Tuyên Quang với việc tạo điều kiện cơ sở vật chất, đảm bảo an ninh cho đoàn đại biểu cách mạng Lào hoạt động tại xã Mĩ Bằng (Huyện Yên Sơn) từ năm 1950-1952

 để tạo điều kiện thuận lợi cho đoàn cán bộ Lào 
nước trong quá trình thực hiện những nhiệm vụ còn trong thời gian hoạt động tại Việt Nam. Đảng, Chính 
lại của cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân. phủ đã chỉ đạo các cấp, các ngành và lãnh đạo tỉnh 
 H.T.T.Dung/ No.18_Oct 2020|p.104-109 
Tuyên Quang khẩn trương chuẩn bị mọi điều kiện chí Hoàng Văn Sinh - Bí thư chi bộ xã, Nguyễn Văn 
chu đáo về cơ sở, vật chất, an ninh bảo vệ đoàn. Cẩn - Chủ tịch Uỷ ban hành chính kháng chiến xã 
 Cụ thể là “chỉ đạo một số ngành và địa phương sau khi xem xét, chọn địa điểm đã cùng nhân dân 
Tuyên Quang khẩn trương chuẩn bị cơ sở vật chất dưới sự chỉ đạo của đồng chí Lê Dung - Thứ trưởng 
cho đoàn cán bộ cách mạng Lào” [5; Tr113]. Giao Bộ Giao thông sửa sang khu học xá quân dân miền 
 1
cho các đồng chí lãnh đạo tỉnh Tuyên Quang trực tiếp núi tại gò Tre, xóm Thổ, Làng Ngòi làm nơi ở của 
phụ trách việc chuẩn bị mọi điều kiện vật chất nhằm đoàn. Nhân dân thôn làng Ngòi và bộ đội, dân quân 
đảm bảo an toàn tuyệt đối và mọi điều kiện thuận lợi du kích đã góp công, góp sức, nhanh tróng sửa 
nhất cho sinh hoạt của đoàn đại biểu cách mạng Lào đường, mở đường đi để đón đoàn. 
ở và hoạt động tại tỉnh. Chuẩn bị cho Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận 
 Nhận được sự chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, lãnh Ítxala của nhân dân các bộ tộc Lào vào năm 1950, 
đạo tỉnh Tuyên Quang đã vạch ra kế hoạch bảo vệ an quân và dân xã Mỹ Bằng dưới sự chỉ huy của chính 
ninh, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho đoàn cán bộ quyền cách mạng, đã xây dựng khu căn cứ cách 
 mạng Lào tại thôn Đá Bàn làm cơ sở cho đoàn đại 
cách mạng cao cấp của Lào hoạt động trong thời gian 
 biểu nước bạn tiến hành Đại hội. Để đảm bảo an 
ở Tuyên Quang. Sau khi đưa ra các phương án chọn 
 toàn, bí mật, các ngôi nhà được làm trong khu rừng 
địa bàn cho đoàn đại biểu cách mạng Lào ở và hoạt 
 già, ẩn dưới những tán cây to. Toàn bộ nguyên vật 
động tại Tuyên Quang, lãnh đạo tỉnh đã quyết định 
 liệu được khai thác tại địa phương. 
chọn xã Mĩ Bằng, huyện Yên Sơn làm nơi xây dựng 
 Nhà ở, làm việc của Hoàng thân Xu Pha Nu Vông 
đại bản doanh cho đoàn cán bộ cách mạng Lào sinh 
 có chiều dài 7m, rộng 4m, cột được làm bàng gỗ 
sống và hoạt động trong thời gian ở Việt Nam theo 
 rừng, vách bằng nứa đan nong đôi, mái lợp lá cọ, 
lời mời của Hồ Chủ Tịch. 
 trong nhà có một số đồ dùng cá nhân do nhân dân địa 
 Mỹ Bằng là một xã miền núi nằm ở phía Tây của phương cho mượn; cách nhà Hoàng thân khoảng 
huyện Yên Sơn. Nằm ở vị trí giáp ranh giữa ba tỉnh 300m là Hội trường có chiều dài 15m, rộng 6m, cột 
Tuyên Quang - Yên Bái - Phú Thọ, là cửa ngõ phía bằng gỗ, vách bằng nứa đan nong đôi, mái lợp lá cọ; 
Tây Bắc của Tuyên Quang, nối liền giữa Tây Bắc và trong hội trường có sân khấu đắp bằng đất, bàn ghế 
Việt Bắc, xã Mỹ Bằng, huyện Yên Sơn có vị trí chiến bằng tre nứa, chân bàn chôn xuống đất. 
