Ưu điểm của việc khắc họa chân dung bằng tác phẩm Mega Story trên báo mạng điện tử

 Đặng Văn Lâm, gồm Đặng Văn Lâm - tình 
khúc Bạch dương của bóng đá Việt và Đặng Văn Lâm 
chọn làm thủ môn vì lười chạy. Đến thời điểm chúng tôi 
khảo sát (đầu tháng 8/2020), báo VietnamPlus đã thực 
hiện 1403 tác phẩm Mega Story. Dù giai đoạn sau này có 
sự đa dạng hơn về đề tài, song những tác phẩm viết về 
 Hình 4. Ảnh chụp màn hình máy tính phần cuối trang 
chân dung nhân vật vẫn là điểm nhấn của báo. Ở các tờ 
 (Trần T. T., n.d.). 
báo lớn như Tuổi Trẻ online, Thanh Niên online, 
Vietnamnet, VNExpress, mỗi trang hiển thị trong chuyên Người chụp: Phạm Thị Hương, 5/8/2020 
mục Mega Story/E-Magazine đều có số bài về chân dung Tần suất xuất hiện dày đặc vừa mô tả trên đây là chỉ 
chiếm số lượng áp đảo. Trên một số phiên bản điện tử báo cho thấy sức hút của các chân dung nhân vật báo 
của các tờ báo địa phương như báo Bình Phước, báo chí được xây dựng theo định dạng Mega Story đối với 
Thừa Thiên Huế, báo Đà Nẵng dù mới thực hiện được công chúng. Điều này được giải thích bằng những ưu 
chưa tới 10 tác phẩm Mega Story nhưng hơn một nửa điểm, những lợi ích mà tác phẩm mang đến cho độc giả, 
trong số đó là tác phẩm khắc họa chân dung nhân vật. người viết lẫn nhân vật trong tác phẩm. Tất nhiên độc 
 Sau đây là một số hình ảnh về trang hiển thị chuyên giả là người tiếp nhận và hưởng thụ tác phẩm nên quyền 
mục Mega Story/ E-magazine trên một số báo, cho thấy lợi của họ cần được ưu tiên đáp ứng trước tiên. 
đa phần là tác phẩm khắc họa chân dung nhân vật: Với độc giả: 
 Thứ nhất, độc giả được trải nghiệm cảm giác dễ 
 chịu, thân thiện và sự riêng tư 
 Khi tiếp cận một bài Mega Story, người đọc có cảm 
 giác đang thưởng thức một trang tạp chí được thiết kế 
 cầu kì kể cả ở phiên bản máy tính hay phiên bản cho 
 thiết bị di động. Sự cầu kì này khiến họ không thể đọc 
 Hình 2. Ảnh chụp màn hình máy tính khi truy cập báo Tuổi 
 Trẻ online (Tin tức, Tin nóng, Đọc báo điện tử, 2020). nhanh như kiểu đọc tin tức thông thường, thay vào đó là 
 cảm giác chầm chậm thụ hưởng. Đây là kiểu tác phẩm 
 Người chụp: Phạm Thị Hương, 1/8/2020. 
 77 
Phạm Thị Hương 
phù hợp với nhóm độc giả đọc lâu và đọc sâu, thời gian Thứ hai, người đọc hoàn toàn chủ động trong tiếp 
lưu lại trên trang (time on site) vì vậy cũng dài hơn. Ví cận thông tin. Với lối cấu trúc nhiều cửa, người đọc có 
dụ, với tin tức thông thường, độc giả thường đọc lướt từ thể tiếp cận bằng bất kì cửa thông tin nào mà họ thích. 
