The impact of urbanization on livelihoods and traditional culture, life style of Da Nang coastal people

. Các yếu tố hiện đại xen lẫn trong 
hoạt động lễ hội như là một hệ quả tất yếu của cuộc 
sống hiện đại với các thiết bị như bóng điện, loa, âm 
ly, trang phục Do gắn với sinh kế nên khi sinh kế 
biến đổi, lễ hội ngư nghiệp cũng thay đổi theo xu 
hướng phai nhạt dần.
5. Thảo luận 
5.1. Cơ hội sinh kế và lối sống của cư dân nhìn 
từ đô thị hóa
Đà Nẵng ngoài việc đầu tư phát triển tất cả các 
lĩnh vực kinh tế - xã hội - văn hóa, thì những vấn đề 
liên quan dân cư cũng có vai trò quan trọng. Đối với 
đô thị lớn, ngoài việc đáp ứng về mặt dân số thì cơ 
cấu, thành phần và phân bố dân cư cũng cần được 
chú trọng để phát huy hiệu quả nguồn lực này. Đối 
với đô thị như Đà Nẵng, người nhập cư đang giữ 
vai trò ngày càng quan trọng, vừa với tư cách là một 
tác nhân bên ngoài vừa là hợp phần trong nguồn 
lực con người để xây dựng thành phố. Do đó, bên 
cạnh cơ hội cũng sẽ đặt ra thách thức trên mỗi một 
tiêu chí xây dựng kinh tế, xã hội, văn hóa trong việc 
hướng đến mục tiêu xây dựng thành phố. 
Trước hết, đó là cơ hội xây dựng đời sống văn 
hóa đô thị phong phú, đa dạng và văn minh. Thực 
tế cho thấy, những lớp người nhập cư vào đô thị nói 
chung và Đà Nẵng nói riêng với bản sắc văn hóa 
của dân tộc, quê hương mình đã góp phần tạo nên 
bức tranh “văn hóa đô thị” đa dạng và sống động.
Bên cạnh cơ hội về văn hóa, di dân mang lại 
cơ hội về xã hội, tạo nguồn cung cấp lực lượng lao 
động cho đô thị, đáp ứng nhu cầu phát triển. Thực 
tế cho thấy, lực lượng lao động nhập cư được đánh 
giá là đã và đang có vai trò lớn trong việc mang lại 
VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG VÀ PHÁT TRIỂN
118 JOURNAL OF ETHNIC MINORITIES RESEARCH
nguồn lực, sức sống và sự năng động kinh tế - xã 
hội cho đô thị Đà Nẵng.
Lực lượng lao động nhập cư với đặc điểm đa số 
nằm trong độ tuổi lao động thực sự là một nguồn lao 
động dồi dào cho thành phố Đà Nẵng. Nhiều năm 
qua, với chính sách thu hút của thành phố, số lượng 
người nhập cư vào thành phố Đà Nẵng chiếm tỷ lệ 
tương đối cao2. Đây là một cơ hội không nhỏ trong 
xây dựng thành phố Đà Nẵng.
Bảng 2. Tỷ suất và số lượng người nhập cư vào 
thành phố Đà Nẵng qua các năm
Năm
Tổng dân 
số (người)
Tỷ suất 
nhập cư 
(%0)
Số người 
nhập 
cư**(người)
2005 805.700 8,6 6.929
2007 847.500 13,6 11.526
2008 868.800 12,0 10.425
2009 894.500 20,1 17.979
2010 926.800 29,8 27.618
2011 951.700 22,8 21.699
2012 985.700 17,5 17.250
2013 992.800 15,5 15.389
2014 1.007.425 14,0 14.104
2015 1.028.838 11,6 11.275
2018 1.080.740 12,0 12.968
Nguồn. Cục Thống kê thành phố Đà Nẵng, các 
năm 2009, 2016, 2017, 2019
(** Số người nhập cư = (Tỷ suất nhập cư x Tổng 
dân số thành phố)/1000)
5.2. Thách thức cho sinh kế và lối sống của cư 
dân nhìn từ đô thị hóa
Với mục tiêu trở thành trung tâm thương mại 
- dịch vụ lớn của khu vực miền Trung và cả nước, 
thành phố Đà Nẵng đã, đang và định hướng phát 
triển trọng tâm các ngành dịch vụ, nhất là dịch vụ 
du lịch và thương mại. Nhờ định hướng đúng đắn 
mà từ năm 1997 đến nay, cùng với các chính sách 
hướng đến hoàn thiện môi trường đầu tư và nâng 
cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn hội nhập 
kinh tế quốc tế, kinh tế Đà Nẵng luôn duy trì được 
mức tăng trưởng khá cao so với mặt bằng chung cả 
2. Quyết định số 47/2008/QĐ-UBND về phê duyệt Đề án hỗ trợ đào 
tạo bậc đại học tại các cơ sở giáo dục trong nước và ở nước ngoài 
bằng ngân sách Nhà nước dành cho học sinh các trường THPT trên 
địa bàn thành phố; Quyết định số 17/2010/QĐ-UBND về việc tiếp 
nhận, bố trí và chính sách ưu đãi đối với những người tự nguyện đến 
làm việc tại các cơ quan, đơn vị thuộc UBND thành phố Đà Nẵng.
