Giải pháp phát triển hệ thống sản phẩm hình thành tuyến du lịch Đông-Tây Yên Tử theo yêu cầu liên kết

tạo ra sự 
hấp dẫn đáp ứng nhu cầu của khách du lịch, 
Số 30 (Tháng 12 - 2019)96
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
góp phần tạo nên diện mạo văn minh, hiện đại 
của vùng.
Để có thể tồn tại và cạnh tranh lành mạnh 
với các vùng du lịch, các khu du lịch khác, cần 
phải tạo cho mỗi địa phương những sản phẩm 
du lịch có tính độc đáo đa dạng, đủ khả năng 
thu hút, đáp ứng tốt nhu cầu của du khách, 
bên cạnh đó, phải luôn chú trọng đến chất 
lượng của sản phẩm dịch vụ du lịch, làm hài 
lòng du khách. Mỗi địa phương cần tạo ra các 
sản phẩm du lịch đặc thù, mang sắc thái văn 
hóa, phong tục tập quán và đặc điểm tự nhiên 
riêng biệt. Khuyến khích các ngành nghề khác 
cùng phát triển như nghề thủ công truyền 
thống, nuôi trồng, làm vườn, sản xuất đồ thủ 
công, đặc sản để tạo ra các sản phẩm du lịch 
độc đáo, đưa vào phục vụ hoạt động du lịch. 
Tận dụng các điều kiện tài nguyên du lịch tự 
nhiên, kết hợp phát triển du lịch tâm linh, tạo 
tính đa dạng cho sản phẩm du lịch.
Tại các địa phương từ điểm du lịch trung 
tâm, kết nối với hệ thống các điểm phụ cận 
tạo tuyến tham quan trong địa phương để tận 
dụng lợi thế và giãn dòng khách, giúp phát 
triển du lịch đồng đều. Ví dụ như chương trình 
tham quan “Hành trình theo dấu chân thiền 
phái Trúc Lâm” theo các tuyến ngắn: 
- Chùa Quỳnh Lâm (Quảng Ninh) - Chùa 
Côn Sơn, chùa Thanh Mai (Hải Dương). 
- Chùa Côn Sơn, Thanh Mai ( Hải Dương) - 
chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang). 
- Chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang) - chùa 
Quỳnh Lâm (Quảng Ninh).
Đồng thời cần có các dịch vụ bổ sung khác 
để góp phần thỏa mãn nhu cầu đa dạng của 
du khách, làm cho chuyến đi của họ thêm hấp 
dẫn và giúp kéo dài thời gian lưu trú của khách, 
tăng doanh thu cho các cơ sở kinh doanh du 
lịch. Cụ thể, một số dịch vụ bổ sung như sau: 
Cải tạo, nâng cấp các hạng mục và yếu tố hình 
thành sản phẩm du lịch đặc thù như: hệ thống 
phương tiện vận chuyển, cơ sở hạ tầng và hệ 
thống thu gom rác thải; tuyên truyền, bảo 
tồn văn hóa truyền thống trong cộng đồng; 
đào tạo kỹ năng giao tiếp, phục vụ khách; hỗ 
trợ trang thiết bị; xây dựng các khu không gian 
văn hóa đặc trưng tại các địa phương; quy 
hoạch lại hệ thống vườn, rừng phong hộ, khu 
giới thiệu đặc sản địa phương Hình thành 
các tuyến du lịch trải nghiệm đặc thù để kết 
nối sản phẩm du lịch của các địa phương trong 
vùng như các tuyến du lịch trải nghiệm tìm 
hiểu cuộc sống, văn hóa người dân ven sườn 
tây Yên Tử; du lịch sinh thái, tìm hiểu đa dạng 
sinh thái vùng đồng bằng, trung du miền núi; 
du lịch tìm hiểu các di sản văn hóa.
Các huyện khu vực trung tâm của non 
thiêng Yên Tử mở rộng liên kết với các huyện 
khác trong mỗi tỉnh và các tỉnh bạn để xây 
dựng chuỗi sản phẩm du lịch mới, các chương 
trình du lịch đa dạng thu hút ngày càng đông 
du khách đến.