5-10 giây và 15-20 giây cho những tin dài hơn, nhưng Có thể họ xem toàn bộ ảnh trước, có thể họ xem video 
với các tác phẩm Mega Story, thời gian trung bình lưu trước, có thể họ chọn xem đồ họa thông tin hay các hộp 
lại là 5-6 phút, có những tác phẩm thậm chí đạt tới hơn dữ liệu để nắm bắt thông tin tổng quan trước và cũng có 
10 phút thậm chí 20 phút. Điều đáng nói là thời gian lưu thể họ đọc sapo và các trích dẫn đầu tiên mà hoàn toàn 
lại trên trang (time on site) của độc giả giờ đây là tiêu không bị phụ thuộc vào mô típ câu chuyện được tác giả 
chí đánh giá còn quan trọng hơn lượng truy cập tường thuật. Đối với phần nội dung chữ viết, người đọc 
(pageview) trong việc phân loại các website báo mạng có thể đọc nhanh hay chậm, đọc kĩ hay đọc lướt, đọc 
điện tử. đoạn này trước, đoạn kia sau, đọc một lần hay nhiều lần 
 Tác phẩm Mega Story thường được bắt đầu bởi tùy vào cảm hứng, nhu cầu và trình độ tiếp nhận. 
dòng tiêu đề hiệu ứng (thường được chèn trong ảnh đầu Thứ ba, người đọc được trải nghiệm cảm giác 
bài - gọi là cover). Ảnh đầu tác phẩm chân dung bao giờ tương tác, đối thoại với nhân vật. Sự cộng hưởng của 
cũng là cận cảnh gương mặt nhân vật ở trạng thái đặc các yếu tố ngôn ngữ đa phương tiện phát huy tối đa hiệu 
trưng nhất, thể hiện được tinh thần mà bài báo muốn quả trong việc khắc họa chân rõ nét dung nhân vật. Nếu 
chuyển tải (xem ví dụ Hình 5). Như vậy, chỉ cần một đó là tác phẩm xây dựng bằng thể loại phỏng vấn, nhà 
thao tác vào bài, độc giả được tiếp xúc ngay với nhân báo chọn những khía cạnh tiêu biểu nhất để đặt câu hỏi 
vật chính của câu chuyện. Chỉ xét riêng về hình ảnh, cho nhân vật bộc lộ những tâm sự, suy nghĩ, quan điểm, 
việc sử dụng rất nhiều ảnh chất lượng tốt về các sắc thái ý kiến trong câu trả lời. Nếu đó là kí chân dung hay 
của nhân vật, đan xen các thời khắc lịch sử, dấu mốc phóng sự chân dung, nhà báo chọn những nét tiêu biểu, 
trong cuộc đời như một cách kể câu chuyện bằng hình có khả năng gây ấn tượng mạnh nhất về diện mạo, tính 
ảnh khiến người đọc cảm thấy rất thú vị. Phần chữ viết cách, việc làm và hành động của nhân vật để đặc tả. 
trở nên linh hoạt với những trích dẫn được bố trí đẹp Việc sử dụng ảnh nhân vật với nhiều sắc thái biểu cảm 
mắt, cỡ chữ thường lớn, dễ đọc. khiến người đọc có cảm giác được trực tiếp giao tiếp, 
 Người đọc loại bài này được làm chủ trọn vẹn nội được sẻ chia niềm vui nỗi buồn, được động viên khích lệ, 
dung câu chuyện mà không còn bị làm phiền bởi sự xuất từ đó thẩm thấu những bài học cho bản thân. Tiếng nói 
hiện các yếu tố quảng cáo đột ngột là các banner hay nhân vật xuất hiện trong video, hay các trích dẫn cũng là 
pop-up thường thấy trên báo mạng điện tử. Đây là một những yếu tố giao tiếp khiến độc giả thấy mình được 
cảm giác riêng tư khác biệt hoàn toàn với việc tiếp nhận tham gia trong câu chuyện với tư cách người đối thoại. 
các tác phẩm thông thường trên báo mạng lâu nay. Thứ tư, Mega Story về chân dung nhân vật góp 
 phần xóa bỏ định kiến của độc giả lâu nay rằng: chân 
 dung nhân vật trên báo mạng chủ yếu là những gương 
 mặt trong giới giải trí, gắn với những sự kiện “tiền - tình 
 - tù - tội”. Qua khảo sát các tờ báo cho thấy, phần lớn 
 các nhân vật xuất hiện trong tác phẩm Mage Story về 
 chân dung là những nhân vật thực sự có tính đại diện 
 tiêu biểu cho xã hội, là những gương mặt ưu tú trong 
 mọi lĩnh vực của cuộc sống. 
