Nghiên cứu việc sử dụng chỉ ngôn tình thái ở các văn bản báo chí bình luận trong sách học tiếng Pháp Le Nouveau Taxi 3

ue (de clients), temple (de consommation), grand, 
majoritaire, chargé, célèbre, déçu, accro, joli, bondé, plébiscité, afficher, faire de l‘oeil, se 
presser, se ruer, se décourager, aimer, profiter.... 
Tình thái nhận thức: sembler 
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
VB 1 VB 2 VB 3 VB 4 VB 5 VB 6 VB 7 VB 8 VB 9 VB
10
Từ vựng 
Cú pháp
Văn bản 
Kỷ yếu điện tử Hội thảo Quốc gia Nghiên cứu liên ngành về Ngôn ngữ và Giảng dạy 
ngôn ngữ lần thứ VI 
 362 
Tính thái đạo nghĩa: falloir 
Tình thái suy diễn: déjà, encore 
 Theo bảng 2, trong tổng số 50 chỉ ngôn từ vựng có đến 46 chỉ ngôn, hơn 90 %, giữ 
chức năng là phƣơng thức tình thái đánh giá. Trong số các chỉ ngôn tình thái đánh giá, các chỉ 
ngôn đều chỉ khuynh hướng lập lập tích cực của tác giả bài báo về tình hình mua sắm ở Paris 
nhƣ ruée, vague (de clients), temple (de consommation, chargé, célèbre, bondé, plébiscité, 
afficher, faire de l‘oeil, se presser. Tác giả sử dụng các loại từ khác nhau để miêu tả, nhận xét 
cơn sốt mua hàng của ngƣời dân Paris và du khách đến Paris. Các phƣơng thức tình thái có sử 
dụng để bổ trợ thêm cho các chỉ ngôn tình thái đánh giá nhƣng tần suất rất thấp. 
4.2.2. Chỉ ngôn tình thái cú pháp 
Theo Bảng 3 dƣới đây, trong số 7 cấu trúc giữ chức năng chỉ ngôn tình thái đƣợc khảo 
sát, có 5 cấu trúc đƣợc sử dụng trong văn bản báo chí 6. Các chỉ ngôn cú pháp đều có thể biểu 
thị 4 phƣơng thức tình thái khác nhau, nhiều nhất là phƣơng thức tình thái đánh giá (4 trƣờng 
hợp). Cùng với 19 chỉ ngôn tình thái từ vựng và 2 chỉ ngôn tình thái diễn ngôn, các chỉ ngôn 
cú pháp trong văn bản 6 đƣợc sử dụng để tác giả và 2 nhân chứng (Celine và Bayonne) biểu 
thị thái độ, quan điểm của mình về hình thức làm việc từ xa. 
Bảng 3. Danh mục thống kê chỉ ngôn tình thái cú pháp 
 Chỉ ngôn cú pháp Văn bản báo chí 6, Leçon 26, Télétravail, tr.80 Tổng cộng 
9 trƣờng hợp 
1 Gérondif En permettant au télétravailleur de mieux 
équilibrer vie de famille et vie professionelle..... 
En évitant les trajets quotidiens domicile-travail. 
2 
2 Cấu trúc vô nhân xƣng Il faut absolument que je concicilie mon travvail de 
traductricce et ma vie familiale. 
1 
3 Cấu trúc nhấn mạnh Không 0 
4 Câu danh từ hóa Au Japon: la baisse d'impôt pour les entrprises qui 
télé travaillent 
1 
5 Mệnh lệnh cách Không 0 
6 Câu phủ định Je ne suis pas sûr 
......ne plus passer des heures 
2 
7 Cấu trúc so sánh ...la plus heureuse des femmes 
 ...plus de travail qu‘avant 
 ....de plus en plus stressé 
3 
Tình thái đánh giá: la baisse d'impôt pour .., la plus heureuse des femmes, plus de 
travail qu‘avant, de plus en plus stressé 
Tình thái nhận thức: Je ne suis pas sûr que ce choix soit le bon. 
Tính thái đạo nghĩa: Il faut absolument que je concicilie mon travvail de 
traductricce et ma vie familiale. 