nước. Dịch vụ du lịch phát triển nhanh, dần khẳng 
định là ngành kinh tế mũi nhọn. Đến nay, trên địa 
bàn thành phố có nhiều dự án du lịch đã và đang 
triển khai đầu tư, vốn đầu tư hàng tỉ đô la; các dự án 
du lịch cao cấp được đầu tư và đưa vào hoạt động 
góp phần tạo sức hấp dẫn, thu hút và kéo dài thời 
gian lưu trú của du khách3; phát triển các dịch vụ 
khác như tài chính, ngân hàng, thông tin truyền 
thông, vận tải Những năm qua, nhờ đột phá về 
phát triển dịch vụ, tỷ trọng đóng góp trong GRDP 
luôn chiếm trên 50% (Ủy ban nhân dân thành phố 
Đà Nẵng, 2016).
Thời gian gần đây, Đà Nẵng đang phải đối diện 
với suy thoái kinh tế toàn cầu, thị trường bất động 
sản khó khăn, vấn đề an ninh, chủ quyền trên biển 
và tình hình thiên tai, thời tiết đã tác động tiêu cực 
đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội và hoạt động 
sản xuất kinh doanh, làm giảm đáng kể số lượng 
việc làm trên địa bàn đối với các ngành nghề. Trong 
bối cảnh đó, số lượng lao động nhập cư lớn sẽ góp 
phần gia tăng tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm 
đối với thành phố.
Thực tế ở Đà Nẵng cho thấy, ảnh hưởng của lao 
động nhập cư tới thị trường lao động nơi đến trên 2 
mặt: cầu lao động và mức lương. Tác động của lao 
động nhập cư tới thị trường lao động khác nhau tùy 
theo tính chất của lao động nhập cư là thay thế hay 
bổ sung cho lao động tại chỗ. Nếu lao động nhập 
cư chỉ mang tính chất thay thế so với lao động tại 
chỗ, sẽ tăng cung lao động và giảm tiền lương trên 
thị trường. Ngược lại, nếu lao động nhập cư mang 
tính chất bổ sung cho lao động tại chỗ, sẽ không 
tạo ra sự cạnh tranh trên thị trường lao động (Bình, 
2012). Đánh giá lực lượng lao động nhập cư trong 
quá trình đô thị hóa ở Đà Nẵng cho thấy, lực lượng 
lao động này vừa mang tính chất thay thế, vừa mang 
tính chất bổ sung cho lao động tại chỗ. Tuy nhiên 
trong bối cảnh hiện tại, lao động thay thế chiếm 
phần lớn so với lao động bổ sung. 
Đi liền với thách thức về lao động là những 
thách thức đối với nhà ở và cung ứng các dịch vụ xã 
hội cơ bản như chăm sóc y tế, giáo dục, văn hóa... 
Về nhà ở: Thống kê cho thấy, trong điều kiện giá 
đất giá nhà cao như hiện nay, đa phần người nhập 
cư không có khả năng mua nhà. Bên cạnh đó, sự gia 
tăng về dân số đi liền với số lượng trẻ em đến độ 
tuổi đi học thiếu chỗ học, hoặc tình trạng quá tải. Về 
giáo dục, trong thời gian qua, thành phố Đà Nẵng 
đã đặc biệt đầu tư phát triển về giáo dục và đào tạo 
cả về số lượng, chất lượng. Thành phố đã xây dựng 
3. Đến năm 2015, thành phố có khoảng 475 khách sạn với 16.900 
phòng, tăng 197 khách sạn và 8.237 phòng so với năm 2011, trong đó 
có 80 khách sạn 3-5 sao và tương đương 8.311 phòng.
VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG VÀ PHÁT TRIỂN
119Volume 10, Issue 2
và phát triển theo quy hoạch mạng lưới trường, lớp, 
liên tục điều chỉnh, bổ sung theo hướng chuẩn hoá 
và xã hội hoá cơ sở vật chất kỹ thuật, trang thiết bị 
trường học. Tuy nhiên, vẫn không đáp ứng đủ so 
với sự gia tăng dân số, sự di dời tái định cư.
Về dịch vụ chăm sóc sức khỏe, y tế cho người 
dân: Ngành y tế thành phố Đà Nẵng đã không 
ngừng đầu tư hoàn thiện hệ thống cơ sở vật chất, 
hiện đại trang thiết bị máy móc và thực hiện hiệu 
quả công tác xã hội hóa y tế. Đáng chú ý, thành 
phố đã đầu tư xây dựng cơ sở vật chất theo hướng 
chuyên môn hóa và phát triển các kỹ thuật y tế 
chuyên sâu như: Xây dựng Bệnh viện Phụ sản - 
Nhi Đà Nẵng, Bệnh viện Ung Bướu và Trung tâm 
y học Hạt nhân và Xạ trị duy nhất tại miền Trung 
đặt tại Bệnh viện Đà Nẵng, Bệnh viện đa khoa 
quốc tế Vinmec, là những thành công rất đáng 
ghi nhận. Tuy nhiên, cũng như nhiều thành phố 
lớn khác trong cả nước, tình trạng quá tải ở một số 
bệnh viện là gánh nặng cho đô thị Đà Nẵng.
Về hạ tầng giao thông: Khi lượng người nhập 
cư đến các thành phố đông, cùng với đó phương 
tiện giao thông sử dụng tăng lên tương ứng, kết 
cấu hạ tầng giao thông đô thị không đáp ứng kịp 
gây nên tình trạng kẹt xe, ùn tắc giao thông. Ngoài 
ra, nhiều hệ quả phái sinh khác như ô nhiễm tiếng 
ồn, tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường... là 
những thách thức lớn đối với đô thị Đà Nẵng.
Về vấn đề quản lý trật tự xã hội đối với các cấp 
chính quyền: Lượng lao động tự do di chuyển vào 
thành phố sẽ gia tăng sức ép lớn đối với công tác 
quản lý, đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn xã hội. 
Đặc biệt những người nhập cư mang tính mùa vụ 
tìm việc làm trong thời gian nhàn rỗi thường không 
đăng ký tạm trú, gây khó khăn nhất định cho việc 
quản lý nhân khẩu tại các đô thị, dẫn đến hiện tượng 
khó kiểm soát, mất trật tự công cộng và an toàn xã 
hội, nảy sinh thêm nhiều vấn đề phức tạp đối với 
công tác quản lý trật tự xã hội của các cấp chính 
quyền. Đó là chưa kể các tệ nạn xã hội như nghiện 
hút, mại dâm, cờ bạc, lô đề, trộm cướp... 
Về vấn đề môi trường: Thành phố Đà Nẵng được 
đánh giá về môi trường khá tốt, thể hiện thông qua 
một số giải thưởng quốc tế và trong nước về môi 
trường như “Thành phố bền vững về môi trường 
ASEAN” (năm 2011), “Thành phố có hàm lượng 
phát thải carbon thấp” (năm 2012), “Thành phố 
phong cảnh châu Á” (2013) là một trong 20 thành 
phố xanh - sạch - đẹp (năm 2013, 2015) và thành 
phố Đà Nẵng cũng là thành viên của “Chương 
trình 100 thành phố có khả năng chống chịu” (năm 
2014), “Thành phố xuất sắc trong chuyển đổi” 
(2015)... Bên cạnh đó, thành phố còn ban hành đề 
án “Xây dựng Đà Nẵng - Thành phố môi trường” 
giai đoạn 2016 - 2020. So với một số thành phố lớn 
khác trong nước, thành phố Đà Nẵng được đánh giá 
là có môi trường sống khá tốt với việc giảm thiểu 
bụi bặm, chất thải Tuy nhiên, lượng người nhập 
cư ồ ạt sẽ ngày càng gây sức ép lớn về môi trường 
của thành phố.
