Tạp chí Văn hóa Phật giáo - Số 336

ượng” (Đại chính tân tu, tập 16) có chép rằng Đức 
 lam tại các tự viện lớn nhỏ từ thành thị Phật muốn báo hiếu, quyết định giảng pháp cho mẹ 
 đến thôn quê, vùng rừng núi, vùng xa xôi là Thánh mẫu Ma-da (Maya) đã mất, tái sinh ở tầng trời 
 hẻo lánh, các hang động Nhiều tượng Đao-lợi (Tusita). Ngài giảng pháp cho Thánh mẫu trong 
 Hrất đồ sộ và vô số tượng lớn nhỏ; Đức Phật đứng, ngồi, ba tháng. Trong ba tháng đó, vua Ưu-đà-diên (Udaya), 
 nằm, có khi chỉ là hai bàn chân, đầu, bàn tay, được một Phật tử thuần thành, đã sai thợ họa tượng Ngài. 
 xây đắp, đục vào đá, phù điêu hoặc minh họa. Người thợ này chính là một vị thiên. Tượng Phật được 
 Những tượng Phật đầu tiên được thực hiện vào đẽo cao bảy thước mộc, màu vàng rực. 
 thời nào, có phải trong thời Đức Phật hay sau khi Phật Khi Đức Phật trở lại thế gian, nhìn thấy tượng, Ngài 
 nhập diệt? Có phải Đức Phật cấm hoặc cho phép tạo giảng về công đức của việc tạo tượng Phật. Ngài Pháp 
 tượng Ngài? Hiển (thế kỷ IIV, Tây lịch) nhắc lại chuyện này trong 
 Theo các nhà khảo cổ, từ thời Đức Phật và thời tôn sách “Phật quốc ký” của ngài và ngài Huyền Trang cũng 
 giáo Hindu trước đó, qua các bộ Phệ-đà và Áo nghĩa thư, ghi lại trong sách “Đại Đường Tây Vực ký” của ngài. Thế 
 không hề có các tượng thờ hay đền thờ các vị giáo chủ. nhưng, “Hữu bộ Tỳ-ni-đa Tạp sự” có đoạn nói Trưởng 
 Nhiều tài liệu bảo rằng Đức Phật cấm tôn tạo tượng giả Cấp Cô Độc (Anathapindika) bạch Phật: “Bạch Thế 
 Ngài. Điều này hợp lý vì đạo Phật chủ trương Không, Tôn, nếu Ngài không cho phép làm tượng Ngài thì ít nhất 
 vô tướng Lại nữa, không thấy có kinh nguyên thủy chúng con xin Ngài cho phép làm tượng chư Bồ-tát tùy 
 nào nói Đức Phật đồng ý hay không đồng ý việc tạo tùng của Ngài”. Sau đó Đức Phật chấp thuận lời thỉnh 
 tượng Ngài. cầu của Trưởng giả.
60 VÙN HOÁA PHÊÅT GIAÁO 1 - 1 - 2020
 Hai đoạn văn vừa trích dẫn có ý trái nghịch nhau: 
một bên thì bảo Đức Phật khuyến khích việc tạo tượng 
Phật; một bên thì bảo cấm tạo tượng Phật (chỉ cho 
phép tạo tượng Bồ-tát tùy tùng Phật).
 Bây giờ ta hãy xét qua các tài liệu khảo cổ về 
tượng Phật.
 Trước thời vua A-dục (Asoka) triều đại Maurya (thế kỷ 
III trước Tây lịch), vẫn chưa có tượng Phật, tòa Phật. Các 
trụ đá của vua A-dục cũng không khắc hình Phật, chỉ 
khắc vài lời kinh Phật và các huấn dụ của nhà vua. Trên 
đầu trụ đá thì có hình sư tử hoặc hình bánh xe Pháp, 
hoặc hình nam nữ Dạ-xoa hoặc hoa sen Trong các 
động Ajanta, Kanheri, Pitalkhora, Karla được tạo lập từ 
thế kỷ II trước Tây lịch đều không có tượng Phật.
