Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cho thanh niên trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước

ức ấy mới đạt được một nửa. Thanh niên trong 
thời đại mới phải vừa “hồng” vừa “chuyên”. Trong khi 
thực hiện giáo dục đạo đức cho thanh niên, Hồ Chí 
Minh nhắc nhở: 
Làm cho thanh niên hiểu vị trí, vai trò của đạo 
đức: Đạo đức là gốc, là nền tảng đối với xã hội. Từ 
một nước thuộc địa, nửa phong kiến đi lên xây dựng 
chủ nghĩa xã hội, khó khăn lớn nhất là lực lượng sản 
xuất lạc hậu, cơ sở vật chất kỹ thuật nghèo nàn. Hồ 
Chí Minh cho rằng, nghèo nàn, lạc hậu là một kẻ địch 
to, chiến đấu và chiến thắng nghèo nàn lạc hậu còn 
khó khăn, gian khổ hơn chiến thắng giặc ngoại xâm. 
Nhất là chúng ta phải xây dựng lại đất nước sau hai 
cuộc kháng chiến lâu dài, chống chiến tranh xâm lược 
ác liệt, với sự tàn phá dã man do thực dân Pháp và đế 
quốc Mỹ gây ra. Người nhận định: "Ðây là một cuộc 
chiến đấu chống lại những gì đã cũ kỹ, hư hỏng, để tạo 
ra những cái mới mẻ, tốt tươi. Ðể giành lấy thắng lợi 
trong cuộc chiến đấu khổng lồ này cần phải động viên 
toàn dân, tổ chức và giáo dục toàn dân, dựa vào lực 
lượng vĩ đại của toàn dân"[1, tr.32]. Trong lực lượng 
vĩ đại của toàn dân, Người đã dành vị trí hết sức quan 
trọng cho thanh niên. 
Giáo dục cho thanh niên những chuẩn mực đạo 
đức mới. Giáo dục đạo đức cho thanh niên phải yêu 
Tổ quốc, yêu nhân dân, Giáo dục đạo đức cho thanh 
niên phải yêu và quí trọng lao động, phải giữ gìn kỷ 
luật, phải bảo vệ của công, Giáo dục đạo đức cho thanh 
niên phải có tinh thần quốc tế “đúng đắn”. 
Về nguyên tắc giáo dục đạo đức cho thanh niên 
- Phải rèn luyện đạo đức thường xuyên liên tục, 
gắn với hoạt động thực tiễn hàng ngày. 
Để có đạo đức trong sáng, mỗi người phải thường 
xuyên chăm lo tu dưỡng đạo đức hàng ngày, phải kiên 
trì, bền bỉ, suốt đời, không chủ quan, tự mãn. Hồ Chí 
Minh chỉ rõ: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa 
xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà 
phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng 
sáng, vàng càng luyện càng trong”[3,tr.293]. Theo Hồ 
Chí Minh, đã là người thì ai cũng có chỗ hay chỗ dở, chỗ 
xấu chỗ tốt, ai cũng có thiện có ác ở trong chính bản 
thân mình. Vấn đề là dám nhìn thẳng vào con người 
mình, không tự lừa dối, huyễn hoặc, thấy cái hay cái 
tốt, cái thiện để phát huy và thấy cái dở, cái xấu, các 
ác để khắc phục. 
- Nêu gương đạo đức: Tác dụng nêu gương giữ 
một vai trò rất quan trọng trong hình thành đạo đức xã 
hội. Những gương người tốt, làm việc tốt muôn hình 
muôn vẻ là vật liệu quý để xây dựng con người, lấy 
gương người tốt việc tốt để hàng ngày giáo dục lẫn 
nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng 
Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con 
người mới, cuộc sống. 
