Sử dụng trò chơi học tập góp phần nâng cao hiệu quả dạy học Lịch sử ở Tiểu học

iá, nhn xét, rút kinh nghim cho bn thân và ghi nh các kin thc cn thit. 
2.4. Mt s trò chơi hc tp góp phn nâng cao hiu qu dy hc Lch s  
Tiu hc 
 Căn c ñc trưng môn hc và ñc ñim tâm lí ca hc sinh Tiu hc, có th xây dng 
 ñưc h thng các trò chơi rt phong phú và ña dng, vi nhiu tên gi, mc tiêu khác 
 nhau. Trong phm vi bài vit này, chúng tôi ñ cp mt s trò chơi mang tính khái quát, d 
 dàng áp dng  nhiu ña bàn, nhiu tit hc Lch s  Tiu hc, c th là: 
 Nhóm trò chơi khi ñng: trò chơi bc tranh bí mt, trò chơi truyn tin. 
 Nhóm trò chơi kích thích hc tp: trò chơi nc thang Lch s, trò chơi ñin lưc 
 ñ trng. 
 Nhóm trò chơi khám phá tri thc: trò chơi nhà din kch tài ba (trò chơi ñóng vai). 
 Nhóm trò chơi ôn tp kin thc: trò chơi ñoán ch, trò chơi ô ch bí mt, trò chơi nhà 
 s hc tí hon, trò chơi ñ vui v nhân vt lch s. 
 Dưi ñây là mt s ví d v các trò chơi: 
 + Trò chơi: Bc tranh / nh bí mt 
 Ni dung : Hc sinh ln lưt tr li nhng câu hi v kin thc cũ, m ra bc tranh 
 khái quát ni dung bài hc mi. Trò chơi này yêu cu hc sinh xâu chui ñưc ni dung 
 kin thc ca các tit hc trưc. T ñó, giáo viên có th kt ni ñưc vi kin thc mi 
 sp hc. 
 Chun b: Giáo viên chun b h thng câu hi, bc tranh bí mt cho mi ñi chơi. D 
 kin các tình hung xy ra ñ gii ñáp thc mc ca hc sinh. Giáo viên thit k trò chơi lt 
 m tranh trên Power Point. 
 Ph bin lut chơi : Hc sinh chn và ln lưt m các ming ghép, sau khi giáo viên 
 ñc câu hi, các ñi s suy nghĩ nhanh ñ giành quyn tr li, tr li ñúng ñưc cng ñim 
 và mt phn bc nh bí mt s ñưc m ra, sai không b tr ñim và ñi khác có quyn tr 
 li. Nu không ñi nào tr li ñúng, ming ghép ñó s không ñưc m ra. Giáo viên mi 
 mt hc sinh làm trng tài, mt hc sinh làm thư kí tính ñim cho trò chơi. 
 T chc trò chơi : Hc sinh các ñi tham gia chơi theo lut ñã ph bin, tr li ht các 
 câu hi, bc tranh/nh bí mt ñưc m ra. 
136 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
 Tng kt trò chơi : Giáo viên tng kt ñim, công b ñi chin thng. Sau ñó, giáo viên 
 kt ni các s kin và gii thiu bc nh / tranh bí mt. 
 Ví d: Trò chơi “ Bc nh bí mt” ñưc t chc  ñu tit dy Bài 23: Sm sét ñêm 
giao tha [2, tr.49]. Giáo viên cn chun b 4 câu hi như sau: 
  Câu 1 : Cuc tin công ca quân ta năm 1968 din ra vào thi ñim nào, ti sao quân 
ta li chn thi ñim ñó? 
  Câu 2 : Sau ñòn bt ng Tt Mu Thân, thái ñ ca Mĩ như th nào? 
  Câu 3 : Năm 1972, Mĩ  t ném bom hy dit Hà Ni trong bao nhiêu ngày ñêm? 
  Câu 4 : Ti sao chin thng ca quân ta năm 1972 ti Hà Ni li ñưc gi chin thng 
 lch s “Đin Biên Ph trên không”? 
