Nâng cao chất lượng tạp chí khoa học xã hội theo tiêu chuẩn quốc tế

 rút ngắn khoảng cách nêu trên cần 
không có chỉ tiêu phản ánh sự tồn tại và 
 được tính toán, cân nhắc kỹ càng, cụ thể và 
chất lượng của tạp chí khoa học do tổ chức 
 hợp lý. Từ các nghiên cứu và tham vấn ý 
đó xuất bản. Các chính sách hiện tại 
khuyến khích các nhà khoa học công bố kiến của những người tham gia thực hiện 
công trình khoa học trên các tạp chí khoa đề tài này ở Bộ Khoa học và Công nghệ, 
học có uy tín trên thế giới còn nhiều hạn chúng tôi cho rằng, cần có những bước đi 
chế và không phổ cập. Về mặt quản lý nhà thực tế, phù hợp với hoàn cảnh của Việt 
nước, chưa xây dựng một định hướng, Nam. Đó là, trước khi chúng ta xây dựng 
chiến lược, chính sách, quy trình phát triển chiến lược nâng cao chất lượng các tạp chí 
chất lượng các tạp chí khoa học chung của khoa học theo tiêu chuẩn quốc tế, thì cần 
quốc gia. Trong các đề án phát triển các tổ thiết xây dựng chiến lược nâng cao chất 
chức nghiên cứu, đào tạo, cơ quan quản lý lượng các tạp chí khoa học theo tiêu chuẩn 
nhà nước chưa quan tâm và đòi hỏi trong quốc gia Việt Nam một cách cụ thể và 
đó cần phải có nội dung về phát triển tạp thống nhất cho từng loại hay từng nhóm 
chí khoa học trực thuộc. tạp chí. Trên cơ sở đó, từng bước nâng cao 
 chất lượng tạp chí khoa học của Việt Nam 
 + Các nguồn lực dành cho việc phát theo các tiêu chuẩn quốc tế. Như vậy, trước 
triển hệ thống tạp chí khoa học còn khan hết, theo chúng tôi, cần phải hình thành 
hiếm. Trước hết là, sự thiếu hụt nguồn một Đề án quy mô quốc gia, tương đối dài 
nhân lực thuộc mọi nhóm và đủ trình độ hạn (ít nhất là 5 năm), tạm gọi là Đề án 
đáp ứng được nhu cầu nâng cao chất lượng quốc gia nâng cao chất lượng các tạp chí 
tạp chí theo các tiêu chuẩn quốc tế... Tiếp khoa học xã hội của Việt Nam. 
theo là sự hạn chế về tài chính đầu tư cho 
tạp chí. Hầu hết các tạp chí đều không có Có thể phân chia Đề án theo 2 giai đoạn 
nguồn tài chính ở mức tối thiểu để duy trì hoặc theo 2 nhóm nhiệm vụ chính: 
52 Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 9/2012 
 - Nhóm 1: Xây dựng và tổ chức áp dụng trình độ đối với đội ngũ biên tập viên 
Tiêu chuẩn Việt Nam: Quy trình xuất bản chuyên nghiệp, nhân viên kỹ thuật, tổ chức 
tạp chí khoa học xã hội trên phạm vi quốc ban đầu Hội đồng Biên tập Do đó, các 
gia, tức là chung và bắt buộc đối với mọi nguồn đầu tư tài chính là không thực sự lớn. 
tạp chí khoa học xã hội. Thời gian thực 
hiện: 2 năm. Các cơ quan quản lý tạp chí khoa học xã 
 hội cần phối hợp chặt chẽ với nhau, theo sự 
 Mục đích của nhóm 1: Nâng cao một chỉ đạo thống nhất của Bộ Khoa học và 
bước căn bản và có hệ thống chất lượng Công nghệ, Bộ Thông tin và Truyền thông 
các tạp chí khoa học xã hội của Việt Nam để xây dựng kế hoạch đồng bộ, ổn định, và 
và thu hẹp khoảng cách giữa trình độ phát đủ cơ sở để đạt được các mục đích đề ra. 
