Dẫn xuất Isoflavone từ lõi gỗ loài sưa đỏ (Dalbergia tonkinesis)

TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 14 * 2017 49 
 DẪN XUẤT ISOFLAVONE TỪ LÕI GỖ LOÀI SƯA ĐỎ 
 (DALBERGIA TONKINESIS) 
 Ngũ Trường Nhân* 
 Ng n M nh Cường * 
 H ỳnh Thị Ngọc Ni*** 
T m 
 Từ lõi gỗ đỏ của cây Sưa đỏ Dalbergia tokinensis. Chúng tôi đã tiến hành tạo ra dịch 
chiết metanol tổng, tiếp đó chiết phân bố bằng n-hexan, etyl axetat, cloroform thu được các cao 
chiết tương ứng. Từ dịch chiết etyl axetat, chọn các hệ dung ly rửa giải với tỉ lệ thích hợp, kết 
hợp chấm sắc ký bản mỏng (TLC) và sắc ký cột (CC). Kết quả chúng tôi đã phân lập được một 
hợp chất là dẫn xuất của isoflavone có tên là Medicarpin. Cấu trúc hóa học của hợp chất này 
được xác định bằng phổ cộng hường từ hạt nhân một chiều 1D (Phổ 1H-NMR , 13C-NMR), đồng 
thời đối chiếu với các tài liệu tham khảo đã công bố. 
 Từ kh a: sưa đỏ, isoflavanones, medicarpin. 
1. Mở đầ bài thuốc điều trị liên quan đến tim mạch, 
 Chi Trắc (Dalbergia L. f.) thuộc cây họ cơn đau thắt ngực, tai biến máu não, tăng 
Đậu (Fabaceae), trên thế giới có khoảng mỡ máu, tiểu đường, vv [1]. Trong khi đó 
274 loài [1], ở Việt Nam hiện đã thống kê ở Việt Nam các nghiên cứu về cây Sưa đỏ 
được khoảng 27 loài [2]. Một số loài thuộc chỉ mới ở những bước đầu về mặt thực vật 
Chi này có giá trị cao cả về gỗ và về tác và sinh học [3,4,5,6]. 
dụng dược lý như: Sưa đỏ (D.tonkinenis), Hiện nay, loài Sưa đỏ được mua với 
Giáng hương (D.odorifera), Trắc giá vài chục triệu/1kg gỗ lõi, xung quanh 
(D.cochinchinensis), Hồng sắc Ấn Độ các thông tin đồn thổi về mục đích sử dụng 
(D.latifolia). Trong đó, hai loài Trắc và Sưa vẫn chưa cụ thể, rõ ràng, nên chúng đang bị 
đỏ bị khai thác quá mức, hiện có trong danh người dân khai thác rất nhiều, dẫn đến xuất 
mục sách Đỏ Việt Nam (2007), phân hạng hiện nạn “Sưa tặc” tại một số địa bàn có 
ở mức nguy cấp (EN). Đến nay, những công cây Sưa đỏ lâu năm ở Huế, Quảng Bình, 
trình nghiên cứu của các nhà khoa học trên Đak Lak, thậm chí tại thủ đô Hà Nội. Do đó 
thế giới về các loài thuộc chi này cho thấy chúng đang đứng trước nguy cơ bị cạn kiệt, 
thành phần hóa học của chúng thường gồm gây ảnh hưởng về môi trường sinh thái, bảo 
các lớp chất chính: flavonoid, isoflavonoid, tồn đa dạng sinh học và cả về kinh tế - xã 
xanthone, quinone, ester, chalcone, vv, và hội. Vì vậy, việc “Tìm hiểu thành phần hóa 
rất nhiều hợp chất trong các lớp chất này có học của loài Sưa đỏ D. tonkinenis” là vấn 
tác dụng dược lý, tác dụng chữa nhiều đề cấp thiết, mang tính thời sự, có ý nghĩa 
bệnh: ho suyễn, tiểu đường, ung nhọt,vv, khoa học và thực tiễn nhằm làm sáng tỏ giá 
đặc biệt là sự có mặt của chúng trong các trị về mặt hóa học để có các dữ liệu khoa 
____________________________ học nhằm đánh giá tác dụng sinh học và 
* ThS, Trường Đại học Tây Nguyên phát triển các sản phẩm thành thuốc chữa 
** PGS TS, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam bệnh trong tương lai đi đôi với việc khai 
*** ThS, Trường Đại học Phú Yên thác, bảo tồn và phát triển bền vững nguồn 
50 TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN 
nguyên liệu quý này. lọc và rửa tinh thể trong CHCl3 thu được 
2. Nội d ng và phương pháp nghiên cứ hợp chất (1) với các phổ chụp được dưới 
2.1. Nội d ng nghiên cứ đây: 
 Tạo các dịch chiết từ lõi gỗ loài Sưa đỏ. 