lược quan trọng. Từ đây có thể dễ dàng cơ động đi Bếp và nhà ăn cột bằng tre, vách bằng nứa đan 
Chiêm Hóa, Tân Trào đặc biêt là trung tâm tỉnh lị nong đôi. mái lợp lá cọ. Hệ thống hầm hào được đào 
Tuyên Quang. Xã Mỹ Bằng có “vùng rừng đồi đan quanh nhà Hoàng thân, nối với hội trường, nhà ăn. 
xen với các dãy núi chiếm phần lớn diện tích trong xã Hào sâu 2m, rộng khoảng 80cm; hầm sâu 3m, rộng 
chủ yếu là những đồi rừng bát úp trải dài xuống phía 2,5m, trong hầm có kê bàn ghế bằng tre. nứa, chân 
Nam của xã. Trước đây là những rừng cây rậm rạp bàn chôn xuống đất, nóc hầm lát gỗ rừng, đuơng kính 
thuận lợi cho việc đóng quân, trú ẩn và sản xuất của khoảng 20cm. 
các công binh xưởng, cơ quan đơn vị bộ đội” [3;tr3]. Cho đến khoảng tháng 5 năm 1950, mọi công 
 Nhân dân xã Mỹ Bằng có tinh thần yêu nước và việc chuẩn bị đón đoàn đại biểu cao cấp cách mạng 
cách nạng, năm 1943, cơ sở Việt Minh đầu tiên được Lào hoàn thành. Đồng chí Nguyễn Công Hoan, Chủ 
thành lập tại đây; năm 1944, trụ sở Việt Minh được tịch tỉnh Tuyên Quang, đồng chí Chủ tịch huyện Yên 
xây dựng tại sườn núi Là xã Mỹ Bằng. Với những Sơn và lãnh đạo xã Mỹ Bằng chuẩn bị đón đoàn. 
yếu tố "thiên thời, địa lợi, nhân hòa", xã Mỹ Bằng, Tháng 6 năm 1950 Hoàng thân Xu Pha Nu vông, 
huyện Yên Sơn được chọn là nơi xây dựng đại bản đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản, Khămtày 
doanh của Đoàn cán bộ cách mạng Lào trong kháng Siphănđon, Phu Ma cùng các đồng chí cán bộ, bộ đội 
chiến chống thực dân Phằp xâm lược. cách mạng Lào đã theo đường Hiên đến ở và làm 
 việc tại thôn Làng Ngòi, xã Mỹ Bằng, huyện Yên 
 “Đầu 1950, đồng chí Nguyễn Công Bình - Chủ 
 Sơn, tỉnh Tuyên Quang. 
tịch tỉnh Tuyên Quang đã chỉ thị cho đồng chí Châu 
Sáng - Chủ tịch huyện Yên Sơn và các đồng chí lãnh 
đạo xã Mỹ Bằng chuẩn bị mọi mặt để đón đoàn cách 1 Đây là một trường học đào tạo con em các dân tộc trong 
mạng Lào đến ở và hoạt động” [ 4; tr.11]. Các đồng vùng. Năm 1949, trường sáp nhập với trường miền núi ở 
 Liên khu X và chuyển đi địa phương khác. 
 H.T.T.Dung/ No.18_Oct 2020|p.104-109 
 2. Công tác đảm bảo an ninh cho đoàn đại biểu Sau khi chọn được nơi ở cho đoàn đại biểu cách 
cách mạng Lào tại Mĩ Bằng, Yên Sơn mạng Lào, các đồng chí lãnh đạo huyện Yên Sơn 
 Trong thời gian đoàn đại biểu cách mạng Lào được giao nhiệm vụ chính bảo vệ an toàn cho đoàn 
hoạt động tại Tuyên Quang, quân và dân Tuyên cán bộ cách mạng Lào, đặc biệt là hoàng thân Xu 
Quang, cụ thể là các đồng chí lãnh đạo huyện Yên Phan Nu Vông. An ninh được kiểm soát chặt chẽ, 
Sơn cùng nhân dân khu Gò Tre, xóm Thổ, thôn Làng “các điểm ngã ba, ngã tư vào xóm Ngòi như ở xóm 
Ngòi, thôn Đá Bàn cùng toàn thể bà con nhân dân xã Cây Quân, xóm Lũng, đường Thác Ông được đặt 
Mĩ Bằng đã tạo mọi điều kiện thuận lợi đảm bảo an thêm các vọng gác để kiểm tra người lạ mặt” 
ninh an toàn cho đoàn sinh hoạt, bảo vệ an toàn tuyệt [3;tr16]. 