6. Kết luận
Trong mục tiêu và nhiệm vụ trọng tâm phát triển 
đô thị hóa, thành phố Đà Nẵng đồng thời chú trọng 
xây dựng và phát triển văn hóa, lối sống, quan tâm 
đến sinh kế của người dân, đặc biệt là những người 
dân chịu ảnh hưởng của quá trình dịch chuyển dân 
cư. Quá trình đô thị hóa gắn với dịch chuyển dân 
cư vẫn đang diễn ra hàng ngày và trên khắp thành 
phố Đà Nẵng. Tác động của đô thị hóa, cụ thể nhất 
là của dịch chuyển dân cư đến văn hóa lối sống và 
sinh kế của thành phố Đà Nẵng là những tác động 
đa diện và đa chiều. Những vấn đề của di dân không 
chỉ tồn tại ở nhóm cộng đồng di cư đến mà cả nhóm 
tại chỗ và di cư đi. Vì vậy, cần nắm bắt những biến 
đổi về văn hóa lối sống và sinh kế, những tác động 
tích cực và tiêu cực từ dịch chuyển dân cư, trên cơ 
sở đó kiến nghị những biện pháp kịp thời để bảo tồn 
các giá trị văn hóa cũng như xây dựng lối sống đô 
thị Đà Nẵng vừa mang đậm các yếu tố truyền thống, 
vừa mang dấu ấn hiện đại. 
VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG VÀ PHÁT TRIỂN
120 JOURNAL OF ETHNIC MINORITIES RESEARCH
Tai lieu tham khao
An, T. T. (2016). Bien dao Viet Nam: Lich su - 
Chu quyen - Kinh te - Van hoa. Vien Nghien 
cuu Phat trien kinh te - xa hoi Da Nang. 
Nxb. Van hoa - Van nghe.
Binh, B. Q. (2012). Di dan trong qua trinh phat 
trien kinh te o Viet Nam (truong hop cua 
mien Trung, Tay Nguyen). Ha Noi: Nxb. Lao 
dong - Xa hoi.
Cong thong tin dien tu cua Ban quan ly cac khu 
cong nghiep va che xuat Da Nang. http://
www.iza.danang.gov.vn/vie/gioi-thieu/cac-
khu-cn-cx.html.
Cuc Thong ke thanh pho Da Nang. (2001). Nien 
giam thong ke thanh pho Da Nang 2000. 
Nxb. Thong ke.
Cuc Thong ke thanh pho Da Nang. (2005). Nien 
giam thong ke thanh pho Da Nang 2004. 
Nxb. Thong ke.
Cuc Thong ke thanh pho Da Nang. (2009). Nien 
giam thong ke thanh pho Da Nang 2008. 
Nxb. Thong ke.
Cuc Thong ke thanh pho Da Nang. (2016). Nien 
giam thong ke thanh pho Da Nang 2015. 
Nxb. Thong ke.
Cuc Thong ke thanh pho Da Nang. (2017). Nien 
giam thong ke thanh pho Da Nang 2016. 
Nxb. Thong ke.
Cuc Thong ke thanh pho Da Nang. (2019). Nien 
giam thong ke thanh pho Da Nang 2018. 
Nxb. Thong ke.
Endruweit, G., & Trommsdorff, G. (2002). Tu 
dien xa hoi hoc. Ha Noi: Nxb. The gioi.
Huong, N. X. (2009). Tin nguong cu dan ven 
bien Quang Nam Da Nang (hinh thai, dac 
trung va gia tri). Ha Noi: Nxb. Tu dien Bach 
khoa va Vien Van hoa.
Loc, N. D. (2015). Cau hinh xa hoi cong dong 
cong giao Bac di cu tai Nam Bo. Nxb. Dai 
hoc Quoc gia thanh pho Ho Chi Minh.
Sang, L. T. (2008). Do thi hoa va cau truc do thi 
Viet Nam truoc va sau doi moi 1979 - 1989 
va 1989 - 1999. Nxb. Khoa hoc Xa hoi.
