Khóa luận Nghiên cứu sinh trưởng một số loài cây bản địa tại mô hình khoa Lâm nghiệp trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên

vào sáng sớm và 
chiều tối và không xử lý bằng phương pháp hóa học. Sau 5 ngày vào kiểm tra 1 
lần thấy tình trạng sâu hại đã giảm dần do phát hiện và có biệ pháp kịp thời. Còn 
lại 3 loài bản địa khác đều sinh trưởng đều và tốt không có dấu hiệu sâu bệnh. 
4.3. Hoàn thiện các bước trong xây dựng mô hình vườn cây bản địa tại 
trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. 
Trong quá trình trồng và chăm sóc các loài cây bản địa việc áp dụng 
biện pháp kỹ thuật lâm sinh hợp lý là hết sức quan trọng. Ở từng giai đoạn 
sinh trưởng nên áp dụng các biện pháp khác nhau cho phù hợp. 
Bước 1: Xử lý thực bì 
Công việc này đòi hỏi người trồng phải tìm hiểu rõ loại đất trồng, tính chất 
đất cho phù hợp với cây trồng. Việc xử lý thực bì chính là phát dọn tất cả các loài 
cây bụi, thảm tươi có khả năng ảnh hưởng đến việc cạnh tranh dinh dưỡng với các 
loài cây bản địa được trồng. Sau đó san ủi lấp hố lấy lại mặt phẳng. 
Bước 2: Quy hoạch phân lô trồng 
Do các điều kiện đất cát, sỏi đá lẫn và trơ nền đá mẹ nên sau khi lấp, 
nhóm nghiên cứu đã xem xét các điều kiện đất để chia khu trồng cho phù hợp 
theo từng nhóm loài cây như là tầng đất, nơi có khả năng tiếp cận nước, , 
mật độ. 
Thiết kế trồng cây theo hàng, theo thiết kế thì mỗi hàng sẽ tương ứng 1 
loài cây. Cây được trồng theo hàng, mỗi loài là một hàng trải dọc theo mô 
hình với mật độ hàng cách hàng 3 mét và cây cách cây 2 mét (3x2). 
46 
Bước 3: Đào hố bón phân chuẩn bị trồng. 
- Dùng cuốc đào hố với kích thước 40x40x60 
- Rắc khoảng 1 – 3 kg phân chuồng hoai mục xuống gốc làm phân lót 
cho cây. 
Bước 4: Tiến hành trồng cây 
Dùng cây con, chủ yếu đã được nuôi dưỡng trong vườn ươm một thời 
gian, làm nguyên liệu để trồng rừng, đây là phương pháp được áp dụng phổ 
biến hiện nay. Cây con có đủ rễ, thân, lá nên có sức đề kháng cao, tiết kiệm 
hạt giống và giảm số lần chăm sóc rừng. 
Nên trồng cây vào lúc chiều mát sẽ đảm bảo được tỷ lệ sống cao nhất. 
Cách trồng như sau: 
1: Rạch bỏ vỏ bầu và rắc phân lót 
 Một tay cầm bầu, tay kia cầm dao rạch vỏ bầu 1 đường từ trên xuống. 
2: Đặt cây xuống hố 
 Đặt cây ngay ngắn giữa hố, mặt bầu thấp hơn mặt hố từ 2-4cm. 
3: Lấp đất lần 1 
Lấp đất nhỏ phủ kín 2/3 chiều cao bầu, dùng 2 bàn tay nén đất quanh 
bầu theo chiều thẳng đứng. 
2 m 
3
 m
47 
4: Lấp đất lần 2 
Lấp đất nhỏ phủ kín bầu, nén đất lần 2 tương tự lần 1. 
5: Lấp đất lần 3 
Lấp đất phủ kín mặt hố (trên cổ rễ cây 1-2cm), vun đất vào gốc cây 
theo hình mâm xôi. 
Bước 5: Theo dõi sinh trưởng 
Trong quá trình điều tra số liệu để dễ dàng hơn cho việc thu thập và 
điều tra, đã sử dụng biện pháp gắn mã số thẻ cho từng cây, gắn biển cây cho 
mỗi hàng trong mô hình giúp việc thu thập số liệu tốt hơn. 
Dùng bút xóa trắng kẻ 1 đường làm mốc ở gốc cây làm chuẩn rồi dùng 
thước đo từ điểm chuẩn đến đỉnh ngọn sinh trưởng của cây. 
