không 
khí dân chủ, cởi mở, tin cậy lẫn nhau. 
3. Tư duy biện chứng với hoạt động 
lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện
Hoạt động lãnh đạo của người cán 
bộ chủ chốt cấp huyện tất yếu phải gắn 
với việc ra quyết định, tổ chức triển khai 
quyết định và tổng kết rút kinh nghiệm 
việc thực hiện các quyết định để chuẩn 
bị cho việc ra quyết định tiếp theo. Ra 
quyết định đúng, đáp ứng những vấn đề 
cấp thiết đặt ra sẽ thúc đẩy kinh tế - xã 
hội phát triển; ngược lại sẽ kìm hãm sự 
phát triển, thậm chí, gây ra những hậu 
quả khó lường. Tổ chức thực hiện quyết 
định phải khoa học, lựa chọn phương án 
tối ưu, tránh việc “chỉ thấy cây mà không 
thấy rừng”, vì lợi ích trước mắt để ảnh 
hưởng tới địa phương khác cũng như thế 
hệ sau này. Tổng kết thực tiễn phải khách 
quan, không tô hồng, bôi đen, đánh giá 
thực tiễn chính xác, khách quan làm tiền 
đề để ra các quyết định đúng đắn tiếp 
theo... Rõ ràng, để đảm bảo thành công 
8 TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG
cho từng khâu, từng bước trong hoạt 
động lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp 
huyện tất yếu cần phải có tư duy biện 
chứng. Vai trò đó được thể hiện rõ nhất ở 
những điểm chủ yếu sau:
3.1.Tư duy biện chứng giúp cho người 
cán bộ chủ chốt cấp huyện đề ra quyết 
định đúng đắn, phù hợp với thực tiễn 
của địa phương.
Một quyết định của người cán bộ chủ 
chốt cấp huyện được coi là đúng khi nó 
xuất phát từ thực tiễn, không chỉ phản 
ánh đúng nhu cầu phát triển về mọi mặt 
của địa phương, mà còn phải đáp ứng 
được nhu cầu, lợi ích và nguyện vọng 
chính đáng của đa số dân cư trên địa bàn. 
Để đạt được những yêu cầu đó phụ thuộc 
vào rất nhiều nhân tố. Một trong những 
nhân tố quan trọng đó là tư duy của người 
cán bộ chủ chốt. Người cán bộ chủ chốt 
phải tư duy như thế nào để không mắc 
phải những sai lầm trong việc đề ra các 
quyết định? Tư duy biện chứng là tư duy 
đạt được sự thống nhất giữa thế giới quan 
duy vật và phương pháp luận biện chứng, 
nó chỉ ra chủ thể tư duy những nguyên 
tắc, những thao tác trong nghiên cứu, 
đánh giá, tìm ra bản chất của sự vật trong 
sự vận động và phát triển của nó. Tư duy 
biện chứng vì thế đem lại cho người cán 
bộ chủ chốt cấp huyện cách thức nhìn 
nhận, xem xét, đánh giá vấn đề một cách 
chính xác, toàn diện, khách quan.
Rõ ràng, trước khi đưa ra quyết định, 
người cán bộ chủ chốt cấp huyện nhất 
thiết phải tiến hành thu thập và xử lý 
thông tin. Chúng ta đều biết rằng, cùng 
một vấn đề như nhau, nhưng người ta 
có thể nhận thức được bản chất của nó ở 
những phạm vi rộng, hẹp, mức độ nông 
sâu khác nhau là do thao tác, phương 
pháp tư duy đem lại. Tư duy biện chứng 
trang bị cho người cán bộ chủ chốt thế 
giới quan, phương pháp tư duy khoa 
học, giúp người cán bộ chủ chốt nhận 
thức, lý giải, phân tích các vấn đề thực 
tiễn đặt ra một cách chặt chẽ, khoa học 
và thuyết phục nhất, làm cơ sở, tiền đề 
đưa ra một quyết định đúng đắn. 
3.2.Tư duy biện chứng giúp cho người cán 
bộ chủ chốt cấp huyện tổ chức thực hiện 
có hiệu quả các quyết định đã đề ra và vận 
dụng sáng tạo các chủ trương, đường lối, 
chính sách của cấp trên vào thực tiễn.
Tư duy biện chứng không chỉ định 
hướng hoạt động nhận thức, giúp người 
cán bộ đề ra các quyết sách đúng đắn 
mà giữ vai trò quan trọng, chi phối hoạt 
động thực tiễn của họ.