Từ dịch chiết tiến hành phân lập, tinh chế 
và xác định cấu trúc hóa học 
2.2. Phương pháp nghiên cứ 
 Sử dụng các phương pháp tiếp cận 
thường qui về hóa học thực vật. 
2.3. Thực nghiệm 
2.3.1. Thiế bị, dụng cụ 
 Phổ cộng hưởng từ hạt nhân được ghi 
trên máy Bruker Avance 500 MHz tại Viện Hình 1. Phổ 1H-NMR của hợp chất (1) 
Hoá học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công 
nghệ Việt Nam và TMS được sử dụng làm 
chất nội chuẩn. Sắc ký lớp mỏng (TLC) 
được thực hiện trên bản mỏng Silica gel 
Merck 60 F254, RP18 F254s. Sắc ký cột (CC) 
được thực hiện trên chất hấp phụ là Silica 
gel (Merck) cỡ hạt 0,040-0,063 mm 
(Merck) và cột sắc ký pha đảo RP-18 
(Merck), đèn UV hai chùm tia ở các bước 
sóng 254 nm và 365 nm. 
2.3.2. H a chấ 
 13
 Các hóa chất sử dụng trong thí nghiệm Hình 2. Phổ C-NMR của hợp chất (1) 
đều đảm bảo độ tinh khiết bao gồm các ) 
dung môi metanol, clorofom, axeton, etyl 
axetat, nước cất. 
 Thuốc thử H2S04 (10%), FeCl3/HCl 
dùng để phát hiện các hợp chất phenol và 
dẫn xuất. 
3. Kế q ả và hảo l ận 
3.1. Kế q ả dữ liệ phổ 
 Bột lõi gỗ đỏ loài Sưa đỏ được chiết 
bằng MeOH kết hợp đánh siêu âm, cô cất 
loại bỏ dung môi thu được cao chiết tổng Hình 3. Phổ DEPT của hợp chất (1) 
MeOH (ký hiệu là M). Tiếp tục thêm nước 
cất (tỉ lệ 1:1) rồi chiết phân bố lần lượt với Hợp chất (1) thu được dưới dạng tinh 
các dung môi n-hexan, clorofom, etyl thể màu trắng, tan tốt trong metanol. Sau 
axetat, thu được lần lượt các dịch chiết n- khi qui kết và hệ thống lại thì các tín hiệu 
 trên phổ 1H-NMR và 13C-NMR của hợp 
hexan (MH, oil), dịch chiết CHCl3 (MC), 
 chất (1) được trình bày trong bảng dưới 
EtOAc (ME) và cao H2O (MW). Từ (ME) 
tiến hành sắc ký cột nhiều lần kết hợp với đây: 
TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 14 * 2017 51 
 Bảng 1. Phổ (1) sau khi qui kết chứng minh sự tồn tại của một vòng benzo 
 (1) (CD3OD) khác (hệ vòng benzofuran). Hai proton 
 STT δC dạng peak duplet-duplet H-6a (δH 4.18, dd, 
 δH (ppm) 
 (ppm) J = 10.5; 7.0 Hz) và triplet H-11a (δH 5.41, 
 1 133.2, d 7.26 (d, 8.5 Hz) t, J = 7.0 Hz) thuộc về một liên kết chung 
 2 110.7, d 6.51 (dd, 2.0; 8.0 Hz) giữa hai dị vòng pyran và furan. Cặp 
 3 162.5, s - nguyên tử cacbon bất đối C-6a, 11a với 
 3-OH - - hằng số tách J = 7.0 Hz xác định tính chất 
 4 104.1, d 6.33 (d, 2.5 Hz) lập thể với cấu hình tuyệt đối dạng R và 
 4a 161.9, s - đồng phân hình học dạng cis . 
