Bài giảng Nhập môn Công nghệ thông tin 1 - Chương 6: Tin học phổ thông

Nhập môn Công nghệ thông tin 1
 Mạng máy tính và Internet
 Các ứng dụng trên mạng 
 Virus máy tính và phần mềm chống virus
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 2
Mạng máy tính là một tập hợp gồm nhiều
máy tính hoặc thiết bị xử lý thông tin được
kết nối với nhau qua các phương tiện truyền
dẫn.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 4
• Trao đổi thông tin giữa các máy tính.
• Chia sẻ tài nguyên.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 5
 PC  Thiết bị đầu cuối
 server  chạy ứng dụng mạng
 wireless
 laptop
 cellular 
 handheld
  Phương tiện kết nối
 wireless
  cáp, sóng vô tuyến
 wired
 links
  Thiết bị liên mạng 
router  Routers, switch,hub
  Chuyển tiếp dữ liệu 1-6
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên
Mạng ngang hàng (peer to peer): Các máy 
tính có vai trò như nhau.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 7
Mạng khách-chủ (client/server): Một số máy 
tính là máy phục vụ chuyên phục vụ các máy 
khách (client).
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 8
Mạng LAN (Local Area Network) là mạng cục 
bộ kết nối các máy tính ở phạm vi nhỏ (nhà ở, 
trường học, phòng làm việc)
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 9
Mạng MAN (Metropolitan Area Network) kết 
nối các máy tính trong phạm vi một thành 
phố. 
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 10
Mạng WAN (Wide Area Network) – Mạng diện 
rộng, kết nối các mạng máy tính trong nội bộ 
các quốc gia hay giữa các quốc gia.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 11
Internet là một mạng máy tính có qui mô
toàn cầu gồm rất nhiều mạng con và máy 
tính nối với nhau bằng nhiều loại phương
tiện truyền dẫn.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 12
1969: ARPANET
• Tiền thân của mạng Internet ngày nay là 
 mạng ARPANET. Đây là dự án phát triển 
 thuộc bộ quốc phòng Mỹ kết 4 địa điểm 
 đầu tiên vào tháng 7 năm 1968 bao gồm:
 Viện nghiên cứu Stanford, Đại học 
 California, Los Angeles, Đại học Tổng hợp 
 Utah và Đại học California, Santa Barbara.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 13
1971: thư điện tử - email
• Sự kiện quan trọng có ý nghĩa hết sức to 
 lớn và trở thành thứ không thể thiếu được 
 trong cuộc sống công nghệ à thư điện tử -
 email ra đời. Email được phát triển bởi Ray 
 Tomlinson, người đã có đề nghị sử dụng 
 ký tự @ để ngăn cách giữa tên người 
 dùng (username) và tên máy tính 
 (computer name).
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 14
1973: hệ thống mạng xuyên Đại Tây 
Dương và sự phổ biến của email
• Năm 1973, một bước nhảy vọt của Internet 
 thời đầu khi đã có thể tạo ra mạng Arpanet 
 có đường truyền xa xuyên qua Đại Tây 
 Dương kết nối với Đại học UCL (University 
 College of London). Cũng trong năm đó, thư 
 điện tử email đã trở nên phổ biến và chiếm 
 tới 75% hoạt động trong mạng Arpanet.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 15
1974: sự ra đời của giao thức TCP/IP
• Năm đột phá của lịch sử phát triển Internet, 
 một đề xuất được đề nghị để liên kết các 
 mạng Arpanet lại với nhau tạo thành một 
 mạng mới gọi là “liên mạng”, hoạt động trên 
 giao thức mới, đây là tiền đề ra đời của giao 
 thức TCP/IP còn tồn tại đến ngày nay.
• Cũng vào năm này, thuật ngữ "Internet" lần 
 đầu tiên xuất hiện.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 16
1984: Domain Name System (DNS)
• Hệ thống tên miền (Domain Name 
 System) cùng với các máy chủ quản lí tên 
 miền (Domain Name Server) đầu tiên ra 
 đời. Hệ thống tên miền cho phép người 
 dùng Internet có thể truy cập các máy 
 tính trên mạng bằng các tên miền dễ nhớ 
 thay cho địa chỉ IP phức tạp.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 17
1986: sự ra đời của NSFNET
• Tổ chức khoa học quốc gia Mỹ NSF thành 
 lập mạng liên kết các trung tâm máy tính 
 lớn với nhau gọi là NSFNET.
• Mạng NSF và ARPANET song song tồn tại 
 theo cùng một giao thức, có kết nối với 
 nhau.
• Nhiều doanh nghiệp đã chuyển từ 
 ARPANET sang NSFNET bởi những ưu 
 điểm của nó.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 18
1990: World Wide Web và các chuẩn 
trên nền Word Wide Web 
• Tim Berners-Lee đã hiện thực World Wide 
 Web dựa vào đề xuất 1 năm trước đó. Các 
 chuẩn trên nền web như HTML, HTTP và 
 URL ra đời.
• APARNET ngừng hoạt động.
• Word Wide Web sau đó đã nhanh chóng 
 trở thành linh hồn của mạng Internet.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 19
• Siêu văn bản : chứa các siêu liên kết (hypelink) tới 
 văn bản khác
• Siêu văn bản được viết bởi ngôn ngữ đánh dấu siêu 
 văn bản HTML
• Mỗi một siêu văn bản gọi bằng thuật ngữ “web 
 page”.