 Vào thế kỷ I Tây lịch, tại vùng Gandhara, phía Tây bắc 
của Ấn Độ cổ, bây giờ thuộc Pakistan và Afganistan, xuất 
hiện các tượng Phật được xem là những tượng Phật đầu 
tiên. Trước hết, phải kể đến đầu của tượng Phật, đỉnh 
đầu có búi, tóc gợn sóng, nét mặt tươi vui. Một tượng 
khác diễn tả toàn thân Phật, ngồi kiết-già, hai bàn tay 
bắt ấn ngang ngực, bệ có hoa sen; chung quanh là các 
tượng các Thánh đệ tử, vài chi tiết trong các truyện tiền 
thân Thời kỳ này có vài tượng Phật mang nét Hy Lạp/ 
La Mã kiểu như các tượng thần Apollo.
 Vào triều đại Kushan (thế kỷ I-III Tây lịch), Kushan là 
một đế quốc trải từ Tajikistan đến biển Caspian và từ 
Afganistan đến lưu vực sông Hằng. Các nghệ nhân ở 
Mathira đã loại bỏ dần những đường nét của tượng 
Phật gần giống với đường nét của tượng thần Hy Lạp, 
La Mã, tạo cho các tượng Phật một nét mới, hài hòa 
phù hợp với văn hóa châu Á với nhiều hình dạng, Tượng Phật ở Gandhara
tượng đứng, ngực tròn, phía sau đầu có hào 
quang lớn có chạm hoa sen, lá sen. Người Mặc dầu một số kinh điển Đại thừa 
ta tìm thấy vài đồng tiền bằng vàng xuất hiện từ thế kỷ I Tây lịch, viết bằng 
hoặc đồng có khắc hình ảnh Đức ngôn ngữ Sanskrit ca ngợi công 
Phật trong thời vua Kanishka đức tạo tượng, tô vẽ hình Phật; 
(Ca-nị-sắc-ca, trị vì Kushan vào các học giả ngày nay tỏ ra nghi 
thế kỷ II Tây lịch), diễn tả Đức ngờ điều ấy. 
Phật đang đi, đầu có búi tóc, Lý do là: 
tai dài 1. Các kinh Nguyên thủy 
 Sang triều đại Gupta (thế viết bằng ngôn ngữ Pali 
kỷ IV – VI Tây lịch), tượng Phật không hề ghi chép như vậy; 
tiêu biểu là tượng Phật ngồi 2. Từ thời Đức Phật trở về 
kiết-già, nổi bật trước nền trước, tại Ấn Độ không thấy có 
phía sau, gồm hào quang, các tượng hay đền thờ đấng Giáo 
hoa văn, hình chạm chư Thiên. chủ, thần linh nào;
 Tượng Phật thời Kushan được 3. Bức hoạ Đức Phật do vua 
tạo lập trải đến thế kỷ thứ IV và các Udaya sai người vẽ khi Đức Phật 
thế kỷ sau, các tượng Phật có đường Tượng Phật trên đồng tiền lên trời Đao-lợi giảng pháp cho Thánh 
nét và chi tiết gần như ngày nay. Các mẫu Ma-da đã không còn nên không có gì 
tượng Phật theo thể cách này cùng với Phật giáo làm bằng chứng. (Đến đây, tôi xin bàn một chút 
theo Con đường tơ lụa đến Nepal, Thái Lan, Indonesia, về bức họa Đức Phật ở Bảo tàng Anh Quốc (Bristish 
Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản Museum), được cho là do Tôn giả Phú-lâu-na (Punna) 
 * * * vẽ khi Đức Phật được 41 tuổi. Hình vẽ có vẻ được thực 
 1 - 1 - 2020 VÙN HOÁA PHÊÅT GIAÁO 61
 bao nhiêu tượng Phật bị hủy hoại mà chúng ta không 
 thể làm gì được. Ngài Huyền Trang kể trong “Đại Đường 
 Tây Vực ký” rằng năm Ngài đến Ấn Độ, Phật giáo đã gần 
 như mất hẳn, chùa, tượng không còn, tất cả chỉ lác đác 
 mươi tu viện và hơn 100 Tỳ-kheo. 