2. Giáo dục đạo đức cho thanh niên trong giai 
đoạn hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh 
P.T.C. Ly / No.09_Sep 2018|p.105-109 
 107
Hiện nay, nước ta đang trong giai đoạn thực hiện 
công cuộc đổi mới, tiến hành công nghiệp hóa, hiện 
đại hóa và kinh tế tri thức, tham gia hội nhập quốc tế, 
mở rộng quan hệ ngoại giao theo phương châm đa 
phương hóa và đa dạng hóa. Tình hình CNH, HĐH tác 
động rất nhiều đến con người, đặc biệt là yếu tố đạo 
đức truyền thống dân tộc, tạo nên những biến đổi 
nhanh chóng trong lĩnh vực này, nó có tác động hai 
chiều cả tốt lẫn xấu. Đạo đức là một hiện tượng xã hội 
phản ánh các mối quan hệ hiện thực bắt nguồn từ bản 
thân cuộc sống của con người. Đạo đức nơi cái thiện, 
cái ác không phải là thiên định bẩm sinh, bất biến mà 
là một hiện tượng lịch sử, nảy sinh trong xã hội, phản 
ánh qua các mối quan hệ, do đó biến đổi cùng với biến 
đổi của xã hội. Nguyên nhân sâu xa của sự biến đổi 
đời sống xã hội trong đó có đời sống đạo đức là những 
nhân tố thuộc về đời sống vật chất và kinh tế. Tuy 
nhiên, kinh tế phát triển không tự mang đến một nền 
đạo đức tốt đẹp. Những nước tư bản phát triển, có 
trình độ văn minh cao nhưng theo người trong cuộc 
nhận xét thì vẫn còn tồn tại những lỗ hổng nguy hiểm 
về đạo đức, văn hóa. Ở Việt Nam, sự nghiệp CNH, 
HĐH, cơ chế thị trường và hội nhập vào thế giới 
đương đại; bên cạnh những tác động tích cực, cũng 
bộc lộ mặt trái của nó, ảnh hưởng tiêu cực đến giá trị 
đạo đức. Sự ảnh hưởng tiêu cực này diễn ra ở mọi lĩnh 
vực, mọi giai cấp và dễ bị chịu ảnh hưởng nhất là 
thanh niên. Thanh niên cơ bản đã hoàn chỉnh về mặt 
tâm sinh lý, đang trưởng thành về mặt xã hội, định 
hình về nhân cách, đang học tập về tiến đến con 
đường sự nghiệp. Họ được trang bị những kiến thức 
chính trị cơ bản, tiếp xúc với thông tin, khoa học 
nhưng vì tuổi đời khá trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm, 
chịu nhiều sứ ép khác nhau nên dễ dao động. Tuổi trẻ 
thường có xu hướng cập nhập cái mới, nhanh nhạy bắt 
kịp xu hướng hiện đại nhất, cho rằng cái cũ là cái lạc 
hậu và dễ quên những giá trị truyền thống. 
Chúng ta phải thừa nhận rằng thanh niên trong thời 
kì đổi mới vô cùng năng động, sáng tạo, dám nghĩ 
dám làm, làm việc có hiệu quả, cạnh tranh công bằng 
và tự lập từ rất sớm. Áp dụng những công nghệ hiện 
đại, thanh niên sáng tạo và phát minh, đạt được nhiều 
thành tích, phục vụ cho mục đích chính trị và xã hội 
của đất nước. Trí tuệ thanh niên Việt Nam không hề 
thua kém đất nước nào. Trong thời kì hội nhập, mở 
cửa là điều kiện thuận lợi mà sinh viên có thể giao lưu 
với nhiều nền văn hóa khác nhau, chọn lọc và tiếp thu 
văn hóa nhân loại, làm giàu và làm phong phú thêm 
cho nền văn hóa dân tộc. Phần lớn thanh niên có lối 
sống văn minh, thanh lịch trong các mối quan hệ ứng 
xử, mang nét hiện đại mà vẫn giữ truyền thống. 
