Bài giảng Một số kỹ thuật quay phim cơ bản - Hoàng Đức Huy Bằng

MỘT SỐ KỸ THUẬT QUAY PHIM  CƠ BẢN 
Trình bày: Hoàng Đức Huy Bằng 
Huế, 10/4/2012 
1 . Cỡ cảnh:  
Viễn cảnh: Bối cảnh rộng. Người chỉ là một chủ thể nhỏ có thể không thấy rõ. 
Toàn cảnh : Người toàn thân trong bối cảnh. 
Trung cảnh: 
 Trung cảnh rộng: Người lấy quá nửa từ đầu gối 
 Trung cảnh hẹp: Người lấy bán thân 
Cận cảnh: 
	Cận cảnh rộng: người lấy từ ngực 
	Cận cảnh hẹp: người lấy từ cổ 
Đặc tả: Từ cằm đến trán, miêu tả chi tiết hơn Cận cảnh. Ví dụ :Mắt, miệng, chiếc nhẫn trên ngón tay 
Cảnh đôi 
Qua vai 
Ví dụ về 1 buổi phỏng vấn : Tạo sự hấp dẫn, lôi cuốn và tránh sự nhàm chán cho người xem thì khi quay người ta sẽ sử dụng nhiều cỡ cảnh tùy vào những hoàn cảnh khác nhau: 
Trung cảnh: MC giới thiệu về buổi phỏng vấn 
Toàn cảnh: để giới thiệu với khán giả ai đang ở đâu 
 Trung cảnh: MC giới thiệu về khách mời 
 Cận cảnh về người đang phát biểu 
 Cận cảnh để quay cuốn sách mà buổi phỏng vấn đó sẽ đề cập đến 
 Đặc tả về nội dung 1 số trang trong cuốn sách đó. 
2. Góc quay 
	Góc quay là góc nhìn từ máy quay với chiều sâu, chiều dài, chiều rộng cân xứng với vật hay hành động được quay. Góc nhìn từ máy quay không chỉ quyết định cái gì sẽ xuất hiện trong cảnh đó mà nói chung còn là cách khán giả sẽ nhìn sự việc - gần hay xa, từ trên xuống hay từ dưới lên, chủ quan hay khách quan 
Góc ngang (vừa tầm mắt): Để diễn tả cảnh giống như thật nhưng ít kịch tính , nó cung cấp cái nhìn bình thường và thường quay từ độ cao 1.2m đến 1.8m. 
Máy quay nhìn xuống sự vật làm người xem cảm giác mạnh mẽ hơn nhân vật trên màn ảnh hay hạ thấp tầm quan trọng của nhân vật với con người hoặc sự vật xung quanh. 
 Góc cao : máy quay nhìn xuống sự vật 
Góc thấp : máy quay thường đặt ở dưới nhìn lên sự vật. Máy hất lên cho cảm giác thanh thoát, tôn trọng hoặc là để tạo kịch tính, đẩy nhanh diễn biến phim, thêm tầm cao và sức mạnh / tầm ảnh hưởng của nhân vật. 
Góc nghiêng và một số góc quay khác : Tạo nên những hiệu quả đặc biệt. 
3 . Động tác máy 
Lia (pan) 
Trượt ( Dolly – hay Travelling ) 
Zoom 
Lia : là sự quét máy từ hướng này sang hướng khác, cả chiều ngang , chiều dọc lẫn chiều xéo theo đường thẳng . 
Lia ngang: Mục đích để giới thiệu cảnh vật, nhân vật, sự sật theo chiều ngang trong không gian. 
Lia dọc: Lia dọc lên phía trên : Gợi ý ước muốn, sự ngưỡng mộ, những cảm giác nhẹ nhàng, hạnh phúc . Lia dọc xuống phía dưới gợi ra sự thất vọng và sự buồn rầu , ý nghĩ của sức nặng, của nguy hiểm, của lực đè nén. 
Trượt ( Dolly – hay Travelling ) l à sự đeo b á m đối tượng tr ê n mặt đất, theo đường thẳng, đường cong hoặc đường tr ò n . 