- Xây dựng các khu thể thao, ẩm thực, khu 
vui chơi giải trí, khu sân vườn, trang trại
- Đầu tư các sản phẩm dịch vụ như mua 
sắm, các cửa hàng bán quà lưu niệm, cửa hàng 
cho thuê xe đạp, xe ô tô địa hình, dụng cụ thể 
thao, khu massage, sauna, cafe
- Khuyến khích việc giữ gìn và phát triển 
ngành nghề thủ công truyền thống của các 
địa phương, tổ chức các chuyến dã ngoại nhỏ 
cho du khách tham quan, tìm hiểu nghề truyền 
thống, làm vườn và cuộc sống của người dân 
địa phương.
- Đa dạng các sản phẩm phụ trợ của mỗi 
địa phương, các đồ lưu niệm, sử dụng các sản 
phẩm ở chính địa phương hoạt động du lịch 
để tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có và tạo 
việc làm cho người dân địa phương. Phát triển 
sản phẩm du lịch địa phương theo hướng tích 
cực và có trách nhiệm.
Các doanh nghiệp du lịch đưa các sản 
phẩm vào khai thác kinh doanh, tìm các dòng 
khách có nhu cầu. Xây dựng các chương trình 
mang tính nối kết toàn vùng để du khách cảm 
nhận những giá trị đặc trưng riêng biệt đó.
97Số 30 (Tháng 12 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
Tập trung phát triển các dịch vụ phụ trợ đa 
dạng, phong phú cho tuyến du lịch, đảm bảo 
điều kiện giao thông thuận lợi giữa các điểm 
du lịch, đảm bảo các điều kiện dịch vụ dọc 
tuyến du lịch như điểm dừng nghỉ, bán hàng 
lưu niệm, hướng dẫn, thuyết minh
Thường xuyên kết nối các sự kiện, lễ hội 
riêng của từng tỉnh gắn với chương trình du 
lịch tâm linh giúp tạo chuỗi sản phẩm sự kiện 
du lịch nhằm thu hút nguồn khách du lịch. 
3.2. Giải pháp liên kết quy hoạch, đầu tư 
phát triển sản phẩm
 Du lịch là “ngành mang tính tổng hợp, có 
tính liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao”, 
do vậy, du lịch ở mỗi địa phương muốn phát 
triển phải đặt trong mối quan hệ hợp tác với 
các vùng du lịch trong nước, các tỉnh gần kề và 
các khu vực trong địa phương. Đặc biệt, phải 
có mối liên hệ với các địa phương có chung 
nguồn tài nguyên, các địa phương, tỉnh thành 
lớn có hoạt động du lịch phát triển như Hà Nội, 
Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên, 
Bắc Ninh, Lạng Sơn để tạo điều kiện học hỏi 
kinh nghiệm cũng như cơ hội để nhận những 
nguồn vốn đầu tư lớn, hỗ trợ cho việc phát 
triển du lịch và việc bảo vệ tài nguyên môi 
trường một cách bền vững, đem lại hiệu quả 
lâu dài.
Điều quan trọng là các địa phương phải 
có sự thống nhất về phát triển các sản phẩm 
chung, sản phẩm đặc trưng riêng để có chính 
sách đầu tư hợp lý và liên kết du lịch. Cũng như 
có chính sách hỗ trợ các nhà đầu tư, các doanh 
nghiệp khai thác thực hiện theo hướng trên.
Tiến hành phối hợp với các cơ quan quản 
lý nhà nước về du lịch của các tỉnh lân cận để 
xác định rõ các sản phẩm đặc trưng của từng 
địa phương, từ đó có những chính sách, định 
hướng quy hoạch, đầu tư trọng điểm, tránh 
trùng lặp. Liên kết phối hợp quản lý hành chính 
trong việc kiểm soát hoạt động khai thác tài 
nguyên sao cho đem lại lợi ích cho toàn vùng 
và bảo vệ tài nguyên, môi trường.
Phối hợp trao đổi kinh nghiệm xây dựng 
quy hoạch tài nguyên du lịch vùng, cách 
thức quản lý nhà nước trong lĩnh vực du lịch. 
