Tích cực hóa phương pháp thuyết trình bằng sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy các môn Lý luận chính trị ở trường Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh

phƣơng tiện hiện đại và dẫn 
đến tâm lý ngại đổi mới ứng dụng CNTT trong quá trình dạy học. Một số giáo viên trẻ 
có kỹ năng tin học khá tốt, sử dụng khá thành thạo các thiết bị CNTT nhƣng do thiếu 
kinh nghiệm giảng dạy nên hiệu quả dạy học chƣa cao. Trong quá trình sử dụng CNTT 
nhằm tích cực hóa PPTT, một số giảng viên đã lạm dụng CNTT trong các tiết dạy trên 
lớp, đƣa các tiết dạy thành tiết trình chiếu kiến thức trên màn hình. Việc sử dụng CNTT 
nhằm tích cực hóa PPTT trong dạy học chƣa thực sự là đam mê, chƣa trở thành việc 
làm thƣờng xuyên của đội ngũ giảng viên, đôi khi giảng viên chỉ làm khi tham gia các 
hội thi nhƣ giảng viên dạy giỏi hoặc các tiết thao giảng. 
 Thứ hai, trình độ nhận thức của sinh viên. 
 Phần lớn sinh viên Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thành Phố Hồ Chí Minh vẫn tồn 
tại thói quen thụ động, quen nghe, quen chép, ghi nhớ và tái hiện lại một cách máy 
 541| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
móc, rập khuôn những gì giảng viên đã giảng, trình bày, chứ chƣa có thói quen chủ 
động trong việc tổng hợp kiến thức thông qua bài giảng. Bên cạnh đó, sinh viên chƣa 
có thói quen chủ động tra cứu, tìm kiếm thông tin trên mạng Internet còn dựa nhiều 
vào giáo trình mà giảng viên cung cấp. Chính vì vậy, những kiến thức mà sinh viên 
cập nhật chƣa thật sự mới mẻ và chính xác để đáp ứng đƣợc vấn đề học tập mà giảng 
viên đƣa ra. Những điều đó cũng ảnh hƣởng phần nào tới việc sử dụng công nghệ 
thông tin trong giảng dạy của giảng viên. 
 Thứ ba, sự hỗ trợ từ ban giám hiệu và đồng nghiệp. 
 Với tinh thần cầu thị, ban giám hiệu nhà trƣờng luôn quan tâm, tạo điều kiện, tổ 
chức các buổi tập huấn, hƣớng dẫn học tập cho giảng viên, khuyến khích giảng viên 
sử dụng CNTT trong dạy học. Nhà trƣờng đã tổ chức tập huấn cho giảng viên về các 
kỹ năng CNTT cơ bản, cung cấp những phần mềm phục vụ quá trình giảng dạy nhƣ 
phần mềm vào điểm; cho cán bộ tin học hỗ trợ, hƣớng dẫn giảng viên sử dụng phần 
mềm dạy học. Các đồng nghiệp, bạn bè hƣớng dẫn nhau sử dụng CNTT sao cho có 
hiệu quả. 
 Toàn bộ những nhân tố trên đã ảnh hƣởng tới chất lƣợng và hiệu quả của việc tích 
cực hóa PPTT bằng sử dụng CNTT trong dạy học các môn Lý luận chính trị ở Trƣờng 
ĐHSP Thành phố Hồ Chí Minh. 
2.4. Thực trạng của việc tích cực hóa phương pháp thuyết trình bằng sử dụng 
công nghệ thông tin trong giảng dạy các môn Lý luận chính trị ở Trường Đại 
học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 
 Ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục và đào tạo nói chung và Khoa Lý 
luận chính trị Trƣờng Đại học Sƣ phạm nói riêng đang ở những bƣớc khởi đầu. 
