Truyền thông ngày nay và dư luận xã hội trước một số hiện tượng xã hội bức xúc

iếng thnh tai tiếng, thnh 
nh− không còn giới hạn kìm chế. nỗi hổ thẹn, thậm chí nỗi nhục của 
36 Thông tin Khoa học xã hội, số 1.2014 
ng−ời Việt, tr−ớc con mắt thế giới. Khi + Một x hội vận động với thực tiễn 
đ−ợc một trong những đi truyền hình cuộc sống luôn thay đổi v mong muốn 
hng đầu của Liên Bang Nga RenTV quản lý x hội ngy cng tốt đẹp nh−ng 
đ−a tin, nó đ lm ngỡ ngng rất nhiều lại ngồi phòng lạnh để đ−a ra quyết 
ng−ời ngoại quốc, “lm “đỏ mặt” l−ơng định quản lý khiến nhiều ng−ời dân dở 
tri của cả x hội”. khóc, dở c−ời. 
 + Chữ “l−ơng y nh− từ mẫu” đ bị Sốc, buồn, phẫn nộ, xấu hổ, kể cả 
l−ợng hoá; nỗi sợ bị mất khách hng, nhục nh cho ng−ời Việt Nam l tâm 
chữ tín của phòng khám bị ảnh h−ởng, trạng của nhiều ng−ời thể hiện trên các 
bị đồng nghiệp c−ời chê... đ khiến cho ph−ơng tiện truyền thông khi phải 
ông bác sĩ sẵn sng vứt xác bệnh nhân chứng kiến đạo đức x hội ngy cng 
xuống sông phi tang. Chỉ vì không có xuống cấp; khi phải chứng kiến hiện 
cái phong bì vi trăm ngn m bác sĩ t−ợng hôi của, hiện t−ợng vô cảm tr−ớc 
sẵn sng để mẹ con sản phụ bị đe doạ ng−ời bệnh; khi phải chứng kiến v 
tính mạng (dẫn đến chết). Chỉ vì chút phải đối mặt với những quy định quản 
thu nhập từ bảo hiểm m họ sẵn sng lý kiểu vô trách nhiệm... 
kéo cả một tập thể vo việc nhân bản Sau những cơn bo d− luận trên 
xét nghiệm, đánh tráo cả chỉ số sức truyền thông, chúng ta đ đ−ợc chứng 
khoẻ m ng−ời bệnh nhân cần biết để kiến nhiều hnh động đẹp. Tấm băng 
bảo vệ tính mạng đang trong cơn bạo rôn về lòng tự trọng đ đ−ợc căng nơi 
bệnh của họ. xảy ra vụ hôi bia. Nhiều món tiền đ−ợc 
 + Mong muốn trẻ mầm non tuân quyên góp cho anh lái xe. Hay tuyên bố 
thủ quy tắc nghiệt ng về chế độ ăn không bắt ti xế phải bồi th−ờng của 
uống đ khiến cho không ít cô bảo mẫu hng bia Tiger. Ng−ời ti xế trả lại 200 
hồn nhiên phạm tội, hồn nhiên hnh triệu nhận đ−ợc từ những ng−ời hảo 
hạ trẻ... v−ợt qua giới hạn của sự tha tâm do không phải bồi th−ờng. Sở Y tế 
thứ, khiến cho bao phụ huynh rơi n−ớc H Nội đ trao giấy khen, bằng khen 
mắt, “không dám xem hết clip vì quá cho những con ng−ời dũng cảm (vụ 
d man”. Các bảo mẫu hnh xử m nhân bản xét nghiệm),v.v... 
không ý thức hết cái ác của mình. Phải Nh−ng cũng có nhiều hnh động 
chăng họ đ không đ−ợc sinh ra v lớn tiếp tục đổ thêm dầu vo “lửa d− luận”: 
lên trong một môi tr−ờng x hội văn ông chủ tịch ph−ờng 25 bằng phát 
minh, nhân bản, tôn trọng con ng−ời? biểu bao che cấp d−ới, phủi bay việc 
Phải chăng họ đ quen sống trong một đám trật tự đô thị đánh ng−ời bán 
môi tr−ờng x hội m cái ác, cái xấu hng rong. B Bộ tr−ởng Bộ Y tế 
nhan nhản? không ghé thăm gia đình ba cháu bé sơ 
 + Mong muốn lập công lấy thnh sinh bị thiệt mạng do tiêm nhầm 
tích của Công an tỉnh Bắc Giang v có vaxin, dù có chuyến công tác về địa 
thể l t−ơng tự đối với công an nhiều ph−ơng để khai tr−ơng xây dựng nghĩa 
địa ph−ơng khác nữa, với cách “đánh trang liệt sĩ ngay trong thời gian sự 
án” ẩu tả đ đẩy những công dân vô tội việc xảy ra. Tuy nhiên, tr−ớc sự phản 
vo lao tù, tạo ra những cuộc đời bị ứng của d− luận, họ cũng đ phải xin 
đánh cắp, những mái ấm gia đình bị lỗi, thừa nhận mình sai. Nh−ng câu hỏi 
xé nát. đặt ra l, nếu d− luận không đánh giá 
Truyền thông ngày nay 37 
về những lời nói của họ, không có ng−ời ta chửi mắng” (gia đình các cô 
những clip, những đoạn ghi âm, những bảo mẫu). 