 Sau khi thc hin các bưc ca trò chơi, bc tranh bí mt s ñưc hin ra chính là L 
kí Hip ñnh Pari 1973. Giáo viên tng kt trò chơi và kt ni kin thc, m rng v bc 
nh này. 
 + Trò chơi: Truyn tin 
 Ni dung : Các ñi thi truyn tin vi ni dung là nhng câu hi liên quan ñn kin thc 
trong bài mi. Trong tit hc, cô và trò s cùng gii ñáp các câu hi ñó. 
 Chun b: Giáo viên chun b các “thông ñip” ñ các ñi truyn tin. Yêu cu các 
 “thông ñip” có ñ dài tương ñương nhau, mi thông ñip là mt câu hi liên quan ñn ni 
 dung ca bài hc; nhng băng giy ñ dán ni dung câu hi lên bng ph. 
 Ph bin lut chơi : Em ñu tiên ca tng dãy lên nhn “thông ñip”, ghi nh chính 
 xác tng t ng trong “thông ñip” ñó. Khi có hiu lnh “Bt ñu!” ca giáo viên, các em 
 s chy v nói nh vào tai ca bn  bàn ngay dưi sao cho nhng bn xung quanh không 
 nghe thy. Các em tip tc truyn tin xung cui dãy. Khi nhn ñưc “thông ñip”, bn 
 cui cùng ca dãy giơ tay và nói “Xong!”. Dãy nào nhanh nht và truyn chính xác “thông 
 ñip” s là dãy chin thng. Mi 12 hc sinh làm trng tài. 
 T chc chơi : Giáo viên gi bn bàn ñu ca mi dãy lên nhn “thông ñip” và hc 
 thuc ni dung “thông ñip”. Giáo viên bt ñu cho hc sinh truyn tin. Các em ln lưt 
 truyn tin t bàn ñu cho ñn bàn cui ca dãy. Sau khi hc sinh truyn tin xong, giáo viên 
 yêu cu ngưi cui dãy nói to “thông ñip” mình nhn ñưc; so sánh vi thông ñip ban 
 ñu xem chính xác hay không. Giáo viên gn nhng “thông ñip” (câu hi) ñó lên bng, 
 tng kt trò chơi, tuyên b dãy thng cuc, vào ni dung bài ñ ln lưt gii ñáp các câu 
 hi trên. 
 + Trò chơi: Nc thang lch s 
 Ni dung : Hc sinh da vào thông tin trong sách giáo khoa và hiu bit ca bn thân, 
 ñin tip sc nhng thông tin vào các nc thang lch s. Nc thang nào sai s không ñưc 
 tip tc tính ñim na. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 13/2017 137 
 Ví d: Trò chơi “ Nc thang lch s” ñưc áp dng vào hot ñng 1: Thi cơ cách 
mng trong Bài 9: Cách mng mùa thu [2, tr.19]. 
 Mc tiêu : Qua trò chơi, hc sinh nm ñưc thi cơ lch s ca cách mng mùa thu năm 
1945; kích thích hc sinh tìm hiu và ghi nh thông tin trong sách giáo khoa; to sc hng 
thú cho tit hc. 
 Chun b: Giáo viên chun b “nc thang lch s” và 2 b th t, mi b gm các t 
 ng như sau: 
 Đi 1 S kin lch s Đi 2 
 Các cuc khi nghĩa din ra  
 nhng thành ph nào? 
 Nht ñu hàng ñng minh vào 
 thi gian nào? 
 Nht ño chính Pháp vào thi 
 gian nào? 
 Quân Nht kéo vào xâm lưc 
 nưc ta vào lúc nào? 
 Cui năm 1940 3/1945 8/19455 12/1945 
 Đà Nng Sài Gòn Hu Hà Ni 
 Đáp án: 
  Quân Nht kéo vào xâm lưc nưc ta vào lúc nào? (Cui năm 1940) 
  Nht ño chính Pháp vào thi gian nào? (3/1945) 
  Nht ñu hàng ñng minh vào thi gian nào? (8/1945) 
  Các cuc khi nghĩa din ra  nhng thành ph nào? (Hu, Sài Gòn, Hà Ni) 
 Thi gian chơi d tính: 3  4 phút 
 Tin hành trò chơi: 
  Giáo viên yêu cu hc sinh ñc thm thông tin  phn ch nh trong sách giáo khoa 
 Lch s và Đa lí 5 , tr.19) trong vòng 2 phút, chú ý ghi nh các s kin quan trng. 