 Vào thế kỷ XIII, chùa và tượng Phật bị Thành-cát Tư-
 hãn phá hủy. Đến thế kỷ XVIII, Phật giáo lại bị xâm hại, 
 chùa tượng bị vua Ba Tư Nader Shah thuộc triều đại 
 Afshari phá hủy. Gần đây nhất, năm 2001, tượng Phật 
 Bamiyan vùng Hazarajat ở trung tâm Afganistan, được 
 đục vào vách đá hồi thế kỷ V Tây lịch, cao 53 mét, bị 
 hủy hoại hoàn toàn. Vào năm 2007, tượng Phật Swat ở 
 Pakistan, được đục vào vách đá, cao 6,4m, rộng 3,7m, 
 bị hư hại từ phần trán trở lên.
 Hiện nay, một số tượng Phật Thích-ca lớn nhất (bài 
 này chỉ nói về tượng Phật Thích-ca) vẫn tồn tại, thu 
 hút đông đảo khách du lịch, hành hương: Tượng Phật 
 Dordenma bằng đồng ở Bhutan; Lạc Sơn Đại Phật, tạc 
 trên vách đá, Tứ Xuyên, Trung Quốc; tượng Phật Gal 
 Gal Viharaya ở Polonnaruwa, Sri Lanka; hai tượng Phật 
 Monywa, cao 116m, dài 90m, Myanmar; tượng Phật 
 nằm dài 26m, cao 15m ở Wat Pho, Thái Lan.
 Tượng Phật Lạc Sơn Tác dụng của tượng Phật là gây cảm ứng cho tâm 
 hiện nhiều thế kỷ sau. Khuôn mặt giống người Nepal, người, còn ý nghĩa thì vô lượng, nói bao nhiêu cũng 
 Mông Cổ, râu tóc rậm, lông mày xếch, đeo khuyên không đủ hoặc không đúng. Kinh Tập (Sutta Nipata) có 
 tai,. được vẽ trên giấy trắng mà thời ấy chưa chế tạo nói: “Tất cả mọi ý tưởng của con người về Đức Phật đều 
 được); và không hàm chứa một ý nghĩa nào cả. Tất cả mọi phát 
 4. Giáo lý của Đức Phật mang tinh thần Không, vô biểu về Ngài đều vô ích”. 
 tướng nên không có đệ tử nào lại xin Đức Phật cho Đây có lẽ là nói đến Pháp thân của Phật. Vậy thì việc 
 phép tạo tượng Ngài và chính Ngài cũng không bao tôn tạo tượng Phật cũng chỉ là một phương tiện đưa 
 giờ cho phép tạo tượng Ngài. đẩy đến việc thể nghiệm ý nghĩa của Pháp thân Phật.
 Cần nói thêm rằng việc chiêm ngưỡng một tượng 
 Ngày nay, như đã nói trên, tượng Phật được phổ Phật to lớn trang nghiêm, đẹp đẽ cũng nên được đánh 
 biến trên khắp thế giới. Vấn nạn được đặt ra là: việc giá không cao hơn quá nhiều của việc thắp nhang, 
 tôn tạo tượng Phật có trái với lời Phật cấm hay thuận niệm Phật, lạy Phật trước bức tượng nhỏ được tôn trí ở 
 với lời Phật cho phép hoặc khuyến khích? Vấn nạn này một bàn thờ nhỏ trong gia đình Phật tử. Mặt khác, việc 
 sẽ không được đặt ra nếu chúng ta không tin rằng tài trợ, đóng góp cho việc tôn tạo tượng Phật không 
 Đức Phật đã từng cấm đoán hay cho phép việc tôn tạo phải vì mong được Phật gia hộ cho thí chủ (vì những 
 tượng Ngài. người nghèo khổ, không tham gia công quả, đóng góp 
 Chúng ta vì tưởng nhớ Phật, tôn kính Ngài nên thì họ không được Phật gia hộ hay sao?), tôn tạo tượng 
 tôn tạo tượng Ngài. một sự việc phát xuất từ lòng tín lại càng không vì mong được lợi nhuận (bằng nhiều 
 thành, như là một phương tiện để nhớ nghĩ đến Phật, hình thức), được quảng cáo, được nổi danh 
 giáo lý của Ngài và Tăng đoàn của Ngài, như là một 
 phương tiện để truyền bá đạo Phật. Ngài Tịch Thiên Tài liệu tham khảo:
 (Shantiveda) thế kỷ VII, trong bộ Đại thừa tập Bồ-tát - Kinh Tập, kinh Phật thuyết kinh Đại thừa Công đức Tạo tượng. 
