Vai trò của cơ quan thanh tra đối với kiểm soát việc thực hiện quyền lực trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước

chức, cá nhân thực
trong quản lý xã hội theo khuôn khổ pháp hiện đúng quy định của pháp luật. Đây là
luật nhằm phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn mục đích quan trọng của hoạt động thanh tra
định và phát triển của xã hội. Kiểm soát việc và cũng là nội dung quan trọng của kiểm soát
thực hiện quyền lực trong hoạt động hành quyền lực nhà nước. Điều này được thực hiện
chính nhà nước được cụ thể bằng việc kiểm qua việc theo dõi, nắm tình hình và kiến nghị
soát hoạt động của các CQHCNN, cán bộ, chấn chỉnh qua hoạt động thanh tra. 
công chức trong các CQHCNN. Kiểm soát (2) Đánh giá quá trình thực thi chính
hoạt động hành chính nhằm bảo đảm cho sách, pháp luật của CQHCNN, của cán bộ,
việc thực hiện quyền lực nhà nước, hoạt công chức trong CQHCNN. Đây là một nội
động hành chính được đúng đắn, khách dung, phương thức quan trọng nhằm đánh giá
quan, theo các quy định của Hiến pháp và sự tuân thủ các quy định quản lý, việc thực
pháp luật. Kiểm soát hoạt động hành chính hiện chức năng, thẩm quyền của các cơ quan
về cơ bản được thực hiện thông qua hoạt và hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ. Việc
động giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm tiến hành thanh tra để đánh giá có thể qua
toán, phản biện, tài phán, xét xử,... chương trình, kế hoạch hoặc thanh tra đột
2. Vai trò của cơ quan thanh tra trong kiểm suất, thường xuyên; có thể thanh tra theo
soát quyền lực trong hoạt động hành chính chuyên đề diện rộng hoặc các cuộc thanh tra
 Trên cơ sở quy định của Hiến pháp, luật, với phạm vi đối tượng hẹp, cụ thể. Qua đánh
trong hệ thống CQHCNN, CQTT được giá việc thực thi chính sách, pháp luật sẽ đưa
thành lập theo ngành, lĩnh vực và theo cấp ra các kết luận về việc tổ chức thực hiện, hiệu
hành chính từ trung ương xuống đến cấp quả đạt được, các vi phạm trong tổ chức thực
huyện. CQTT nhà nước, trong phạm vi hiện và cả những bất cập, hạn chế trong chính
nhiệm vụ, quyền hạn của mình, thực hiện và sách, pháp luật. Đây thực sự là một phương
giúp cơ quan có thẩm quyền thực hiện quản thức quan trọng giúp thủ trưởng cơ quan
lý nhà nước (QLNN) về công tác thanh tra, QLNN kiểm soát được việc thực hiện chức
giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống trách, nhiệm vụ được giao của các tổ chức,
tham nhũng; tiến hành thanh tra, giải quyết cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý của mìn h. 
khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham (3) Kiến nghị hoàn thiện chính sách,
nhũng theo quy định của pháp luật. Vai trò pháp luật và xử lý các hiện tượng vi phạm
của CQTT trong kiểm soát quyền lực trong pháp luật trong quá trình thực thi chính sách,
hoạt động hành chính thể hiện trên một số pháp luật của các CQHCNN. Trên cơ sở các
nội dung cụ thể như sau: phát hiện trong quá trình đánh giá việc thực
 Thứ nhất, CQTT kiểm soát việc thực thi chính sách, pháp luật, CQTT có những
hiện quyền lực trong hoạt động hành chính kiến nghị, đề xuất với các cơ quan nhà nước
24 NGHIÊN CỨU
 LẬP PHÁP Số 20 (420) - T10/2020
 BÀN VỀ DỰ ÁN LUẬT
và cá nhân có thẩm quyền, nhằm sửa đổi, bổ cơ quan nhà nước; nắm bắt được các thông
sung hay hủy bỏ những quy định không phù tin về tình hình triển khai thực hiện pháp
hợp với thực tiễn, gây khó khăn trong quá luật, thực hiện các chủ trương, chính sách
trình thực thi, không hiệu quả trên thực tế; phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn. Đây
nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng các chính là các thông tin quan trọng giúp thủ
nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trưởng cơ quan QLNN kiểm soát được việc
của đất nước. Điều này không những giúp thực thi công vụ của các tổ chức, cá nhân
chính sách, pháp luật được hoàn thiện hơn thuộc thẩm quyền quản lý.