Tiến hành theo dõi định kỳ cứ 30 ngày đo D00 và Hvn một lần và 15 
ngày đối với sâu bệnh hại. Cần theo dõi tình hình sinh trưởng của cây để đảm 
bảo cây sinh trưởng đều, có kế hoạch trồng dặm khi cây bị chết. 
Bước 6: Chăm sóc cây trồng 
Tưới nước: tưới nước đều trong giai đoạn đầu vì là cây non, ngày nào 
cũng tưới trong 30 ngày đầu. 
Làm cỏ nhằm trừ bỏ hệ rễ và thân cành lá của cây cỏ dại, do đó loại bỏ 
khả năng tranh dành nước, chất dinh dưỡng, ánh sáng của cây cỏ dại với cây 
trồng. Nhìn chung cây cỏ dại là có hại cho cây trồng, cần phải diệt tận gốc. 
Xới đất: Làm cho đất tơi xốp, phá vỡ mặt đất bị đóng váng, giảm bốc 
hơi nước tạo điều kiện cho đất giữ và thấm nước tốt hơn ở nước ta hầu 
hết đất trồng rừng đều khô hạn, chặt cứng, cho nên khi chăm sóc phải xới đất. 
Làm cỏ, xới đất là hai công việc thường được tiến hành cùng một lúc. 
Làm cỏ xới đất có thể tiến hành theo phương thức toàn diện hoặc cục bộ. 
Phương thức toàn diện được áp dụng ở nơi có địa hình bằng phẳng hoặc độ 
dốc dưới 50, nơi trồng nông lâm kết hợp. 
48 
Làm cỏ xới đất theo hố là làm cỏ xới đất xung quanh gốc cây trồng với 
đường kính từ 0.6 đến 1.2m, độ sâu xới đất tốt nhất nên sâu hơn hệ rễ cỏ dại, 
không được làm tổn thương đến hệ rễ cây trồng. Làm cỏ xới đất thường kết 
hợp vun gốc, thông thường vun cao 10-20cm 
Bón thúc: Bón thúc thường kết hợp với các lần chăm sóc, tuỳ theo mức 
độ thâm canh mà số lần bón, liều lượng bón mỗi lần có khác nhau. Thông 
thường có thể sử dụng các lại phân bón với liều lượng như sau: Phân chuồng 
hoai 1-3 kg/cây, Phân NPK 0.1 – 0.2 kg/cây, Phân vi sinh 0.1 – 0.2 kg/cây Có 
thể bón phối hợp các loại phân trên. Phương pháp bón là bón tập trung vào 
gốc cây. 
Cần áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh nhằm mang lại hiệu quả 
kinh tế cao nhất, phòng trừ bằng biện pháp cơ giới như: Ngắt bỏ lá bị bệnh, 
làm cỏ sạch sẽ, đối với sâu hại bắt giết vào sáng sớm và chiều tối và không xử 
lý bằng phương pháp hóa học. Sau khi tiến hành các biện pháp cứ 5 ngày 
vào kiểm tra 1 lần tình trạng sâu hại. 
4.4. Đề xuất một số giải pháp nhằm mục đích phát triển mô hình vườn 
cây bản địa 
4.4.1. Về kỹ thuật 
- Tạo hố trồng sâu tại các khu vực có nhiều sỏi đá 40x40x80cm khoảng 
cách trồng giữa các hố trồng là 3m x 2m, có thể xa hơn tùy vào địa hình và 
bón nhiều phân hữu cơ trước khi trồng tại các khu đất nhiều sỏi đá, đất cát 
nhiều tầng đất mỏng. 
- Nên trồng cây họ đậu xen kẽ để hạn chế cỏ dại xấm lấn cũng như cải 
tạo đất tăng dinh dưỡng cho cây (lạc dại, đậu đỗ các loại ) 
- Tạo hệ thống tưới nước đầy đủ để hạn chế tác động thời tiết khô hạn 
và khô hanh. 
- Bón phân chu kỳ hàng tháng bằng phân bón thúc NPK vào 2 đợt 
tháng 10 và tháng 2 sau đợt mưa ẩm. 
49 
- Xây dựng hàng dào để hạn chế sự xâm nhập của người dân và cả gia 
súc của người dân chăn thả gần đó. Giải pháp tạo nên một hiệu quả rất cao do 
cây được bảo vệ tốt đồng nghĩa sẽ có thể sinh trưởng một cách toàn vẹn nhất. 