 luận (Siksasam uccaya) có viết: “Bất hạnh khi phải nhìn - Ravinda Kuma, Radha Kumud, 1992, booksgoogle.com. 
 thấy ba cõi khổ cũng không bất hạnh bằng khi không - The Buddha image: Its Origin and Development, Muchiran 
 thấy Đức Bổn sư”. Manoharlal, Delhi, 1966. 
 Đời là vô thường nên tượng Phật cũng như nhiều - Antique and Original Buddha statues from Asia, 
 tượng thuộc các tôn giáo khác vẫn phải bị hư hại, hủy burmeseart.com. 
 hoại vì thời gian; vì những cá nhân, tập đoàn chính trị, - Vydya Dohejia, Buddhism and Buddhist art, 
 tôn giáo quá khích; vì chiến tranh Người con Phật cố metmuseum.com. 
 gắng bảo tồn tượng Phật, nhất là tượng tại các Thánh - Trần Tuấn Mẫn, Vấn đáp Phật giáo, tái bản, Nxb Lao 
 tích dù vẫn biết luật vô thường. Thật không thể kể hết Động, 2017.
62 VÙN HOÁA PHÊÅT GIAÁO 1 - 1 - 2020
 CAÁO
 UAÃNG
 Q
1. Ấn Độ - Nepal (Nam Ấn - Mum Bai) 4 Sao 5. Sri Lanka (Đất nước Tích Lan) 12. Singapore - Malaysia 
17N16Đ, Phật tử 1.450$ - Tăng Ni 1.150$ 7N6Đ, 27.500.000 VNĐ 6N5Đ, 9.990.000 VNĐ (Hàng tuần)
(Khởi hành: 10/08/2019 - 10/09/2019 Cao cấp 4 Sao 13. Đài Loan
- 01/10/2019 - 22/10/2019 - 11/11/2019 - Khởi hành hàng tháng 5N4Đ, 10.500.000 VNĐ (Hàng tuần)
01/12/2019 - 25/12/2019) 6. Myanmar - Yagon - Bago 14. Hàn Quốc
2. Ấn Độ - Nepal (Tiểu Tây Tạng) 4 Sao 5N4Đ, 11.900.000 VNĐ (Hàng tuần) 5N4Đ, 13.990.000 VNĐ (Hàng tuần)
16N15Đ, Phật tử 1.200$ - Tăng Ni 1.000$ Khách sạn 3 - 4 Sao 15. Nhật Bản
(Khởi hành: 08/09/2019 - 29/09/2019 7. Thái Lan - Bangkok - Pattaya 5N4Đ, 27.500.000 VNĐ (Hàng tuần)
- 20/10/2019 - 09/11/2019 - 29/11/2019 - 5N4Đ, 5.990.000 VNĐ (Hàng tuần) 16. Hongkong
22/12/2019) 8. Campuchia - Thái Lan 4N3Đ 11.900.000 VNĐ (Hàng tháng)
3. Ấn Độ - Nepal 14N13Đ (4 Sao) 6N5Đ, 3.990.000 VNĐ (3 - 4 Sao) 17. Phượng Hoàng Cổ Trấn 
Phật tử 1.350$ - Tăng Ni 1.000$ Xe cao cấp (hàng tuần) 6N5Đ, 14.990.000 VNĐ (Hàng tuần)
(Khởi hành: 21/2 - 10/3 - 02/4 - 29/06 ) 9. Cam - Thái - Lào - Myanmar 18. Dubai
4. Ấn Độ (Bồ Đề Đạo Tràng) 12N11Đ, 9.990.000 VNĐ (3 - 4 Sao) 5N4Đ, 23.900.000 VNĐ (Hàng tháng)
Bay thẳng Charter, Xe cao cấp (Hàng tháng) 19. Butan
7N6Đ, 27.900.000 VNĐ 10. Tứ Đại Phật Sơn (Trung Quốc) 7N6Đ, 46.900.000 VNĐ (Hàng tháng)
9N8Đ, 29.900.000 VNĐ 12N11Đ, 38.500.000 VNĐ (Hàng tháng)
(Chuyên làm tour Ấn Độ theo yêu cầu và vé 11. Singapore - Malaysia - Indonesia
máy bay) 6N5Đ, 10.690.000 VNĐ (Hàng tuần)
 ĐÓN ĐỌC
 Tạp chí của tất cả những ai chấp nhận tư tưởng Phật giáo, 
 quyết tâm xây dựng một xã hội lành mạnh, hiền hòa và bảo vệ, phát huy 
 văn hóa truyền thống của dân tộc.