mà còn loại bỏ những “lỗ hổng” để tránh sự (2) Qua xác minh, kết luận những nội
lợi dụng trong quá trình thực thi nhằm tham dung khiếu nại, tố cáo khi được giao trong
nhũng, tiêu cực. kiểm soát việc thực hiện giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo cụ
quyền lực trong hoạt động hành chính còn thể, CQTT tiến hành làm rõ, đánh giá đúng,
nhằm kiểm soát việc tham nhũng, tiêu cực sai trong việc thực hiện các hành vi hành
và các sai phạm khác của đội ngũ cán bộ, chính, ban hành các quyết định hành chính
công chức thông qua việc phát hiện và xử lý và thực hiện nhiệm vụ, công vụ của đội ngũ
nghiêm minh những cá nhân, tổ chức có cán bộ, công chức trong các CQHCNN; đưa
hành vi sai phạm. ra các kết luận và kiến nghị cơ quan có thẩm
 Bên cạnh việc kiểm soát việc thực hiện quyền xem xét, xử lý, khắc phục các hiện
quyền lực trong hoạt động hành chính, tượng vi phạm, hoàn thiện cơ chế, chính
CQTT còn giúp phát huy những nhân tố tích sách và xử lý những tổ chức, cá nhân có
cực trong quản lý. Điều này đặc biệt có ý hành vi vi phạm. Qua tham mưu giải quyết
nghĩa trong giai đoạn hiện nay, khi chúng ta khiếu nại, tố cáo, các kiến nghị, phản ánh
đang trong quá trình phát triển và hoàn thiện của người dân được xem xét giải quyết, giúp
các thiết chế nhà nước, thực hiện và hoàn ổn định tình hình xã hội và kiểm soát có hiệu
thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã quả hoạt động của bộ máy hành chính và cán
hội chủ nghĩa. bộ, công chức.
 Thứ hai, CQTT kiểm soát việc thực hiện Thứ ba, CQTT kiểm soát việc thực hiện
quyền lực trong hoạt động hành chính thông quyền lực trong hoạt động hành chính thông
qua việc thực hiện chức năng giải quyết qua thực hiện chức năng phòng, chống tham
khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật. nhũng theo thẩm quyền.
 Khiếu nại, tố cáo là quyền và là phương Phòng, chống tham nhũng được thực
thức để người dân phản ánh, thông tin đến hiện bằng nhiều biện pháp, với nhiều cơ
cơ quan nhà nước có thẩm quyền về các hiện quan khác nhau. CQTT với chức năng của
tượng sai phạm, tham nhũng, tiêu cực. Đây mình, tham mưu hoặc tự mình ban hành các
là phương thức để người dân tham gia vào văn bản hướng dẫn về phòng, chống tham
QLNN, quản lý xã hội, kiểm soát việc thực nhũng, tổ chức thực hiện các biện pháp
hiện quyền lực trong bộ máy nhà nước. phòng ngừa như công khai, minh bạch trong
CQTT với tính chất là cơ quan giúp thủ tổ chức và hoạt động của các cơ quan, tổ
trưởng cơ quan QLNN cùng cấp thực hiện chức, đơn vị; kê khai tài sản, thu nhập;
công tác QLNN về khiếu nại, tố cáo và tham Bên cạnh đó, CQTT thực hiện phòng, chống
mưu, giải quyết khiếu nại, tố cáo theo thẩm tham nhũng thông qua việc giải quyết tố cáo
quyền. Thông qua hoạt động của mình, về tham nhũng theo thẩm quyền; thanh tra
CQTT kiểm soát việc việc thực hiện quyền việc thực hiện chính sách, pháp luật và trách
kiểm soát quyền lực trong hoạt động hành nhiệm trong việc tổ chức thực hiện pháp luật
chính ở một số phương diện sau: về phòng, chống tham nhũng của các cơ
 (1) Qua các thông tin khiếu nại, tố cáo, quan, tổ chức, cá nhân. Qua các hoạt động
CQTT xem xét, đánh giá, tổng hợp để thấy này, CQTT đánh giá được ý thức, trách
được tình hình thực hiện chức trách, nhiệm nhiệm và hiệu quả trong việc tổ chức thực
vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, của các hiện các chính sách, pháp luật nói chung và
 NGHIÊN CỨU 25
 Số 20 (420) - T10/2020 LẬP PHÁP
BÀN VỀ DỰ ÁN LUẬT
pháp luật về phòng, chống tham nhũng nói chịu sự thanh tra, kiểm tra của Chính phủ” 2;
riêng của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; phát “Thanh tra Chính phủ và CQTT nhà nước
hiện những tồn tại, hạn chế trong việc tổ cấp tỉnh, huyện tập trung thực hiện tốt nhiệm
chức thực hiện cũng như phát hiện các hiện vụ thanh tra công vụ” 3; “Nghiên cứu sửa đổi
tượng tham nhũng, tiêu cực trong pháp luật về thanh tra theo hướng làm rõ
CQHCNN. Từ đó có các biện pháp nhằm chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các
bảo đảm cho các cơ quan nhà nước thực hiện CQTT nhà nước,...; CQTT theo cấp hành
đúng đắn các quy định của pháp luật, tổ chức chính chuyển mạnh sang thực hiện chức
thực hiện quyền lực nhà nước được đúng năng giám sát hành chính và tăng cường
đắn, khách quan, tránh hiện tượng lạm thanh tra việc thực hiện chức trách, nhiệm
quyền, lộng quyền, tham nhũng, tiêu cực. vụ công vụ, việc thực hiện pháp luật về
Qua việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của phòng, chống tham nhũng” 4;...