Bên cạnh những thanh niên có lí tưởng, lẽ sống cao 
đẹp và ước mơ thì một số khác bị phai nhạt về lí tưởng, 
suy thoái về đạo đức, loay hoay sống cuộc sống vô 
nghĩa. Chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ cực đoan, thực dụng 
thiếu đạo đức đang phát triển lây lan như một căn bệnh 
ở thanh niên. Thay vì nghĩ đến lợi ích cộng đồng “mình 
vì mọi người”, hiện nay một số thanh niên sống mờ 
nhạt, thờ ơ không mục đích. Họ sa vào lối sống tiêu 
dùng, lấy tiền làm thước đo “giá trị”, “phẩm giá” và “uy 
tín” của mỗi người. Nhiều khi vì đồng tiền mà có thể 
gạt bỏ đi những điều lương thiện, chân chính ý nghĩa. 
Vì đồng tiền mà bản chất bị xuyên tạc khó lường và vô 
hạn. Sống không mục đích, lí tưởng, thanh niên dễ sa 
vào lối sống hưởng thụ, thực dụng và dẫn đến những 
hành vi xấu như đánh nhau, gây gổ với thầy cô, nhục 
mạ bạn bè. Sống thử, sống gấp, nghiện hút ma túy, mại 
dâm đang là những vấn đề nhức nhối. Du nhập văn 
hóa phương Tây là mối đe dọa với bản sắc Việt Nam. 
Nhiều thanh niên chạy theo nếp sống phương Tây, nếp 
sống chưa thực sự phù hợp với thuần phong mĩ tục Việt 
Nam hoặc đi ngược với văn hóa Việt Nam. Những hành 
vi như giúp đỡ lẫn nhau, kính già yêu trẻ, tôn sư trọng 
đạo đã biến động và suy giảm ở mức độ nào đó. 
Thanh niên còn mắc căn bệnh thời đại ngày nay là tiếp 
xúc quá nhiều với công nghệ hiện đại “smartphone”, 
giải trí chủ yếu là trên mạng và internet, thiếu những 
hoạt động thể lực thể thao. 
Dưới tác động của CNH, HĐH thì lối sống của 
thanh niên biến đổi theo hai hướng tích cực và tiêu 
cực. Vì thế, việc trang bị cho thanh niên một thế giới 
quan khoa học, lí tưởng sống, lối sống cao đẹp, vừa kế 
thừa vừa phát huy giá trị truyền thống đạo đức dân tộc 
vừa tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại cần được ưu 
tiên quan tâm. 
Trước tình trạng suy thoái đạo đức diễn ra trong 
một số bộ phận thanh niên thì việc giáo dục đạo đức 
để định hướng lại cho thanh niên lối suy nghĩ đúng 
đắn, nâng cao nhận thức về đạo đức. Giáo dục đạo đức 
là giáo dục cho thanh niên lòng yêu nước, có lòng vị 
tha, nhân ái, cần cù liêm khiết và chính trực. Giáo dục 
đạo đức cho học sinh cần gắn liền với giáo dục tư 
tưởng - chính trị, giáo dục pháp luật, truyền thống văn 
hóa, cung cấp cho thanh niên những cách ứng xử đúng 
trước những vấn đề của xã hội giúp thanh niên có 
khả năng kiểm soát hành vi của bản thân một cách tự 
giác, có khả năng chống lại những biểu hiện lệch lạc 
trong cuộc sống. Vậy, làm thế nào để thanh niên có 
P.T.C. Ly / No.09_Sep 2018|p.105-109 
 108
thể nhận biết và xử lý vấn đề một cách đúng đắn lấy 
đạo đức làm nền tảng? Những gì thanh niên nên kế 
thừa từ ông cha ta, những gì cần nên thải loại? Một số 
người cho rằng chuẩn mực đạo đức truyền thống là 
thủ phạm của tình trạng đói nghèo, lạc hậu. Một số 
người thì dựa vào những chuẩn mực cũ kĩ để phê phán 
không chỉ những hiện tượng tiêu cực mà còn những 