 Tóm lại, Mega Story khắc họa chân dung nhân vật 
 tỏ rõ ưu điểm trong đến việc đáp ứng tối đa nhu cầu thụ 
 hưởng của độc giả. 
 Hình 5. Một đầu bài E-Magazine về chân dung nhân 
 Đối với người viết/ê-kip thực hiện: 
vật trên báo Vietnamnet xuất bản ngày 18/5/2020. (Trần 
 T., n.d.) Tác phẩm Mega Story đáp ứng yêu cầu thời sự, 
 song không phải là thời sự gấp gáp, tức thì. Vì vậy, 
 Người chụp: Phạm Thị Hương, 4/8/2020. 
78 
 ISSN 1859 - 4603 - Tạp chí Khoa học Xã hội, Nhân văn & Giáo dục, Tập 10, số đặc biệt (2020), 70-80 
người viết có đủ độ lùi thời gian cần thiết để thẩm định, Đối với nhân vật: 
chọn lựa kĩ lưỡng toàn bộ thông tin thu thập được; toàn Khi được trở thành nhân vật trung tâm trong tác 
quyền xử lí thông tin đã quan sát, cảm nhận, phỏng vấn phẩm thì những thông tin về tên, tuổi, chức danh, hình 
bằng ngôn ngữ trần thuật giàu cảm xúc. ảnh và lời lẽ của nhân vật sẽ được đông đảo công chúng 
 Làm Mega Story nói chung, nhà báo không chỉ biết biết đến một cách chính xác. Nhân vật xuất hiện với 
các kĩ năng truyền thống như viết bài, chụp ảnh hay kĩ hình ảnh đẹp, nhiều sắc thái, được đối thoại với công 
năng làm báo đa phương tiện như quay phim, dựng chúng thông qua những trích dẫn, đoạn video, Nhân 
phim; mà còn phải học và thạo các kĩ năng mới mẻ như vật được chiêm ngưỡng, được đối thoại với chính bản 
phân tích dữ liệu, thiết kế, vẽ bảng phân cảnh thân mình khi tiếp cận tác phẩm. 
(storyboard), lập trình cơ bản, để có thể thích ứng được Có thể nói, cả độc giả, cả người viết và nhân vật 
với các loại hình báo chí hiện đại như báo chí dữ liệu, báo trong câu chuyện mà Mega Story chuyển tải cùng có 
chí thị giác. Đối với kĩ năng viết, Mega Story đòi hỏi những trải nghiệm thú vị, mới mẻ trong không gian 
người viết kĩ năng kể chuyện, dẫn dắt (storytelling). Điều truyền thông kĩ thuật số. 
này hoàn toàn phù hợp để kể câu chuyện về nhân vật, 
đồng thời, đây cũng là động lực để nhà báo rèn giũa bản 4. Kết luận 
thân, theo đuổi lối viết chuyên sâu. Trên báo mạng điện Xu thế xã hội hiện đại luôn đề cao con người cá 
tử, dù độc giả có thể tiếp cận nội dung thông tin bằng nhân có tài năng, có sự ảnh hưởng tới cộng đồng, đề cao 
nhiều ngõ, nhiều phương tiện, song những gì sâu sắc tiếng nói cá nhân, vì vậy, việc xây dựng, khắc họa 
nhất đọng lại trong tâm trí độc giả vẫn là những dòng những chân dung tiêu biểu trên báo chí càng được chú 
ngôn ngữ chữ viết. Đây là cơ hội để dấu ấn tác giả được trọng. Khắc họa chân dung nhân vật không đơn thuần là 
thể hiện đậm nét qua bút pháp đặc tả diện mạo, tính tả lại hình dáng nhân vật, kể về công việc của nhân vật, 
cách; qua cách lựa chọn, sắp xếp, nhấn mạnh chi tiết, sự mà khái quát hơn, sâu sắc hơn là qua chân dung nhân 
việc, sự kiện, hành động của nhân vật. Đối với những vật, nhà báo gửi gắm những thông điệp về các vấn đề 
Mega Story xây dựng trên nền thể loại phỏng vấn, nhà thời cuộc. Muốn làm tốt điều đó, nhà báo phải không 
 ngừng sáng tạo tìm tòi những cách thức chuyển tải mới 
báo có thời gian để gọt giũa, điều chỉnh, rút tỉa, sắp xếp 
 mẻ, hiệu quả. Mega Story là một dạng tác phẩm được 
các câu hỏi và câu trả lời để văn bản tác phẩm trở nên 
 lựa chọn đúng đắn ở thời điểm hiện tại. Dạng tác phẩm 
chuẩn xác và chuyển tải được thông điệp chính của nhân 
 này chứng tỏ những lợi thế trong việc khắc họa chân 
vật, đáp ứng được yêu cầu kinh điển của phỏng vấn nhân 
 dung nhân vật. 