  Quý độc giả có nhu cầu viết bài và chụp ảnh về nhà hàng chay, quảng bá thương hiệu
 hay đưa tin về công tác từ thiện, chuyên mục y tế cũng như đăng quảng cáo 
  Xin vui lòng liên hệ: Văn phòng Tòa soạn 
  ĐT: 02838484335  Email: toasoanvhpg@gmail.com
CAÁO
UAÃNG CÔNG TY TNHH LỮ HÀNH QUỐC TẾ SEN ẤN
Q Giấy phép quốc tế: 79-918/2018
 ĐC: 896A/10 HẬU GIANG, PHƯỜNG 12, QUẬN 6, TP.HCM
 ĐT: 028.627.59.627 - 0909.97.2016 (Pháp Đức) - (077.800.1068)
 Web: dulichsenan.com - Email: senantour@gmail.com - Fb: Sen Ấn Tour 
 1. ẤN ĐỘ - TIỂU TÂY TẠNG - NEPAL 17N16Đ Tăng Ni: 23,500,000, Phật tử: 31,500,000 
 2. ẤN ĐỘ - NAM ẤN - MUMBAY (Sanchi - Ajanta - Elora) 18N17Đ Tăng Ni: 27,000,000, Phật tử: 34,000,000
 3. ẤN ĐỘ - NEPAL 14N13Đ Tăng Ni 23,500,000, Phật tử: 29,500,000 
 4. ẤN ĐỘ (Tu tập Bồ Đề Đạo Tràng, Chuyên làm tour ẤN ĐỘ theo yêu cầu và vé máy bay 
 (7N6Đ: 23,500,000 - 9N8Đ 26,500,000) 
 5. SINGAPORE-MALAYSIA-INDONESIA 6N5Đ 10,700,000 (Buff et, hotel 4*)
 6. SINGAPORE-MALAYSIA 6N5Đ: 9,990,000 (Buff et, hotel 4*)
 7. SEOUL -NAMI-EVERLAND 5N4Đ: 13,990,000 (Buff et, hotel 4*)
 8. HÒN NGỌC PHẬT GIÁO SRI LANKA 7N6Đ: 27,500,000 (Buff et, hotel 4*)
 9. Chiêm bái Tứ Đại Danh Sơn Trung Hoa 12N11Đ: 39,990,000 (Buff et, hotel 4*)
 10. CAM-THAI-LAO-MYANMAR 12N11Đ: 9,990.000 (3,4 SAO bằng xe CAO CẤP)
 11. CAM-THAI 6N5Đ: 3.990.000 (3,4 SAO bằng xe CAO CẤP)
 12. BANGKOK - PATTAYA 5N4Đ: 5,990,000 (Buff et, hotel 4*)
 13. PHƯỢNG HOÀNG CỔ TRẤN 6N5Đ: 14,890,000 (Buff et, hotel 4*)
 14. MYANMAR - YANGON - TẢNG ĐÁ VÀNG 5N4Đ: 11,900,000 (Buff et, hotel 4*)
 15. BHUTAN 7N6Đ: 45,900,000 (Buff et, hotel 4*)
 16. NHẬT BẢN 5N4Đ: 27,500,000 (Buff et, hotel 4*)
 17. ĐÀI LOAN 5N4Đ: 10,500,000 (Buff et, hotel 4*)