cái mới chưa vào khuôn phép. Hàng loạt cái mới xuất 
hiện từ quan hệ nội sinh hoặc do du nhập. Cái thiện, 
cái ác, cái đẹp cái xấu nhiều lúc bị lẫn lộn. Do vậy cần 
có sự xác định các giá trị đạo đức, lấy đó làm kim chỉ 
nam để cho thanh niên hướng tới, mà không đi lạc 
hướng, tự biết phân biệt thiện ác, tốt xấu để thanh 
niên có thể tự hành động đúng và có trách nhiệm trước 
diễn biến cuộc sống. Giáo dục chính là đầu tư cho 
tương lai thế hệ trẻ, cho tương lai đất nước. Trước hết, 
cần thực hiện một số giải pháp mà Đảng đã đề ra: 
Thứ nhất, xây dựng cho thanh niên môi trường văn 
hóa, xã hội lành mạnh. Khi thanh niên sống trong môi 
trường văn hóa thì nhân cách có nhiều cơ hội thuận lợi 
để để hoàn thiện. Tạo cho thanh niên môi trường học 
tập có những hoạt động chính trị, có tình đồng chí 
thắm thiết và tôn trọng nhau; nâng cao nhận thức về 
môi trường văn hóa ảnh hưởng đến kinh tế. Giáo dục 
cho thanh niên về pháp luật, tôn trọng kỉ luật, kỉ 
cương, tham gia các hoạt động phong trào văn hóa 
mới, xây dựng đời sống văn hóa. Xây dựng cho thanh 
niên những sân chơi bổ ích, thú vị, lành mạnh để ngăn 
chặn, bài trừ những văn hóa phẩm đồi trụy 
Thứ hai, xây dựng nhân cách, phát huy tính tích 
cực xã hội. Thanh niên cần biết được mục đích, mục 
tiêu trong học tập của mình. Bên cạnh đó, thanh niên 
cần được giáo dục chủ nghĩa yêu nước, khơi dậy lòng 
tự hào dân tộc và tinh thần cách mạng chủ nghĩa. Mục 
đích học tập trong sáng thì nhân cách sẽ trong sáng. 
Nhân cách được hình thành thông qua hoạt động của 
con người, bản chất của con người là tổng hòa các mối 
quan hệ xã hội.Vì vậy, phát triển tính tích cực xã hội 
nhằm hình thành và phát triển nhân cách. 
Thứ ba, nêu gương và hình mẫu lí tưởng để thanh 
niên noi theo. Đây là phương pháp hiệu quả để giáo 
dục thanh niên: nêu gương người tốt, việc tốt từ chính 
phong trào thanh niên trong trường học và trong xã 
hội. Nêu gương những vị lãnh tụ vĩ đại và mẫu mực. 
Bên cạnh đó, cũng chỉ ra những gương xấu, để thanh 
niên biết lên án và phê phán, tránh những suy nghĩ và 
hành động tiêu cực. 
Thứ tư, cần có sự kết hợp quản lý giữa Đoàn thanh 
niên với gia đình, nhà trường với xã hội để giáo dục 
đạo đức cho thanh niên. Việc làm này phát huy được 
tổ hợp sức mạnh giữa các lực lượng, tổ chức để cùng 
giáo dục cho thanh niên. Gia đình là nơi lưu trữ truyền 
thống tốt đẹp, là môi trường đầu tiên hình thành đạo 
đức cho sinh viên. Gia đình là nơi tình yêu thương quê 
hương, đất nước, cọi nguồn được truyền từ thế hệ này 
sang thế hệ khác. Mỗi gia đình cần giữ gìn đạo đức, nề 
nếp gia phong, bồi dưỡng tình cảm cao đẹp cho con 
cháu. Nhà trường không chỉ dạy chữ mà còn dạy về tư 
tưởng, đạo đức. Giáo dục đạo lý được đặt lên hàng 
đầu trong giáo dục nhà trường. Đoàn thanh niên cần tổ 
chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng để thu hút 
sự chú ý, tập hợp thanh niên để rèn luyện đạo đức, 
khen thưởng và phê bình kịp thời. 