  Giáo viên chia lp làm 2 dãy và ph bin lut chơi: mi dy gi 4 hc sinh lên tham 
 gia trò chơi, gn các th t vào v trí ñúng trong nc thang lch s, gn ln lưt t dưi lên 
 trên, thi gn theo hình thc tip sc (em th nht lên gn, quay v ñp tay vi em th 2 và 
 em th 2 tip tc lên gn, c như vy ñn ht). Mi nc thang gn ñúng, ñưc 10 ñim, nu 
 sai, các ñáp án bên trên không ñưc tính na. 
  Giáo viên mi 1  2 hc sinh làm trng tài. 
138 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
  Giáo viên tng kt trò chơi, công b ñi chin thng, kt lun nhng kin thc quan 
trng v thi cơ lch s ca Cách mng Vit Nam năm 1945. 
 + Trò chơi nhà din kch tài ba (trò chơi ñóng vai) 
 Ni dung: Giáo viên cho hc sinh tìm hiu trưc s kin lch s trong bài hc và ñóng 
vai theo ñúng bi cnh lch s ñó. 
 Ví d: Trò chơi “Nhà din kch tài ba” ñưc áp dng trong hot ñng 2: Chin dch 
H Chí Minh lch s và cuc tin công vào Dinh Đc Lp trong bài 26: Tin vào Dinh Đc 
lp [2, tr.55,56] 
 Mc tiêu: Thông qua trò chơi, hc sinh hiu ñưc s vĩ ñi, tm quan trng ca cuc 
 tng tin công gii phóng min Nam thng nht nht nưc. Hiu ñưc tình th ñu hàng vô 
 ñiu kin ca Dương Văn Minh; thay ñi không khí tit hc; kích thích s hng thú ca 
 hc sinh trong gi hc. 
 Chun b: 
 • V phía giáo viên: 
  Giao nhim v t bui trưc cho các t, yêu cu các em ñc bài, da vào thông tin 
trong sách giáo khoa và tp din xut cnh Dương Văn Minh, quân ñi và chính quyn Sài 
Gòn ñu hàng không ñiu kin. (sách gio khoa Lch s và Đa lí, tr.56); 
  D kin các tình hung, các thc mc ca hc sinh ñ gii ñáp cho các em; chun b 
 h thng câu hi sau phn din xut ca hc sinh. 
 • V phía hc sinh: 
  Đc trưc ni dung trong sách giáo khoa Lch s và Đa lí, tr.56. 
  Tp din xut, chun b nhng dng c phc v vic din xut (nu có th). 
 Tin hành trò chơi: 
  Giáo viên gi 2 – 3 nhóm trên tinh thn xung phong, din xut cnh Dương Văn 
 Minh, quân ñi và chính quyn Sài Gòn ñu hàng không ñiu kin. 
  Giáo viên cho c lp nhn xét, bình chn nhóm din kch tài ba nht. 
 Tng kt trò chơi: Giáo viên nhn xét phn chun b và din xut ca các nhóm, kt 
 lun v din bin ca chin dch H Chí Minh lch s, ñưa ra câu hi cho c lp: 
  S kin quân ta tin vào Dinh Đc Lp th hin ñiu gì? 
  Ti sao Dương Văn Minh phi ñu hàng vô ñiu kin? 
  Gi phút thiêng liêng gii phóng min Nam, nưc ta hoàn toàn ñc lp là lúc nào? 
 + Trò chơi: Đ vui v nhân vt, s kin lch s. 