Tình thái suy diễn: En permettant au télétravailleur de mieux équilibrer vie de 
famille et vie professionelle, tout en évitant les trajets quotidiens domicile-travail..... 
Kỷ yếu điện tử Hội thảo Quốc gia Nghiên cứu liên ngành về Ngôn ngữ và Giảng dạy 
ngôn ngữ lần thứ VI 
 363 
4.2.3. Chỉ ngôn tình thái diễn ngôn 
Bảng 4. Danh mục thống kê chỉ ngôn tình thái diễn ngôn 
 Chỉ ngôn tình thái diễn 
ngôn 
Văn bản báo chí 1, Leçon 2, 
Colocation Ils ont choisi de partager 
leur ― chez-soi‖, tr. 12: 
Tổng cộng 
8 trƣờng hợp 
1 Đối lập Không 0 
2 Nhƣợng bộ 0 
3 Nguyên nhân pour (le même prix) 1 
4 Hệ quả donc 1 
5 Nhấn mạnh surtout, avant tout 2 
6 Mục đích pour (un long voyage) 1 
7 Điều chỉnh mais ( 2 trƣờng hợp) , plutôt 3 
8 Kết luận, Kết thúc Không 0 
 Theo Bảng 4, văn bản báo chí 1 có 8 trƣờng hợp sử dụng chỉ ngôn tình thái diễn ngôn; 
trong đó chỉ ngôn biểu thị ý đồ nhấn mạnh và điều chỉnh của tác giả đƣợc sử dụng hơn 
một trƣờng hợp. Với chức năng đặc thù, tất cả các chỉ ngôn tình thái diễn ngôn giữ chức năng 
phƣơng thức tình thái suy diễn. Các chỉ ngôn tình thái diễn ngôn thƣờng xuất hiện cùng với 
các loại chí ngôn khác, đặc biệt là chỉ ngôn tình thái từ vựng (17 trƣờng hợp) để biểu thị nhận 
xét, lý giải của tác giả về hình thức phổ biên thuê chung nhà ở (colocation) của giới trẻ nhƣ ở 
ví dụ dƣới đây: 
 (20) .... parmi les motivations matérielles, il y a le prix exorbitant des loyers, mais 
surtout (ce qui est lié) le problème de l‘espace. 
 Trong câu (20), từ nối mais và surtout hỗ trợ chỉ ngôn tình thái danh từ le problème 
(de l‘espace) và cùng với chỉ ngôn tình thái tính từ (prix ) exorbitant và để lý giải việc giới 
trẻ thích chọn hình thức thuê chung nhà ở. 
5. Thảo luận và Kiến nghị 
5.1. Thảo luận 
Kết quả khảo sát các chỉ ngôn tình thái đa dạng về việc sử dụng các chỉ ngôn tình thái 
ở loại văn bản báo chí bình luận. Theo kết quả khảo sát, trung bình có ít nhất một chỉ ngôn 
tình thái xuất hiện trong mỗi câu/phát ngôn của bài báo. Điều này chứng tỏ rằng yếu tố tình 
thái là thành phần không thể thiếu ở mỗi câu/phát ngôn, đặc biệt đối với các câu/phát ngôn ở 
các bài viết có thông tin phân tích, giải thích, đánh giá. Trong ba nhóm chỉ ngôn thái thuộc ba 
bình diện văn bản từ vựng, cú pháp và diễn ngôn, nhóm chỉ ngôn tình thái từ vựng chiếm đa 
số, giữ vai trò chủ đạo trong việc biểu thị thái độ, đánh giá, nhận xét, lập trƣờng (tình thái) 
về hiện tƣợng, sự kiện trình bày trong các bài báo (thực tại khách quan). Ở mỗi nhóm chỉ 
ngôn, tác giả và các chủ ngôn khác trong văn bản sử dụng nhiều loại chỉ ngôn khác nhau nhƣ 
ở nhóm chỉ ngôn từ vựng có 5 loại chỉ ngôn, ở nhóm chỉ ngôn cú pháp chúng tôi kháo sát có 
6/7 loại trong mẫu khảo sát (không thấy có sử dụng cấu trúc mệnh lệnh) và 8 loại chỉ ngôn 
diễn ngôn trong 10 văn bản khảo sát. Ở nhóm chỉ ngôn tình thái từ vựng, trong 10 văn bản, 
Kỷ yếu điện tử Hội thảo Quốc gia Nghiên cứu liên ngành về Ngôn ngữ và Giảng dạy 
ngôn ngữ lần thứ VI 
 364 
chỉ ngôn tính từ (90 chỉ ngôn), động từ (72 chỉ ngôn) và trạng từ (60 chỉ ngôn) chiếm đa số, 
giữ vai trò quan trọng nhất trong việc thể hiện các nội dung tình thái của văn bản báo chí bình 
luận. Quả vậy, chính nhờ các loại chỉ ngôn tình thái này ngƣời viết có thể xây dựng một hoặc 
vài hệ thống ngữ nghĩa thống nhất (isotopies/ réseaux sémantiques) có chức năng biểu thị một 
ý đồ giao tiếp, quan điểm của chủ ngôn. 
