Tác động của xây dựng tuyến đường dây truyền tải 230kV đến rừng tại tỉnh Attapeu, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

ầng cỏ này có thể che phủ tới 15-20% 
 bề mặt rừng và cao tới 1,5 -2 m. Các loài cây đi kèm bao gồm các loài Dương xỉ như: Rau dớn 
 Diplazium esculentum, Tóc thần vệ nữ đuối Adiantum caudatum, Dương xỉ thân gỗ Cyathea sp., 
 Cỏ seo gà Pteris spp và các loài thực vật có hoa khác như Riềng dài lông mép Alpinia 
 blepharocalyx, Sa nhân Amomum spp., Gối hạc Leea rubra, Ngải tiên đỏ Hedychium 
 coccineum, Cồ nốc lan Curculigo orchioides, các loài Cao cẳng Ophiopogon spp. 
 Thực vật ngoại tầng: Thực vật sống phụ sinh trên cây. Thực vật phụ sinh trong kiểu phụ rừng 
 kín lá rộng thường xanh mưa mùa á nhiệt đới núi thấp trên núi đá vôi khá đa dạng và phổ biến. 
 Chúng mọc trên tán lá của các cây to thuộc tầng A1 và tạo nên quần xã cây phụ sinh phổ biến 
 tại đây. Các loài Dương xỉ, các loài trong họ Araceae, Orchidaceae là những thành phần phổ 
 biến nhất. Điển hình như Tổ phượng Asplenium nidus, Tắc kè đá Drynaria bonii, Tai chuột lá 
 dài Pyrrosia longifolia, Ráy dây leo Pothosscandens,.. Thực vật mọc bám trên đá trong kiểu 
 rừng này không phổ biến. Chỉ có một số loài Thu hải đường Begonia spp. 
 Sinh cảnh 2: Rừng kín nửa rụng lá trên núi đá, đất thấp 
 Bao gồm các họ Tử vi Lythraceae (các loài thuộc chi Lagestroemia), họ Dầu 
 Dipterocarpaceae (các chi Dipterocarpus, Shorea), họ Thị Ebenaceae (chi Diospiros), họ Sim 
 Myrtaceae (chi Syzygium), họ Đậu Fabaceae (các chi Afzelia, Bauhinia, Erythrina, Dalbergia), 
 họ Xoài Anacardiaceae (các Allospodias), họ Bồ hòn Sapindaceae (chi Amesiodendron), họ 
 Xoan Meliaceae (chi Aglaia), họ Cà phê Rubiaceae (các chi Neolamarckia, Wendlandia), họ Na 
 Annonaceae (chi Damasychalon), họ Bàng Combretaceae (chi Terminalia)... với tỷ lệ cây rụng 
 lá chiểm khoảng 25% đến 70% tổ thành loài cây trong lâm phần. 
 Ngoài ra còn gặp đại diện thuộc các họ Trôm Sterculiaceae (Pterospermum, Sterculia), họ 
 Côm Elaeocarpaceae (Elaeocarpus), họ Dẻ Fagaceae (Lithocarpus, Castanopsis), họ Tếch (chi 
 Vitex)... 
 1827 
.
 TIỂU BAN SINH THÁI HỌC VÀ MÔI TRƯỜNG 
 Tẩng cây cỏ: Nhiều loài cây cỏ được thấy ở trong kiểu rừng này. Tầng cỏ này có thể che phủ 
 tới 5-20% bề mặt rừng và cao tới 1,5 -2 m. Các loài cây đi kèm bao gồm các loài Dương xỉ như: 
 Rau dớn Diplazium esculentum, Tóc thần vệ nữ đuối Adiantum caudatum, Dương xỉ thân gỗ 
 Cyathea sp., Cỏ seo gà Pteris spp., và các loài thực vật có hoa khác như Riềng dài lông mép 
 Alpinia blepharocalyx, Sa nhân Amomumspp., Gối hạc Leea rubra, Ngải tiên đỏ Hedychium 
 coccineum, Cồ nốc lan Curculigo orchioides, các loài Cao cẳng Ophiopogon spp. 