triển của các tạp chí này đối với các tạp chí 
khoa học có uy tín trên thế giới. Các công - Nhóm 2: Sau khi các tạp chí thực hiện 
việc và bước đi cụ thể dự kiến như sau: đầy đủ các tiêu chuẩn Việt Nam, cần lựa 
 chọn một số tạp chí khoa học xã hội để 
 + Xây dựng Tiêu chuẩn Việt Nam: 
 nâng cao chất lượng theo các tiêu chuẩn 
Thống nhất quy trình xuất bản các tạp chí 
 quốc tế. Thời gian thực hiện dự kiến gồm 2 
khoa học xã hội. Tiêu chuẩn được xây 
 giai đoạn: giai đoạn I: 2 năm; giai đoạn II 
dựng cần mang tính khoa học và khả thi, 
 từ 3-5 năm. 
và là khung khổ pháp lý chung cho toàn 
bộ công tác xuất bản các tạp chí khoa học Đây là việc làm có nhiều khó khăn và 
xã hội. Trên cơ sở khung khổ này, tùy phức tạp trong thực tiễn, đòi hỏi sự tiến 
vào điều kiện, khả năng mà mỗi tạp chí hành thống nhất và phối hợp đồng bộ của 
chi tiết hóa Quy trình xuất bản đối với tạp nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân thuộc 
chí mình. nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau. Trước 
 + Xây dựng và thực thi thống nhất một hết công việc này cần phải nhận được sự 
hệ thống chính sách đồng bộ cho các tạp chấp thuận của các cơ quan quản lý nhà 
chí khoa học xã hội trong việc tuân thủ nước về khoa học và công nghệ, về thông 
nghiêm ngặt Tiêu chuẩn Việt Nam. Các tin và truyền thông. 
công việc trên được thực hiện trong năm 
 Dưới góc độ nghiên cứu, chúng tôi nêu 
đầu triển khai Đề án. 
 ra các yêu cầu khi triển khai nhiệm vụ 
 + Các tạp chí khoa học xã hội cần xây Nhóm 2 của Đề án như sau: 
dựng và đệ trình một kế hoạch chi tiết cho 
 + Các tạp chí được lựa chọn, gọi chung 
từng bước áp dụng Tiêu chuẩn Việt Nam 
về Quy trình xuất bản tạp chí khoa học xã là Danh sách tạp chí trọng điểm được đầu 
hội. Công việc này được thực hiện không tư tập trung, cần được xuất bản bằng tiếng 
quá 2 năm kể từ sau khi Tiêu chuẩn Việt Anh. Phương thức xuất bản: trực tuyến. Kỳ 
Nam và kèm theo các chính sách nêu trên hạn xuất bản: 1 tháng/số. 
được ban hành. + Các tạp chí thuộc Danh sách nêu trên 
 Các nguồn đầu tư để các tạp chí khoa phải đáp ứng các yêu cầu về quy trình xuất 
học xã hội triển khai kế hoạch này chủ yếu bản mà các cơ quan (doanh nghiệp) thông 
được tập trung cho việc đào tạo nâng cao tin và xuất bản có uy tín trên thế giới áp dụng. 
Nâng cao chất lượng tạp chí khoa học xã hội  53 
 + Bảo đảm tính quốc tế của Hội đồng - Duy trì và không ngừng nâng cao chất 
Biên tập. Đảm bảo việc phản biện của các lượng theo các kết quả đã đạt được trong 
chuyên gia khoa học có uy tín ở trong nước giai đoạn I. 
và ngoài nước đối với các công trình khoa - Phối hợp với các tổ chức nghiên cứu, 
học dự kiến công bố trên tạp chí. Để thực đào tạo để tổ chức định kỳ hàng năm Hội 
hiện được nhiệm vụ khó khăn này, cần thảo khoa học quốc tế về ngành, khối 
nhiều giải pháp cụ thể, trong đó có sự đầu ngành mà tạp chí phản ánh. 
tư về tài chính. Để tạo thuận lợi cho công 
việc này, cần chú trọng sử dụng các nguồn - Chú trọng gia tăng số lượng các thành 
lực, cũng như hoạt động, chương trình hợp viên Hội đồng Biên tập là các nhà khoa 
tác quốc tế của các tổ chức nghiên cứu, đào học có uy tín trên thế giới. 