Về các phƣơng thức tình thái đƣợc sử dụng thông qua nghiên cứu định lƣợng các chỉ 
ngôn khảo sát đƣợc trong 3 văn bản tiêu biểu, chúng tôi nhận thấy cả bốn phƣơng thức tình 
thái nhận thức, đánh giá, đạo nghĩa và suy diễn đều đƣợc sử dụng, trong đó phƣơng thức tình 
thái đánh giá xuất hiện tần suất cao nhất trong văn bản báo chí bình luận. Điều này chứng tỏ 
rằng vai trò của phƣơng thức tình thái đánh giá. Đối với việc đánh giá, nhận định các sự vật, 
sự kiện, hiện tƣợng đƣợc thông tin trong văn bản báo chí, đặc biệt là bài báo bình luận. Việc 
khảo sát, phân loại chỉ ngôn và phƣơng thức tình thái giúp cho việc xây dựng các hệ thống 
ngữ nghĩa của văn bản cũng nhƣ tính cố kết, liên kết, mạch lạc về ngữ nghĩa và dụng ngữ của 
văn bản báo chí. Tuy vậy, chúng tôi chƣa có đủ thời gian để khảo sát hết việc sử dụng các 
phƣơng thức tình thái trong 10 văn bản để có nhận định đầy đủ, chính xác hơn về đánh giá 
khía cạnh không gian, thời gian, đặc điểm sự vật, sự kiện thông qua các chỉ ngôn nhằm mục 
đích thể hiện rõ hơn ý đồ, dụng ý thông tin, lập luận của tác giả bài báo. 
5.2. Kiến nghị 
 Qua nghiên cứu, khảo sát chỉ ngôn tình thái văn bản báo chí trong giáo trình Le 
nouveau taxi 3, chúng tôi có một số kiến nghị sƣ phạm không chỉ áp dụng cho việc dạy học 
đọc hiểu mà còn cho việc dạy học các kỹ năng thực hành tiếng khác. 
5.2.1. Đối với người dạy 
Ngƣời dạy tiếng Pháp cần có ý thức về chức năng ngữ nghĩa và dụng ngữ của các loại, 
nhóm từ, cụm từ thuộc nhiều chức năng ngữ pháp khác nhau trong việc đóng góp vào sự biểu 
thị ý đồ giao tiếp xuyên suốt, nhất quán của chủ ngôn trong quá trình trình bày một vấn đề, sự 
kiện ở văn viết cũng nhƣ văn nói. Giáo viên tiếng Pháp cần giúp sinh viên nắm vững hình 
thức, mục đích sử dụng các chỉ ngôn tình thái để hiểu và diễn đạt, đối thoại một cách dễ hiểu, 
rõ ràng, mạch lạc, chính xác, đầy đủ và sinh động. Đặc biệt ở các giờ dạy đọc hiểu, nghe hiểu 
đối với sinh viên học tiếng Pháp ở trình độ B1 trở lên, giáo viên tiếng Pháp tạo nhiều hoạt 
động, bài tập phân tích văn bản để giúp sinh viên ý thức vai trò của chỉ ngôn tình thái trong 
giao tiếp ngôn ngữ nói chung và tiếng Pháp nói riêng thông qua hƣớng dẫn sinh viên đọc/ 
nghe hiểu và phân tích cách sử dụng các chỉ ngôn và phƣơng thức tình thái trong văn bản. 