 Thực vật ngoại tầng: Thực vật phụ sinh trong kiểu phụ rừng kín lá rộng thường xanh mưa 
 mùa á nhiệt đới núi thấp trên núi đá vôi khá đa dạng và phổ biến. Chúng mọc trên tán lá của các 
 cây to thuộc tầng A1 và tạo nên quần xã cây phụ sinh phổ biến tại đây. Các loài Dương xỉ, và 
 các loài trong họ Araceae, Orchidaceae là những thành phần phổ biến nhất. Điển hình như Tổ 
 phượng Asplenium nidus, Tắc kè đá Drynaria bonii. 
 Sinh cảnh 3: Rừng hỗn giao tre-nứa-gỗ phục hồi sau nương rẫy 
 Kiểu sinh cảnh này có nguồn gốc từ kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới, hậu quả 
 trực tiếp của quá trình làm nương rẫy hoặc khai thác kiệt mà chưa phục hồi. Tuy nhiên, ở nhiều 
 khu vực, vẫn còn có những khoảnh rừng nhỏ bé sót lại trên diện tích rừng tre nứa có cây gỗ rải 
 rác. Kiểu sinh cảnh này còn có nhiều khả năng để phục hồi lại các hệ sinh thái rừng gỗ bởi 
 nguồn gieo giống của các loài cây gỗ vẫn còn và điều kiện đất đai chưa bị biến đổi nhiều. 
 Thành phần thực vật chủ yếu là các loài le (Gigantochloa hosseusii, Gigantochloa 
 nigrociliata), Lồ ô (Bambusa procera), nứa (Neohouzeana dulloa) và rải rác có cây lá rộng còn 
 sót lại như: các loài dẻ, vạng trứng, lim xẹt, lõi thọ, trám, ngát, ba soi ... Le là loài tre mọc tản, 
 còn lồ ô và nứa là những loài cây mọc cụm thành từng bụi lớn rất dày. Tầng cây gỗ thường chỉ có 1 
 tầng, hiếm khi 2 tầng, ít liên tục. Những loài chịu hạn hay những loài ưa sáng trở thành những 
 loài ưu thế ở sinh cảnh này, nhưng tính đa dạng thành phần loài giảm. trong cấu trúc tầng cây gỗ 
 nhữ loài ưu thế như: Ngái lông Ficus hispida, Lòng mang Pterospermun diversifolium, Ba chạc 
 Euodia lepta, 
 Sinh cảnh 4: Trảng cỏ, trảng cây bụi thứ sinh nhân tác 
 Quần xã trảng cây bụi thứ sinh với ưu thế là cây Bụp bạc Mallutus barbatus và quần xã cỏ 
 thứ sinh chịu hạn với ưu thế cỏ tranh, Cỏ lào Choromolaena oradata, Bướm bạc Mussaenda 
 cambodiana, Ngấy hương Rubus cochinchinensis các loài chủ yếu là các loài thuộc các họ 
 Rosaceae, Rutaceae, Asteraceae, Rubiaceae,... Thường sinh cảnh ở đây chỉ còn những cây gỗ 
 dạng bụi sót và những loài cây bụi chịu hạn, ưa sáng thích ứng với điều kiện của quần xã. 
 Các kiểu thảm thực vật này được hình thành từ hệ quả trực tiếp của quá trình canh tác nương 
 rẫy và khai phá lâu dài của con người, một phần do nạn lửa rừng gây ra. Thành phần thực vật 
 chủ yếu là các loài cây bụi và cỏ như: sim (Rhodomyrtus tomentosa), chè vè (Miscanthus 
 sinensis), sầm (Memecylon edule), mua (Melastoma normale), cỏ tranh (Imperata cylindrica), 
 Lách (Saccharum spontaneum), sậy (Phragmites kaka), cỏ may (Chrysopogon aciculatus), cỏ 
 gà (Cynodon dactylon)... Ngoài ra còn xuất hiện cả tế guột (Dicranopteris linearis) là loài 
 dương xỉ lá cứng mọc được ở những điều kiện đất đai bị thoái hoá và khô hạn. 
 1.2. Một số đặc trưng cơ bản của hệ thực vật trong vùng dự án 
 Đa dạng về thành phần loài 
 Hệ thực vật khu vực đường dây 230 kV và vùng phụ cận có 716 loài thực vật bậc cao có mạch 
 thuộc 5 ngành là: Ngành Lá thông - Psilotophyta; Ngành Thông đất - Lycopodiophyta; Ngành 
 Dương xỉ - Polypodiophyta; Ngành Thông - Pinophyta; và Ngành Mộc lan - Magnoliophyta. 