 18. HONGKONG 4N3Đ: 11,900,000 (Buff et, hotel 4*)
 19. DUBAI 5N4Đ: 23,880,000 (Buff et, hotel 4*)
 20. VÉ MÁY BAY GIÁ RẺ ĐI MỸ, ÚC, CANADA và chuyên visa các nước.
 ĐẶC BIỆT: ƯU ĐÃI CHO QUÝ TĂNG NI VÀ ĐẠO TRÀNG PHẬT TỬ CÁC CHÙA
 (THIẾT KẾ TOUR THEO YÊU CẦU, CHUYÊN TỔ CHỨC SỰ KIỆN CHO CÁC CHÙA VÀ ĐẠO TRÀNG)
 Chân thành cảm ơn Quý khách đã ủng hộ sản phẩm 
 Nến Quang Nghệ trong suốt thời gian qua
 NGOÂ HUEÄ PHÖÔNG - DÑ: 0989 183 398
  Cung caáp nguyeân vaät lieäu duøng trong saûn xuaát neán: Höông 
 lieäu, daàu parafill, saùp, rau caâu, ly thuûy tinh, tem, tim ñeøn
  Chuyeân saûn xuaát caùc loaïi saùp neán thôm ngheä thuaät, neán ly cao 
 caáp Nhaän ñôn ñaët haøng theo yeâu caàu cuûa quyù khaùch.
 Ñaëc bieät: Coù giaù öu ñaõi ñaëc bieät ñoái vôùi quyù khaùch mua soá löôïng nhieàu.
 Caàn tìm ñaïi lyù ôû caùc chuøa, tænh thaønh trong caû nöôùc
 Nhaø xöôûng: 205B/28 AÂu Cô, P.5, Q.11, TP.HCM
 Ñieän thoaïi: (08) 62738.228 - 38656.506 - Fax: (08) 3865.6506
 Email: quangnghecandle@yahoo.com.vn 
 Website: www.quangnghecandle.com
 KÍNH MỜI ĐẶT MUA Tạp chí VĂN HÓA PHẬT GIÁO - NĂM 2020
 Trân trọng kính mời chư tôn đức Tăng Ni, quý Phật tử và bạn đọc gần xa 
 hoan hỷ đặt mua tạp chí Văn Hóa Phật Giáo - năm 2020.
 + Quý khách có thể chọn đặt mua:
 - 12 số đầu năm : 365.000đ 
 - 12 số cuối năm: 365.000đ
 - Trọn năm 2020 : 720.000đ (ưu đãi: chiết khấu 5%)
 + Phương thức thanh toán:
 Quý khách hoan hỷ trả tiền theo một trong những phương thức sau đây:
 - Đóng trực tiếp tại tòa soạn - Ban Phát hành.
 - Thanh toán tại địa chỉ độc giả đăng ký (chỉ áp dụng đối với quý độc giả lớn tuổi tại các quận nội thành TP.HCM).
 - Thông qua đường bưu điện.
 - Chuyển khoản: Tài khoản Tạp chí VHPG. Số 0071001053555, Ngân hàng Vietcombank, Chi nhánh TP.HCM
 Quý khách hoan hỷ đăng ký với Ban Phát hành bằng điện thoại: (84-28) 3848 4335 
 Ban Phát hành - Tạp chí Văn Hóa Phật Giáo, số 294 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, P.8, Q.3, TP.HCM.
VĂN HÓA PHẬT GIÁO đã có mặt tại các phòng phát hành Kinh sách 
và các sạp báo trong thành phố. Giá: 22.000 đồng
 PHÁT HÀNH VÀO NGÀY 1 VÀ 15 HÀNG THÁNG
 ĐãĐã phátphát hànhhành
Tạp chí Văn Hóa Phật Giáo đóng bộ tập 1 năm 2019
 Mọi chi tiết xin liên hệ
 Tòa soạn: 294 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, P. 8, Q. 3, TP. Hồ Chí Minh
 Phòng Phát hành: (84-28) 3848 4335