 5.2.2. Đối với người học 
 Sinh viên học tiếng Pháp ở trình độ B1 phải nhận thức tầm quan trọng của chỉ ngôn 
tình thái trong diễn đạt và hiểu nội dung, ý nghĩa một văn bản báo chí nói chung và các loại 
văn bản khác. Sinh viên ở trình độ này phải biết nắm đƣợc và sử dụng đƣợc các chức năng 
ngữ nghĩa, ngữ dụng của các từ vựng và cấu trúc tiếng Pháp có khả năng giữ chức năng chỉ 
ngôn tình thái để thực hiện các hành động lời nói biểu lộ thái độ, quan điểm, nhận xét, yêu 
cầu của chủ ngôn. Để đạt đƣợc các kỹ năng ngôn ngữ này, sinh viên cần đƣợc tiếp xúc nhiều 
Kỷ yếu điện tử Hội thảo Quốc gia Nghiên cứu liên ngành về Ngôn ngữ và Giảng dạy 
ngôn ngữ lần thứ VI 
 365 
văn bản khác nhau thông qua đọc và nghe nhiều và không ngừng nâng cao khả năng nhận xét, 
phân tích, khám phá nhiều văn bản khác nhau, nói cách khác là phải có năng lực diễn ngôn 
(compétence discursive). Thật vậy, việc sinh viên phát triển năng lực diễn ngôn sẽ tác động 
trở lại cho việc phát triển các năng lực ngôn ngữ khác nhƣ năng lực từ vựng, năng lực ngữ 
pháp, ngữ nghĩa. 
6. Kết luận 
 Việc nghiên cứu và khảo sát chỉ ngôn tình thái ở các văn bản báo chí bình luận đƣợc 
sử dụng trong sách học tiếng Pháp Le nouveau taxi 3 đã đáp ứng mục đích nghiên cứu đề ra 
bằng việc giải đáp khá đầy đủ các câu hỏi nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu giúp nhận ra vai 
trò quan trọng của các chỉ ngôn tình thái trong các văn bản báo chí bình luận để hình thành hệ 
thống ngữ nghĩa của văn bản và trình bày cái bản ngã của ngƣời viết hay chủ ngôn của các 
phát ngôn. Trong các chỉ ngôn tình thái ở loại văn bản này, ngƣời viết sử dụng nhiều loại chỉ 
ngôn tình thái khác nhau, nhất là nhóm chỉ ngôn tình thái từ vựng trong đó các chỉ ngôn tình 
từ, động từ và trạng từ chiếm vị trí quan trọng nhất. Qua nghiên cứu này, một số kiến nghị sƣ 
phạm đối với ngƣời dạy và ngƣời học đã đƣợc đề xuất liên quan việc nhận thức vị trí và chức 
năng của thao tác tình thái hóa phát ngôn trong giao tiếp ngôn ngữ, và sự cần thiết phát triển 
các năng lực thành tố nhƣ năng lực ngữ pháp, từ vựng, diễn ngôn thông qua tiếp xúc nhiều 
loại văn bản viết và nói khác nhau để cải thiện năng lực giao tiếp ngôn ngữ. 
 Tài liệu tham khảo 
Adam, J. – M. (1999). Linguistique textuelle: des genres de discours aux textes. Paris: Nathan-
Université 
Anscombre, J.-C. et Ducrot, O.(1983). L'argumentation dans la langue. Bruxelles: Pierre Mardaga. 
Bally, C. (1965). Linguistique générale et linguistique française. Berne: Franke 
Büyükgüzel, S. (2011). Modalité et subjectivité: regard et positionnement du locuteur. Synergies 
Turquie 16, 131-143. 
Charaudeau, P. (1992). Grammaire du sens et de l'expression. Paris: Hachette 
Chauraudau, P. (1997) Le discours d'information médiatique - La construction du miroir social. Paris: 
Nathan. 
Franckel, J-J. (1989). Étude de quelques marqueurs aspectuels du français. Genève-Paris : Droz. 
Grosse, E.-U. (2001). Evolution et typologie des genres journalistiques. Semen, 13. 
https://doi.org/10.4000/semen.2615 
Jarukan, J. (2014). L'analyse des adjectifs axiologiques dans les ouvrages touristiques sur la 
Thaïlande. Thèse de dctorat. https://dumas.ccsd.cnrs.fr/dumas-01084118. 