tạo của Việt Nam với nước ngoài. - Chú trọng thu hút các tác giả đang làm 
 + Về thành phần tác giả: Bảo đảm thu việc tại các tổ chức khoa học có uy tín của 
hút các tác giả là người đang làm việc, các nước có trình độ khoa học tiên tiến 
nghiên cứu tại các tổ chức khoa học có uy công bố kết quả nghiên cứu. 
tín trên thế giới thông qua nhiều biện pháp, - Hoàn tất các thủ tục đăng ký với ISI để 
trong đó có cả các biện pháp về chính sau khoảng 2 năm, được xuất hiện trong 
sách7. Danh sách Philadelphia. 
 Về tiến độ triển khai: Đến hết giai đoạn Tạp chí trọng điểm được lựa chọn cần 
I, các tạp chí trong Danh sách cần phải đạt đáp ứng các yêu cầu sau: 
được các kết quả cụ thể: 
 + Tạp chí phản ánh ngành, khối ngành 
 - Tuân thủ đầy đủ các Tiêu chuẩn Việt khoa học xã hội mang tính chất vùng, khu 
Nam đối với tạp chí khoa học xã hội. vực; có phương diện nghiên cứu đang thu 
 - Có tên thường xuyên trong Danh sách hút sự quan tâm của nhiều cá nhân, tổ chức 
tạp chí được tính điểm và được xếp ở mức khoa học trên thế giới. Tạp chí có chức 
tính điểm cao nhất (trong ít nhất một năng giải quyết hoặc tham gia giải quyết 
ngành/ khối ngành xác định) do Hội đồng các vấn đề mang tính quốc tế. Chú trọng 
chức danh Giáo sư Nhà nước phê duyệt. lựa chọn các tạp chí mang tính đa ngành, 
 liên ngành, đặc biệt là tạp chí phản ánh cả 
 - Trong Hội đồng Biên tập có sự tham các ngành khoa học tự nhiên, các ngành kỹ 
gia của các nhà khoa học đang làm việc tại thuật trong sự liên kết chặt chẽ với các 
các nước có trình độ khoa học tiên tiến. khoa học xã hội. 
 - Đăng ký sử dụng dịch vụ xuất bản của + Đội ngũ các nhà khoa học của nước ta 
một trong số các doanh nghiệp thông tin và trong các ngành, khối ngành khoa học là 
xuất bản lớn, có uy tín trên thế giới. đủ lớn và có uy tín đối với các nhà khoa 
 - Được xuất bản bằng tiếng Anh. học trên thế giới. 
 Kết thúc giai đoạn II (3-5 năm), các tạp + Các ngành, khối ngành mà tạp chí 
chí trong Danh sách nêu trên phải đạt được phản ánh đã có truyền thống hợp tác với 
các yêu cầu sau: các tổ chức khoa học lớn, có uy tín trên thế 
54 Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 9/2012 
giới và các tổ chức này có truyền thống Chú thích 
trong việc xuất bản tạp chí khoa học thuộc 
 1. Các nội dung chính của phần này được tổng hợp 
Danh sách Philadelphia. từ tài liệu tham khảo số [15]. 
 Để giảm bớt các chi phí đầu tư, có thể 2. Một số tổ chức có uy tín khác như Journal-
tính đến việc lựa chọn vào Danh sách các Ranking.com, SCImago sử dụng một số tham số 
tạp chí đang được xuất bản bằng tiếng Anh khác như PII, SJR để phân hạng tạp chí, và các 
hiện nay. Tuy nhiên, đây chỉ xem là một tham số này cũng được xây dựng dựa trên chỉ số IF. 