4.4.2. Về nguồn lực 
Cần duy trì công tác chăm sóc bảo vệ thường xuyên làm cỏ theo định 
kỳ, bón phân tưới nước, thường xuyên theo dõi tình hình sâu bệnh hại. Đặc 
biệt là mô hình gần khu dân cư cần có phải kiểm tra nhằm hạn chế sự mất mát 
số lượng cây. Với diện tích mô hình rộng đòi hỏi người chăm sóc phải có thời 
gian, chăm chỉ mới hoàn thành được. 
50 
PHẦN 5 
KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ 
5.1. Kết luận 
Qua những nghiên cứu, đánh giá sinh trưởng của 5 loài cây bản địa 
trồng trong mô hình vườn cây bản địa tại Trường Đại học Nông lâm Thái 
Nguyên, đề tài rút ra một số kết luận sau đây: 
- Sinh trưởng về đường kính sát gốc D(00) của 5 loài bản địa dao động 
từ 0,18cm đến 0,95cm cao nhất ở loài Lim xanh 0,95cm, sau đó là Giổi xanh 
với tăng trưởng trung bình là 0,80cm, Thông tre là 0,71cm, Ngọc am là 
0,40cm và thấp nhất ở cây Nghiến là 0,18cm. 
- Sinh trưởng về chiều cao của 5 loài cây bản địa trong mô hình vườn 
cây bản địa sau điều tra số liệu, dao động từ 8,64cm đến 51,19cm và chiều 
cao vút gọn cao nhất là Thông tre đạt 51,19cm, tiếp sau đó là Lim xanh đạt 
37,45cm, Giổi xanh đạt 23,67cm, Ngọc am đạt 17,58cm và thấp nhất là 
Nghiến với 8,64cm. 
Các khâu chăm sóc và thời điểm trồng cây phù hợp do có lượng mưa và 
độ ẩm cao tốt cho cây sinh trưởng ở trong các giai đoạn. 
Từ những kết quả trên cho thấy các loài cây bản địa đang sinh trưởng 
tốt trong môi trường lập địa của mô hình vườn thực vật. Đã có thể sử dụng 
cho mục đích học tập và nghiên cứu cho sinh viên trong trường nhất là 
khoa Lâm Nghiệp. 
Nhìn chung hầu hết các loài đều không bị sâu bệnh gây hại, riêng chỉ 
có 2 loài có xuất hiện sâu bệnh hại, trong đó cả 2 đều bị gây hại bởi sâu ăn lá 
đó là Thông tre và Nghiến. Đối với Thông tre qua điều tra thu được tỷ lệ cây 
bị sâu hại là 27% chiếm 3 trên tổng số 11 cây còn sống. Vì loại sâu hại này ít 
ảnh hưởng tới sinh trưởng và phát triển của Thông tre, số cây bị hại không 
51 
nhiều và rải rác nên xếp vào cấp II mức độ gây hại nhẹ. Cây nghiến qua điều 
tra thấy được tỷ lệ số cây nhiễm bệnh là 16.6% Chiếm 4 trên tổng số 23 cây 
còn sống xếp nào cấp I mức độ hại không đáng kể. Tôi chỉ tiến hành điều tra, 
phòng trừ bằng biện pháp cơ giới như: Ngắt bỏ lá bị bệnh, làm cỏ sạch sẽ, đối 
với sâu hại bắt giết vào sáng sớm và chiều tối và không xử lý bằng phương 
pháp hóa học. Còn lại 3 loài bản địa khác đều sinh trưởng đều và tốt không có 
dấu hiệu sâu bệnh. 
5.2. Tồn tại 
Do đối tượng là cây bản địa và thời gian sinh trưởng chậm nên để nhìn 
thấy kết quả hoàn toàn của đề tài trong một khoảng thời gian ngắn là rất khó. 
Do các loài cây bản địa được sưu tầm về từ các nơi khác nhau, trong 
thời điểm nhiệt độ nóng đỉnh điểm của miền bắc và còn được trồng tại vị trí 
cao, xa nguồn nước trong mô hình nên việc chăm sóc ở giai đoạn đầu gặp rất 
nhiều khó khăn. 
Do lứa tuổi của các loài cây bản địa nhỏ nên việc chăm sóc và bảo vệ 
gặp nhiều khó khăn như: Phòng tránh xâm lấn của cỏ và có thể là gia súc 
của người dân chăn thả gần đó. 
5.3. Kiến nghị 
 Cần mở rộng thêm các nghiên cứu để tiếp tục điều tra sinh trưởng của 
các loài cây bản địa nói riêng và các loài cây bản địa khác trong mô hình 
nói chung. 
Cần thêm kinh phí để thực hiện việc làm hàng rào bảo vệ ngăn cách 
giữa vườn thực vật và khu dân cư sống gần mô hình. 