 1828 
.
 HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 7 
 Các loài thực vật này thuộc 166 họ thực vật, 517 chi; số loài chủ yếu thuộc Ngành Mộc lan 
 chiếm tới 668 loài (93,30% tổng số loài). 
 Hình 1: Sinh cảnh 1 Hình 2: Sinh cảnh 2 
 Hình 3: Sinh cảnh 3 Hình 4: Sinh cảnh 4 
 Các loài thực vật quý hiếm tại khu vực đường dây 230 kV 
 Theo IUCN (2014) có 1 loài thực vật quý hiếm ở cấp NT (Sắp bị đe dọa). 
 Giá trị tài nguyên của hệ thực vật 
 Giá trị tài nguyên của 716 loài thực vật đã ghi nhận được tại khu vực nghiên cứu có thể sơ bộ 
 phân chia thành những nhóm sau:C: Làm cảnh (45 loài); Ed: Ăn được (58 loài); Es: Tinh dầu 
 (13 loài); G: Lấy gỗ (92 loài); Nh: Nhuộm (21 loài); R: Rau ăn (74 loài); S: Cho sợi (8 loài); T: 
 Làm thuốc (427 loài); ThA: Thức ăn (34 loài). 
 Nhóm cây làm cảnh: Theo số liệu thống kê có khoảng 45 loài có giá trị làm cảnh, trong đó 
 nổi tiếng nhất là các loài trong họ Orchidaceae (Dendrobium nobile Lindl., Dendrobium 
 primulinum Lindl., Dendrobium draconis Reichb. f.,) và một số loài thuộc các họ khác nhau 
 như: Celosia argentea L., Belamcanda chinensis (L.) DC., Ochna integerrima (Lour.) Merr. 
 1829 
.
 TIỂU BAN SINH THÁI HỌC VÀ MÔI TRƯỜNG 
 Hình 5: Giá trị tài nguyên các loài trong khu vực nghiên cứu 
 Nhóm cây cho quả ăn được: Có 58 loài, trong đó có một số loài đáng chú ý như 
 Canarium subulatum Guillaum., Baccaurea ramiflora Lour., Dialium cochinchinense Pierre, 
 Passiflora foetida L.,. 
 Nhóm cây cho tinh dầu: Có 13 loài có giá trị cho tinh dầu và chủ yếu là thuộc họ 
 Lauraceae (Cinnamomum glaucescens (Nees) Drury, Cinnamomum cassia Presl, Blumea 
 balsamifera (L.) DC., Chenopodium ambrosioides L.,...). 
 Nhóm cây cho gỗ: Đã thống kê được có tới 92 loài cho gỗ, trong đó có nhiều loài cho gỗ 
 kích thước lớn và nổi tiếng như: Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib, Alstonia scholaris (L.) R. Br., 
 Dalbergia cochinchinensis Pierre, Dipterocarpus spp.Hopea spp. Peltophorum dasyrrhachis 
 (Miq.) Kurz, Erythrofloeum fordii,, Cinnamomum parthenoxylon, Mahudca pasquieri... 
 Nhóm cây là thuốc nhuộm: Các loài có giá trị cho nhuộm trong khu vực là 21 loài: Một số 
 loài đại diện như: Dioscorea cirrhosa Lour., Cleistocalyx operculatus (Roxb.) Merr. & Perry, 
 Rhus chinensis Muell.,... 
 Nhóm cây được sử dụng làm rau ăn: Có 74 loài được thống kê có giá trị làm rau ăn, trong đó có 
 một số loài được nhân dân địa phương sử dụng khá thường xuyên là Marsilea spp., Gnetum spp., 
 Schefflera octophylla, Crassocephalum crepidioides (Benth.) S. Moore, Bischofia javanica Blume,.... 
 Măng của các loài tre nứa cũng được khai thác làm thực phẩm. 
 Nhóm cây cho sợi:Số lượng loài cho sợi ít, đã thống kê có 8 loài: một số loài đại diện: 
 Dicranopteris linearis (Burm. f.) Underw., Corchorus olitorius L., ... 
