Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành thành phố di sản cấp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045

trung ương/Thành phố di 
sản cấp quốc gia là nơi lưu giữ nhiều tài sản vô giá của quốc gia, trong đó có 7 di sản 
đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa của nhân loại, thuộc về cả 3 loại hình: 
Di sản vật thể, Di sản phi vật thể, và Di sản tư liệu (hay Di sản Ký ức thế giới). Bảo tồn 
toàn vẹn các giá trị di sản văn hóa Huế là bảo tồn tài sản văn hóa của dân tộc, đồng 
thời góp phần gìn giữ và làm phong phú thêm kho tàng di sản văn hóa nhân loại. 
Công cuộc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Huế phải quán triệt sâu sắc quan 
điểm của Đảng và pháp luật của Nhà nước về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, đồng 
thời tuân thủ các công ước quốc tế về bảo tồn di sản văn hóa nhân loại mà Việt Nam đã 
tham gia. 
 - Thành phố/đô thị di sản Thừa Thiên Huế phải được bảo tồn và phát huy giá 
trị trong quy hoạch tổng thể thống nhất; có phân cấp, phân loại những di sản cần bảo 
 84 
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học, ĐH Huế Tập 17, Số 3 (2020) 
tồn theo đúng nguyên mẫu nhằm giữ nguyên giá trị lịch sử và giá trị văn hóa kiến trúc, 
nghệ thuật vốn có; những di sản cần được mô phỏng với các giải pháp tiên tiến, có thể 
sử dụng chất liệu truyền thống kết hợp hiện đại nhưng phải bảo đảm không làm thay 
đổi giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật vốn có của chúng. Chú trọng việc bảo quản 
thường xuyên di sản trước các mối nguy cơ đe dọa như phá hoại, mất mát, xâm lấn, 
thiên tai, hỏa hoạn, hư hỏng...Đặc biệt là xây dựng và thực hiện tốt Kế hoạch phòng 
chống thảm họa thiên nhiên và biến đổi khí hậu toàn cầu trong bối cảnh hiện nay. 
 - Quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị thành phố/đô thị di sản Thừa Thiên 
Huế phải bao gồm nhiều loại hình di sản khác nhau như: Thời Tiền sử, Sơ sử, thời 
Champa, chúa Nguyễn, thời Tây Sơn, triều Nguyễn và những di tích lịch sử cách 
mạng, kháng chiến có liên quan nhưng trong đó trọng tâm là Quần thể di tích cố đô 
Huế- di sản thế giới đã được UNESCO công nhận. Quần thể di sản này gắn liền với 
dòng sông Hương, từ thượng nguồn đến khu vực trung tâm thành phố, kéo dài đến 
khu vực phố cổ Bao Vinh. Đây chính là khu vực phù hợp với khuyến nghị của Ủy ban 
Di sản thuộc UNESCO về Huế: Mở rộng và kết nối các khu di sản gắn liền với sông 
Hương để tái công nhận danh hiệu Di sản thế giới cho Huế (thêm tiêu chí Cảnh quan 
văn hóa), và để có thêm điều kiện bảo vệ bền vững đô thị di sản Huế cùng hệ cảnh 
quan sinh thái tự nhiên vốn có. 
 - Phải có chiến lược để quy hoạch, bảo tồn và khai thác một cách hợp lý các di 
sản tự nhiên quý hiếm, độc đáo, đa dạng của Thừa Thiên Huế, đặc biệt là sông Hương, 
vùng đầm phá Tam Giang- Cầu Hai, vịnh Chân Mây- Lăng Cô, rừng quốc gia Bạch 
Mã... Lựa chọn xây dựng hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận các di sản thiên nhiên này 
(như Cảnh quan văn hóa cho sông Hương, rừng ngập mặn Ramsar cho một phần vùng 
đầm phá, Khu dự trữ sinh quyển thế giới cho rừng quốc gia Bạch Mã...). 
 - Các chương trình nghiên cứu khoa học, tuyên truyền giáo dục về lịch sử, văn 
hóa - nghệ thuật của di sản Huế phải được gắn liền với nhiệm vụ và kế hoạch phát 
triển kinh tế - xã hội của địa phương. 
 - Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Huế phải gắn với tăng trưởng kinh tế, với 
phát triển du lịch di sản, tạo thành thế mạnh trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh 
Thừa Thiên Huế và phát huy mọi lợi thế, chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cho hội nhập 
và phát triển bền vững. 
4.2. Mục tiêu 
4.2.1. Mục tiêu chung 
 Bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa Huế nhằm xây dựng Thừa Thiên 
Huế trở thành thành phố/đô thị di sản đặc thù trực thuộc trung ương. Phát huy mọi 
giá trị quý giá của di sản văn hóa, bao gồm giá trị di sản văn hóa vật thể, giá trị di sản 
văn hóa phi vật thể và giá trị di sản văn hóa môi trường cảnh quan đô thị và thiên 
 85 
Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành thành phố di sản cấp quốc gia đến năm 2030,  
nhiên trong việc giáo dục, giữ gìn truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc và nâng cao 
mức hưởng thụ văn hóa của nhân dân. 