hình ảnh nói có sách, mách có chứng 
 + Trong lĩnh vực y tế, thảm trạng 
của thời đại công nghệ số đ−ợc đ−a lên 
 của y đức đ−ợc đặt lên mặt báo, lúc đầu 
công luận v bị lên án thì liệu sự thức 
 b Bộ tr−ởng không đứng ra nhận trách 
tỉnh, tử tế nh− vậy có xảy ra? Những 
 nhiệm ngay, cũng không xin lỗi ng−ời 
biện pháp hnh chính cấm đoán trong 
 dân, m loanh quanh né tránh, đổ 
những quy định “trên trời” rồi có đ−ợc 
 trách nhiệm cho cấp d−ới Cho đến 
huỷ bỏ? 
 khi bị d− luận ép quá mới phải lên 
III. Sức ép của truyền thông v d− luận x hội tiếng thừa nhận một phần trách nhiệm 
 Khi các vụ việc đ−ợc phơi by trên (vụ thẩm mỹ viện Cát T−ờng)... Sự bức 
các ph−ơng tiện truyền thông: gia cảnh xúc của d− luận dâng cao đến nỗi đ có 
của các nạn nhân (trong mỗi vụ việc rất nhiều ý kiến, th− kiến nghị yêu cầu 
đều có) đ đ−ợc đẩy lên thnh kịch b Bộ tr−ởng hy từ chức. “Không phải 
tính; gia đình, ng−ời thân, cấp trên của vụ việc ny, m nhiều vụ việc khác của 
những ng−ời “hôi” bia, những bảo mẫu, ngnh y tế đ gây phẫn nộ trong ng−ời 
những bác sĩ, những g trật tự đ−ờng dân” (ông Vũ Đức Đam, Bộ tr−ởngChủ 
phố không thể bng quan. Câu chuyện nhiệm Văn phòng Chính phủ). 
đạo đức của x hội lại đ−ợc cộng đồng + D−ới sức ép của d− luận cùng sự 
đ−a ra bn luận. Sự xuất hiện của “tấm vo cuộc của các cơ quan chức năng, 
băng rôn xấu hổ” thể hiện sự tự trọng cuối cùng Công an Tỉnh Bắc Giang đ 
của những ng−ời còn ý thức nh− gióng chính thức lên tiếng thừa nhận những 
lên hồi chuông cảnh tỉnh. sai lầm, thiếu sót trong vụ án oan sai 
 Cũng từ đó, những bi học đắt giá Nguyễn Thanh Chấn. 
mới đ−ợc ng−ời ta nhận ra. Khi bật tivi 
 + Với đòi hỏi của d− luận về việc 
lên, mở báo ra l hình ảnh mình đang 
 biểu d−ơng những tinh thần dũng cảm 
hí hửng ôm gọn cả chục lon bia, bạn 
 chống tiêu cực m Sở Y tế H Nội đ tổ 
thấy thế no? con bạn đ nhìn thấy bạn 
 chức lễ trao th−ởng (cho dù l “miễn 
hôi của; con bạn đ nhìn thấy bạn đánh 
 c−ỡng”) cho 3 ng−ời phụ nữ ở Bệnh viện 
ng−ời thất thế; con bạn đ nhìn thấy... 
 Đa khoa Hoi Đức. 
