Thử nghiệm mô hình giảng dạy tiếng Nhật hội thoại trực tuyến với giảng viên người Nhật bản – Thực trạng và giải pháp

ng thực tế (VN01, VN02, VN03, VN05, VN06)
2 Có thể giao tiếp được ở những tình huống mang tính giáo dục (VN03, VN05, VN06)
3 Có thể giao tiếp một cách tự nhiên, phù hợp (VN01, VN05, VN06)
4 Có thể hiểu được những quy định của xã hội và văn hóa của Nhật Bản như lễ nghi, phép tắc, 
hãy cách suy nghĩ của người Nhật (VN05, VN06)
5 Có thể giao tiếp với bạn bè (VN05, VN06)
6 Có thể giao tiếp với người lớn tuổi (VN06)
7 Có thể sử dụng tiếng Nhật một cách tự nhiên hơn, không sách vở (VN05)
8 Có một cách phát âm tốt, đúng hơn (VN05)
Năng lực tiếng Nhật của SV sau khóa học 
trực tuyến nhìn chung được cải thiện đáng kể. 
Nhưng nổi bật hơn cả là ở kỹ năng nghe và hội 
thoại. Ngoài ra, thành tích về kỹ năng đọc và 
viết có sự tiến bộ đồng đều ở từng người học. 
Điều này cũng một phần là do người học vừa 
kết hợp học khóa thử nghiệm trực tuyến vừa 
kết hợp với học theo chương trình chính quy 
tại KNN&VHNB. Tuy nhiên, thành tích về kỹ 
năng nghe và hội thoại thể hiện rõ rệt ở trường 
hợp của VN05, VN06. Trước khi tham gia 
khóa học, VN05 chỉ đạt điểm nghe là 0 trong 
khi VN06 có số điểm nghe là 10 trên tổng số 
điểm nghe là 15. Sau khóa học điểm kỹ năng 
của của VN05 là 10 còn với VN06 là 15. Điểm 
nghe của các trường hợp còn lại cũng đều tăng. 
Thành tích cụ thể của SV về các kỹ năng sau 
khóa học thể hiện như Bảng 11 sau đây. 
Bảng 11. Kết quả kiểm tra kết thúc khóa học1
Số thứ tự Hội thoại Nghe Ngữ pháp Viết Tổng điểm
40 15 15 30 100
VN 01 25 8 12 24 69
VN 02 30 9 12 30 81
VN 03 19.5 9 12.5 23 64
VN 04 36 8 13 30 87
VN 05 33 10 15 20 78
VN 06 35 15 14 20 84
Tỉ lệ 74.3% 65.5% 87.2% 81.6% 77.1%
Theo Bảng 11, ngoài VN05, VN06, thì các 
SV khác cũng đều có tiến bộ rõ rệt. Tỉ lệ đạt 
được điểm trung bình của 6 SV ở kỹ năng hội 
thoại tăng từ 58.3% (Bảng 3) lên 74.2%, ở kỹ 
năng nghe tăng từ 40.9% lên 65.5%, ở kiến 
thức ngữ pháp tăng từ 80.7% lên 87.2%, và ở1 
1 Thành tích do cơ quan giảng dạy cung cấp ở thời 
điểm kết thúc chương trình thử nghiệm vào tháng 4 
năm 2019.
192 T.T.M. Bình/ Tạp chí Nghiên cứu Nước ngoài, Tập 36, Số 2 (2020) 181 - 195
kỹ năng viết tăng từ 71.2% lên 81.6%. Thành 
tích về kỹ năng nghe và hội thoại của VN01, 
VN05, VN06 đều tăng lên từ 3 đến 4 điểm. 
Tuy không có sự vượt bậc so với VN05 nhưng 
điều này cũng có thể hiểu được khi những SV 
này có số buổi học ít hơn rõ rệt so với VN05. 
5.3. Những điểm tích cực về khóa học.
 Ngoài những thành tích cụ thể trên, các 
SV cũng chia sẻ những điểm tích cực thu 
được từ khóa học hội thoại trực tuyến như 
được nói chuyện với người bản ngữ một cách 
định kỳ, thường xuyên. Việc được học một 
tiếng Nhật tự nhiên, với những chủ đề gần 
gũi là những điểm được SV đánh giá cao. 