 Ni dung: Giáo viên sưu tm và ñc các câu ñ, câu thơ, câu văn vit v các nhân vt, 
 s kin lch s tiêu biu ñ hc sinh ñoán xem ñó là nhân vt, s kin lch s nào. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 13/2017 139 
 Trò chơi này, giáo viên có th t chc cho hc sinh chơi trong các tit ngoi khóa hoc 
 gi sinh hot lp. Giáo viên ln lưt ñc câu hi ñ hc sinh gii ñáp, hoc thit k thành 
 trò chơi Chn s trên Power Point (hc sinh chn tng s và m ra các câu ñ v nhân vt 
 lch s), hoc trò chơi Hái hoa dân ch. 
 Mt s câu ñ v nhân vt, s kin lch s: 
 1. Vua nào mt st ñen sì? 
 Vua nào trong thu hàn vi  chùa? 
 (Là nhng ai?  Vua Mai Hc Đ (Mai Thúc Loan) và vua Lý Thái T) 
 2. Đ ai trên Bch Đng giang, 
 Làm cho cc nhn dc ngang sáng ngi 
 Phá quân Nam Hán tơi bi 
 Gươm thn ñc lp gia tri vang lên? 
 (Là ai?  Ngô Quyn) 
 3. Đ ai ni sáng sông, rng 
 Đã vui Hàm T li mng Chương Dương 
 Vân Đn cưp sch binh lương 
 Ni Bàng mai phc chn ñưng gic lui? 
 (Là ai?  Hưng Đo Vương Trn Quc Tun) 
 4. Mun cho nưc mnh dân giàu 
 Tâu vua xin chém by ñu mt dân 
 Mũ cao áo rng không cn 
 Lui v n chn lâm sơn mt mình? 
 (Là ai?  Chu Văn An) 
 + Trò chơi: Nhà s hc tí hon 
 Ni dung: Trò chơi nhà S hc tí hon mô phng li chương trình Rung chuông vàng 
 trên VTV3. Ni dung các câu hi liên quan ñn các nhân vt, s kin lch s. Trò chơi này 
 có th t chc trong phm vi các tit hc ngoi khóa. 
 Mc tiêu: Thay ñi không khí hc tp, giúp các em có bui hc ngoài tri b ích và lí 
thú. Cng c kin thc Lch s lp 5 cho hc sinh Tiu hc. 
 Chun b: 
 • V phía giáo viên 
  Giáo viên chun b h thng câu hi, ñng h ñm ngưc tính thi gian tr li, kê li 
bàn gh sao cho hp lí, b trí ch ngi ñ hc sinh khó nhìn thy kt qu ca nhau. 
140 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
  D tính các trưng hp xu v thi tit, các phương tin h tr: ñèn tín hiu, máy 
chiu, âm thanh, 
  Ni dung câu hi: 
 1. Ai là ngưi sáng lp ra Đng Cng sn Vit Nam? (Bác H) 
 2. Bác H ñc Bn tuyên ngôn ñc lp ti ña ñim nào  Hà Ni? (Qung trưng 
 Ba Đình) 
 3. Chin dch Đin Biên Ph din ra năm nào? (1954). 
 4. Cuc Tng tin công và ni dy Tt Mu Thân din ra năm nào? (Năm 1968) 
 5. Căn c ña nào ñưc xem là “m chôn gic Pháp” vào năm 1947? (Vit Bc) 
 6. Chin dch biên gii thu – ñông din ra vào năm nào? (1950) 
 7. Chin dch nào kt thúc cuc kháng chin chng Mĩ cu nưc? (Chin dch H 
 Chí Minh) 
 8. Nưc Cng hòa Xã hi ch nghĩa Vit Nam ñưc chính thc mang tên t năm nào? 
 (1976) 
 9. Chin dch Đin Biên Ph trên không din ra  ñâu, khi nào? (Hà Ni  1972) 
 10. Con ñưng huyt mch ni lin Bc – Nam trong kháng chin ca dân tc có tên là 
gì? (Đưng Trưng Sơn hoc ñưng H Chí Minh) 
 • V phía hc sinh 
  Chun b bng con, phn trng, khăn lau bng 
  Ôn tp li kin thc lch s lp 5. 
 Thi gian chơi d kin: 20 – 25 phút. 