đối trong thời gian đoàn sinh sống và hoạt động. 
 Nhận được sự quan tâm, bảo vệ đặc biệt của nhân 
 Trong thời gian đoàn đại biểu cán bộ cao cấp dân, chính quyền và công an tỉnh Tuyên Quang, năm 
cách mạng Lào hoạt động tại Tuyên Quang, Đồng chí 1950, tại xã Mĩ Bằng, huyện Yên Sơn đã diễn ra Đại 
Nguyễn Công Bình - Chủ tịch tỉnh Tuyên Quang đã 
 hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Ítxala của nhân dân 
trực tiếp phụ trách công việc. Đồng chí Châu Sáng - 
 các bộ tộc Lào. Hội nghị đã có nhiều quyết định to 
Chủ tịch huyện Yên Sơn là người chỉ đạo trực tiếp 
 lớn quyết định đến vận mệnh của nước bạn Lào sau 
việc bảo vệ an ninh cho đoàn. Bảo vệ vòng trong cho 
 này. Hội nghị Itsxala cũng là bước chuẩn bị cho mọi 
hoàng thân Xu Phan Nu Vông, đồng chí Cay-xỏn 
 thắng lợi của cuộc kháng chiến chống đế quốc Pháp – 
Phôm-vi-hản là khoảng 200 chiến sĩ thuộc đại đội 
 Mĩ của nhân dân Lào. Sau khi Hội nghị toàn quốc lần 
Champa Sắc của Lào. Bảo vệ an ninh vòng ngoài cho 
 thứ 3 của Đảng Cộng sản Đông Dương kết thúc, 
đoàn là một tiểu đội bộ đội quân đội nhân dân Việt 
Nam, phối hợp với dân quân, du kích xã Mĩ Bằng. Chính phủ kháng chiến Lào, Mặt trận dân tộc thống 
Lực lượng Công an Tuyên Quang được giao nhiệm nhất Lào cũng được thành lập (tháng 8 năm 1950, tại 
vụ bảo vệ vòng ngoài trên tuyến Quốc lộ 13A (nay là Tuyên Quang – Việt Nam) do Hoàng thân 
Quốc lộ 37), bến phà Hiên và các xã xung quanh khu Xuphanuvong làm Chủ tịch kiêm Thủ tướng Chính 
vực căn cứ cách mạng Lào. Đồng chí Nguyễn Văn phủ. Sự kiện này không chỉ đánh dấu sự trưởng thành 
Luân2, Trưởng ty Công An Tuyên Quang là người của cuộc cách mạng Lào mà còn là kết quả của tình 
trực tiếp chỉ đạo công an Tuyên Quang phối hợp với đoàn kết lâu dài giữa nhân dân Lào và nhân dân Việt 
bộ đội địa phương và dân quân du kích bảo vệ an Nam trong đó khẳng định vai trò quan trọng của 
toàn cho đoàn cán bộ cách mạng cao cấp của nước Tuyên Quang với sự kiện lịch sử này. 
bạn Lào. 
 Sau khi Đại hội Neo Lào Ítxala diễn ra thành 
 Công an Tuyên Quang đã vận động quần chúng công tại thôn Làng Ngòi, để đảm bảo cho an ninh và 
nhân dân tích cực ủng hộ phong trào bảo vệ an ninh, bí mật của đoàn, tháng 9 năm 1950, lực lượng an 
trật tự, thực hiện chính sách "ba không", làm "tai, ninh của Tuyên Quang đã bố trí cho đoàn cán bộ 
mắt" cung cấp cho công an và các lực lượng bảo vệ cách mạng Lào và 200 chiến sĩ thuộc đại đội Champa 
phát hiện kẻ gian, giữ bí mật an toàn cho khu cách 
 Sắc của Lào vào ở tại thôm Đá Bàn, xã Mĩ Bằng. 