Son, T. D. A. (2010). Xay dung va phat trien van 
hoa cua thanh pho Da Nang trong boi canh 
do thi hoa va hoi nhap quoc te - Mot so kinh 
nghiem. Hoi thao thuc day xay dung van hoa 
trong dieu kien kinh te thi truong, hoi nhap 
quoc te - kinh nghiem cua Viet Nam, kinh 
nghiem cua Trung Quoc. Da Nang.
Thinh, N. D. (2007). Ly thuyet trung tam va 
ngoai vi trong nghien cuu khong gian van 
hoa. Tap chi Van hoa Dan gian.
Tieng, B. V. (2016). Giai phap xay dung va 
phat trien van hoa, van minh do thi Da 
Nang giai doan 2016 - 2020. Hoi thao giai 
phap thuc hien ba dot pha phat trien kinh te 
- xa hoi thanh pho Da Nang giai doan 2016 
- 2020. Ban Tuyen giao thanh uy Da Nang - 
Vien Nghien cuu phat trien kinh te - xa hoi 
Da Nang.
Trang thong tin dien tu cua Trung tam Tu lieu 
va Dich vu Thong ke - Tong cuc Thong ke. 
https://gso.gov.vn
Tuyet, L. T. (2013). Loi song - Mot di san van 
hoa phi vat the cua nguoi Viet. Tap chi Ly 
luan chung, 4(45).
Uy ban nhan dan thanh pho Da Nang. (2016). 
Da Nang buoc tien 20 nam qua con so thong 
ke. Nxb. Thong ke.
Uy ban nhan dan thanh pho Da Nang. (2020). 
Bao cao tinh hinh kinh te - xa hoi, quoc 
phong - an ninh 5 nam 2016 - 2020 va 
phuong huong, nhiem vu 5 nam 2021 - 2025. 
Vien Nghien cuu Phat trien Kinh te Xa hoi Da 
Nang. (2017). Tac dong cua nhap cu den van 
hoa va loi song cua cu dan Da Nang. Bao 
cao de tai khoa hoc cap tinh.
VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG VÀ PHÁT TRIỂN
121Volume 10, Issue 2
SINH KẾ VÀ VĂN HÓA, LỐI SỐNG TRUYỀN THỐNG 
CỦA CƯ DÂN VEN BIỂN ĐÀ NẴNG TRƯỚC TÁC ĐỘNG 
CỦA ĐÔ THỊ HÓA
Lư Thúy Liêna
Nguyễn Xuân Hồngb; Lê Anh Tuấnc
a Nghiên cứu sinh, Đại học Khoa học Huế
Email: thuylienltl10@gmail.com
b Đại học Khoa học Huế
Email: nguyenxuanhong2003@yahoo.com
c Phân viện Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam tại Huế
Email: latuanvhnt@yahoo.com
Ngày nhận bài: 26/4/2021
Ngày phản biện: 30/5/2021
Ngày tác giả sửa: 04/6/2021
Ngày duyệt đăng: 11/6/2021
Ngày phát hành: 30/6/2021
DOI: https://doi.org/10.25073/0866-773X/535
Đô thị hóa thành phố Đà Nẵng diễn ra nhanh chóng và mạnh mẽ đã tác động đến sinh kế, văn hóa và lối sống truyền thống của cư dân Đà Nẵng, đặc biệt là vùng ven biển, nơi có tốc độ đô thị hóa 
nhanh. Sự dịch chuyển dân cư như là một nội hàm của đô thị hóa đã đưa đến những biến đổi về sinh kế và 
văn hóa, lối sống truyền thống. Bên cạnh những tác động tích cực, bài viết phân tích những hạn chế, khó 
khăn do sự dịch chuyển dân cư trên. Đối với sinh kế, đó là sự ít đi của các làng chài, là sự biến đổi trong 
bản thân nghề nghiệp của cư dân biển. Đối với văn hóa, lối sống, đó là sự giao thoa văn hóa từ nhập cư, sự 
gia tăng của lối sống khép kín... Trên cơ sở phân tích trên, bài viết thảo luận về những cơ hội, thách thức 
đối với sinh kế và văn hóa, lối sống của cư dân ven biển Đà Nẵng trước tác động của quá trình đô thị hóa 
hiện nay.
Từ khóa: Sinh kế; Văn hóa truyền thống; Lối sống; Đô thị hóa; Cư dân ven biển Đà Nẵng.