 13
 5 - - Phổ C-NMR kết hợp với phổ DEPT 
 6 67.5, t 3.47 (2H, m) thấy xuất hiện mười sáu tín hiệu carbon 
 4.18 (dd, J = 7.0; 10.5 trong phân tử, bao gồm một nhóm carbon 
 6a 40.8, d 
 Hz) metoxy δC (55.9, 9-OCH3), một nhóm 
 oxymetilen tại δ (67.5, C-6) tín hiệu này 
 6b 120.8, s - C
 được minh chứng bằng mũi âm trong 
 7 129.7, d 7.12 (d, 8.0 Hz) 
 DEPT-135, một nhóm oxymetin δ (80.0, 
 6.42 (dd, J = 2.0; 8.0 C
 8 107.2, d C-11a), sáu nhóm metin hệ vòng thơm δ 
 Hz) C
 [133.2 (d, C-1), 110.7 (d, C-2), 104.1(d, C-
 9 160.0, s - 
 4), 129.7 (d, C-7), 107.2 (d, C-8) và 97.6 
 9-
 55.9, q 3.71 (s) (d, C-10)], một tín hiệu nhóm metin CH 
 OCH3 
 bão hòa nằm trong vùng trường cao δC 
 10 97.6, d 6.37 (d, 2.5 Hz) 
 (40.8, C-6a), cuối cùng là sáu tín hiệu của 
 10a 158.0, s - 
 nguyên tử carbon bậc bốn của vòng thơm 
 11 - - 
 δC (112.9-162.5) được gán lần lượt cho C-
 11a 80.0, d 5.41 (d, 7.0 Hz) 11b, C-6b, C-10a, C-9, C-4a và C-3. 
 11b 112.9, s - Phổ cộng hưởng từ hạt nhân 1H và 13C-
 NMR gợi ý đây là một hợp chất thuộc lớp 
3.2. Biện l ận xác định cấ rúc h a học chất Pterocarpanoid phytoalexin, là dẫn 
 1
 Phổ H-NMR xuất hiện nhóm metoxy xuất của isoflavonoid với bộ khung Benzo-
liên kết trực tiếp nhân thơm với tín hiệu pyrano-furano-benzene. 
singlet đặc trưng tại δH (3.71, 9-OCH3). Hai Kết hợp, so sánh các dữ liệu phổ thu 
proton metilen multilet ở vị trí δH (3.47, H- được trên hoàn toàn trùng khớp với tài liệu 
6) tạo vòng pyran liên kết trực tiếp với dị tố tham khảo [7, 8]. Do vậy, chúng tôi xác 
oxy. Hai peak tín hiệu nằm trong vùng định đây là hợp chất (+)-(6aR,11aR)-cis-3-
trường thấp dạng duplet δH (7.26, d, 8.5 Hz, hydroxy-9-methoxypterocarpan 
H-1) và δH (6.33, d, J = 2.5 Hz, H-4), một (Medicarpin), hợp chất này đã được phân 
peak duplet-duplet δH (6.51, dd, J = 8.0; 2.0 lập từ cây Dalbergiacongestiflora Pittier, 
Hz, H-2) cấu thành nên vòng benzo (hệ Dalbergia odorifera và Dalbergia oliveri 
vòng chromene). Tương tự, proton dạng [7]. Cấu trúc hóa học được biểu diễn qua 
duplet-duplet δH (6.42, dd, J = 8.0 Hz, H- hình vẽ dưới đây: 
8), cặp proton duplet (δH 7.12, d, J = 8 Hz, 
H-7) và δH (6.37, d, J = 2.5 Hz, H-10) 
52 TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN 
 dung môi thích hợp, một hợp chất 
 Medicarpin đã được phân lập. Cấu trúc hóa 
 học của hợp chất này được xác định bằng 
 phổ cộng hưởng từ hạt nhân một chiều 
 đồng thời kết hợp so sánh với các dữ liệu 
 phổ đã công bố trước đây. Về mặt hoạt tính 
 cho thấy ngoài khả năng kháng nấm 
 Hình 4. Cấu trúc hóa học hợp chất (1) Medicarpin còn ức chế NO sản sinh trong 
4. Kế l ận dòng tế bào RAW 264.7 với giá trị IC50 là 
 Từ dịch chiết etyl axetat của lõi gỗ cây 83.7μM [8, 9]. Việc tiến hành các nghiên 
Sưa đỏ Dalbergia tokinensis, đã phân lập cứu tiếp theo về mặt hóa học đồng thời đánh 
được một hợp chất dẫn xuất isoflavone. giá các hoạt tính sinh học từ lõi gỗ loài này là 
Bằng các phương pháp sắc kí, kết hợp với cần thiết và đang được chúng tôi thực hiện 
phương pháp tinh chế kết tinh lại trong 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Sanjib S., Jamil A. S., Himangsu M., Faroque H., Md. Anisuzzman, Md. Mahadhi 
 H., Geoffrey A. C. (2013). Ethnomedicinal, phytochemical, and pharmacological 
 profile of the genus Dalbergia L. (Fabaceae), Phytopharmacology, 4(2), 291–346. 
[2] Đỗ Xuân Cẩm (2013). Cây Sưa ở Huế và các loài Sưa ở Việt nam, Tạp chí nghiên 
 cứu và phát triển, 1(99), Tr. 95–100. 
[3] Trần Ngọc Hải (2012). Bảo tồn và phát triển loài quý hiếm Sưa (Dalbergia 
 Tonkinensis Prain), Đại học Lâm Nghiệp. Tr. 34–36. 
[4] Vũ Thị Thu Hiền, Lưu Đàm Cư, Đinh Thị Phòng (2009). Xác định trình tự đoạn 
 gen tRNA – LEU cho hai loài cây gỗ Sưa (Dalbergia Tonkinensis) và cây gỗ Trắc 
 đỏ (Dalbergia Cochinchinensis) phục vụ việc phân loại mẫu vật tại bảo tàng thiên 
 nhiên Việt Nam, Tạp chí Công nghệ Sinh học, 7(4), Tr. 471–477. 
[5] Dương Văn Tăng (2013). Ứng dụng phương pháp phân tích DNA góp phần vào việc 
 phân loại một số loài gỗ quý thuộc chi Dalbergia của Việt Nam, Hà Nội, Tr. 6–8. 
[6] Phạm Thanh Loan, Trần Huy Thái, Phan Văn Kiệm, Châu Văn Minh, Đỗ Thị Thảo, 
 Trần Thị Sửu (2013). Hoạt tính sinh học của một số hợp chất phân lập từ gỗ cây 
 cẩm lai Dalbergia oliveri Gamble ex Prain, Tạp chí sinh học, 34(4): 439-444. 
[7] C. M. Sotres, P. L. Albarran, J. C. D. Leon, T. G. Moreno, J. G. R. Quinones, G. V. 
 Marrufo, J. T. Mascarua (2012). “Medicarpin, an antifungal compound identified in 
 hexane extract of Dalbergia congestiflora Pittier heartwood”, International 
 Biodeterioration and Biodegradation 69, 38-40. 
[8] Chul L., Dongho L., Tin J.H., Yong S.K., Mikyeong L., Bang Y.H (2015). 
 “Inhibitory constitutents of the hearwood of Dalbergia odorifera on nitric oxide 
 production in RAW 264.7 macrophages ” , Bioorganic & Medicial Chemistry Latters 
 , 23 , 4263-4266. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 14 * 2017 53 
[9] Varizi N.T.K ., Erwin D.C (1981). “Corelation of MedicarpinProductionWith 
 Resistance to pytophthora megasperma f.sp.nedicagias in Alfalfa seedings”, 
 Departnent of Plan Pathology, 71,1235-1238 
Abstract 
 Isoflavone derivative from dalbergia tonkinesis red heart woods 
 Study on chemical constituents from the ethyl acetat extract of red heart woods of 
Dalbergia tonkinensis Prain (Fabaceae), an isoflavone derivative, Medicarpin (1) was 
isolated. The structures of isolated compound was determined from 1H-NMR and 13C-NMR 
spectroscopic data and comparison of spectral data with previosly reported values. 
 Keywords: Dalbergia tonkinensis, isoflavanones, medicarpin.