Những giờ giảng dạy của giảng viên bƣớc đầu đều sử dụng giáo án điện tử nhƣng 
giáo án điện tử đó chƣa thật sự đầu tƣ đúng mức, các slide trình chiếu còn đơn giản, 
nghèo nàn về ý tƣởng và hiệu ứng chƣa thật sự hấp dẫn, lôi cuốn ngƣời học. Bên cạnh 
đó, tỷ lệ giảng viên và sinh viên truy cập Internet để tìm kiếm thông tin phục vụ cho 
việc học còn nhiều hạn chế. 
 Nhận thức đƣợc vai trò, tầm quan trọng của việc tích cực hóa phƣơng pháp 
thuyết trình bằng sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, trong thời gian qua 
các giảng viên Khoa Giáo dục Chính trị - Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thành Phố Hồ 
Chí Minh đã tích cực ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình soạn giáo án điện 
tử và lên lớp. Các giảng viên đã tiến hành soạn các bài giảng điện tử, lồng ghép các 
|542 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
tranh ảnh, sơ đồ, phim, video vào các bài học và đã có tác động rất lớn đến nhận thức 
và hứng thú học tập của sinh viên. Nhiều giảng viên nhận thấy việc ứng dụng công 
nghệ thông tin nhƣ một xu thế tất yếu trong hoạt động dạy học hiện nay do đó đã 
thƣờng xuyên sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học. 
 Nhận thức đƣợc sự cần thiết cũng nhƣ vai trò của CNTT trong dạy học nhà 
trƣờng không ngừng bổ sung và xây dựng các phòng học chức năng với đầy đủ các 
trang thiết bị. Nhà trƣờng tổ chức thực hiện triển khai việc sử dụng CNTT trong dạy 
học, khuyến khích các giảng viên giảng dạy bằng giáo án điện tử. Sự quan tâm của 
nhà trƣờng đã tạo thuận lợi cho các GV ứng dụng CNTT vào quá trình dạy học. Các 
giảng đƣờng, các phòng học đều đƣợc lắp đặt máy chiếu Projector để phục vụ cho việc 
dạy học. Các giảng viên đều có lòng yêu nghề, có tinh thần học hỏi, trau dồi kiến thức, 
tích cực khai thác tìm kiếm thông tin từ internet nhằm nâng cao chất lƣợng bài dạy. 
 Tuy nhiên, việc sử dụng công nghệ thông tin nhằm tích cực hóa phƣơng pháp 
thuyết trình trong giảng dạy các môn Lý luận Chính trị ở trƣờng Đại học Sƣ phạm 
Thành phố Hồ Chí Minh vẫn đang ở những bƣớc làm đầu tiên. Việc khai thác, sử 
dụng công nghệ thông tin trong quá trình giảng dạy còn nhiều hạn chế. Các giảng 
viên đã sử dụng giáo án điện tử trong các giờ lên lớp nhƣng chƣa hiệu quả chƣa cao, 
các slide thiết kế còn nghèo nàn, đơn giản, thiếu hấp dẫn, do đó dẫn đến tình trạng 
“nhìn - chép” vẫn diễn ra phổ biến. 
 Sở dĩ những thành tựu về công nghệ thông tin chƣa đƣợc ứng dụng nhiều trong 
quá trình dạy - học cho sinh viên Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thành Phố Hồ Chí Minh 
có nhiều nguyên nhân. Nguyên nhân lớn nhất đó chính là về phía giảng viên - ngƣời 
trực tiếp đổi mới phƣơng pháp dạy học bằng việc ứng dụng công nghệ thông tin vào 
dạy học, giảng viên hiện nay trong quá trình dạy học vẫn còn thói quen dạy học theo 
kiểu truyền thụ kiến thức một chiều chƣa lấy ngƣời học làm trung tâm, vẫn chú trọng 
về nội dung hơn là phát triển phẩm chất năng lực của ngƣời học. 
2.5. Giải pháp nâng cao việc sử dụng công nghệ thông tin nhằm tích cực hóa 
phương pháp thuyết trình trong giảng dạy các môn Lý luận chính trị ở Trường 
Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 
 Thứ nhất, nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ giảng viên. 
 Theo nguyên tắc “nội dung quyết định phƣơng pháp”, nghĩa là giảng viên muốn 
đổi mới phƣơng pháp giảng dạy trƣớc hết phải lựa chọn và đổi mới về nội dung giảng 
dạy cho phù hợp. Vì thế, mỗi giảng viên phải tự mình ý thức trong việc tự nghiên cứu 
kiến thức chuyên môn để không ngừng nâng cao trình độ, trau dồi về chuyên môn 
 543| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
nghiệp vụ có chiều sâu để có thể đáp ứng với các phƣơng pháp dạy học tích cực hiện 
nay. Bên cạnh kiến thức chuyên môn của mình thì cũng phải trang bị cho mình kiến 
thức mang tính tích hợp nhiều môn học, đó là phải nắm vững kiến thức của các bộ 
môn liên quan trong hệ thống các môn Lý luận Chính trị (Triết học, Chủ nghĩa xã hội 
khoa học, Kinh tế Chính trị, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, Đƣờng lối cách mạng của Đảng 
Cộng sản Việt Nam) vì giữa chúng có quan hệ khăng khít, gắn bó chặt chẽ với 
nhau, bổ sung, hỗ trợ cho nhau trong mỗi bài giảng. Muốn nâng cao việc sử dụng 
công nghệ thông tin nhằm tích cực hóa phƣơng pháp thuyết trình một cách hiệu quả 
thì trƣớc hết giảng viên phải nắm vững kiến thức chuyên môn, đồng thời biết sử dụng 
thành thạo các trang thiết bị kỹ thuật hiện đại để phục vụ cho công tác giảng dạy. 
 Thứ hai, nhận thức đúng đắn vai trò của công nghệ thông tin trong dạy học hiện 
đại, từ đó nâng cao trình độ và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cho đội ngũ 
giảng viên. 
 Để nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác Giáo dục và đào tạo nói chung, cũng 
nhƣ trong giảng dạy các môn Lý luận Chính trị nói riêng thì việc quan tâm chất lƣợng 
đội ngũ giảng viên là yếu tố quan trọng và đặt lên hàng đầu. Hiện nay với sự tác động 
mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 thì việc bồi dƣỡng kỹ năng sử dụng 
máy tính và các phần mềm hỗ trợ soạn giảng dạy cơ bản là rất cần thiết cho giảng 
viên. Những kỹ năng quan trọng đó cần tập trung chủ yếu vào những thao tác hàng 
ngày trên lớp nhƣ: tra cứu, tìm kiếm thông tin, soạn giảng văn bản. Bên cạnh đó 
giảng viên cần sử dụng thành thạo một số phƣơng tiện dạy học nhƣ: máy ghi âm, ghi 
hình, máy chiếu, máy quay phim, chụp ảnh, cách thiết kế các phần mềm cơ bản, 
thông dụng để soạn giảng, làm đề thi, kiểm tra, nhất là về trắc nghiệm. Giảng viên 
không chỉ nâng cao trình độ công nghệ thông tin cho bản thân mà điều quan trọng 
hơn đó là giảng viên phải hƣớng dẫn và trang bị cho sinh viên có đƣợc những kỹ năng 
về công nghệ thông tin phù hợp nhằm phát huy đƣợc tính tích cực, chủ động, sáng tạo 
và tự giác trong học tập của sinh viên. 
 Thứ ba, bảo đảm nguyên tắc tính sư phạm khi ứng dụng công nghệ thông tin 
trong dạy học hiện đại. 
 Trong phƣơng pháp giảng dạy thì không có một phƣơng pháp nào là vạn năng 
cả, mỗi phƣơng pháp điều có ƣu điểm và hạn chế riêng. Việc ứng dụng công nghệ 
thông tin nhằm tích cực hóa các phƣơng pháp dạy học cũng có hai mặt. Một mặt, 
giảng viên khi sử dụng công nghệ thông tin nhằm tích cực hóa các phƣơng pháp dạy 
học, trong đó có phƣơng pháp thuyết trình cần đảm bảo không những tính nội dung 
|544 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
khoa học mà còn phải quan tâm nhiều đến tiêu chí về tính sƣ phạm. Tính sƣ phạm ở 
đây thể hiện ở chỗ: sự phù hợp về đặc điểm tâm sinh lý ngƣời học, tính thẩm mỹ và 
hài hòa của trang trình chiếu. Mặt khác, trong quá trình giảng day giảng viên cũng 
cần hạn chế việc chạy theo phong trào, lạm dụng máy tính trong giảng dạy làm cho 
ngƣời học bị phân tán sự chú ý và thiếu tập trung, điều đó chẳng những không phát 
huy đƣợc phẩm chất và năng lực ngƣời học trong quá trình khám phá kiến thức mới 
mà còn gây tâm lý ức chế cho sinh viên.Tuy nhiên, không phải bất cứ bài giảng nào 
trong chƣơng trình đều phải sử dụng công nghệ thông tin, cho dù đã đảm bảo đầy đủ 
về cơ sở vật chất, kỹ thuật, khả năng và trình độ sử dụng công nghệ thông tin một 
cách nhuần nhuyễn. Giảng viên còn phải biết lựa chọn, sử dụng đúng nội dung bài 
giảng để có thể thiết kế bài giảng một cách hợp lý nhằm phát huy tối đa tính ƣu việt 
của công nghệ thông tin trong việc tích cực hóa phƣơng pháp dạy học, nhất là giảng 
dạy theo phƣơng pháp thuyết trình. 
 Thứ tư, giảng viên phải sử dụng thành thạo công nghệ thông tin để hỗ trợ cho 
công tác giảng dạy. 
 Hiện nay, trong quá trình nghiên cứu và giảng dạy các môn Lý luận Chính trị ở 
Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thành phố Hồ Chí Minh thì yêu cầu cấp thiết đặt ra đối với 
giảng viên là phải sử dụng thành thạo các phƣơng tiện kỹ thuật. Các phƣơng tiện đó 
bao gồm: máy vi tính, laptop, máy ghi âm, projector, video, radio, băng đĩa hình 
Các phƣơng tiện này góp phần làm đa dạng và làm phong phú thêm cho những nội 
dung của bài giảng; thay đổi cách học và phƣơng pháp học, tạo sự hứng thú, kích 
thích tìm tòi, đi sâu nghiên cứu của sinh viên, làm cho sinh viên phát huy đƣợc tính 
chủ động, sáng tạo trong quá trình khám phá tri thức mới từ đó phát triển đƣợc phẩm 
chất và năng lực của từng sinh viên. Bên cạnh đó, giảng viên làm chủ đƣợc các 
phƣơng tiện kỹ thuật trong quá trình giảng dạy cũng là một trong những yếu tố thành 
công đối với việc đổi mới phƣơng pháp giảng dạy trong giai đoạn hiện nay. Việc sử 
dụng công nghệ thông tin thành thạo giúp cho giảng viên có thời gian nhiều hơn để tổ 
chức các hoạt động dạy học cho sinh viên, từ đó phát triển đƣợc phẩm chất và năng 
lực của ngƣời học. 
 Thứ năm, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, đồng bộ để đáp ứng nhu cầu 
giảng dạy các môn Lý luận Chính trị theo phương pháp dạy học tích cực. 