Thứ năm, phát huy tính tự giác tu dưỡng, rèn luyện 
của thanh niên. Cơ sở lý luận cho giải pháp này xuất 
phát từ nguyên lý vận động tự thân. Vận dụng nguyên 
lý này vào học tập thì học sinh là trung tâm, giáo viên 
là chủ đạo. Đến lúc cần thay đổi tư duy trong giáo dục 
đào tạo.Một trong những nhiệm vụ, giải pháp nhằm 
đổi mới toàn diện giáo dục, đào tạo được Hội nghị 
Trung ương tám, khóa XI đề ra là: “Tiếp tục đổi mới 
mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện 
đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận 
dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối 
truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập 
trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, 
tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, 
kỹ năng, phát triển năng lực” [5]. 
Có thể nói vấn đề xây dựng và phát triển nhân 
cách trong thời kỳ CNH, HĐH là cấp thiết. Công tác 
giáo dục thanh niên theo hướng đúng đắn, tích cực là 
một việc làm quan trọng không chỉ của riêng cá 
nhân, hay tổ chức nào mà là nhiệm vụ của tất cả các 
lực lượng trong xã hội. Quá trình hình thành nhân 
cách là vô cùng khó khăn, là một quá trình gian nan 
bền bỉ vì thế cần sự sát sao, tích cực đổi mới giáo 
dục trong đó tập trung giáo dục cho thanh niên. Thực 
hiện tốt một số giải pháp xây dựng lối sống đạo đức 
cho thanh niên là góp phần đào tạo thế hệ thanh niên, 
chủ nhân tương lai đưa đất nước vững bước cùng các 
dân tộc tiên tiến. Sự nghiệp đổi mới còn khó khăn và 
thách thức ở trước mắt, mỗi thanh niên hãy biết kế 
thừa những truyền thống hào hùng tốt đẹp của thế hệ 
trước và vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội 
công bằng, dân chủ, văn minh” mà tự rèn luyện, tu 
dưỡng đạo đức, sống lành mạnh để trở thành những 
công dân có ích cho xã hội. 
P.T.C. Ly / No.09_Sep 2018|p.105-109 
 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1999), Nxb 
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr.32; 
2. Hồ Chí Minh toàn tập (1995), t.6, Nxb Chính trị 
Quốc gia, tr.95; 
3. Hồ Chí Minh toàn tập, xuất bản lần thứ 2, Nxb 
Chính trị Quốc gia, T.9, Tr.293 
4. Hồ Chí Minh toàn tập (2000), t.4, Nxb Chính trị 
Quốc gia, tr.167; 
5. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành 
Trung ương khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW) 
với nội dung Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục 
và đào tạo. 
Apply Ho Chi Minh Ideology in moral education for the youth in the context of 
industrialization and modernization 
Pham Thi Cam Ly 
Article info Abstract 
Recieved: 
20/7/2018 
Accepted: 
10/9/2018 
 Youth is an important force and the development of the youth relates 
directly to the destiny, prospect of the country, the nation. Therefore, any 
country what desires to be existent, durable developped and prosperous, 
must be interested in youth education, particularly the moral education. 
When he stays alive, Ho Chi Minh President was very interested in moral in 
common and moral education for the youth in particular. Ho Chi Minh’s 
thought about moral education for the youth was shown in a lot of the 
speechs, the essays and particularly in his activities with the youth. 
Actually, in the context of the acceleration of industrialization and 
modernization, the application of Ho Chi Minh Ideology in moral education 
for the youth which aims to train the revolutionary genation in the future, 
has the profound pratical significance. 
Keywords: 
Youth, young,the moral, the 
moral education, the moral 
education for students, 
industrialization and 
modernization,Ho Chi Minh 
Ideology in moral education.