Ngoài ra, giờ học linh hoạt và và địa điểm 
học tiện lợi cũng là một trong những ý kiến 
tích cực về hình thức giảng dạy này. Bảng 
12 dưới đây là thống kê những điểm tích cực 
về khóa học theo thứ tự tăng dần với câu hỏi 
khảo sát có nhiều lựa chọn trả lời. 
Bảng 12. Những điểm tích cực về khóa học
Thứ tự Các mặt tích cực
1 Có cơ hội nói tiếng Nhật một cách định kỳ
2 Có cơ hội nói chuyện với người bản ngữ
3 Vì học trực tuyến nên thời gian và địa điểm có thể linh hoạt
4 Được hướng dẫn và chỉ dạy của giáo viên chuyên gia
5 Được học như một buổi học cá nhân
6 Được học nhóm
7 Nội dung học gần gũi với cuộc sống
8 Được dạy cách phát âm của tiếng Nhật, cải thiện được phát âm tiếng Nhật
9 Được học tiếng Nhật một cách tự nhiên, không sách vở
Như vậy, qua khóa hoc ngắn hạn kéo dài 
từ 4 ~ 11 tuần, các SV đã chia sẻ nhiều sự 
thay đổi tích cực. Đặc biệt, thông qua những 
chia sẻ trên, có thể thấy rằng người học coi 
trọng năng lực giao tiếp trong cuộc sống hàng 
ngày, coi trọng việc tìm hiểu văn hóa, lối sống 
của người bản ngữ khi học ngôn ngữ của 
quốc gia đó. Ngoài ra, việc coi trọng yếu tố 
được tiếp xúc thường xuyên với người dạy là 
người bản ngữ, hay mong muốn người dạy là 
“chuyên gia” cho thấy sự chuyển mình mạnh 
mẽ trong yêu cầu của SV hiện nay với các cơ 
quan giảng dạy. Điều này cho thấy người học 
đã hiểu được “quyền lợi” của bản thân khi 
học ngoại ngữ. Một điểm nữa cũng cần lưu ý 
là việc người học coi trọng phát âm, lối diễn 
đạt tự nhiên, không theo một khuôn mẫu ... 
cho thấy người học đã có những kiến thức nền 
tảng về “học ngoại ngữ”, không đơn thuần 
chỉ là học theo sự chỉ dẫn của giảng viên như 
trước đây. 
5.4. Những vấn đề tồn đọng
 Vì là một khóa học thử nghiệm nhằm tìm 
hiểu và phân tích những vấn đề của giáo dục 
tiếng Nhật trực tuyến nên không tránh khỏi 
những bỡ ngỡ, đặc biệt là với SV Việt Nam, 
việc học trực tuyến vẫn còn là trải nghiệm mới 
mẻ. Nhưng khó khăn lớn nhất của hình thức 
giảng dạy này là các SV Việt Nam chưa có 
một phòng học trực tuyến chuyên dụng, phải 
sử dụng hệ thống Internet tại nhà khiến cho 
chất lượng giờ học ảnh hưởng. Ví dụ, trong 
buổi học đầu, VN05, VN06 đã không thể kết 
nối với hệ thống trực tuyến của giáo viên. 
Hoặc như giảng viên người Nhật nhiều lần 
chia sẻ về việc nghe thấy quá nhiều tạp âm 
trong giờ học, như tiếng còi xe, tiếng người 
193Tạp chí Nghiên cứu Nước ngoài, Tập 36, Số 2 (2020) 181 - 195
gọi nhau, tiếng của một âm thanh nào đó từ 
công trường xây dựng. Nhiều giờ học đang 
học cũng bị gián đoạn do ảnh hưởng của 
đường truyền không tốt. Ngoài khó khăn về 
cơ sở thiết bị, sự khác biệt về yếu tố văn hóa 
cũng ảnh hưởng tới quá trình dạy và học. Do 
cô và trò không thực sự gặp gỡ nhau, chỉ nhìn 
thấy hình ảnh của nhau trên màn hình nên cử 
chỉ, điệu bộ không truyền tải hết được thông 
điệp. Một điểm tồn đọng nữa là thiếu các hoạt 
động cụ thể, giảng viên dù chuẩn bị các giáo 
tài phụ trợ mô tả cho hội thoại, nhưng để diễn 
tả, tái hiện hành động trên màn hình mà để 
người học hiểu một cách dễ dàng thì vẫn chưa 
thực tế. Những điểm tồn đọng này có thể tóm 
tắt bởi những từ khóa như sau: cơ sở vật chất, 
thiết bị, hoạt động lớp học, bị động về thời 
gian, yếu tố thấu cảm người học. Ngoài ra, 
chia sẻ từ người học về những điểm hạn chế 
về khóa học cũng có những điểm tương đồng 
với nhận xét của người dạy như cơ sở vật chất 
trang bị cho giờ học trực tuyến còn hạn chế, 
học sinh phải tự học ở nhà với thiết bị cá nhân. 