tham số phụ và có thể tính tới phương án 3. Năm 2011, SCImago xếp hạng Việt Nam ở vị trí 
xây dựng một tạp chí mới. 68 trên thế giới về công bố khoa học; đứng sau 
 Malaysia, Singapore, Thailand, Indonesia (Nguồn 
 Sau khi xác định được Danh sách tạp  
chí trọng điểm, cần nâng cấp các tạp chí 4. Bên cạnh các khía cạnh mang tính chất chuyên 
khoa học xã hội theo tiêu chuẩn quốc tế. môn, nghiệp vụ, thì các tạp chí khoa học xã hội 
 5. Kết luận còn chịu sự chi phối về tư tưởng, phản ánh chủ 
 trương, đường lối, chính sách của hệ thống chính 
 Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam, 
 trị hiện tại của nước ta. Đây là nội dung có tính 
Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam 
 đặc thù và có thể coi không hòan toàn cản trở việc 
đang triển khai Đề án nâng cao chất lượng 
 nâng cao chất lượng của các tạp chí khoa học xã 
tạp chí khoa học của cơ quan mình theo hội theo tiêu chuẩn quốc tế, do vậy xin phép không 
các tiêu chuẩn quốc tế. Sự kiện đó là tiền phân tích tại đây. 
đề để các tạp chí khoa học xã hội tham 5. Điều này lại càng trở nên đáng tiếc khi mà 
khảo và từng bước nâng cao chất lượng những bước đi đầu tiên trong quá trình hợp tác với 
của tạp chí trong xu thế khoa học xã hội INASP lại được khởi xướng từ Viện Thông tin 
Việt Nam hội nhập quốc tế ngày càng sâu Khoa học xã hội (4/2006) và sau đó là việc tại đây 
rộng và hiệu quả. đã triển khai một đề tài nghiên cứu khoa học cấp 
 Đổi mới và nâng cao chất lượng các tạp Bộ làm tiền đề cho việc xuất bản tạp chí khoa học 
chí khoa học xã hội theo các tiêu chuẩn trực tuyến tại Viện Khoa học xã hội Việt 
quốc tế là một công việc hoàn toàn mới, có NamTháng 4/2006, Mạng Quốc tế truy cập các ấn 
nhiều khó khăn, song cũng đứng trước phẩm khoa học (INASP, Anh) đã phối hợp với 
những cơ hội lớn. Viện Thông tin KHXH tổ chức wrokshop đầu tiên 
 ở Việt Nam về xuất bản tạp chí khoa học trực 
 Nâng cao chất lượng các tạp chí khoa tuyến và khởi xướng triển khai Dự án VJOL. Sau 
học xã hội theo tiêu chuẩn quốc tế thực đó, các năm 2007, 2008 các workshop tiếp theo 
chất là từng bước góp phần nâng cao nền đều đã được tổ chức một cách rất thành công, mà 
khoa học xã hội Việt Nam trước cộng đồng tham gia là các tạp chí khoa học có uy tín của cả 
khoa học quốc tế, đồng nghĩa với việc nâng nước. Đến nay, Dự án này đang tiếp tục được duy 
cao tầm vóc của đất nước và con người trì mà cơ quan đầu mối quản lý là Cục Thông tin 
Việt Nam trước các quốc gia và các dân KH&CN Quốc gia. Sau đó, năm 2008, Viện Thông 
tộc trên thế giới. Đó cũng chính là quy luật tin KHXH là cơ quan chủ trì thực hiện đề tài 
phát triển của đất nước nói chung và nền nghiên cứu cấp Bộ Quy trình xuất bản trực tuyến 
khoa học xã hội Việt Nam nói riêng trong theo tiêu chuẩn của mạng Quốc tế truy cập các ấn 
thời đại toàn cầu hóa. phẩm khoa học (INASP) và các vấn đề áp dụng tại 
Nâng cao chất lượng tạp chí khoa học xã hội  55 
Viện Khoa học xã hội Việt Nam (Chủ nhiệm ThS. Infomartion Work: 7th edi./ Edited by A. 
Phùng Diệu Anh). Scammell.- London: ASLIB. 1998. pp. 265- 291. 
6. P. Sykes trong [6] rất quan tâm đến vấn đề trách 7. International Guidelines on Information 
nhiệm của nhà khoa học trong việc công bố, phổ Literacy./ J. Lau (Chair, Information Literacy 
biến các kết quả nghiên cứu của mình. Còn A. Section, IFLA). IFLA. 2004. 44p. 