Tập trung trí tuệ của các địa phương trong 
vùng với sự giúp đỡ của Tổng cục Du lịch, các 
chuyên gia, xây dựng và nghiên cứu sâu các 
phân đoạn thị trường khách quốc tế để nắm 
vững nhu cầu của các phân khúc riêng biệt, 
trên cơ sở chia sẻ kinh phí giữa các địa phương 
và các bên tham gia liên kết.
Phối hợp trong việc kêu gọi đầu tư xây 
dựng sản phẩm, điểm du lịch, các cơ sở dịch 
vụ, hạ tầng du lịch. Tập trung liên kết đầu tư 
vào cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch, đặc biệt là 
cơ sở vật chất kỹ thuật tạo ra dòng sản phẩm 
chung cho thị trường khách du lịch đến với các 
địa phương.
Đầu tư tôn tạo phát triển kết cấu hạ tầng, 
cải tạo nâng cấp và phát triển hệ thống giao 
thông, điện nước, nhằm đáp ứng yêu cầu phát 
triển kinh tế xã hội, giao lưu kinh tế văn hoá và 
mở rộng hệ thống du lịch trên phạm vi toàn 
tỉnh đến các điểm, các khu du lịch một cách 
thuận tiện (cả hệ thống giao thông đường 
bộ, đường sông và đường biển...). Đặc biệt 
cần quan tâm đầu tư xây dựng hệ thống giao 
thông đến trung tâm đỉnh non Yên Tử, nối các 
di tích, danh thắng thành một tour du lịch hấp 
dẫn, phù hợp với hướng phát triển kinh tế của 
địa phương. 
Riêng hai tỉnh Hải Dương và Bắc Giang là 
các tỉnh đang trong giai đoạn phát triển, tài 
nguyên kém đa dạng, đặc sắc hơn so với một 
số tỉnh bạn trong khu vực, phát triển sau so với 
Quảng Ninh. Vì vậy, để thu hút đầu tư cần tạo 
lợi thế và hỗ trợ về đầu tư với các chính sách ưu 
đãi đặc biệt, để các nhà đầu tư đều thấy đầu tư 
vào phát triển du lịch ở đây là có lợi.
3.3. Giải pháp liên kết xúc tiến, quảng bá 
sản phẩm
Tăng cường công tác quảng bá hình ảnh 
của các địa phương, đẩy mạnh quảng bá các 
sản phẩm liên tỉnh nội vùng trong các chương 
Số 30 (Tháng 12 - 2019)98
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
trình xúc tiến du lịch của các địa phương. Cần 
xúc tiến quảng bá thương hiệu chung, tránh 
tình trạng vì muốn tiếp thị địa phương mình 
mà hạ thấp hình ảnh địa phương kia.
Phối hợp tổ chức các buổi gặp gỡ giữa các 
doanh nghiệp để cung cấp thông tin, tạo điều 
kiện trao đổi, tìm đối tác, hoàn thiện, mở rộng 
chương trình du lịch hoặc kết nối các chương 
trình giữa các doanh nghiệp; có các biện pháp 
đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn cho khách du 
lịch và hoạt động của các doanh nghiệp trên 
địa bàn khu vực.
Tổ chức một số diễn đàn để trao đổi, thống 
nhất nhận thức về sự cần thiết phát triển chuỗi 
sản phẩm du lịch chung, sản phẩm du lịch đặc 
thù nhằm nâng cao tính cạnh tranh của điểm 
đến với các địa phương du lịch có cùng tài 
nguyên tương đồng và trong cả nước; nhận 
thức về vai trò của liên kết trong phát triển du 
lịch, đặc biệt là liên kết phát triển sản phẩm du 
lịch đặc thù và xúc tiến du lịch chung. 
Phối hợp với các công ty lữ hành trong 
nước và quốc tế nhằm quảng bá hình ảnh và 
giới thiệu những sản phẩm đặc trưng của mỗi 
địa phương và toàn vùng với du khách trong 
địa phương, vùng, khu vực, trong nước và 
quốc tế.