4.2.2. Mục tiêu cụ thể 
 - Xác định ranh giới, phạm vi và đối tượng nghiên cứu bảo tồn và phát huy các 
giá trị di sản Huế cụ thể với từng loại công trình kiến trúc: thành lũy, cung điện, lăng 
tẩm, đàn miếu, hành cung... (kiến trúc cung đình); kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng và 
kiến trúc cộng đồng (chùa quán, nhà thờ công giáo, đình làng, miếu làng, nhà thờ họ 
tộc...); các di tích cách mạng và chiến tranh,; di tích khảo cổ học; nhà vườn truyền 
thống, khu vực cảnh quan, cây xanh, mặt nước sông hồ... 
 - Lập quy hoạch bảo tồn, tôn tạo hệ thống các di sản Huế trong quy hoạch tổng 
thể Thừa Thiên Huế giai đoạn 2020-2030, tầm nhìn đến 2045. Xác định các nội dung 
bảo tồn và phát huy giá trị di sản Huế cả về mặt văn hóa vật thể, văn hóa phi vật thể và 
cảnh quan môi trường. 
 - Về định hướng không gian kiến trúc, tuyến di sản và cảnh quan thành phố/đô 
thị di sản Thừa Thiên Huế chủ yếu gắn liền với sông Hương, từ vùng thượng nguồn 
đến trung tâm thành phố, nối đến khu phố cổ Bao Vinh - Thanh Hà. Đây là khu vực 
tập trung các di sản kiến trúc cung đình thời Nguyễn, thời Tây Sơn và thời các chúa 
Nguyễn nên cần được quy hoạch, bảo tồn nghiêm ngặt, hạn chế sự phát triển hiện đại 
để tránh những tác động bất lợi và phá vỡ không gian cảnh quan kiến trúc truyền 
thống. Việc mở rộng, phát triển đô thị nên hướng về phía đông, đông nam (ra phía khu 
vực đầm phá và biển), tạo nên các đô thị vệ tinh gắn liền với các khu vực dịch vụ du 
lịch dịch vụ hiện đại, được xem là những động lực mới để phát triển kinh tế. 
5. NHIỆM VỤ, GIẢI PHÁP XÂY DỰNG THỪA THIÊN HUẾ TRỞ THÀNH THÀNH 
PHỐ DI SẢN CẤP QUỐC GIA 
 Để xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành một đô thị di sản đặc thù/ thành phố di 
sản cấp quốc gia cần thực hiện một số nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu như sau: 
 5.1- Nhóm nhiệm vụ, giải pháp về kiểm kê, quy hoạch và trùng tu tôn tạo di 
tích (di sản vật thể): Bao gồm việc kiểm kê đánh giá toàn bộ các di sản vật thể của tỉnh; 
tiến hành quy hoạch, khoanh vùng các di tích di sản cần được bảo vệ, giữ gìn; tiến 
hành di dời giải tỏa dân cư trong vùng lõi di tích để trùng tu, tôn tạo phục hồi di tích 
và các cảnh quan văn hóa, các di sản thiên nhiên... 
 Mặc dù Thừa Thiên Huế đã có gần 1000 di tích được kiểm kê, trong đó có 169 
di tích đã được công nhận (2 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 87 di tích cấp quốc gia, 80 di 
tích cấp tỉnh) nhưng số lượng di tích được kiểm kê và được công nhận của tỉnh vẫn 
còn rất khiêm tốn so với tiềm năng vốn có (so với 63 tỉnh thành cả nước, TTH chỉ xếp 
 86 
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học, ĐH Huế Tập 17, Số 3 (2020) 
thứ 11 về di tích cấp quốc gia, thứ 28 về di tích cấp tỉnh), vì vậy cần kiểm kê, đánh giá 
đúng hệ thống di tích di sản vốn có, làm cơ sở cho công tác quy hoạch, nhất là quy 
hoạch về di tích di sản, đảm bảo cho việc bảo tồn, khai thác di sản bền vững. Tập trung 
vào các dự án di dời giải tỏa dân cư trong vùng lõi di tích, trọng tâm là dự án di dời 
dân cư ra khỏi khu vực 1 di tích Kinh thành; tập trung trùng tu phục hồi các di tích 
trọng điểm, trọng tâm là quần thể di tích cố đô, hệ thống di tích cấp đã được xếp hạng 
và những thắng cảnh nổi tiếng 
 5.2 Nhóm nhiệm vụ, giải pháp về kiểm kê, số hóa và bảo tồn các di sản phi 
vật thể, bao gồm: Tiến hành kiểm kê, sưu tầm số hóa, lập hồ sơ khoa học cho hệ thống 
di sản văn hóa phi vật thể để vừa giữ gìn bảo vệ và phát huy giá trị. Khuyến khích việc 
giữ gìn, biên soạn, quảng bá các loại hình văn hóa phi vật thể; duy trì, phục hồi và phát 
triển các ngành nghề thủ công truyền thống có giá trị tiêu biểu; nghiên cứu về phong 
tục tập quán, trang phục truyền thống, dân ca, dân nhạc, dân vũ đồng bào các dân tộc 
thiểu số. Tiếp tục nghiên cứu xây dựng hồ sơ di sản Ca Huế, di sản Ẩm thực Huế đệ 
trình UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Ban 
hành các chính sách đãi ngộ, tôn vinh và tạo mọi điều kiện tốt nhất về vật chất và tinh 
thần để các nghệ nhân, nghệ sỹ có thể phát huy mọi khả năng trong việc bảo tồn các 
giá trị di sản văn hóa phi vật thể. 