Hoạt động của giờ học lặp lại thường xuyên 
cũng khiến người học không có cảm giác tươi 
mới, không có sự thay đổi về hình ảnh, không 
gian buổi học... Ngoài ra, người học cũng có 
ý kiến khó điều chỉnh về thời gian nếu vừa 
học trực tiếp vừa học trực tuyến vì lịch học 
quá dạy không thể điều chỉnh được lịch học 
dù rất muốn tham gia khóa học. Một điểm nữa 
là dù học trực tuyến nhưng chi phí thực sự cho 
một giờ học trực tuyến với người bản ngữ vẫn 
nhiều hơn học trực tiếp ở Việt Nam1. 
6. Kết luận
 Với những ưu điểm và nhược điểm phân 
tích ở trên, có thể thấy mô hình giảng dạy trực 
tuyến có thể áp dụng trong trường hợp cần 
1. Thông tin này được giảng viên người Nhật chia 
sẻ trong quá trình phỏng vấn khi hỏi về khả năng 
vận dụng khóa học trực tuyến sau khóa học thử 
nghiệm. 
thiết vì những lợi ích sau:
•	 Thực tế hiện nay cho thấy việc thiếu 
giảng viên trong lĩnh vực giáo dục tiếng Nhật 
ngày càng trầm trọng, không chỉ giảng viên 
người Nhật mà cả giảng viên người Việt. Vì 
vậy, nếu áp dụng mô hình giảng dạy trực tuyến 
này, có thể tiết kiệm chi phí mời giảng viên từ 
Nhật Bản sang Việt Nam, cũng như đảm bảo 
rằng SV có thể tiếp xúc thường xuyên và đồng 
đều (với ai? Cái gì?) trong các giờ học. Giáo 
viên bản ngữ không chỉ hỗ trợ đắc lực cho các 
kỹ năng giao tiếp, văn bản mà còn là cầu nối 
để SV hiểu biết hơn về nền văn hoá của ngôn 
ngữ đích. 
•	 Sớm hình thành kỹ năng giao tiếp cho 
SV: Giờ học hội thoại trực tuyến giúp người 
học tập trung vào kỹ năng giao tiếp sẽ sớm 
giúp SV cải thiện kỹ năng hội thoại, vốn là 
điểm yếu của SV Việt Nam nói chung và SV 
học tiếng Nhật nói riêng. Sự tiến bộ rõ rệt ở 
trường hợp người học VN10 trong nghiên cứu 
này là một ví dụ. 
•	 Khắc phục được yếu tố địa điểm, thời 
gian, giảm bớt chi phí cơ sở vật chất: Giáo dục 
trực tuyến có thể giúp khắc phục yếu tố thiếu 
cơ sở vật chất, thời gian đến trường của SV 
cũng như của giảng viên. Với công nghệ kỹ 
thuật hiện nay, người học có thể tham gia vào 
lớp học đa chiều, sát với môi trường thực tế. 
Việc học với người bản ngữ cũng như những 
thông tin qua kênh trực tiếp này giúp cho 
người học rút ngắn được khoảng cách với xã 
hội và tình hình thực tế Nhật Bản. 
•	 Cải thiện khả năng phát âm, nâng cao 
tính tự nhiên trong giao tiếp: Do đặc thù ngôn 
ngữ, tiếng Nhật và tiếng Việt có nhiều điểm 
cần phân biệt trong cấu tạo âm tiết và người 
Việt có khá nhiều lỗi về phát âm tiếng Nhật 
(Sái Thị Mây, 2017; Toda, 2017). Điều này có 
khả năng được cải thiện bằng việc học trực 
tuyến với giảng viên người Nhật. Việc học với 
giáo viên bản địa giúp người học trau dồi kỹ 
194 T.T.M. Bình/ Tạp chí Nghiên cứu Nước ngoài, Tập 36, Số 2 (2020) 181 - 195
năng giao tiếp một cách tự nhiên, không sách 
vở, cứng nhắc. 
•	 Người học có cơ hội thể hiện bản thân 
và cảm nhận thành quả học tập sau mỗi giờ 
học do bản thân cảm thấy mức độ “đạt được” 
sau khi thực hành trực tiếp với giảng viên 
người bản ngữ. Yếu tố này rất quan trọng 
trong quá trình học ngoại ngữ vì ở một lớp 
học đông người, nhiều SV không có cơ hội 
thể hiện bản thân cũng như có thể trình bày ý 
kiến, suy nghĩ của mình một cách cặn kẽ. 
Tuy nhiên, mô hình giảng dạy trực tuyến 
này cũng cần khắc phục được những yếu tố sau:
•	 Cơ sở vật chất: để thực hiện giờ học hiệu 
quả, cần có một hệ thống trực tuyến hoàn chỉnh, 
đảm bảo về âm thanh, hình ảnh để không ảnh 
hưởng tới các yếu tố cơ bản của giờ học. 
•	 Thấu cảm giữa người học, người dạy: 
do giờ học trực tuyến chỉ kéo dài 45 phút, 
giảng viên và SV không thực sự gặp gỡ nhau 
nên khó nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng 
của SV ngoài mục đích sử dụng ngoại ngữ. 
Để việc học thực sự hiệu quả, giảng viên và 
SV cần có sự kết nối lâu dài, thấu cảm qua 
quá trình dạy học, gặp gỡ, giao lưu, hoạt động 
thực tế.
•	 Khắc phục yếu tố số đông: việc giảng 
dạy trực tuyến khó lòng tổ chức với một lớp 
học thực tế với hơn 30 SV như hiện nay. Vậy 
việc linh hoạt thời gian giảng dạy, học tập 
được áp dụng như thế nào thì vẫn là một câu 
hỏi đang cần điều tra thực nghiệm.
 Trên đây là một số kết quả sau một 
thời gian dài quan sát thực tế quá trình học 
thử nghiệm trực tuyến của nhóm SV CLC 
KNN&VHNB với tổ chức nghiên cứu giáo 
dục Benesse của Nhật Bản. Kết quả cho thấy 
nhiều điểm tích cực có thể ứng dụng vào thực 
tế giờ học hiện nay để cải thiện một số vấn đề 
hiện hữu trong giáo dục tiếng Nhật tại Khoa 
NN&VHNB Trường ĐHNN. Bên cạnh đó, 
cũng tồn tại những vấn đề cần đầu tư, nghiên 
cứu khảo sát kỹ hơn. Đặc biệt, đối tượng 
nghiên cứu trong bài viết này là những SV đã 
có trình độ tiếng Nhật nhất định, chưa thể nói 
là tình hình phổ biến của SV KNN&VHNB. 
Để có một cái nhìn toàn diện, thấu đáo hơn, 
tác giả cần tiến hành khảo sát với số đông, 
cũng như giờ học trực tuyến dưới nhiều hình 
thức đa dạng để phản ánh được tính chân thực. 
Tuy nhiên, người viết cũng hi vọng mang tới 
một cách tiếp cận mới, một hướng đi để những 
người có quan tâm chia sẻ. 
Tài liệu tham khảo
サイ　ティ　マイ（2017）, 「ベトナムにおけるオンライ
ン教育の現状――オンライン日本語教育の重要
性」『早稲田日本語教育学』23，51-61．
handle.net/2065/00056320
戸田貴子・大久保雅子（2014）「新しい日本語教育実
践における学習者の学び−オンデマンド併用授業
における発音学習−」『早稲田日本語教育学』16, 
1-18. 
戸田貴子，大久保雅子，サイ　ティ　マイ（2016年
9月18日）．「MOOCs（Massive Open Trực tuyến 
Courses）による日本語発音講座の開発プロセス」
早稲田大学日本語教育学会（早稲田大学）.
戸田貴子（研究代表者）（2017）『グローバルMOOCs
における日本語発音オンライン講座の運用に関
する実証的研究』科研費基盤研究 (B) 17H02355
． https://kaken.nii.ac.jp/ja/grant/KAKENHI-
PROJECT-17H02355.
戸田貴子，サイ　ティ　マイ（2018）「グローバル
MOOCsにおける日本語発音オンライン講座の
使用調査――ベトナムで学ぶ学習者を対象とし
て」2018年度日本語・日本語教育学会主催ワーク
ショップ第1回日本研究・日本語教育ワークショッ
プ（ホーチミン市国家大学人文社会科学大学）.
195Tạp chí Nghiên cứu Nước ngoài, Tập 36, Số 2 (2020) 181 - 195
A PILOT MODEL FOR JAPANESE ONLINE TEACHING 
WITH JAPANESE TEACHERS – PROBLEMS AND SOLUTIONS
Than Thi My Binh
VNU University of Languages and International Studies
Pham Van Dong, Cau Giay, Hanoi, Vietnam
Abstract: This study analyzed the model of teaching and learning Japanese conversations online through 
the pilot program of the second-year students of VNU University of Foreign Languages and International 
Studies, with the purpose of clarifying the program’s usefulness as well as issues to be improved. The 
informants included 6 students and a Japanese teacher via “zoomchat”. The whole pilot program lasted 4 
months with one session per week. Both the teacher and students demonstrated positive feedback about 
the program. 100% students expressed that online learning with the native teacher help them improve their 
‘Japanese proficiency and soft skills’, ‘conversational skills’, ‘Japanese pronunciation’, ‘understanding of 
Japanese culture’, amongst others. The teacher also talked of various benefits of online teaching in terms 
of ‘cost, venue and time’, and the possibility to connect learners from different countries around the world. 
Also, this online mode of teaching/learning brings the learners ‘closer to Japan’. 
Keywords: online teaching, Japanese, foreign language 
Phụ lục 1: Ví dụ về một trường hợp ghi chép trong sổ tay field note về quá trình học của 
SV VN06 (5 trong 8 buổi tham gia)1
Ngày tháng Bài học Những điểm lưu ý trong giờ học1 Phát âm
6/12/2018 8-1 Là một học sinh rất ưu tú, có tinh thần học hỏi cao. Dù chỉ có giáo viên và học 
sinh nhưng giờ học rất thuận lợi. Em cũng nắm rõ được cách “nhờ vả” nhưng 
còn băn khoăn ở cách “dẫn nhập” trước khi nhờ vả một việc cụ thể nào đó.
Phát âm 
rõ ràng, tự 
nhiên
13/12/2018 8-3 Giờ học hôm nay luyện cách nói “〜ましょう” và cách nói “〜じゃ遠慮
なく”, “いえ、大丈夫です” . VN06 đã hiểu cách sử dụng mẫu này 
nhưng khi giáo viên chỉ thị dùng cách nói “〜申し出をしてみてくださ
い”thì có vẻ như không hiểu chỉ thị của giáo viên. Giờ học bị kéo dài khi 
giáo viên giải thích về ngữ pháp này. Khi được hỏi là tài liệu học có khó với 
VN06 không thì được trả lời là “không”. 
Không có 
vấn đề gì 
về phát 
âm
15/12/2018 12/1 Lỗi dùng từ “〜頂きないでしょうか”. Ngoài ra còn bị sai về cách dùng khiêm 
nhường ngữ cũng như cách sử dụng hai động từ “休ませて／やめさせて”
VN06 có phát âm tốt, cách nói lưu loát thoạt đầu có cảm nhận là một học sinh 
có năng lực tiếng tốt nhưng chưa có chiều sâu trong các câu trả lời, chưa dùng 
được nhiều mẫu câu. 
22/12/2019 12/2 Thông thường VN06 có vấn đề gì chưa hiểu thì sẽ nói rõ ràng là chưa hiểu, 
nhưng trong hội thoại thì lại không nói rõ, im lặng. Thỉnh thoảng, bản thân 
VN06 cũng không trình bày được điều mình muốn nói, nội dung bị đảo lộn 
trước và sau. Tuy nhiên VN 06 có phát âm tốt, rất dễ hiểu. 
1/3/2019 12/3 Hiểu cặn kẽ nội dung của bài, ngoài ra còn giúp đỡ bạn cùng nhóm. Khi 
không hiểu em mạnh dạn hỏi nên rất dễ dạy. 
1 Nhận xét của giảng viên bằng tiếng Nhật được người quan sát giờ học diễn đạt lại.