mình trong công tác phòng, chống tham Bối cảnh hiện nay đặt ra nhiệm vụ cho
nhũng, CQTT nhà nước góp phần kiểm soát CQTT cần thực hiện có hiệu quả hơn các
việc thực hiện quyền lực trong quá trình thực chức năng, nhiệm vụ của mình, góp phần
thi nhiệm vụ, công vụ của CQHCNN. bảo vệ quyền con người, quyền công dân.
3. Các định hướng quan trọng nhằm nâng Bên cạnh đó, yêu cầu cải cách hành chính,
cao hơn nữa hiệu quả kiểm soát việc thực xây dựng nhà nước pháp quyền đòi hỏi
hiện quyền lực trong hoạt động hành chính CQTT cần hoàn thiện phương thức hoạt
 Để nâng cao hơn nữa vai trò của các động, góp phần bảo đảm các cơ quan, tổ
CQTT nói chung và trong kiểm soát việc chức, cá nhân thực hiện đúng chức năng,
thực hiện quyền lực trong hoạt động hành nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Việc xây
chính nói riêng, Đảng và Nhà nước đã ban dựng Chiến lược phát triển ngành thanh tra
hành nhiều văn bản khẳng định vai trò của đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 cũng
các CQTT và định hướng hoạt động CQTT đang đặt ra nhiệm vụ cần nghiên cứu, đánh
theo hướng tập trung đẩy mạnh các hoạt giá toàn diện vị trí, vai trò, chức năng của
động thanh tra công vụ, thực hiện giám sát CQTT và nghiên cứu, đổi mới phương thức
hành chính nhằm xem xét, đánh giá hiệu quả hoạt động của CQTT, trong đó, có định
hoạt động của CQHCNN. Đây chính là các hướng CQTT theo cấp hành chính chuyển
định hướng quan trọng nhằm nâng cao hơn sang thực hiện chức năng giám sát, đánh giá
nữa hiệu quả kiểm soát việc thực hiện quyền hành chính; tăng cường thanh tra việc thực
lực trong hoạt động hành chính, giúp cho các hiện chức trách, nhiệm vụ công vụ, thực hiện
chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng pháp luật về thanh tra, giải quyết khiếu nại,
và Nhà nước được thực hiện đúng đắn, kinh tố cáo và phòng, chống tham nhũng;... Đây
tế-xã hội phát triển và hạn chế việc lạm dụng chính là các định hướng và yêu cầu quan
quyền hạn được giao của các cơ quan, tổ trọng nhằm thúc đẩy việc thực hiện vai trò
chức, cá nhân. Đảng và Nhà nước đã có của các CQTT trong QLNN, góp phần kiểm
những định hướng hoàn thiện tổ chức và soát việc thực hiện quyền lực trong hoạt
hoạt động của các CQTT như: “Hoàn thiện động hành chính. Để thực hiện tốt vai trò của
pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra, các CQTT đối với kiểm soát việc thực hiện
kiểm tra, bảo đảm mọi hoạt động QLNN đều quyền lực trong hoạt động hành chính, trong
2 Nghị quyết số 48/2005/NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ 
 thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020. 
3 Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của 
 Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí. 
4 Nghị quyết số 21/2009/NQ-CP ngày 12/5/2009 ban hành Chiến lược quốc gia phòng, chống tham nhũng 
 đến năm 2020. 
26 NGHIÊN CỨU
 LẬP PHÁP Số 20 (420) - T10/2020
 BÀN VỀ DỰ ÁN LUẬT
thời gian tới cần thực hiện tốt một số nội đóng vai trò tích cực hơn, trong việc thiết kế
dung, bao gồm: các phương thức giám sát, phù hợp với từng
 Thứ nhất, nhận thức mới về phương nhóm đối tượng và trong những điều kiện
thức, nội dung kiểm soát việc thực hiện nhất định. Việc giám sát, đánh giá và cảnh
quyền hành pháp của các CQTT. Hiện nay, báo rủi ro trong hoạt động của nền hành
các CQTT thông qua việc thực hiện các chức chính trên cơ sở tổng hợp và phân tích các dữ
năng thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo liệu thống kê thường xuyên sẽ hiệu quả và
và phòng, chống tham nhũng của mình, góp thuyết phục, nhằm bảo đảm cho việc sử dụng
phần kiểm soát việc thực hiện quyền lực nhà quyền lực nhà nước trong các hoạt động hành
nước trong lĩnh vực hành pháp nói chung chính được đúng đắn, khách quan.