Lahiri trong [5], D. Nicolas trong [13] đã nêu 2 trở <
ngại chính của việc phát triển thị trường thông tin uidelines.pdf> 
tại các nước đang/chậm phát triển là sự hạn chế 8. Nâng cao năng lực quản lý để tăng cường chất 
trong ý thức về bản quyền của mọi người cũng như lượng các tạp chí KHCN của Viện Khoa học và 
khả năng khó chi trả, chưa có thói quen chi trả cho Công nghệ Việt Nam: Đề án./ Chủ nhiệm 
việc khai thác, sử dụng thông tin. GS.TSKH. Nguyễn Khoa Sơn. 18 tr. 
7. Ví dụ, quy định những người sử dụng ngân sách 9. Oxford Referencing System./ Người dịch: Trần 
Nhà nước đi nghiên cứu tại nước ngoài (Thạc sỹ, Mạnh Tuấn.// Thông tin & Tư liệu. 2012. Số 2. tr. 
Tiến sỹ, Thực tập sinh cao cấp) phải công bố một 10. The Peer Review Process: A Report to the JISC 
số lượng nhất định các công trình nghiên cứu của Scholarly./ Fytton Rowland F. Communications 
mình trên các tạp chí trong nước được chỉ định cụ 
 Group. 16 
thể với từng ngành, khối ngành. 
 p 
____________________ 
 11. Quy trình xuất bản trực tuyến theo tiêu chuẩn 
Tài liệu tham khảo của mạng Quốc tế truy cập các ấn phẩm khoa học 
1. Danh mục tạp chí khoa học chuyên ngành được (INASP) và các vấn đề áp dụng tại Viện Khoa học 
tính điểm công trình khoa họcquy đổi khi xét công xã hội Việt Nam: Đề tài nghiên cứu cấp Bộ./ Chủ 
nhận đạt tiêu chuẩn chức danh GS, PGS năm 2011 nhiệm ThS. Phùng Diệu Anh. H.: Viện Khoa học 
(Ban hành kèm theo Quyết định số 14/QĐ- xã hội Việt Nam. 2008. 
HĐCDGSNN ngày 09/5/2011 của Thường trực 12. References/Bibliography Vancouver Style. 
HĐCDGSNN) <www.library.uq.edu.au/training/citation/vancouv.
2. Jurnal of the History of Ideas. Style Sheet: Guide pdf> . p.5- 6. 
for Authors (Revised Juanary 2011). p.1. 13. Study of End User./ D. Nicolas. In Handbook 
<
 of Special Librarianship and Infomartion Work: 
horGuide.pdf >. 
 7th edi./ Edited by A. Scammell.- London: ASLIB. 
3. The Information Society./ N. Moore. In: World 
 1998. pp. 146-189. 
Information Report 1997/1998 pp. 271-284. 
 14. Tạp chí khoa học: Cách đánh giá của Thomson 
6215e.pdf. pp Reuters và vấn đề của quản lý Nhà nước./Trần 
4. Khả năng và điều kiện ứng dụng trắc lượng thư Mạnh Tuấn. // TC Hoạt động khoa học. 2011. Số 9. 
mục./ Trần Mạnh Tuấn.// Thông tin Khoa học xã 15.The Thomson Reuters Journal Selection 
hội. 2012. Số 2. Process./ Jim Testa 
5. Library and Information Services: Chapter 2: <thomsonreuters.com/products_services/science/freee/
South Asia./ A. Lihari. In: World Information essays/journal_selection_process/>(updated 5/2012) 
Report 1997/1998. pp 33-46. 16. Triển khai thực hiện các kỹ năng ứng dụng 
< phần mềm xuất bản trực tuyến cho các tạp chí khoa 
06215e.pdf> học: Đề tài nghiên cứu cấp Bộ./ Chủ nhiệm ThS. 
6. Legal Responsibilities in Information Supply./ P. Nguyễn Công Thăng.: H. Viện Khoa học và Công 
Sykes.- In: Handbook of Special Librarianship and nghệ Việt Nam. 2011.