mạng Lào. Công an Tuyên Quang cũng tăng cường 
 Trong khi chờ đợi dựng doanh trại cho đoàn ở bên 
huấn luyện nghiệp vụ cho công an xã, tăng cường 
 kia suối phía Tây Bắc của thôn, đoàn cán bộ cách 
kiểm soát chặt chẽ khu vực xã Mĩ Bằng và các khu 
 mạng Lào đã được bố trí ở các nhà dân tại thôn Đá 
vực lân cận. Việc kiểm soát nghiêm ngặt để phát hiện 
 Bàn. Cụ thể: 
người lạ trong khu vực. Công an Tuyên Quang đã 
làm tốt công tác “phòng gian bảo mật”, phát động Hoàng thân Xu Phan Nu Vông ở nhà ông Lí An 
nhân dân xây dựng thế trận bảo vệ an ninh nên đã (tên thật là Lê Quang Trung). Ngôi nhà Hoàng thân ở 
đảm bảo an toàn cho đoàn cán bộ cách mạng cao cấp là căn nhà sàn gỗ 4 gian, rộng rãi, thoáng mát được 
của nước bạn Lào trong thời gian hoạt động tại dựng trên lưng đồi. Tại ngôi nhà này, Bác Hồ đã đến 
Tuyên Quang. thăm Hoàng thân và chụp ảnh với toàn thể gia đình 
 ông Lí An. Ngôi nhà cũng là nơi diễn ra các cuộc họp 
2 Đồng chí Nguyễn Văn Luân (tức Lê Minh Cường còn có của đoàn cán bộ cách mạng Lào trong thời gian đoàn 
tên là Lê Danh Hỷ) giữ chức trưởng ty Công an Tuyên ở Đá Bàn. 
Quang từ năm 1947 đến 1957. 
 H.T.T.Dung/ No.18_Oct 2020|p.104-109 
 Vừa thực hiện nhiệm vụ kháng chiến kiến quốc Với những đóng góp của Tuyên Quang với cuộc 
của dân tộc, quân dân Yên Sơn vừa thay mặt nhân cách mạng Dân tộc dân chủ nhân dân Lào, với mối 
dân cả nước làm tròn nghĩa vụ quốc tế cao cả đối với quan hệ ngoại giao Việt Nam – Lào trong lịch sử và 
cách mạng Lào. Nhân dân các dân tộc trong vùng hết thời kỳ hiện nay, nhân dân các dân tộc tỉnh Tuyen 
lòng giúp đỡ, bảo vệ, cung cấp lương thực thực Quang đã vinh dự nhận được Huân chương Itsala 
phẩm; cho mượn mọi đồ dùng cần thiết như giường hạng nhất của Đảng và Nhà nước Lào tặng. Đảng và 
tủ, bàn ghế, mâm, bát, nồi, chậu... Hoàng Thân Xu chính quyền tỉnh Tuyên Quang luôn giữ gìn và phát 
Phan Nu Vông thường xuyên thăm hỏi bà con ở xung huy truyền thống quý báu trong mối quan hệ hữu 
quanh khu vực doanh trại. Đoàn đã tổ chức ăn tết nghị giữa hai nước vốn tốt đẹp và bền vững. Tuyên 
Nguyên đán cổ truyền của Việt Nam cùng nhân dân 
 Quang góp phần to lớn trong việc xây dựng mối quan 
thôn Đá Bàn rất vui vẻ vào xuân Tân Mão năm 19513 
 hệ hữu nghị truyền thống, đoàn kết đặc biệt và hợp 
và đi chúc tết nhân dân địa phương, mừng tuổi các 
 tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam và Lào. Đó 
cháu thiếu nhi ở quanh thôn Đá Bàn. Các đồng chí 
 chính là mối quan hệ thủy chung, trong sáng hiếm có 
cách mạng Lào đặc biệt là Hoàng thân và một số cán 
 trên thế giới, là tài sản vô giá, nhân tố quan trọng 
bộ nước Lào thường hay ra bãi đất trống phía Tây 
 trong sự phát triển của hai nước. Song song với quan 
của thôn để đá bóng với bộ đội ta và thanh niên trong 
 hệ hợp tác toàn diện cấp nhà nước, các hình thức hợp 
thôn. Bà con người dân tộc xã Mĩ Bằng, đặc biệt là 
 tác và kết nghĩa giữa các địa phương của hai nước 
đồng bào dân tộc Dao Quần trắng ở Đá Bàn rất quý 
mến Hoàng thân Xu Phan Nu Vông và đoàn cán bộ cũng không ngừng được mở rộng. Với vai trò nói 
cách mạng Lào. Họ thường xuyên giúp đỡ các vật trên, Tuyên Quang như một “địa chỉ đỏ” và là điểm 
dụng cần thiết cho sinh hoạt hàng ngày và tặng gạo, đến tất yếu của những chuyến hành hương trở về cội 
rau, bắp, muối... Khi săn bắn được thú rừng hoặc nguồn của các đoàn đại biểu cao cấp Lào mỗi khi 
những ngày tết, giỗ chạp đồng bào thường mang sang thăm Việt Nam. 
rượu, thịt, bún, bánh... đến biếu. Bà con nơi đây coi 
Hoàng thân Xu Phan Nu Vông và cán bộ Lào như REFERENCES 
anh em ruột thịt4. 