Zoom : thay đổi cỡ cảnh bằng c á ch thay đổi ti ê u cự ống k í nh. Khi Zoom kh ô ng ngập ngừng, bạn phải x á c định trước điểm dừng. 
4. Á nh s á ng 
Á nh s á ng l à chất liệu của việc thu h ì nh l à b ú t vẽ của người quay phim... Kh ô ng c ó á nh s á ng th ì kh ô ng thể n à o quay phim. 
Việc sử dụng á nh s á ng phụ thuộc v à o cảm quan v à ó c thẩm mỹ của người quay phim. 
Về cơ bản c ó 2 dạng nguồn s á ng sau: 
 Á nh s á ng ngoại cảnh: L à á nh s á ng trong tự nhi ê n c ó gồm – á nh s á ng thẳng, á nh s á ng kh ú c xạ, á nh s á ng phản xạ. 
 Á nh s á ng nội cảnh: L à á nh s á ng nh â n tạo từ c á c loại đ è n, nến, lửa, phản quang. 
Một số kiểu á nh s á ng: 
Á nh s á ng thẳng : khi nguồn s á ng ch í nh chiếu trực diện v à o đối thể. Với á nh s á ng n à y h ì nh ảnh sẽ r õ rệt nhưng kh ô ng cho h ì nh khối. Đ â y l à c á ch chiếu s á ng đơn giản, an to à n, ch â n phương nhất nhưng í t nghệ thuật nhất. 
S á ng ngược : khi nguồn s á ng ch í nh nằm sau lưng đối thể, c á ch chiếu s á ng cho độ tương phản rất cao, chi tiết đối thể kh ô ng r õ , nhưng nổi bật h ì nh khối nhờ c á c viền s á ng ngược. 
S á ng ven : L à nguồn s á ng trung dung giữa 2 c á ch chiếu s á ng kể tr ê n. S á ng ven được d ù ng nhiều trong điện ảnh bởi n ó cho cảm gi á c mọng mượt, vừa nổi khối, vừa thấy r õ chi tiết. 
Ánh sáng ngược 
Ánh sáng ngược và flash 
5. Thẩm mỹ trong khuôn hình 
Bố cục khung hình điện ảnh là sự sắp xếp các vật thể, bối cảnh, ánh sáng, chuyển động nhân vật, góc độ máy sao cho tổng thể đạt tới sự cân đối – đôi khi là ấn tượng của thị giác. Bố cục được xem là ổn thoả khi b ê n trong nó không có sự dư thừa, rối rắm. 
Bố cục điện ảnh hoàn chỉnh là một bố cục không chỉ nhắm tới cái đẹp, cái lạ mà góp phần tạo nên kịch tính. 
Quy luật 1/3 màn hình: Chia khuôn hình thành 3 phần đều nhau. Ta có các đường mạnh. Bốn điểm giao nhau của các đường gọi là 4 điểm mạnh. 
Khi nhân vật nhìn về từ phía nào đó, ta phải chừa 1 không gian trống ở phía mắt nhìn gọi là Looking room. 
Không để những vật khác thập thò ló vào khuôn hình. 
K hông để cây mọc trên đầu nhân vật hoặc những góc cạnh của hậu cảnh đè lên đầu nhân vật. 
Tiền trung hậu cảnh phải có đủ 
	 trong khuôn hình. 
Xem một số video clip 
6. Một số lưu ý trước khi quay 
Chọn chuẩn phim khi quay: Hiện nay có hai chuẩn thông dụng: SD và HD 
 SD: SD NTSC và SD PAL 
 HD: HD 720p và HD 1080p (NTSC: 30 khung hình/1s, PAL 25 khung hình/1s) 
 Ngoài ra cũng có một số chuẩn khác như: VGA ( 640 x 480 ), QVGA ( 320 x 240 ) 
Để đảm bảo chất lượng của Video thì ta nên chọn chuẩn có độ phân giải cao như VGA hoặc SD trở lên. 
Trước khi quay thì nên set tất cả các thiết bị quay phim về cùng 1 chuẩn để tiện trong quá trình dựng phim. Để phù hợp với tần số của điện lưới Việt Nam (50hz) thì ta nên chọn chuẩn SD PAL hoặc HD PAL. 
Tài liệu tham khảo: