Thực trạng và giải pháp phát triển cây bóng mát đường phố trên địa bàn thành phố Thanh Hoá

ocarpus griffithii Marst. 
 6 Gội trắng Aphanamixis grandiflora BL. 13 Lim xanh Erythrophleum fordii Oliv. 
 Liquidambar formosana 
 7 Sau sau 14 Giổi xanh Michelia mediocris Dandy 
 Hance. 
3.2.3. Đề xuất danh mục cây bóng mát đường thực vật tại Vườn quốc gia Bến En và Khu Bảo 
phố cho thành phố Thanh Hoá tồn thiên nhiên Xuân Liên, cũng như kết qủa 
 Từ kết quả điều tra, đánh giá hiện trạng hệ nghiên cứu điều kiện tự nhiên thành phố Thanh 
thống cây bóng mát đường phố thành phố Hoá, chúng tôi đề xuất danh mục cây trồng bóng 
Thanh Hoá và kết quả khảo sát nguồn giống đường phố cho thành phố Thanh Hoá như sau: 
 Bảng 04. Danh mục cây bóng mát đề xuất trồng trên hệ thống đường phố thành phố Thanh Hoá 
 Tên loài cây Tên loài cây 
 STT STT 
 Tên Việt Nam Tên khoa học Tên Việt Nam Tên khoa học 
 Lagerstroemia calyculata Callistemon 
 1 Bằng lăng 20 Tràm bông đỏ 
 Kurz. citrinusSkeels. 
 Chysophyllum cainito 
 2 Côm tầng Elaeocarpus dubius L. 21 Vú sữa 
 Linn. 
 Lithocarpus Manilkara kauki (L.) 
 3 Dẻ sồi 22 Viết 
 pseudosundaicus. Dubard. 
 Khaya senegalensis 
 4 Lát hoa Chukrasia tabularis A. Juss. 23 Xà cừ 
 A.Juss. 
 Erythrophloeum fordii 
 5 Lim xanh 24 Xoài Mangifera L. 
 Oliver. 
 Peltophorum pterocarpum Vàng anh Saraca dives Pierre. 
 6 Lim xẹt 25 
 (DC) K.Heyne. 
 Cinnamomum camphora Mý Lysidice rhodostegia 
 7 Long não 26 
 (L.) J. Presl. Hance. 
 Barringtoria racemosa Sến mật Madhuca pasquieri 
 8 Lộc vừng 27 
 Roxb. H.J.Lam. 
 9 Me Tamarindus indica L. 28 Bời lời xanh Litsea garretii Pers. 
 Muồng hoàng Sảng nhung Sterculia lanceolata CaV. 
 10 Cassia fistula L. 29 
 yến 
 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 9
 Lâm học 
 Gội trắng Aphanamixis grandiflora 
 11 Muồng đen Cassia siamea Lam. 30 
 BL. 
 Muồng hoa Sau sau Liquidambar formosana 
 12 Cassia splendida Vogel. 31 
 vàng Hance. 
 Đinh Markharmia stipulata 
 13 Móng bò Banhinia purpureaes L. 32 
 Schum. 
 Bánh dày Pongamia pinnata (L.) 
 14 Ngọc lan Michelia alba De. 33 
 Pierre. 
 Bischofia trifoliate (Rixb) Re gừng Cinamomum obtusifolium 
 15 Nhội 34 
 Hook.f Nees. 
 Delonix regia (Bojer ex Chò chỉ Parashorea chinensis H. 
 16 Phượng vĩ 35 
 Hook.) Raf. Wang 
 Côm tầng Elaeocarpus griffithii 
 17 Sao đen Hopea odorata Roxb. 36 
 Marst. 
 Dracontomelum Lim xanh Erythrophleum fordii Oliv. 
 18 Sấu 37 
 duperreanum Pierre. 
 19 Tếch Tectona graudis Linn.f. 38 Giổi xanh Michelia mediocris Dandy 
3.3. Đề xuất giải pháp phát triển cây xanh nên hệ thống cây xanh ở đô thị. Do đó, phải 
đường phố cho thành phố Thanh Hoá dựa vào đặc tính sinh thái loài cây sao cho phù 
3.3.1. Giải pháp quy hoạch phát triển tổng hợp với môi trường và cuộc sống của từng 
thể cây xanh đường phố vùng, cụ thể đây là môi trường ở thành phố 
 Để có một hệ thống cây xanh hài hoà với Thanh Hóa. 
quy hoạch tổng thể chung của thành phố, công 2) Quan điểm kiến trúc cảnh quan: 
tác quy hoạch cần có mối quan hệ mật thiết Trong nhiều công trình cảnh quan thì cây 
giữa các nhà kiến trúc đô thị với các nhà trồng xanh vật liệu chính tham gia xây dựng cảnh 
cây để đảm bảo sự hài hòa giữa loài cây trồng quan. Cơ sở của kiến trúc cảnh quan là cảnh 
với đặc điểm của đường phố và các công trình quan địa lý bao gồm các yếu tố như thực vật, 
xây dựng. Ngoài ra, cần thiết phải có sự bố trí địa hình, thổ nhưỡng, sông nước và không gian 
phối cảnh giữa màu sắc của hoa lá với màu sắc xung quanh. Sự bố trí hài hòa giữa các yếu tố 
của các công trình xây dựng; giữa hình dáng cây, này trong một khung cảnh nhất định sẽ tạo nên 
tán lá với cảnh quan chung của đường phố; giữa những cảnh quan kiến trúc đẹp. Ở Thanh Hóa 
đặc điểm sinh trưởng của cây với những kiến những tuyến đường phố có bố trí cây trồng phù 
 hợp đã tạo ra khung cảnh đẹp và tạo nên nét 
trúc ngầm dưới đất... Từ đó chúng tôi đề xuất 
 riêng của thành phố thể hiện qua từng mùa rõ 
một số quan điểm định hướng phát triển hệ 
 rệt. Nhưng cũng không ít tuyến đường phố vấn 
thống cây xanh đường phố thành phố Thanh 
 đề kiến trúc cảnh quan còn bị coi nhẹ làm ảnh 
Hoá trong thời gian tới như sau: 
 hưởng đến mỹ quan chung của đô thị. 
 1) Quan điểm sinh thái học: 
 Cây xanh đường phố phải thiết kế hợp lý để 
 Quan điểm: “Đất nào, cây ấy” trong quy đạt được hiệu quả trang trí, phân cách, chống 
hoạch trồng cây xanh đường phố là tiêu chí để bụi, chống ồn, phối kết kiến trúc, tạo cảnh 
lựa chọn cây trồng. Đây chính là sự thích nghi quan đường phố, cải tạo vi khí hậu, vệ sinh 
ban đầu và thể hiện mối quan hệ giữa cây xanh môi trường, chống nóng, không gây độc hại, 
với điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng của đô thị. nguy hiểm cho khách bộ hành, an toàn cho 
Có thể điều kiện môi trường sinh thái đô thị giao thông và không ảnh hưởng tới các công 
thay đổi do các hoạt động xã hội của con trình hạ tầng đô thị (đường dây, đường ống, kết 
người, nhưng chính con người chủ động tạo cấu vỉa hè mặt đường). 
10 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
 Lâm học 
 3) Quan điểm hệ thống: tiêu chuẩn và chất lượng để từng bước thay thế 
 Cây xanh đường phố là một bộ phận của cây những loài cây chất lượng kém hiện đang tồn 
xanh đô thị, do đó hệ thống cây xanh đường phố tại trên các tuyến đường phố; 
bên cạnh việc phải đảm bảo có sự liên hệ chặt - Việc triển khai công tác cải tạo nên tiến 
chẽ với nhau, còn phải kết nối chặt chẽ với các hành dần dần từng bước và phù hợp với điều 
thành phần cây xanh khác trong đô thị. kiện về kinh phí đầu tư. Những tuyến đường 
 4) Quan điểm đảm bảo an toàn giao thông chính của thành phố nên ưu tiên thực hiện trước. 
trong đô thị: Dựa vào đặc điểm hiện trạng các tuyến 
 Cây xanh trồng trên đường phố không được đường nghiên cứu và các tiêu chí về lựa chọn, 
che khuất tầm nhìn của người, phương tiện trồng các loài cây đường phố đã nêu ở trên, 
tham gia giao thông và phải cách xa các biển hướng cải tạo lâu dài đối với các tuyến đường 
báo, đèn tín hiệu giao thông. đó là loại bỏ hoàn toàn các loài cây không phù 
 Từ các quan điểm trên cần chú ý những hợp trồng làm cây xanh đường phố như: Vông 
điểm sau: đồng, Dâu da xoan, Bông gòn, Trứng cá, Cau 
 vua thay vào đó là lựa chọn các loài thích hợp 
 + Xác định đối tượng đường phố để trồng 
 có giá trị cảnh quan cao như Muồng hoàng yến, 
cây: Là đường cao tốc hay đường giao thông 
 Muồng hoa vàng, Nhội, Sấu, Bằng lăng 
nội thị cấp Thành phố, đường giao thông trong 
 Trong giới hạn nghiên cứu, tôi đã đưa ra giải 
khu vực chính đô thị hay đường liên khu. Tùy 
 pháp lựa chọn loài cây phù hợp cho những tuyến 
theo độ rộng vỉa hè để bố trí trồng cây. 
 đường nghiên cứu như sau: 
 + Lựa chọn loài cây thích hợp: Mỗi loại 
 + Đại lộ Lê Lợi: 
đường lựa chọn một số loài cây, đường vành 
đai là những cây gỗ lớn sống lâu năm, đường Hiện nay trên tuyến đường này đã được 
cấp thành phố cây gỗ nhỡ hay lớn. Loài cây có thiết kế mang tính đối xứng 2 bên, do vậy nếu 
thể luân phiên thay đổi trên các tuyến phố. quy hoạch lại không nên làm phá vỡ quy hoạch 
 cũ. Trước hết cần thay thế những cây bị sâu 
 + Thiết kế bố trí trồng cây: Đây là nội dung 
 bệnh, sinh trưởng kém bằng những cây mới 
cuối cùng trong công tác quy hoạch trồng cây. 
 khoẻ mạnh như: Lát hoa, Bằng lăng. Đoạn từ 
Việc thiết kế phải xác định được loại cây trồng, 
 trung tâm thương mại đến cầu Đông Hương 
cự ly trồng và tiêu chuẩn cây đem trồng. 
 dài gần 4 km, mật độ trung bình 10cây/100m, 
Những nhà thiết kế phải hình dung được hàng 
 để tăng mật độ lên 20cây/100m cần trồng thêm 
cây ổn định sau vài chục năm, cũng đồng nghĩa 
 ở 2 bên 2 hàng muồng hoa vàng với số lượng 
phải nắm được đặc điểm sinh thái và sinh 
 là 400 cây, khoảng cách trồng là 10 m. Đoạn 
trưởng của loài cây bố trí trồng. 
 cuối từ cầu Đông Hương đến hết tuyến trồng 
3.3.2. Giải pháp cải tạo hệ thống cây xanh thêm 27 cây Bằng lăng để bù vào các khoảng 
đường phố hiện có đất trống chưa có cây. Khoảng cách giữa các 
 Để đảm bảo yêu cầu về mỹ quan đô thị và cây là 5 m. 
phát huy tốt hiệu quả của cây xanh đối với môi + Đường Nguyễn Trãi: 
trường, giải pháp cải tạo cho hệ thống cây xanh 
 Đường Nguyễn Trãi có bến xe nội tỉnh và 
đường phố như sau: 
 chợ Tây Thành, do đó là khu vực có nhiều 
 - Thành phố cần tiến hành lập quy hoạch người tham gia giao thông, tiếng ồn và khói 
tổng thể cây xanh đường phố; bụi luôn là những nhân tố có tác động xấu 
 - Lập kế hoạch chuẩn bị nguồn cây giống đủ nhiều nhất tới những người sống gần tuyến 
 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 11
 Lâm học 
đường này. Tuy nhiên có điểm khác biệt là lề Rút kinh nghiệm từ những đường phố đã 
đường đã hẹp nhưng các hộ dân lại làm nhà, trồng cây xanh, việc trồng cây trên các tuyến 
mở cửa hàng lấn hết ra mặt đường khiến cho đường phố mới cần phải tuân thủ đúng những 
chiều rộng vỉa hè bị thu lại rất hẹp, có chỗ chỉ quy định liên quan đến cây xanh đô thị nói 
còn (1 - 1,5) m, cây xanh bị đốn hạ khá nhiều. chung và cây xanh đường phố nói riêng, phải 
Vì vậy, để tránh phải giải tỏa mặt bằng gây ảnh phù hợp với quy hoạch tổng thể về cây xanh. 
hưởng đến quá trình phát triển kinh tế, đối với Mỗi tuyến đường tùy theo độ dài có thể lựa 
tuyến đường này thay vì trồng cây bóng mát, chọn các phương thức phối kết trồng cây khác 
cây gỗ thì cây lựa chọn là các loài hoa leo, bám nhau sao cho mỗi tuyến đường đều có một sắc 
như: Hoa giấy, Huỳnh anh. thái cảnh quan đặc trưng và phát huy tốt hiệu 
 Khu vực bến xe nội tỉnh phía Tây và chợ quả của nó đối với môi trường. 
Tây Thành cần có khoảng trống rộng để buôn 3.3.4. Giải pháp về quản lý, duy trì hệ thống 
bán nên chỉ trồng thêm 6 cây Vàng anh, mỗi cây xanh đường phố 
cây cách nhau 15 m. Từ Bến xe nội tỉnh đến Bên cạnh việc lựa chọn cây trồng phù hợp, 
ngã 4 Phú Sơn trồng Sao đen thuần loài. Hàng các giải pháp kỹ thuật liên quan đến việc thiết 
cây Vàng anh vừa tạo bóng mát vừa mang lại kế, quản lý, duy trì cây trồng là rất cần thiết. 
màu sắc rực rỡ cho thành phố khi đến mùa hoa Cây xanh đường phố phải được quản lý một 
nở còn hàng Sao đen với dáng hình khối rõ ràng cách có hệ thống. Nội dung của công việc tổ 
tạo sự bề thế uy nghi cho cửa ngõ phía Tây của chức quản lý cây xanh bóng mát bao gồm: 
thành phố đồng thời tạo ra không gian cảnh 
 + Sử dụng những khoảng trống trên các vỉa 
quan đặc trưng cho tuyến đường. 
 hè còn có khả năng trồng cây để gia tăng số 
 + Đường Hạc Thành: lượng cây trên đường phố; 
 Thay thế 8 cây Phượng vĩ và 4 cây Lát hoa + Loại bỏ và thay thế những cây không đạt 
bằng 12 cây Sao đen để đồng bộ hóa hàng Sao tiêu chuẩn, thay thế các cây già cỗi hay sâu 
đen trên tuyến đường (các cây mới phải có độ bệnh có nguy cơ đổ ngã vì gió bão; 
tuổi và chiều cao tương đương với các cây đã 
 + Thiết kế bố trí trồng cây trên các đường phố 
trồng trước đó) 
 mới với các chủng loại cây đã được xác định; 
 + Đường Hà Văn Mao: 
 + Tổ chức chăm sóc, bảo dưỡng, bón phân 
 Thay thế những cây Phượng vĩ và Sữa sinh cho các hàng cây đến giai đoạn sinh trưởng 
trưởng trung bình và kém bằng những cây ổn định; 
Lộc Vừng. 
 + Tổ chức chăm sóc tỉa tán cây theo định kỳ 
 + Đường Phan Chu Trinh: và đặc điểm từng loài cây, tạo dáng cây giảm 
 Đường Phan Chu Trinh hiện nay đã được bớt thiệt hại do gió bão gây ra. 
quy hoạch, vì vậy không cần quy hoạch lại hệ Để nâng cao hiệu quả trong công tác quản 
thống cây xanh cho tuyến đường này. Mặt lý, trồng cây, chăm sóc, tạo hình, tạo tán, đội 
khác về khâu quản lý và chăm sóc, các cây ngũ làm công việc trực tiếp cần nâng cao trình 
trồng đều ở độ tuổi còn non do vậy cần chăm độ chuyên môn về các loại hình cây xanh 
bón, cắt tỉa thường xuyên. đường phố, kỹ thuật cắt tỉa và tạo cảnh. 