 Nhóm cây làm thuốc:Theo thống kê có nhiều loài ngoài những giá trị khác nhau kể trên thì 
 còn có giá trị làm thuốc. Đã có tới 427 loài ít nhiều có giá trị làm thuốc bằng các bộ phận và làm 
 thuốc ở mức độ khác nhau. Trong đó một số loài được sử dụng phổ biến như: Rhinacanthus 
 nasutus (L.) Kurz, Achyranthes aspera L., Homalomena occulta (Lour.) Schott, Cordyline 
 fruticosa (L.) Goepp.,... 
 Nhóm cây làm thức ăn:34 loài được thống kê có giá trị làm thức ăn như: Zea mays L., 
 Murdannia nudiflora (L.) Brenan, Paspalum scrobiculatum L., .... 
 2. Tác động của việc xây dựng đến môi trƣờng rừng 
 Quá trình xây dựng và vận hành đường dây 230kV sẽ có những tác động nhất định đến khu 
 hệ thực vật. Diện tích thảm thực vật bị cắt khoảng 250 ha (hành lang an toàn lưới điện theo quy 
 định tại tiêu chuẩn kỹ thuật điện lực phần đường dây truyền tải điện cao thế số 052/VP ngày 
 1830 
.
 HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 7 
 12/02/2004 của nước CHDCND Lào, với chiều rộng tính từ tim tuyến về mỗi bên 17,5 m) trong 
 đó có rừng tạp, rừng tre nứa, nương rẫy bị mất. Diện tích hành lang an toàn lưới điện chiếm 
 dụng phần lớn dạng sinh cảnh rừng thứ sinh thuộc (SC3) hay nương lúa, trảng cỏ thuộc sinh 
 cảnh 4 (SC4). Trong các sinh cảnh này sự đa dạng thành phần loài không cao chủ yếu là loài 
 thực vật phổ biến trong vùng. Việc làm giảm diện tích rừng, thu nhặt các sản phẩm phi gỗ cũng 
 làm giảm diện tích nơi sinh cư của hầu hết các nhóm động vật hoang dã, làm ảnh hưởng đến tập 
 tính di cư của nhiều loài. Tùy thuộc vào từng giai đoạn mà tác động của dự án tới thảm thực vật 
 là khác nhau. 
 Giai đoạn chuẩn bị 
 Các hoạt động trong giai đoạn chuẩn bị gây ảnh hưởng đến thảm thực vật như sau: Vận 
 chuyển trang thiết bị phục vụ khảo sát tuyến; Khảo sát tuyến, chi tiết các điểm đặt cột góc, cột 
 đỡ, cột chống; Phát quang thực vật khu vực tim tuyến phục vụ rà phá bom mìn, khoan thăm dò 
 đia chất tại các điểm đặt cột. 
 Giai đoạn xây dựng 
 Phát quang thảm thực vật, san gạt làm đường thi công với chiều rộng khoảng 4,5 m lên các 
 chân cột; Phát quang, thu dọn thảm thực vật tại các chân cột tiến hành đào hố móng diện tích 
 khoảng 0,607 ha. Ngoài ra xung quanh hố móng sẽ được san gạt một diện tích nhất định để tập 
 kết nguyên vật liệu làm thay đổi tiểu sinh cảnh xung khu vực thi công; Vận chuyển nguyên, 
 nhiên vật liệu tập kết tại chân hố móng; Đổ bê tông các hố móng; Vận chuyển các trụ, thanh 
 thép để lắp ghép cột; Dựng cột; Phát quang toàn bộ diện tích hành lang an toàn lưới điện; Kéo 
 dây điện; Hoạt động của công nhân cũng ảnh hưởng tới thảm thực vật khu vực xung quanh hố 
 móng; Hoạt động của máy móc, thay dầu máy làm phát sinh một lượng nhỏ chất thải là dầu mỡ 
 gây ảnh hưởng đến chất lượng đất, thảm thực vật. 
 Tác động đến thảm thực vật vùng đệm và khu vực vùng lõi VQG Dong Amphan 
 Trong tất cả các giai đoạn của dự án, người dân địa phương và một lượng công nhân có thể 
 gây áp lực lên VQG Dong Amphan thông qua các hành động sau: Sử dụng sản phẩm từ rừng 
 (gỗ, phi gỗ) động vật hoang dã cho nhu cầu hàng ngày; Thương mại hóa động vật hoang dã, và 
 sự định cư trong vùng đệm VQG Dong Amphan. 