Tư duy biện chứng giúp người cán 
bộ chủ chốt cấp huyện nắm vững cái 
tinh thần cốt lõi của các chủ trương, 
chính sách, quyết định (gọi chung là 
quyết sách). Nhờ hiểu biết sâu sắc, xác 
đúng các quyết sách, người cán bộ mới 
không lúng túng, sai lầm trong lựa chọn 
phương án triển khai thực hiện phù hợp 
cũng như cách thức để vận dụng một 
cách tối ưu vào thực tiễn, giải quyết 
đúng đắn mối quan hệ giữa cái chung 
và cái riêng, cái phổ biến và cái đặc thù. 
Hơn nữa, tư duy biện chứng giúp người 
cán bộ chủ chốt khi vận dụng các quyết 
sách, đặt nó trong các mối quan hệ toàn 
diện để phân tích một cách khoa học, 
tìm ra được khâu đột phá, điểm trọng 
tâm trong tổ chức thực hiện.
Tuy nhiên, nắm vững các quyết sách 
và vận dụng các quyết sách là hai quá 
trình khác nhau, chúng có mối quan hệ, 
9TẠP CHÍ KHOA HỌC, Số 35, tháng 07 năm 2019
nhưng không phải là một logic tất yếu. 
Nắm vững các quyết sách là điều kiện 
cần để hiện thực hóa các quyết sách 
vào thực tiễn nhưng không phải cứ nắm 
vững các quyết sách là đều có khả năng 
vận dụng sáng tạo, hiệu quả.
Các chủ trương, đường lối, chính 
sách của Trung ương, của tỉnh đều mang 
tầm khái quát, định hướng chung cho 
cả nước, cả tỉnh, để những chủ trương, 
chính sách đó thật sự đi vào cuộc sống 
tất yếu nó phải được cụ thể hóa phù hợp 
với thực tiễn từng địa phương. Để làm 
được điều đó nhất thiết phải phát huy 
tính khách quan, tính toàn diện, tính 
phát triển, tính thực tiễn và tính lịch sử 
- cụ thể của tư duy biện chứng trong tổ 
chức thực hiện chủ trương, đường lối. 
Tư duy biện chứng giúp người cán 
bộ chủ chốt cấp huyện tránh được các 
khuynh hướng tư duy dẫn đến nhận thức 
sai lầm trong chỉ đạo tổ chức thực hiện 
các chủ trương, chính sách. Đó là bệnh 
kinh nghiệm, giáo điều, chủ quan duy ý 
chí, phiến diện, bảo thủ trì trệ, quan liêu 
đại khái. Tư duy đúng thì dẫn đến cách 
thức nhìn nhận, đánh giá đúng vấn đề. 
Nhờ có tư duy biện chứng, người cán 
bộ chủ chốt cấp huyện vừa giữ được cái 
tinh thần cốt lõi, cơ bản của chủ trương, 
chính sách, để không đi chệch hướng với 
sự định hướng chỉ đạo chung, vừa đưa ra 
được mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, 
giải pháp phù hợp thực tiễn địa phương. 
Trong hoạt động lãnh đạo ở cấp huyện 
mặc dù phạm vi tác động nhỏ hơn địa bàn 
tỉnh, song các lĩnh vực cần tác động cũng 
phong phú, đa dạng không kém; lại là cấp 
gần sát cơ sở nên trong hoạt động lãnh 
đạo của người cán bộ chủ chốt thường 
phải giải quyết những vấn đề thực tiễn 
nảy sinh. Tư duy biện chứng giúp họ 
phát hiện ra vấn đề mới nảy sinh trong 
tổ chức thực hiện các quyết sách, đồng 
thời biết thu thập, xử lý thông tin, phân 
tích, mổ xẻ, xem xét được những vấn đề 
nảy sinh đó và đưa ra được phương án 
giải quyết căn cứ và xuất phát từ thực tiễn 
địa phương. Nhờ vậy, giúp họ bĩnh tĩnh, 
quyết đoán trước những tình huống mới 
nảy sinh. Có thể nói, tư duy biện chứng 
là cơ sở để người cán bộ chủ chốt cấp 
huyện rèn luyện bản lĩnh chính trị trước 
mặt trái của nền kinh tế thị trường, trước 
tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị 
trong một bộ phận không nhỏ của cán bộ, 
đảng viên hiện nay.
3.3. Tư duy biện chứng góp phần giúp cho 
đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp huyện nâng 
cao hiệu quả công tác tổng kết thực tiễn.
Mục đích của công tác tổng kết thực 
tiễn ở địa bàn cấp huyện là đánh giá kết 
quả vận dụng các chủ trương, chính sách 
vào thực tiễn, nhằm rút ra bài học kinh 
nghiệm làm tiền đề cho đề ra các quyết 
định tiếp theo hoặc có sự đề xuất, kiến 
nghị về cấp trên, góp phần điều chỉnh, 
bổ sung, hoàn thiện các chủ trương, 
đường lối, chính sách của Đảng, của 
Nhà nước. Nhưng thực chất để công tác 
tổng kết thực tiễn đúng đắn, hiệu quả là 
điều không phải dễ dàng, nó gắn liền với 
cái tâm, cái tầm và tư duy của người cán 
bộ chủ chốt, nói chung là năng lực tổng 
kết thực tiễn. Dựa trên sự thống nhất 
giữa thế giới quan duy vật và phương 
pháp luận biện chứng, năng lực tổng kết 
thực tiễn của người cán bộ cần được dẫn 
dắt bởi tư duy biện chứng.