3.3.3. Giải pháp quy hoạch thiết kế cây xanh IV. KẾT LUẬN 
cho hệ thống đường mới đã được phê duyệt 
 - Hệ thống cây bóng mát đường phố thành 
trong quy hoạch 
 phố Thanh Hoá đa dạng về thành phần loài, 
12 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
 Lâm học 
với các loài cây chủ yếu là: Sấu, Xà cừ, đường phố, giải pháp cải tạo hệ thống cây xanh 
Phượng vĩ, Sao đen, Bằng lăng, Sữa và một đường phố hiện có, giải pháp về quản lý, duy 
số loài do dân tự trồng như: Bàng, Trứng cá, trì hệ thống cây xanh đường phố hiện có. 
Vông đồng, Cau vua. - Đề xuất được danh mục cây trồng đường 
 - Phần lớn các tuyến đường ở thành phố phố cho thành phố Thanh Hoá gồm 26 loài. 
Thanh Hoá chưa có quy hoạch về hệ thống cây TÀI LIỆU THAM KHẢO 
xanh, vì thế còn tồn tại nhiều loài cây trồng 1. Võ Văn Chi (2003). Từ điển thực vật thông dụng. 
không phù hợp với tiêu chuẩn cây đường phố. NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 
 - Phần lớn các loài cây trồng trên các tuyến 2. Đặng Ngọc Vũ và cộng sự (2015). Đa dạng thành 
đường điều tra tại thành phố Thanh Hoá sinh phần loài thực vật ở Khu Bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên, 
 tỉnh Thanh Hóa. Kỷ yếu Hội nghị khoa học toàn quốc về 
trưởng, phát triển bình thường, chỉ có số ít loài sinh thái và tài nguyên sinh vật lần thứ 6 (1006 -1012). 
đang bị sâu bệnh cần được thay thế. 3. Vườn Quốc gia Bến En (2014). Điều tra bổ sung, 
 - Để có hệ thống cây xanh đường phố phù lập danh lục động, thực vật rừng Vườn quốc gia Bến En, 
hợp với quy hoạch tổng thể chung, Thanh Hoá tỉnh Thanh Hóa. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh. 
cần có một số giải pháp sau: Giải pháp quy 4. Ahern, Jack (1995). Greenways as a planning 
 strategy, volum: 12, pp 30 - 35. 
hoạch phát triển tổng thể hệ thống cây xanh 
 5. Konijnendijk et al. (2005). Urban Forests and 
đường phố, giải pháp chọn loài cây trồng Trees. Springer, Heidelberg. 
 CURRENT STATUS AND DEVELOPMENT SOLUTION SHADE TREES 
 FOR STREET SYSTEM IN THANH HOA CITY 
 Dang Van Ha 
 SUMMARY 
 Shade tree species composition on street road system in Thanh hoa City currently has 40 species. Among the 
 40 species surveyed, having 16 plant species that do not suit to plant on the street, in which a large number of 
 species accounted for as Roystonia regia (Kunth) O. F. Cook (287 trees), Hura crepitans L. (18 trees), 
 Muntingia calabura L. (17 trees), Alstonia scholaris (L.) R. Br (88 trees), Terminalia ctappa Linn (47 trees). 
 Based on the results of the investigation on shade tree species composition that planted along the roads in 
 Thanh Hoa city and surveys in neighbouring areas, selected 26 plants can be planted for street system in Thanh 
 Hoa city. The author have proposed some of solutions to develop the system of trees for Thanh Hoa city, 
 including: solution selected species, the solution to overall planning for road trees system, the solutions to 
 improving the existing system of trees, the solutions to management and maintain road trees system in Thanh 
 Hoa city. 
 Keywords: Plant species selecttion, shade tree, street trees, trees planning. 
 Người phản biện : TS. Nguyễn Thị Yến 
 Ngày nhận bài : 10/3/2016 
 Ngày phản biện : 16/3/2016 
 Ngày quyết định đăng : 20/3/2016 
 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 13