Cần thêm kinh phí để thực hiện biện pháp ngăn chặn việc xâm lấn của cỏ 
đối với các loài cây bản địa và các loài cây bản địa khác trong vườn thực vật.
52 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
I. Tài liệu tiếng Việt 
1. Bộ NN&PTNT (2004), Cẩm nang ngành Lâm nghiệp, NXB Thống kê. 
2. Bộ NN&PTNT (2010), Quyết định số 2140/QĐ – BNN – TCLN, ngày 
9/8/2010 về việc công bố hiện trạng rừng toàn quốc năm 2009, Hà Nội. 
3. Nguyễn Bá Chất (1996), “Nghiên cứu một số đặc điểm lâm học và biện pháp kỹ 
thuật gây trồng loài lát hoa”, Luận án Tiến sỹ khoa học Lâm Nghiệp. 
4. Lê Minh Cường (2007), “ Đánh giá khả năng sinh trưởng của một số loài 
cây lá rộng bản địa trồng dưới tán rừng Thông mã vĩ ở Đại Lải – Vĩnh 
Phúc làm cơ sở để chuyển hóa rừng trồng thuần loài thành rừng hỗn 
loài”, Luận văn thạc sĩ khoa học Lâm nghiệp, Trường Đại Học Lâm 
Nghiệp, Hà Tây. 
5. La Quang Độ. Bài giảng thực vật rừng 
6. Nguyễn Minh Đức (1998) nghiên cứu sinh trưởng loài Lim xanh tại vườn 
quốc gia Bến En – Thanh Hóa 
7. Võ Đại Hải (1996), Nghiên cứu các dạng cấu trúc hợp lý cho rừng phòng hộ 
đầu nguồn ở Việt Nam. Luận án phó tiến sỹ khoa học nông nghiệp. 
8. Phạm Xuân Hoàn (2002), “ Đặc điểm một số nhân tố tiểu hoàn cảnh của 
rừng trồng thí nghiệm hỗn giao cây lá rộng nhiệt đới tại phân khu phục 
hồi sinh thái Vườn quốc gia Cát Bà - Hải Phòng, Trường Đại Học Lâm 
Nghiệp, Hà Tây”. 
9. Nguyễn Anh Hoàng (2013), " Ảnh hưởng của bón phân và che bóng đến 
sinh trưởng của cây Lim xanh (Erythropholeum fodii Oliver) tại vườn 
ươm trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên" 
10. Phùng Ngọc Lan (1986) đã cho thấy rừng hỗn loài ở Núi Luốt (Trường Đại 
học Lâm nghiệp – Xuân Mai) giữa Thông đuôi ngựa với Keo lá tràm 
53 
(Acacia auriculiformis) và Bạch đàn trắng (Eucalyptus camaldulensis) 
theo các tỷ lệ, mật độ, phương thức, thời điểm khác nhau. 
11. Nguyễn Ngọc Lung, Võ Đại Hải (1996), Kết quả bước đầu nghiên cứu tác 
dụng phòng hộ nguồn nước của một số thảm thực vật chính và các 
nguyên tắc xây dựng rừng phòng hộ . NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 
12. Trần Ngũ Phương (2000), Một số vấn đề về rừng nhiệt đới ở Việt Nam, 
NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 
13. Hồ Ngọc Sơn, (2015) Giáo trình Nguyên lý bảo tồn, Trường Đại học 
Nông lâm Thái Nguyên 
14. Hoàng Văn Thắng (2007), “Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật trồng 
rừng hỗn loài cây lá rộng bản địa cung cấp gỗ lớn ở Ngọc Lặc – Thanh 
Hóa và Cầu Hai – Phú Thọ”, Luận văn thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp, 
Trường Đại học Lâm Nghiệp, Hà Tây. 
15. Hoàng Văn Thắng và cộng sự (2005), “Nghiên cứu đánh giá rừng trồng 
hỗn giao dự án KFW ở Bắc Giang và Lạng Sơn”. 
16. Nguyễn Đức Thế (2007), “Nghiên cứu sinh trưởng của Lát hoa, Trám 
trắng, Giổi xanh và Bạch đàn trồng thí nghiệm hỗn giao tại Đoan Hùng 
- Phú Thọ, Viện nghiên cứu cây nguyên liệu giấy, Phú Thọ”. 