 [1] Provincial Party Executive Committee Tuyen 
 Kết luận Quang (2001), History of Tuyen Quang province 
 Việc bảo đảm an toàn và tuyệt đối bí mật của lực Party Committee, National Political Publishing 
lượng bộ đội, công an và nhân dân Yên Sơn đối với House, Hanoi.. 
nơi ở và đóng quân của Chính phủ kháng chiến Lào [2] Yen Son District Party Committee (2014) Yen 
trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp Son District Party Committee History, Su That 
đã góp phần củng cố, tăng cường mối quan hệ tốt đẹp Publishing House, Hanoi. 
giữa hai nước, hai dân tộc Việt - Lào. Tuyên Quang 
 [3] Party Committee of My Bang Commune 
là tỉnh có vai trò đặc biệt quan trọng, là nơi mối quan (2017), History of the Party Committee of My Bang 
hệ Việt Nam – Lào được thiết lập và tạo cơ sở cho Commune (Period 1945-2015) 
mọi liên minh hai nước sau này trong cuộc đấu tranh 
 [4] Tuyen Quang Museum (2014), Profile 02 / 
giành và bảo vệ độc lập dân tộc của hai quốc gia. Là 
 LLBSDT-BT Lao revolutionary relic in Lang Ngoi 
khởi nguồn của mọi thắng lợi trong hai cuộc kháng 
 village, Da Ban, My Bang commune, Yen Son, 
chiến chống đế quốc Pháp và Mĩ. Tuyên Quang 
 Tuyen Quang (2nd time). 
không chỉ là căn cứ cách mạng của nước ta mà còn là 
căn cứ cách mạng của nước bạn Lào trong thời kỳ [5] Quan Van Dung (2009), Tuyen Quang, the 
 resistance capital, Ethnic Culture Publishing House, 
chuẩn bị xây dựng chính phủ kháng chiến và lực 
 Hanoi. 
lượng kháng chiến Lào. 
 [6] Archives of Tuyen Quang police (2005), 
 Chronicle of the People's Police of Tuyen Quang 
3
 Buổi liên hoan được tổ chức tại đình đồi - nơi có hang Đá 1945-1954 
Bàn. Bàn ghế được làm bằng tre, nứa và kê thành những 
dãy dài. [7] Vietnamese Military History Institute - 
4
 Ghi theo lời kể của ông Tướng Văn Linh, lão thành cách Ministry of Defense (2014) History of Vietnamese 
mạng sinh năm 1935 tại thôn Đá Bàn vào năm 2016. Gia 
đình ông đã vinh dự được các đồng chí cách mạng cao cấp Military Thought - Volume IV, National Political 
Lào đến ở và hoạt động trong thời kỳ ở Tuyên Quang. Publishing House. 
 H.T.T.Dung/ No.18_Oct 2020|p.104-109 
 TUYEN QUANG – A PLACE HAVING FAVOURABLE FACILITIES AND ENSURING 
 SECURITY FOR THE LAO REVOLUTIONARY DELEGATION OPERATING IN MY 
 BANG COMMUNE (YEN SON DISTRICT) FROM 1950 TO 1952) 
Article info Abstract 
 Tuyen Quang is a province in the mountainous area of northern Vietnam, 
Recieved: bordering the provinces of Thai Nguyen, Phu Tho, Vinh Phuc, and Yen Bai. In the 
15/7/2020 history of building and defending the country of the Vietnamese people, Tuyen 
Accepted: Quang has always been considered a land with an important strategic position in 
20/9/2020 politics, economy, defense and security. During the resistance war against the 
 French colonialism, Tuyen Quang became the Party's main revolutionary base, in 
 addition, was also a safe place for the Lao revolutionary delegation while living 
Keywords: and operating in Vietnam. 
 Tuyen Quang, 
Resistance against the 
French, revolutionary 
base