Xét ở ph−ơng diện cá nhân, “Tôi thật sự 
nhục nh v thấy mình không còn đủ + Sau khi xem clip về hnh xử của 
t− cách để giáo dục con nữa” (lời một bảo mẫu, ngay lập tức, một cơn bo của 
ng−ời mẹ trong vụ hôi của); “lon bia trở sự phẫn nộ, bức xúc v căm phẫn trn 
nên đắng ngắt” (lời một bạn trẻ). Xét ở qua tất cả các ph−ơng tiện truyền 
ph−ơng diện cộng đồng, một ng−ời dân thông, các trang mạng x hội, các diễn 
Biên Ho tâm t− “chỉ l hnh vi của đn. Sở Giáo dục v Đo tạo Tp. Hồ Chí 
một vi ng−ời m bỗng nhiên bị mang Minh đ yêu cầu lm rõ v xử lý 
tiếng, hy vọng ton dân Biên Ho nghiêm khắc tr−ờng hợp các cô nuôi 
không bị nghĩ xấu”, đó l những tâm sự dạy trẻ đánh đập, đe dọa trẻ. Sở cũng 
thật lòng của phẩm giá, của sự tự trình với UBND Tp. Hồ Chí Minh đề 
trọng. Hoặc “Biết đ−ợc tin tức, gia đình nghị ban hnh Chỉ thị về “Chấn chỉnh 
chúng tôi hết sức đau đớn v buồn v nâng cao chất l−ợng nuôi dạy trẻ ở 
lòng”, “Nh tôi phải nghỉ bán hng vì bị các tr−ờng mầm non v cơ sở giáo dục 
38 Thông tin Khoa học xã hội, số 1.2014 
mầm non” thay cho chỉ thị cũ để phù biết chia sẻ tr−ớc hoạn nạn của ng−ời 
hợp với tình hình mới. Một loạt các khác; giá m những hnh vi “xấu xí”, 
động thái chấn chỉnh, r soát để tránh vô cảm trong x hội sẽ ngy cng ít đi. 
tr−ờng hợp trẻ mầm non bị bạo hnh 
 Còn hiện tại, có ý kiến cho rằng: sự 
đang đ−ợc thực hiện, khiến d− luận 
 tổn th−ơng x hội vẫn rất khó có thể 
cảm thấy phần no an tâm về sự an 
 lên da non. Nếu không có những liều 
ton của mầm non t−ơng lai. 
 thuốc mạnh mang tầm vĩ mô thì các vụ 
 + Việc cấm dùng nắp kính trên việc t−ơng tự vẫn có thể nảy nở theo 
quan ti ngay lập tức bị d− luận “ném những mô típ khác. Tuy nhiên, khi 
đá”, bởi dùng biện pháp hnh chính ch−a có những liều thuốc mạnh ở tầm 
cấm đoán một hnh vi văn hóa mang vĩ mô, thì những liều thuốc ở tầm vi mô 
tính truyền thống, rất riêng t− của mỗi cũng đ tạo đ−ợc sự khởi sắc của những 
ng−ời l không phù hợp. V rốt cục, văn luồng d− luận lnh mạnh. 
bản ny cũng bị cơ quan chức năng 
 Khi vụ hôi bia xảy ra, qua những 
kiến nghị hủy bỏ. 
 động thái của truyền thông, có định 
 + Tr−ớc sức ép của d− luận, cuối h−ớng d− luận v kiểu giám sát no tốt 
cùng ông Chủ tịch ph−ờng 25 đ đại hơn tấm biển “L dân Biên Ho, l 
diện UBND ph−ờng gửi lời xin lỗi, nhận ng−ời Việt Nam, tôi thấy xấu hổ thay 
sai v chấp nhận hỗ trợ chi phí thuốc cho những ai đ “c−ớp vi lon bia ” ở 
men, thiệt hại về hng hóa h− hỏng, đây tr−a ngy 4/12 ”. Hnh động ny 
công lao động cho anh Trịnh Xuân Tình; đ khiến nhiều ng−ời hứng khởi lên 
đồng thời quyết định cho thôi việc 2 g tiếng: “ở đâu chẳng có ng−ời nọ ng−ời 
trật tự đ−ờng phố. kia, ở Biên Hòa có ng−ời hôi của nh−ng 
 Lòng tự trọng kêu gọi sự h−ớng cũng có ng−ời treo đ−ợc thông điệp ý 
thiện của ng−ời Việt, những mong chữa nghĩa nh− thế ny”. “Mình thấy vui vì 
đ−ợc những tổn th−ơng trong lòng x hnh động của bạn ny vì qua đó cho 
hội có phần no đ−ợc kiến giải. Có thấy vẫn còn rất nhiều ng−ời có lòng tự 
ng−ời cho rằng, những sự việc xảy ra trọng, sẵn sng phê phán những hnh 
chắc chắn đ trở thnh những bi học động xấu. Dù đó l cảnh xấu của đồng 
khắc ghi trong trái tim hng triệu h−ơng mình” (một bạn trẻ sống ở 
ng−ời Việt Nam, bi học m cả nghìn Biên Hòa). 