 Bên cạnh đó triển khai các chương trình nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị 
của lễ hội để xây dựng thành sản phẩm du lịch có tính đặc trưng của vùng đất. Xây 
dựng hệ thống các giải pháp hiệu quả để hạn chế những tiêu cực do du lịch số đông 
đem lại. Nâng cao chất lượng các loại hình nghệ thuật, các hoạt động trong Festival. 
Đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động văn hóa, lễ hội như các loại hình Festival Huế, 
Festival Nghề truyền thống Huế để thu hút nguồn lực của các doanh nghiệp, các tổ 
chức xã hội để giảm dần nguồn kinh phí bao cấp của nhà nước. Hình thành các chương 
trình quảng bá, giới thiệu trên các phương tiện thông tin đại chúng, các hãng du lịch 
trong nước và nước ngoài. 
 5.3 Nhóm nhiệm vụ, giải pháp về tuyên truyền giáo dục, quảng bá về pháp 
luật và giá trị của di sản, trọng tâm là Luật Di sản văn hóa và Nghị định của Chính 
phủ về bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị văn hóa để Luật này đi vào đời sống của 
nhân dân, làm người dân nâng cao ý thức trách nhiệm, tự nguyện, tự giác chấp hành 
nghiêm túc các quy định của Nhà nước đối với công tác bảo tồn di sản văn hóa. Đồng 
thời củng cố, xây dựng lòng tự hào về truyền thống văn hóa Huế, về các di sản của cha 
ông, xây dựng ý thức trách nhiệm về bảo tồn và phát huy giá trị di sản truyền thống. 
 5.4 Nhóm nhiệm vụ giải pháp về xã hội hóa công tác bảo tồn, khai thác phát 
huy giá trị di sản, đưa di sản đến với cộng đồng, bao gồm: Mở rộng mô hình xã hội 
hóa nhằm tạo điều kiện và môi trường cho các tổ chức xã hội, tổ chức quốc tế và cộng 
đồng cùng tham gia vào công cuộc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Cộng 
 87 
Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành thành phố di sản cấp quốc gia đến năm 2030,  
đồng - chủ thể văn hóa là người đóng vai trò quyết định trong việc bảo tồn một cách 
bền vững di sản văn hoá phi vật thể. Người dân với vai trò là chủ thể sáng tạo và 
hưởng thụ văn hóa, họ có đủ năng lực và thẩm quyền để đánh giá các giá trị của di sản 
văn hóa phi vật thể quyết định lựa chọn các hiện tượng văn hóa phi vật thể là cần thiết 
để bảo tồn. 
 5.5 Nhóm nhiệm vụ giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực, bao gồm: Hoàn 
thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, thống nhất tổ chức bộ máy quản lý, tăng 
cường đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị di sản 
văn hóa. Mở rộng quan hệ hợp tác với các tổ chức trong nước và quốc tế trong lĩnh vực 
bảo tồn di sản. Tăng cường hợp tác trong lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực, song song 
với quá trình đào tạo các cán bộ chuyên môn, cần có kế hoạch tập huấn về chuyên môn 
và thái độ ứng xử đối với di sản, với khách tham quan cho cán bộ và nhân dân các địa 
phương có di sản văn hóa, các đối tượng tham gia khai thác du lịch tại các di sản để 
thực sự tạo ra những hoạt động du lịch bền vững tại các khu di sản văn hóa. Có kế 
hoạch đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học có đủ kinh nghiệm và năng lực chuyên môn để 
tiếp thu các công nghệ tiên tiến ứng dụng hiệu quả vào lĩnh vực bảo tồn, tôn tạo và 
phát huy giá trị di sản. Phát triển các ngành kinh tế, các loại hình ngành nghề để hỗ trợ 
đầu tư cho các hoạt động văn hóa, từ đó đào tạo nuôi dưỡng lực lượng lao động có tay 
nghề, mang tính chất đặc thù của vùng đất. 