Thực tiễn địa bàn cấp huyện cũng 
rất phong phú, đa dạng, luôn vận động 
biến đổi mau lẹ khó lường. Tư duy biện 
10 TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG
chứng giúp người cán bộ chủ chốt không 
dừng lại ở sự phân tích, tổng hợp đơn 
thuần, vụn vặt những thuận lợi hay khó 
khăn, những điểm phù hợp, chưa phù 
hợp trong quá trình tổ chức thực hiện 
chủ trương, chính sách mà giúp họ xem 
xét nó một cách biện chứng, toàn diện, 
lịch sử, cụ thể và trong chiều hướng phát 
triển. Qua đó, giúp họ nhận ra đâu là cái 
bản chất, cái quy luật đằng sau thực tiễn 
phong phú đó, sản phẩm tổng kết thực 
tiễn vì thế cũng mang tầm khái quát 
hơn, chứa đựng nhiều tri thức khoa học 
hơn. Rõ ràng, nếu không có tư duy biện 
chứng, người cán bộ dễ mắc sai lầm tô 
hồng hay bôi đen trong tổng kết thực 
tiễn, tổng kết thực tiễn vụn vặt.
Tư duy biện chứng giúp người cán 
bộ chủ chốt vận dụng linh hoạt các bài 
học kinh nghiệm vào tổ chức thực tiễn 
tiếp theo trên địa bàn huyện. Chỉ có tư 
duy biện chứng mới giúp người cán bộ 
chủ chốt hiểu thấu đáo các bài học kinh 
nghiệm; dự báo đúng khuynh hướng vận 
động, phát triển của thực tiễn địa phương 
cũng như bối cảnh tình hình chung của 
đất nước, của tỉnh. Nhờ vậy mà họ bớt 
mò mẫm, vòng vo, mất phương hướng 
trong đưa ra các quyết định tiếp theo 
cũng như có sự điều chỉnh trong lãnh đạo 
tổ chức thực hiện các chủ trương, chính 
sách của cấp trên trong hướng tới. Cũng 
nhờ có tư duy biện chứng mà người cán 
bộ chủ chốt cấp huyện không rập khuôn, 
giáo điều khi vận dụng những bài học 
kinh nghiệm của địa phương khác vào 
địa bàn huyện mình phụ trách.
III. KẾT LUẬN
Trong bối cảnh phải tiếp tục đẩy mạnh 
thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa 
trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường 
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập 
quốc tế gắn với phát triển kinh tế tri thức, 
cán bộ chủ chốt cấp huyện với chức trách, 
nhiệm vụ được giao họ là hạt nhân trong lãnh 
đạo đưa đường lối, chủ trương của Đảng, 
chính sách pháp luật của Nhà nước vào cuộc 
sống. Sự vận dụng đó đòi hỏi vừa phải đảm 
bảo theo định hướng chung, vừa phải có tính 
sáng tạo phù hợp với thực tiễn địa bàn phụ 
trách. Vì vậy, cán bộ chủ chốt cấp huyện chỉ 
có thể thực hiện thắng lợi nhiệm vụ khi phát 
huy vai trò của tư duy biện chứng trong hoạt 
động lãnh đạo của mình. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện 
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn 
phòng Trung ương Đảng, Hà Nội.
2. Nguyễn Thành Dũng (2012), Nâng cao chất 
lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp huyện ở 
các tỉnh Tây Nguyên trong giai đoạn hiện nay, 
Luận án tiến sĩ Khoa học Chính trị, Học viện 
Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh.
3. V.I.Lênin (2005), Toàn tập, tập 29, Nxb Chính 
trị quốc gia, Hà Nội.
4. C.Mác và Ph.Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 21, 
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
5. C.Mác và Ph.Ăngghen (1994), Toàn tập, tập 23, 
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
6. C.Mác và Ph.Ăngghen (1994), Toàn tập, tập 20, 
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
7. Lê Hữu Nghĩa (2000), Tư tưởng triết học Hồ Chí 
Minh, Nxb Lao động, Hà Nội.
8. Tỉnh ủy Bến Tre (2006), Nghị quyết số 06-NQ/
TU về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ 
lãnh đạo, quản lý giai đoạn 2006-2010 và định 
hướng đến năm 2015”.