quyển sách giáo dục công dân, hng Sau đó, đại diện bia Tiger cũng đ 
triệu quyển sách đạo đức m chúng ta ra thông cáo chính thức khẳng định ti 
học suốt 12 năm ròng cũng chẳng bằng. xế vụ hôi bia sẽ không phải bồi th−ờng 
Những bi học chẳng tốn tiền mua, thiệt hại no. Đồng thời, anh cũng vẫn 
chẳng mất thời gian học thuộc, tự nó sẽ tiếp tục đ−ợc lm việc bình th−ờng 
khắc ghi vo trong óc ta v lm ta nhớ tại công ty. Quyết định đầy tình ng−ời 
đến gi. ny đ khiến d− luận v cộng đồng 
IV. H−ớng tới d− luận lnh mạnh: nâng cao vai trò mạng thở pho, mừng cho ti xế v cảm 
của truyền thông ơn hng bia Tiger; anh ti xế đ trả lại 
 tiền ủng hộ của các nh hảo tâm... 
 Có ng−ời −ớc mơ: giá m tất cả 
ng−ời Việt chúng ta đều biết xấu hổ, Câu chuyện t−ởng đáng buồn đ có 
biết tự trọng, biết hối hận khi lm sai, đ−ợc cái kết có hậu; niềm tin lại nhen 
Truyền thông ngày nay 39 
nhóm trong lòng mỗi ng−ời rằng vẫn còn mạnh mẽ những việc lm không đúng 
đó sự tử tế, cảm giác biết xấu hổ, lòng đắn, khơi dậy lòng tự trọng v tinh 
tự trọng trong nhiều ng−ời Việt Nam. thần biết xấu hổ, cổ súy cho cái đúng v 
 Qua truyền thông m hiệu ứng vụ cái thiện. 
“hôi bia đáng xấu hổ” ngay lập tức có Nghe d− luận, phân tích d− luận, 
tác dụng. Chiếc xe tải chở hng nghìn định h−ớng d− luận trong mỗi hiện 
thùng sữa Cô gái H Lan bị tai nạn t−ợng x hội đ−ợc truyền thông cần xử 
(Cẩm Phả, Quảng Ninh), hay chiếc xe lý bởi cái đầu biết lập luận hợp lý hơn 
tải khác chở đầy mì gói bị lật (Thủ Dầu l bị lôi cuốn bởi “con tim cảm tính”; 
Một, Bình D−ơng) nh−ng đ không còn cần bình tĩnh để đ−a ra những ý kiến 
bị hôi của. thảo luận thấu đáo, tránh cuốn theo 
 Niềm tin sẽ không còn tình trạng cảm tính, đơn điệu, một chiều 
 
hôi của; niềm tin sẽ không còn những 
bảo mẫu l “ác mẫu”; niềm tin sẽ không 
 TàI LIệU THAM KHảO 
còn những vụ án oan; sẽ không còn 
những vụ nhân bản xét nghiệm... đang 1. doc/vunhan
đ−ợc d− luận h−ớng đến, cho dù sẽ l banketquaxetnghiemmiencuong
quá khó. V câu chuyện “hôi bia” đ−ợc khenthuongconaichongthamnhung
đ−a vo bi thi môn Văn ở Tr−ờng THPT 133622.bld 
chuyên Hùng V−ơng (Đắc Lắc) với mong 2. te/Vunhan
muốn “học sinh l đối t−ợng đ−ợc tiếp banxetnghiemvaletraothuong
nhận đầu tiên từ câu chuyện ny v các khonghoakhongloichuc/133275.bld 
em cần phải thể hiện suy nghĩ, chính 3. 
kiến của mình” đang nhận đ−ợc sự ủng sudieutra/baodongtinhtrangvo
hộ rộng ri của d− luận. Phải chăng camtrongxahoihiennaychuyen
chúng ta đang từng b−ớc có định h−ớng khongcuariengai.html 
bi toán nhân cách cho lứa tuổi học trò 
 4. hoi/duluanrung
v kể cả những ng−ời “lớn tuổi”. 