17. Phạm Văn Toản (2012), "Nghiên cứu ảnh hưởng của chế độ che sáng đến 
sinh trưởng của cây Giổi xanh (Michelia mediocris dandy) ở giai đoạn 
vườn ươm" được tiến hành tại vườn ươm của Trung tâm nghiên cứu 
Lâm Nghiệp vùng núi phía Bắc Việt Nam. 
18. Lê Anh Tuấn (1999) đã nghiên cứu đề tài: “Tìm hiểu kỹ thuật gây trồng 
và sinh trưởng của một số loài cây bản địa trồng thử nghiệm tại Vườn 
thực vật - Vườn Quốc gia Cúc Phương”. 
19. Tên cây rừng Việt Nam. Nhà xuất bản nông nghiệp năm 2000. 
54 
20. Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam - Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật 
Bản (2000), Sử dụng cây bản địa vào trồng rừng ở Việt Nam, Nxb 
Nông nghiệp, HN. 
II. TÀI LIỆU TIẾNG ANH 
21. Julian Evans (1982), Plantation Forestry in the tropics, Oxford University Press 
22. The Multi - Storied Forest Management in Malaysia, 1999. 
PHỤ LỤC 
1. Biểu theo dõi sinh trưởng của cây 
Tên cây Giổi Ngọc am Thông tre Lim xanh Nghiến 
STT D00 Hvn D00 Hvn D00 Hvn D00 Hvn D00 Hvn 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 
20 
21 
22 
Bảng thu thập số liệu từng chỉ tiêu cho từng loài 
 Bảng thu thập số liệu đường kính sát gốc D00 
Tên 
loài 
Lần 
1 
Lần 
2 
Lần 
3 
Lần 
4 
Lần 
5 
Lần 
6 
Lần 
7 
Lần 
8 
Lần 
9 
Lần 
10 
Lần 
11 
Cây 1 
Cây 2 
Cây 3 
Cây 4 
Cây 5 
Cây 6 
Cây 7 
Cây 8 
Cây 9 
Cây 10 
Cây 11 
Cây 12 
Cây 13 
Cây 14 
 Bảng thu thập số liệu chiều cao Hvn 
Tên 
loài 
Lần 
1 
Lần 
2 
Lần 
3 
Lần 
4 
Lần 
5 
Lần 
6 
Lần 
7 
Lần 
8 
Lần 
9 
Lần 
10 
Lần 
11 
Cây 1 
Cây 2 
Cây 3 
Cây 4 
Cây 5 
Cây 6 
Cây 7 
Cây 8 
Cây 9 
Cây 10 
Cây 11 
Cây 12 
Cây 13 
Cây 14 
. 
Bảng theo dõi đánh giá tình hình sâu bệnh hại 
STT Tên loài Triệu chứng Đánh giá 
1 
Giổi xanh (Magnolia 
hypolampra) 
 .. 
2    
3 .. . . 
4 .. .  
5 
6 
.. 
Danh sách các loài cây trồng trong mô hình khoa lâm nghiệp 
STT Tên loài Tên danh pháp Số lượng Ngày trồng 
1 Sao đen Hopea odorata 45 18/10/2017 
2 Long não Cinnamamun camphora 19 18/10/2017 
3 Giổi 
Michelia mediocris 
Dandy 
18 18/10/2017 
4 Ngọc am Cupressus funebris 21 18/10/2017 
5 Bách xanh Calocedrus macrolepis 8 18/10/2017 
6 Xoan Melia azedarach 39 18/10/2017 
7 Lát hoa Chukrasia tabularis 30 18/10/2017 
8 Dẻ Castanea sativa 12 18/10/2017 
9 Re hương 
Cinnamomum 
parthenoxylon 
30 18/10/2017 
10 Gù hương 
Cinamomum balansae 
lecomte 
38 18/10/2017 
11 Đinh hương Syzygium aromaticum 128 18/10/2017 
12 Thông tre Fodocarpus neriifolius 20 18/10/2017 
13 Chò chỉ Parashorea chinensis 30 18/10/2017 
14 Trai lí Fagraea fragrans 17 18/10/2017 
15 Lim xanh Erythrophleum fordii 28 18/10/2017 
16 Sưa đỏ Dalbergia tonkinensis 9 18/10/2017 
17 Nghiến 
Burretiodendron 
hsienmu 
29 18/10/2017 
18 Kim giao Nageia fleuryi 20 18/10/2017 
19 Cẩm lai Dalbergia bariaensis 16 18/10/2017 
20 Gội nước 
Aphanamixis 
polystachya 
17 18/10/2017 
 Mô hình trồng cây bản địa 
2. Dụng cụ đo: Thước dây và thước kẹp