vật khi họ công nhận “không chính xác những gì tôi đã 
 Qua việc giới thiệu khái niệm và các đặc trưng cơ 
nói nhưng chính xác là điều tôi muốn nói”. 
 bản của dạng tác phẩm Mega Story, bài viết đi sâu phân 
 Mỗi tác phẩm Mega Story ra đời đều là kết quả làm tích những đặc trưng và ưu điểm của dạng tác phẩm này 
việc của cả ê-kip, ít nhất cũng là người viết, người chụp trong việc khắc họa chân dung nhân vật. Về mặt lí luận, 
ảnh và người thiết kế đồ họa. Trong hoạt động sáng tạo hiện những nghiên cứu về dạng tác phẩm này còn khá 
tập thể này, các ý tưởng sáng tạo được cộng hưởng, mọi thưa thớt và chưa có hệ thống cả trong và ngoài nước. 
người được học hỏi lẫn nhau, tích lũy thêm kinh nghiệm Chúng tôi kì vọng bước đầu gợi mở và đóng góp một 
nghiệp vụ cho bản thân. Ở chiều cạnh khác, nhân vật khía cạnh lí thuyết về dạng tác phẩm còn tương đối mới 
tiêu biểu trong tác phẩm cũng là những tấm gương để mẻ này. Ở bình diện thực tiễn, vì nhiều lí do, sự phát 
người viết học hỏi, là nguồn năng lượng giúp người viết triển của dạng tác phẩm Mega Story chưa thực sự lớn 
sống tích cực hơn, tử tế hơn, viết được nhiều tác phẩm mạnh và đồng đều trong làng báo Việt Nam. Song sự 
báo chí có ích cho xã hội. Câu phát biểu “Với Mega đón nhận của đông đảo độc giả và những thành công 
Story, chúng tôi được làm nghề một cách tử tế” của nhà bước đầu của một số tờ báo lớn đã cho thấy xu hướng 
báo Nguyễn Hoàng Nhật hoàn toàn chí lí đối với người báo chí mới này có sức sống, phù hợp với thời cuộc và 
viết trong trường hợp này. cần nhân rộng, phát huy. 
 79 
Phạm Thị Hương 
Tài liệu tham khảo 
Branch, J. (2012, December). Snow Fall: The Nguyễn, H. N. (2019, November 28). Longform đã tìm 
 Avalanche at Tunnel Creek. The New York Times. được ngôi nhà mới trên báo điện tử. Người Rát 
 https://www.nytimes.com/projects/2012/snow- Họng. https://hoangnhatblog.wordpress.com/2019/ 
 fall/index.html#/?part=word-spreads. 11/28/longform-da-tim-duoc-ngoi-nha-moi-tren-
Chuyên đề đặc biệt kỷ niệm 70 năm Quốc khánh nước bao-dien-tu/. 
 Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam - Ninh, T. (2020). Học làm “longform.” Báo điện tử Thừa 
 VietnamPlus. (n.d.). Báo điện tử Vietnamplus.Vn. Thiên Huế. https://baothuathienhue.vn/hoc-lam-
 https://www.vietnamplus.vn/70years/. longform-a87778.html 
Đặng Văn Lâm. Tình khúc Bạch dương của bóng đá Việt Phan, V. K., Phan, Q. H., Phạm, C. T., & Nguyễn, Đ. H. 