 5.6 Nhóm nhiệm vụ, giải pháp về phòng ngừa và bảo đảm an toàn cho các di 
sản trước các nguy cơ của thiên tai, hỏa hoạn và các yếu tố bất lợi khác. Đây cũng là 
điều kiện bắt buộc của UNESCO đối với các quốc gia thành viên. Đây là nhiệm vụ 
quan trọng mà Thừa Thiên Huế phải thực hiện để chủ động bảo vệ các di sản cho giai 
đoạn trước mắt và lâu dài, nhất là trong bối cảnh nhân loại đang phải đối phó với biến 
đổi khí hậu toàn cầu và tình trạng trái đất nóng lên như hiện nay./. 
 88 
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học, ĐH Huế Tập 17, Số 3 (2020) 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 [1]. Amadou Mahtar M’Bbow (1999), “Vì công cuộc bảo vệ, giữ gìn, tu sửa và tôn tạo di sản 
 văn hóa của thành phố Huế, Ấn phẩm Kỷ niệm 5 năm Huế - Di sản Văn hóa Thế giới (1993 - 
 1998), Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế 
 [2]. Đỗ Bang (2011), Những khám phá về hoàng đế Quang Trung, Nxb Văn hóa - Thông tin, Hà 
 Nội. 
 [3]. Hoàng Đạo Kính (1988), “Những giá trị di sản kiến trúc Huế”, in chung trong sách Huế 
 luôn luôn mới của nhiều tác giả, Hội Văn nghệ thành phố Huế xuất bản, Huế. 
 [4]. Lê Duy Sơn (2005), “Về các dấu tích khảo cổ học thời Tiền sử - Sơ sử trên đất Thừa Thiên 
 Huế, in trong cuốn Cố đô Huế xưa và nay, Nxb Thuận Hóa, Huế. 
 [5]. Trần Quốc Vượng (2003), “Bản sắc văn hoá dân tộc qua sắc thái Huế” in trong tuyển tập 
 Sông Hương - Dòng chảy văn hóa, Nxb Văn hóa Thông tin. 
 [6]. UBND Thừa Thiên Huế (2005), Địa chí Thừa Thiên Huế, phần Lịch sử, Nxb Thuận Hóa, Huế. 
 [7]. Viện Khoa học Xã hội tại thành phố Hồ Chí Minh, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam tại thành 
 phố Hồ Chí Minh (1992), Những vấn đề văn hóa - xã hội thời Nguyễn, Nxb Khoa học Xã hội, 
 Hà Nội. 
 89 
Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành thành phố di sản cấp quốc gia đến năm 2030,  
 APPROACHING THUA THIEN HUE TO THE NATIONAL HERITAGE CITY BY 
 2030 AND THE VISION BY 2045 
 Phan Thanh Hai 
 Department of Culture and Sports, Thua Thien Hue province 
 Email: thanhhai.ditich@gmail.com 
 ABSTRACT 
 In current situation, building Thua Thien Hue as a particular heritage city under 
 the direct control of the Central Government is the most suitable way helping 
 Hue’s potentials be fully discovered and developed. It is also a great chance for 
 Vietnam to preserve the intact monument complex in the biggest scale, as well as 
 reinforce the traditional cultural identities in this globalization. In addition, it 
 contributes to raising the values and attractiveness of Vietnam as a tourist 
 destination in the world map. The article includes five parts, specifically: 1. 
 Introduction; 2. Cultural and natural heritages of Hue ancient capital city; 3. The 
 current situation of cultural heritage preservation and the significance in building 
 Thua Thien Hue as the National Heritage City; 4. Views and targets in building 
 Thua Thien Hue as a particular heritage city under the direct control of the Central 
 Government; 5. Tasks and solutions in building Thua Thien Hue as a particular 
 heritage city under the direct control of the Central Government. 
 Keywords: Heritage urban, Hue culture, cultural heritage. 
 Phan Thanh Hải sinh ngày 05/10/1969 tại Thanh Hóa, lớn lên tại Thừa 
 Thiên Huế. Năm 1992, ông tốt nghiệp cử nhân Lịch sử tại trường Đại học 
 Tổng hợp Huế (nay là trường đại học Khoa học, ĐH Huế). Năm 2001, ông 
 tốt nghiệp Thạc sỹ chuyên ngành Lịch sử Việt Nam và năm 2008, ông 
 nhận bằng tiến sĩ Sử học tại Viện Sử học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội 
 Việt Nam. Hiện nay ông là Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Thừa 
 Thiên Huế. 
 Lĩnh vực nghiên cứu: Lịch sử Việt Nam, Bảo tồn di sản văn hóa. 
 90