• Website : Tập hợp nhiều webpage đặt trên 1 máy 
 tính trong mạng và được đặt cho một tên miền.
• WWW hay Web: dịch vụ cho phép trao đổi siêu văn 
 bản giữa các máy tính trên mạng
• Trình duyệt web: chương trình hiển thị siêu văn 
 bản.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 21
Thư điện tử, hay email, là một phương
thức sử dụng các hệ thống mạng máy tính
hay Internet để chuyển các thông điệp kĩ
thuật số từ người gửi đến một hoặc nhiều
người nhận.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 22
Chia sẻ tài liệu, hình ảnh, video trên mạng.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 23
Sử dụng các tin nhắn (dạng văn bản) để trao 
đổi giữa nhiều người trên mạng. Nhiều phần 
mềm ứng dụng tin nhắn tức thời có thể cho 
phép gửi hình ảnh, âm thanh, video
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 24
• Game trực tuyến
• Điều khiển máy tính từ xa
• ....
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 25
Virus máy tính là một chương trình phần 
mềm có khả năng tự sao chép chính nó từ 
đối tượng lây nhiễm này sang đối tượng khác 
để phá hoại hệ thống.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 27
• Giảm hiệu năng hoạt động của máy tính.
• Làm sai lệch quá trình hoạt động của máy 
 tính.
• Đánh cắp, thay đổi, phá hủy dữ liệu trong 
 máy tính.
• Đánh cắp thông tin tài khoản trên mạng.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 28
• Qua các thiết bị lưu trữ di động: thiết bị 
 USB, ổ cứng di động.
• Qua thư điện tử.
• Qua mạng Internet.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 29
• Virus khởi động: Lây nhiễm ở vùng khởi 
 động hệ điều hành của ổ cứng làm thay 
 đổi hoặc phá hỏng quá trình khởi động 
 của máy tính.
• Virus tập tin: Là những virus lây nhiễm
 vào những tập tin chương trình, phổ biến 
 nhất là trên hệ điều hành Windows, như 
 các file có đuôi mở rộng .com, .exe, .bat, 
 .pif, .sys...
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 30
Virus macro: Là loại virus lây vào những 
file văn bản (Microsoft Word), file bảng tính 
(Microsoft Excel) hay các file trình diễn 
(Microsoft Power Point) trong bộ Microsoft 
Office
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 31
Trojan: Một đoạn mã chương trình không 
có khả năng lây lan xâm nhập vào máy nạn 
nhân. Đến thời điểm thuận lợi, Trojan sẽ ăn 
cắp thông tin quan trọng trên máy tính của 
nạn nhân như số thẻ tín dụng, mật khẩu... 
để gửi về cho chủ nhân của nó ở trên mạng 
hoặc có thể xoá dữ liệu nếu được lập trình 
trước.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 32
Backdoor: Loại Trojan sau khi được cài đặt 
vào máy nạn nhân sẽ tự mở ra một cổng dịch 
vụ cho phép kẻ tấn công (hacker) có thể kết 
nối từ xa tới máy nạn nhân, từ đó nó sẽ nhận 
và thực hiện lệnh mà kẻ tấn công đưa ra.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 33
• Adware - Phần mềm quảng cáo bất hợp 
 pháp: Gây khó chịu cho người sử dụng khi 
 chúng cố tình thay đổi trang web mặc định 
 (home page), các trang tìm kiếm mặc định 
 (search page) hay liên tục tự động hiện ra 
 (popup) các trang web quảng cáo khi đang 
 duyệt web.
• Spyware - Phần mềm gián điệp: Phần mềm 
 theo dõi và tập hợp các thông tin của người 
 dùng máy tính.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 34
Sâu Internet - Worm: Loại virus có sức 
lây lan rộng, nhanh và phổ biến nhất hiện 
nay. Worm kết hợp cả sức phá hoại của 
virus, đặc tính âm thầm của Trojan và hơn 
hết là sự lây lan đáng sợ.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 35
Rootkit: Bộ công cụ phần mềm được sử dụng 
để che giấu sự tồn tại và hoạt động của những 
tiến trình hoặc những tập tin trong hệ thống. 
Rootkit là có khả năng ẩn các tiến trình, tập tin, 
và cả dữ liệu trong registry (với Windows). Nếu 
chỉ dùng những công cụ phổ biến của hệ điều 
hành như "Registry Editor", "Task Manager", 
"Find Files" thì không thể phát hiện ra các tập 
tin và tiến trình này.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 36
• Phát hiện và loại bỏ các virus máy tính 
 trong hệ thống.
• Tự học các mẫu virus mới để phát hiện lần 
 sau.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 37
• Phần mềm diệt virus BKAV
 – Là phần mềm do Trung tâm mạng Bách Khoa cung cấp
 – Các sử dụng đơn giản, hiệu quả làm việc khá cao, đặc biệt với 
 virus “nội”
 – Gồm nhiều phiên bản: Home Edition, Professional Edition,
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 38
• Phần mềm diệt virus Kaspersky
 – Được đánh giá là một trong những phần mềm 
 diệt virus tốt nhất hiện nay
 – Tốc độ phát hiện nhanh, giao diện thân thiện
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 39