Chủ động liên kết với các doanh nghiệp du 
lịch quốc tế để xây dựng, giới thiệu, khai thác 
các chương trình du lịch cho đối tượng khách 
du lịch quốc tế, khai thác tham quan nghiên 
cứu tại khu non thiêng Yên Tử.
3.4. Giải pháp phối hợp tổ chức thực hiện 
liên kết giữa các địa phương, đơn vị 
Để khuyến khích hợp tác và giảm bớt cạnh 
tranh, các địa phương phải xác định được ưu 
thế và năng lực cơ bản (core competency) của 
mình. Áp dụng nhiều cơ chế đa dạng trong 
kiên kết, hợp tác. Cơ chế này có thể xuất phát 
từ UBND các địa phương, Ban chỉ đạo du lịch 
chung cùng sự tham gia của các tổ chức có liên 
quan, thông qua các kênh đối thoại là các diễn 
đàn phát triển kinh tế du lịch, các tổ công tác 
hoặc các cuộc gặp định kỳ giữa các lãnh đạo 
địa phương và các cơ quan ban ngành chức 
năng Một kênh hợp tác quan trọng khác 
là thông qua Hiệp hội du lịch. Thiết kế cơ chế 
kết hợp và chia sẻ lợi ích từ sự liên kết giữa các 
địa phương để khuyến khích hợp tác, thay vì 
cạnh tranh chia sẻ thị trường, cùng nhau xây 
dựng thương hiệu du lịch. Cuối cùng, không 
thể quên cơ chế điều phối (vô hình hay hữu 
hình) của thị trường, bởi bất kỳ chính sách 
nào khi đưa ra đều phải tính đến đối sách của 
khu vực doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề, 
người dân.
Thiết lập và điều hành quỹ tài chính chung, 
phục vụ mục tiêu phát triển du lịch chung của 
các địa phương liên kết. Quỹ được hình thành 
chủ yếu từ các nguồn: đóng góp từ ngân sách 
địa phương, đóng góp của các doanh nghiệp, 
tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài 
nước, sự hỗ trợ của Trung ương và cũng phải 
thiết lập các cơ chế giám sát cần thiết. Quỹ 
được sử dụng cho các mục tiêu cụ thể mà Ban 
chỉ đạo du lịch giữa các địa phương thống nhất 
đặt ra. Các mục tiêu cần thiết trước hết cho 
phát triển du lịch là hoạt động xúc tiến quảng 
bá, tài trợ các dự án nghiên cứu phát triển sản 
phẩm đặc trưng, đào tạo nguồn nhân lực.
Mặt khác, để liên kết thành công, chắc 
chắn cần phải có sự hội tụ và đồng thuận của 
các địa phương và cần nhất là vai trò tổng chỉ 
huy. Lãnh đạo, chính quyền các địa phương 
phải thật sự coi đây là vấn đề sống còn của địa 
phương mình.
Tăng cường tính chủ động và cam kết trong 
việc triển khai các hoạt động. Tăng cường quan 
hệ đối tác công - tư, khuyến khích sự tham gia 
của khu vực tư nhân vào cơ chế quản lý điểm 
đến chung, thể hiện qua việc nâng cao vai trò 
của các hiệp hội trong lĩnh vực du lịch tại các 
địa phương. Xây dựng cơ chế xã hội hoá thu 
hút sự tham gia của các tổ chức, cá nhân vào 
các hoạt động phát triển du lịch.
99Số 30 (Tháng 12 - 2019)
VĂN HÓA DU LỊCH
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
Công việc cần thiết mà Ban chỉ đạo du lịch 
chung cần làm là đầu tư đầy đủ các nguồn lực 
cho công tác quy hoạch (và tái quy hoạch) 
trên cơ sở tầm nhìn toàn vùng, không thực 
hiện công tác quy hoạch trên tầm nhìn từng 
địa phương. Thật sự ở cả 3 địa phương, các lợi 
thế so sánh tương đối của từng địa phương 
không rõ ràng, vì vậy, cần có một chương 
trình nghiên cứu chuyên sâu, tổng thể để xác 
định các lợi thế so sánh khác biệt của từng địa 
phương trong vùng. Trên cơ sở đó, rà soát các 
quy hoạch hiện có, điều chỉnh quy hoạch nếu 
cần, sao cho có thể phát huy được tốt nhất các 
lợi thế đặc biệt của mỗi địa phương trong tiểu 
vùng hay của cả vùng. 