 Đặc biệt trong giai đoạn này, đoạn tuyến đi qua VQG Dong Amphan bắt đầu từ khu vực G32 
 đến G40, chiều dài là 9,2 km với diện tích 32,2 ha sẽ bị chặt bỏ, lấy mặt bằng để thi công hố 
 móng và phát quang hàng lang tuyến (Hình 6). 
 Hoạt động của người dân sống trong vùng như; chặt, đốt rừng làm nương rẫy, khai thác gỗ 
 đặc biệt các loài gỗ có giá trị đã thống kê được có tới 92 loài gỗ, trong đó có nhiều loài cho gỗ 
 kích thước lớn và nổi tiếng như: Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib, Alstonia scholaris.... cũng bị 
 khai thác khá mạnh tác động không nhỏ dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học. 
 Giai đoạn vận hành 
 Tại hành lang an toàn lưới điện, thảm thực vật sẽ thường xuyên bị phát quang để đảm bảo 
 chiều cao theo quy định; Hoạt động định kỳ bảo dưỡng cột và đường dây cũng gây tác động 
 gián tiếp đến thảm thực vật. 
 1831 
.
 TIỂU BAN SINH THÁI HỌC VÀ MÔI TRƯỜNG 
 Hình 6: Đoạn tuyến G32- G40 (chạy qua VQG Dong Amphan) 
 III. KẾT LUẬN 
 Quá trình xây dựng các hạng mục của dự án tác động tới môi trường rừng phụ thuộc vào tiến 
 độ triển khai dự án (theo tiến độ tại các giai đoạn chuẩn bị, xây dựng và vận hành); 
 Giai đoạn chuẩn bị và xây dựng dự án sẽ tác động chính đến rừng tại khu vực vùng đệm và 
 vùng lõi VQG Dong Amphannhư các hoạt động chính tác động đến môi trường rừng khu vực 
 như phát quang thảm thực vật thuộc hàng lang bảo vệ an toàn lưới điện, san gạt làm đường thi 
 công với chiều rộng khoảng 4,5m lên các chân cột; 
 Tổng diện tích thảm thực vật rừng bị cắt bỏ khoảng 250 ha trong đó hạng mục đào hố móng 
 khoảng 0,607 ha, diện tích VQG Dong Amphan trong hành lang tuyến bị ảnh hưởng là 32,2 ha, 
 còn lại hơn 217 ha thuộc khu vực vùng đệm VQG trong địa giới hành chính của huyện Phuvong 
 và XanSay. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Công ty CP điện Việt Lào, 2014. Báo cáo Đánh giá tác động môi trường dự án thủy điện 
 Xekaman 1. Hà Nội, 2015. 
 2. Công ty CP điện Việt Lào, 2015. Báo cáo Đánh giá tác động môi trường tuyến đường dây 
 230kV. Hà Nội 2016. 
 3. Công ty CP điện Việt Lào, 2015. Thuyết minh dự án tuyến đường dây 230kV. Hà Nội, 
 2016. 
 1832 
.
 HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 7 
 4. IUCN Red List categories and criteria, 2014. Version 3.1 
 5. Thái Văn Trừng, 1999, Những hệ sinh thái rừng nhiệt đới Việt Nam, Nxb. Khoa học & Kỹ 
 thuật, TP Hồ Chí Minh 
 THE IMPACTS OF BUILDING 230KV TRANSMISSION LINE TO THE 
 FOREST IN ATTAPEU, LAO PDR 
 Nguyen Duc Nui, Duong Van Nam, Phi Van Cong 
 SUMMARY 
 The 230kV transmission line from the Xekaman 1 hydropower plant to the Laos-Vietnam 
 border has a total length of 70.712 km in Laos, including 40 pits. The pre-contruction and 
 contruction phase have been primarily affected the forest in the buffer zone and core zone in 
 Dong Amphan National Park. Main activities affected the regional forest environment such as: 
 vegetation clearing and road construction. The total area of cutting vegetation was 250 ha, of 
 which 0.607 ha was excavated, the area of Dong Amphan National Park from the G32 to G40 
 with a length of 9.2 km and the area of the corridor is 32.2 ha 
 1833