 (N. Khôi, Trans.). (n.d.). Báo Điện Tử VietnamPlus. (2016). Một số xu hướng mới của báo chí truyền 
  -lam. thông hiện đại. Thông tin và Truyền thông. 
Đức, L., & Công, T. (2018). Xu hướng mới của báo chí Thompson, D. (2012). “Snow Fall” Isn’t the Future of 
 hiện đại. Báo điện tử Dân sinh. Journalism. The Atlantic. https://www.theatlantic 
 https://baodansinh.vn/ xu-huong-moi-cua-bao-chi- .com/business/archive/2012/12/snow-fall-isnt-the-
 hien-dai-77538.htm. future-of-journalism/266555/. 
Dương, X. S. (2004). Các thể loại báo chí chính luận Tin tức, tin nóng, đọc báo điện tử. (2020, January 8). 
 nghệ thuật. Đại học Quốc gia Hà Nội. Tuổi Trẻ Online. https://tuoitre.vn/megastory.html. 
E-Magazine, Tổng hợp những bài viết dạng Emagazine Trần, T. (n.d.). Vị Thiếu tướng và hồi ức cậu bé “đi lạc” 
 - Trang 7. (2020, January 8). Báo Thanh Niên. vào bức ảnh chụp Bác Hồ. Báo VietNamNet. 
 https://thanhnien.vn/e-magazine/trang-7.html https://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/media/vi-thieu-
Hà, V. (2018). Với Mega Story - Chúng tôi được làm tuong-va-hoi-uc-cau-be-di-lac-vao-buc-anh-chup-
 nghề một cách tử tế. Báo điện tử Công Luận. bac-ho-641242.html. 
 https://congluan.vn/voi-mega-story-chung-toi- Trần, T. T. (n.d.). Thanh Lam, “người đàn bà hát” sinh 
 duoc-lam-nghe-mot-cach-tu-te-post33542.html ra để yêu và được yêu. Báo điện tử VietNamNet. 
Jain, R., & Slaney, M. (2013). Micro Stories and Mega https://vietnamnet.vn/vn/giai-tri/media/thanh-lam-
 Stories. IEEE MultiMedia, 20(1), 86-90. https:// nguoi-dan-ba-hat-sinh-ra-de-yeu-va-duoc-yeu-
 doi.org/10.1109/MMUL.2013.6 653983.html. 
Nachision, A. (2013, November 25). Why the mega- Tuấn, C. (2018, February 11). Độc quyền: Tuổi 70, Tiết 
 stories matter. We Media. https://wemedia.com/ Gia Yến sống bình thản sau những sóng gió. Báo 
 why-the-mega-stories-matter/ VietNamNet. https://vietnamnet.vn/vn/giai-tri/me 
Ngô, K. (2017). VietnamPlus đang đi đúng hướng với dia/tiet-gia-yen-tuoi-70-toi-binh-than-sau-nhung-
 Mega Story.  song-gio-cuoc-doi-638468.html. 
 Plus-dang-di-dung-huong-voi-Mega-Story_n22647.html. Xạ thủ Hoàng Xuân Vinh: Đường tới vinh quang. (2016, 
Nguyễn, Đ. D. (2004). 100 câu hỏi về cách viết báo. Lý June 28). Báo VietnamPlus. https://www. 
 luận Chính trị. vietnamplus.vn/special/hoangxuanvinh/. 
 ADVANTAGES OF PORTRAYING FIGURES VIA JOURNALISTIC WORKS 
 IN THE “MEGA STORY” FORM ON E-NEWSPAPERS 
 Pham Thi Huong 
 The University of Danang – University of Science anh Education 
 Abstract: The article introduces the notion and key features of journalistic works in the Mega Story form on e-newspapers as 
well as systematizes knowledge of the writing form focusing on figure portrayal as the main theme in journalism in general. This 
serves as a basis for the article’s generalizations of the features, analysis and identification of the advantages of portraying the figures 
in writings in the Mega Story form. Mastering the above-mentioned advantages helps journalists and journalism students to make 
worthwhile investments for this new form with a view to developing personal skills and partly enhancing the competitive edge of the 
newspaper in the context of digital media. 
 Key words: figure portrayal; Journalistic works; Mega Story; e-newspaper; digital media 
80