Trên thực tế, hầu hết các địa phương trong 
cả nước chưa có sự phối hợp tổng thể trong 
quy hoạch phát triển du lịch chung. Phần lớn 
mỗi tỉnh đi theo một lợi ích riêng, không tham 
khảo quy hoạch lẫn nhau, không đưa ra các 
yêu cầu liên kết nội vùng trong du lịch tổng 
thể, dẫn tới việc xây dựng mô hình liên kết có 
thể không trùng với phân vùng du lịch quốc 
gia nên vênh với ngay chính quy hoạch vùng 
nếu có. Công việc này đòi hỏi phải được quan 
tâm và đầu tư, chú trọng.
Chọn điểm trung tâm để tạo sự ảnh hưởng 
phát triển cho các địa phương yếu thế hơn với 
vai trò đầu tàu (có thể lựa chọn Quảng Ninh), 
tránh sự phát triển “dàn hàng ngang”. Tìm cách 
phối hợp và liên kết sao cho khả thi, hiệu quả, 
từ đó tạo ra sức mạnh tổng thể cho cả vùng, 
tránh địa phương nào cũng muốn vượt lên 
trước, trở thành đầu tàu tăng trưởng. Vì để đạt 
được điều này trong bối cảnh kinh tế hiện nay, 
các địa phương nhiều khi phải cạnh tranh trực 
diện gay gắt với nhau và một khi có sự xung 
đột về lợi ích thì khó có thể hợp tác chân thành.
Ngoài ra, hợp tác trong đào tạo phát triển 
nguồn nhân lực (lữ hành, xúc tiến du lịch, quản 
lý, quy hoạch). Đầu tư nâng cao chất lượng 
nguồn nhân lực ngành. Chất lượng nguồn 
nhân lực là yếu tố quyết định chất lượng của 
các sản phẩm dịch vụ du lịch. Do đó việc đầu 
tư phát triển nâng cao chất lượng nguồn nhân 
lực là việc làm hết sức cấp thiết đối với du lịch 
các địa phương. Việc đào tạo lại và bồi dưỡng 
nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ hiện có 
cần kết hợp với đào tạo mới, đáp ứng yêu cầu 
trước mắt và chuẩn bị cho lâu dài, và cần phải 
tiến hành liên tục, thường xuyên một cách có 
hệ thống.
Liên kết trong việc bảo vệ tài nguyên du 
lịch, bảo vệ môi trường, phát huy giá trị các di 
sản, nâng cao nhận thức, ý thức thân thiện du 
lịch.
Tóm lại, việc liên kết giữa các địa phương 
là mô hình liên kết thúc đẩy những tiềm năng, 
thế mạnh và hạn chế những yếu kém, giúp các 
địa phương xác định được rõ những lợi thế 
cạnh tranh, vai trò riêng để tạo ra sức mạnh 
tổng hợp chung cho toàn khu vực, mà trong 
đó liên kết trong phát triển chuỗi sản phẩm du 
lịch chung là vấn đề cơ bản nhất. 
B.T.T
(PGS.TS, Trưởng Khoa Gia đình và Công tác xã hội, 
Trường ĐHVHHN)
Tài liệu tham khảo
1. Bùi Thanh Thuỷ (2017), “Nhận diện mô 
hình liên kết phát triển du lịch giữa các địa 
phương vùng Tây Bắc”, in trong Kỷ yếu Hội thảo 
khoa học Quốc gia Thực trạng và giải pháp liên 
kết vùng, tiểu vùng trong phát triển du lịch ở Tây 
Bắc, Nxb. Lao động xã hội, Hà Nội.
2. Tổng cục Du lịch (2013), Quy hoạch tổng 
thể phát triển du lịch Việt Nam đến 2020, tầm 
nhìn 2030, Hà Nội.
Ngày nhận bài: 21 - 10 - 2019
Ngày phản biện, đánh giá: 5 - 12 - 2019
Ngày chấp nhận đăng: 27 - 12 - 2019