 Tin hành trò chơi: 
  Giáo viên n ñnh ch ngi cho hc sinh theo v trí d kin và ph bin lut chơi: Có 
10 câu hi liên quan ñn kin thc lch s lp 5. Sau khi giáo viên ñc câu hi, các em có 
20 giây ñ vit ñáp án vào bng con. Khi có hiu lnh tr li, các em giơ bng con ñã ghi 
ñáp án ca mình. Em nào có ñáp án sai, b loi ra khi sân chơi, các em tr li ñúng tip 
tc ñn vi câu hi tip theo. Nu chưa ht 10 câu hi mà không còn em nào ngi li sân 
chơi, các giáo viên có quyn cu tr. Sau khi cu tr, các em tip tc trò chơi. Ai tr li 
ht các câu hi ñưc phong danh hiu Nhà s hc tí hon. 
  Giáo viên t chc trò chơi, phi hp vi các giáo viên khác trong trưng ñiu khin 
h thng trình chiu câu hi, quan sát các ñáp án tr li ca các em, n ñnh, kim soát s 
công bng ca trò chơi; tham gia vào trò chơi ñ cu tr các em. 
  Tng kt phn thi, trao phn thưng cho hc sinh chin thng. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 13/2017 141 
3. KT LUN 
 Như vy, có th khng ñnh rng s dng trò chơi hc tp trong dy hc Lch s là 
 vic làm cn thit. Đây ñưc xem như mt phương pháp hu ích nhm to s hào hng, 
 sôi ñng cho gi hc Lch s. Trong gi hc, trò chơi chính là ñiu kin cn ñ các em lĩnh 
 hi tri thc lch s tt hơn. Đ t chc thành công mt trò chơi hc tp nói chung và trong 
 gi dy Lch s nói riêng, giáo viên phi chun b kĩ k hoch bài hc, d kin các tình 
 hung có th xy ra ñ gii quyt hp lí và nhanh chóng. Giáo viên cũng phi thit k trò 
 chơi khoa hc, hiu qu, to hng thú hc tp cho hc sinh. Có như vy, vic s dng trò 
 chơi hc tp mi thc s góp phn nâng cao hiu cht lưng dy hc môn Lch s. 
 TÀI LIU THAM KHO 
1. Marzano, Debra J. Pickering, Jane E. Pollock (2005), Các phương pháp dy hc hiu qu, 
 Nxb Giáo dc, Hà Ni. 
2. B Giáo dc và Đào to (2015), Lch s và Đa lí 5 , Nxb Giáo dc. 
3. Nguyn Th Côi (Ch biên) (2011), Các con ñưng, bin pháp nâng cao hiu qu dy hc 
 Lch s  trưng ph thông , Nxb Đi hc Sư phm. 
4. Nguyn Th Bích Hng (2014), “Phương pháp s dng trò chơi trong dy hc”, Tp chí Khoa 
 hc Đi hc Sư phm Thành ph H Chí Minh (54), tr.174178. 
 5. Phan Ngc Liên (Ch biên) (2012), Phương pháp dy hc Lch s, tp 1, 2, Nxb Đi hc Sư phm. 
 6. Nguyn Tuyt Nga (Ch biên) (2008), Trò chơi hc tp môn Lch s và Đa lí 4,5 , Nxb Giáo 
 dc, 2008. 
 7. Hoàng Phê (Ch biên) (2000), T ñin Ting Vit, Trung tâm T ñin hc, Nxb Đà Nng. 
 8. Nguyn Th Thn (Ch biên) (2015), Giáo trình Phương pháp dy hc các môn hc v T 
 nhiên và Xã hi, Nxb Đi hc Sư phm. 
 SOME SUGGESTIONS TO IMPROVE THE EFFECTIVENESS 
 OF USING LEARNING GAMES IN TEACHING HISTORY 
 AT PRIMARY SCHOOLS 
 AbstractAbstract: Using learning games in teaching History is familiar to many teachers. 
 However, in order to use this method effectiviely aiming to inspire and promote positive 
 perceptions of students is a difficult matter. Based on the practical requirements of 
 improving the quality of teaching and learning in general and teaching and learning 
 History in primary in particular, this article metions and shares some solutions to 
 improve the effectiveness of using learning games. 
 KeywordsKeywords: Learning games, History, primary.