 dongvaphannotruochanhvicua
 Có thể nói, d− luận x hội trên các nhungnguoihoicua201312051035 
ph−ơng tiện truyền thông thời gian qua 5249.chnhoi/du
đ thể hiện sự dần tr−ởng thnh trong luanrungdongvaphannotruoc
nhận định, đánh giá các sự kiện đ−ợc hanhvicuanhungnguoihoicua
đ−a tin, trong by tỏ thái độ rõ rng 2013120510355249.chn 
tr−ớc cái tốt với cái xấu, cái đúng với 
 5. 
cái sai. Cùng với sự thể chế hóa công 
 0131216hoicuabatnatdanva
tác quản lý đ−ợc nêu ra trong Nghị 
 phepthunguoiviet 
định 72/2013/NĐCP của Chính phủ về 
ph−ơng thức v nội dung hoạt động 6. doc/trongmat
trên internet, sự dần tr−ởng thnh của nguoinuocngoai/584241/nguoinuoc
d− luận x hội l yếu tố tích cực thúc ngoaisungsottruocchuyenhoibia. 
đẩy sự gạn lọc trong lựa chọn nguồn tin html 
tin cậy, sự nắm bắt thông tin đa dạng, 7. hoi/vuhoibiava
nhiều chiều v khách quan hơn. V nhungbaihocdanhdoibangsudang
quan trọng hơn cả l lên tiếng phản bác cayxauho20131212034947579.chn 
40 Thông tin Khoa học xã hội, số 1.2014 
8. hoi/3sukienxa 13. duc/tin1611078/ 
 hoichandongcudanmangnam2013 baomaubopcobemamnontungbi
 20131204055131738.chn xulyvanlylom.htm 
9. tuc/phapluat/ 14. 
 201312/chiruotbaomauphuongnha 013/10/331091/ 
 toiphainghibanhangvibinguoita 15. bi
 chuimang314671/ danphongdanhngatxiuduocboi
10. tuc/phapluat/ thuong78trieua118958.html 
 201311/khoitobaomaudanhchet 16. duc/585842/ 
 chaube18thangtuoi301470/ chuyenhoibiavaodevanvatamsu
11.  nguoitrongcuoc.html 
 luat/nghiandieutra/vuanoancong 17. trieuvang
 annhansaiaiphaiboithuonga12446. raduongdantranhnhaunhatroi
 html#.UsRwRdIW2So chaymat/104/12192096.epi 
12. duc/tin1610974/ 18. 
 cudanmangphannodoixuhaibao details/1247ECEFE1F4/De_cai_tot_
 maudocac.htm khong_con_la_dieu_bat_thuong.aspx 
 (tiếp theo trang 62) phát huy nội lực phát triển kinh tếx 
 hội, xây dựng đất n−ớc, nâng cao vị thế 
Nguyễn thị quế, nguyễn hoàng của Việt Nam ở khu vực v trên thế 
giáp (đồng chủ biên). Việt Nam gia giới. Tuy nhiên, bên cạnh những thnh 
nhập ASEAN từ năm 1995 đến nay: tựu, quá trình tham gia ASEAN của 
Thành tựu, vấn đề và triển vọng . n−ớc ta, cũng nh− quan hệ Việt Nam  
H.: Chính trị quốc gia, 2012, 306 tr., ASEAN còn hạn chế về chất l−ợng, hiệu 
Vb 50426. quả v chiều sâu, thiếu những nhân tố 
 Từ khi chính thức trở thnh thnh cho sự phát triển bền vững, ổn định, 
viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam á lâu di... 
(ASEAN) năm 1995 đến nay, Việt Nam Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam 
luôn tăng c−ờng phát triển quan hệ với đang đẩy mạnh triển khai chính sách 
các n−ớc trong Hiệp hội trên cả bình đối ngoại rộng mở, đa dạng hoá, đa 
diện song ph−ơng lẫn đa ph−ơng v đạt ph−ơng hoá các quan hệ quốc tế, đặc 
đ−ợc những thnh tựu quan trọng. biệt sẽ dnh −u tiên cao đối với việc 
 Những thnh tựu đạt đ−ợc trong phát triển quan hệ ton diện với 
quá trình tham gia ASEAN đ góp phần ASEAN. 
giúp Việt Nam tạo lập v củng cố môi Đó l những vấn đề chính đ−ợc các 
tr−ờng ho bình, đáp ứng yêu cầu mở tác giả trình by trong 3 phần nội dung 
rộng quan hệ đối ngoại, hội nhập quốc cuốn sách. 
tế, tranh thủ đ−ợc các nguồn lực trong 
khu vực, khai thác lợi thế của ASEAN, PNĐ.