 Để phát huy hiệu quả việc ứng dụng công nghệ thông tin nhằm tích cực hóa các 
phƣơng pháp nói chung, cũng nhƣ phƣơng pháp thuyết trình nói riêng thì việc đầu tƣ 
 545| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
về cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại của nhà trƣờng là vô cùng quan trọng, yếu tố góp 
phần nâng cao chất lƣợng dạy và học của đội ngũ giảng viên và sinh viên. Để đạt 
đƣợc điều đó cần có sự phối hợp đồng bộ, linh hoạt giữa các bộ phận với nhau từ đó 
mới có thể phát huy đƣợc tính ƣu việt của công nghệ thông tin trong việc tích cực hóa 
các phƣơng pháp dạy học, nhất là phƣơng pháp thuyết trình. Để đáp ứng đƣợc nhu 
cầu của giảng viên và sinh viên trong quá trình dạy và học. Thì nhà trƣờng phải có 
trang thiết bị kỹ thuật hiện đại, phù hợp, đồng bộ để giúp giảng viên và sinh viên chủ 
động, tích cực trong nghiên cứu và học tập, cụ thể nhƣ: hệ thống phòng học, phòng 
học chuyên dụng với PC, projector, mạng nội bộ 
III. KẾT LUẬN 
 Tóm lại, đổi mới phƣơng pháp dạy học là vấn đề cấp bách đặt ra, là một trong 
những mục tiêu trọng tâm trong cải cách giáo dục ở nƣớc ta hiện nay. Phát huy vai trò 
hỗ trợ công nghệ thông tin trong giảng dạy đại học là một công việc lâu dài, khó 
khăn, phức tạp là trách nhiệm chung của mọi ngƣời, của các lực lƣợng liên quan 
trong hệ thống giáo dục, nhƣng trong đó và trƣớc hết đòi hỏi sự nỗ lực cố gắng vƣợt 
bậc của đội ngũ giảng viên và điều kiện cơ sở vật chất, tiếp tục hoàn thiện và hiện đại 
hóa thiết bị, công nghệ dạy học, nhất là hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin để có 
thể khai thác đầy đủ và tốt nhất. Đây cũng là nhân tố cơ bản, quyết định đến chất 
lƣợng dạy và học theo phƣơng pháp dạy học tích cực, đồng thời góp phần quan trọng 
thực hiện có hiệu quả một trong số những nhiệm vụ, giải pháp mà Nghị quyết Hội 
nghị Trung ƣơng 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo đã đặt ra. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Vũ Thị Vân Anh (2012), Đổi mới phương pháp thuyết trình trong dạy học 
 môn chính trị (phần Triết học Mác - Lênin) ở Trường Đào tạo, bồi dưỡng 
 cán bộ Công thương Trung ương, Nxb Đại học Sƣ phạm Hà Nội. 
 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2002), Kỷ yếu Hội thảo toàn quốc về phương pháp 
 giảng dạy và học tập môn Triết học Mác - Lênin trong các trường Đại học. 
 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Công văn số 1138/BGDĐT-ĐH&SĐH - 
 Hướng dẫn giảng dạy các môn khoa học Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh. 
 4. Nguyễn Văn Cƣờng (dịch 2004), Lý luận dạy học hiện đại - cơ sở đổi mới 
 mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học, Nxb Đại học Sƣ phạm Hà Nội. 
|546 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
5. Đảng Cộng sản Việt Nam, (1997), Văn kiện hội nghị lần thứ 2 Ban Chấp 
 hành Trung ương khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
6. Đảng Cộng sản Việt Nam, (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc 
 lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
7. Thái Duy Tuyên (2010), Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới, Nxb 
 Giáo dục, Hà Nội. 
8. Vũ Thị Thanh Nga, (2009), Tích cực hóa phương pháp thuyết trình trong dạy 
 học phần “Công dân với việc hình thành thế giới quan, phương pháp luận 
 khoa học” môn giáo dục công dân lớp 10 ở trường trung học bán công Liễu 
 Giai - Hà Nội, Luận văn thạc sỹ Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội. 
9. Phan Trọng Ngọ (2005), Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường, 
 Nxb Đại học Sƣ phạm Hà Nội. 
10. Nghị quyết số 49/CP của Thủ tƣớng Chính phủ (1996), Phát triển CNTT ở 
 Việt Nam trong những năm 90. 
 547|