Kerbrat-Orecchioni, C. (1980). L'énonciation, de la subjectivité dans le langage. Paris: Armand Colin. 
Lamiroy, B. & Charolles, M. (2004). Des adverbes aux connecteurs: simplement, seulement, 
malheureusement, heureusement. Travaux de linguistique, 57-79. 
Le Querler N. (1996), Typologie des modalités. Caen: Presses Universitaires de Caen. 
Kỷ yếu điện tử Hội thảo Quốc gia Nghiên cứu liên ngành về Ngôn ngữ và Giảng dạy 
ngôn ngữ lần thứ VI 
 366 
Le Querler, N. (2004). Les modalités en français. Revue belge de philologie et d'histoire 82(3), 643-
656. 
Martin-Lagardette, J.-L. (1994). Guide de l'écriture journalistique. Écrire -informer -convaincre. 
Paris: Syros. 
Molinier, C & Levrier, F. (2000). Grammaire des adverbes des formes en ―ment‖. Genève/Paris: 
Droz. 
Nguyên Văn Hiệp (2007). Một số phạm trù tình thái chủ yếu trong ngôn ngữ. Ngôn ngữ 8, 14-28. 
Pak, A. & Paroubek. P. (2010). Construction d‘un lexique affectif pour le français à partir de Twitter, 
TALN 2010. Montréal. 
Sionis, C. (2002). Quelques spécificités de la modalisation dans le discours scientifique. ASP, 35-36. 
Vion, R. (2004). Modalités, modalisations et discours représentés. Langages,156, 96-110. 
A STUDY OF THE USE OF MODALITY MARKERS IN 
COMMENTARY ARTICLES INCORPORATED IN THE TEXTBOOK 
LE NOUVEAU TAXI 3 
Abstract 
Journalistic texts are frequently used as primary sources for lessons in many texbooks on 
French teaching and learning. In a written text, the author not only transmits the 
information to readers but also expresses his/her own adtitudes and feelings towards the 
information with modality markers. There have been a plethora of studies nationally and 
internationally on the theories and a survey relating to the topic.This paper presents the 
results of a survey on the use of modality markers in commentary articles incorporated in 
Le Nouveau Taxi 3. The findings are of significance in assisting students with approaches 
to use modality markers and in raising their awareness towards the markers‘role in 
identifying the meaning of journalistic texts in French. 
Keywords 
writer, modality markers, modalities, commentary articles 
Phụ lục 
DANH MỤC 10 VĂN BẢN BÁO CHÍ LÀM NGỮ LIỆU KHẢO SÁT 
Sách học tiếng Pháp đƣợc khảo sát: 
Menand, R. (2010). Le nouveau taxi !3. Méthode de français. Livre de l‘élève. Paris: Hachette. 
TT Văn bản Tên văn bản Bài học , Đơn vị Trang 
1 Văn bản 1 Colocation Ils ont choisi de 
partager leur ― chez-soi” 
Leçon 2, Unité 1 12 
Kỷ yếu điện tử Hội thảo Quốc gia Nghiên cứu liên ngành về Ngôn ngữ và Giảng dạy 
ngôn ngữ lần thứ VI 
 367 
2 Văn bản 2 
Europass 
Leçon 5, Unité 2 20 
3 Văn bản 3 20 000 concerts pour la Fête de la 
musique 
Lecon 9, Unité 3 30 
4 Văn bản 4 Changer de vie, le syndrome de la 
chambre d‘hôte 
Leçon 19, Unité 5 58 
5 Văn bản 5 
 A table 
Lecon 23, Unité 6 68 
6 Văn bản 6 Télétravail Lecon 26, Unité 7 80 
7 Văn bản 7 Les achats Lecon 31, Unité 8 92-93 
8 Văn bản 8 Louise Brown Lecon 35, Unité 9 103 
9 Văn bản 9 Les Français et les langues Lecon 42, Unité 11 125 
10 Văn bản 10 Loi Hadopi: le coup de gueule de 
Françoise Hardy 
Lecon 47, Unité 12 136-
137