hay cụ thể là kiểm soát hoạt động của các cơ Thứ ba, tăng cường công khai, minh
quan hành chính nhà nước. Trong đó, việc bạch trong các hoạt động của CQTT. Công
thực hiện chức năng, thẩm quyền thanh tra khai, minh bạch là nguyên tắc, yêu cầu trong
là phương diện hoạt động quan trọng của các tổ chức và hoạt động của các cơ quan nói
CQTT, qua đó giúp phát hiện, ngăn ngừa và chung. Trong thời đại ngày nay, công khai,
xử lý các hiện tượng tham nhũng, tiêu cực minh bạch được coi là một nguyên tắc bảo
trong tổ chức và hoạt động của các đảm, và chính các kết quả khoa học, công
CQHCNN, của các tổ chức, cá nhân có liên nghệ sẽ thúc đẩy việc công khai, minh bạch
quan. Tuy nhiên, trên cơ sở đánh giá thực được thực hiện tốt hơn. Sự phát triển của
tiễn, Chiến lược phát triển ngành thanh tra khoa học, công nghệ làm cho việc công khai,
đã đưa ra định hướng cần chuyển sang thực minh bạch dễ thực hiện, phạm vi công khai
hiện giám sát, đánh giá hiệu quả của các cơ lớn và ít tốn kém. Việc công khai, minh bạch
quan hành chính, của đội ngũ cán bộ, công thúc đẩy việc tương tác giữa CQTT với các
chức trong các CQHCNN. Từ việc thay đổi cơ quan, tổ chức là đối tượng thanh tra cũng
về nội dung, dẫn đến thay đổi phương thức như với xã hội về các kết quả hoạt động của
hoạt động, phương pháp thanh tra, năng lực, mình. Công khai, minh bạch giúp tăng tính
ý thức của đội ngũ cán bộ thanh tra. Từ nhận chịu trách nhiệm của các cơ quan thanh tra.
thức đến quy định và thực hiện các quy định Bên cạnh đó, giúp CQTT thực hiện đánh giá
mang tính chiến lược này cần được thúc đẩy toàn diện, đầy đủ và đúng đắn hơn việc sử
bằng “tư duy của thời đại 4.0. Đây là thay dụng quyền lực nhà nước trong hoạt động
đổi cần thiết để phù hợp với bối cảnh hiện hành chính của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.
nay, với đòi hỏi tự thực tiễn; thay đổi vì hiệu CQTT trong xu hướng phát triển của
quả của cả hệ thống chứ không bảo vệ, cố mình cũng đứng trước những cơ hội và thách
hữu với các giá trị, lợi ích hiện hữu của thức. Việc thay đổi cách tiếp cận về vị trí, vai
ngành mình. trò của mình để chuyển mạnh sang thực hiện
 Thứ hai, tổ chức xây dựng có hiệu quả giám sát, đánh giá hoạt động của các
hệ thống dữ liệu hoạt động của CQTT về CQHCNN, của đội ngũ cán bộ công chức
tiếp công dân, về khiếu nại, tố cáo, về kiểm trong CQHCNN cần tư duy phù hợp với thời
soát tài sản, thu nhập, về thanh tra trong toàn đại 4.0. Điều này sẽ góp phần kiểm soát việc
ngành. Hệ thống dữ liệu này phục vụ cho thực hiện quyền lực trong hoạt động hành
việc thực hiện quản lý nhà nước có hiệu quả chính bởi chính thiết chế bên trong của cơ
hơn. Ứng dụng thành quả của cuộc cách quan hành pháp được hiệu quả, thiết thực
mạng khoa học công nghệ lần thứ tư trong hơn. Đây cũng chính là các yêu cầu, đòi hỏi
thiết lập các cơ chế tiếp nhận, xử lý thông tin trong trong bối cảnh hiện nay, khi chúng ta
trong cá c hoạt động điều hành, tác nghiệp đang từng bước đổi mới tổ chức và hoạt
của CQTT được nhanh chóng, kịp thời. Với động của ngành thanh tra nhằm đáp ứng các
việc chuyển đổi sang thực hiện giám sát, yêu cầu của QLNN, xây dựng Chính phủ
đánh giá hành chính, khoa học công nghệ sẽ kiến tạo phát triển n
 NGHIÊN CỨU 27
 Số 20 (420) - T10/2020 LẬP PHÁP