Quy trình ứng dụng tư duy thiết kế trong đổi mới giảng dạy môn Bóng bàn cho sinh viên Đại học quốc gia Hà Nội

ay đổi có tầm ảnh
hưởng”. Nói cách khác, tư duy thiết kế giúp thúc đẩy
khả năng giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo và khả
năng hợp tác của người học.
Nói đến các đặc điểm cốt lõi của quy trình tư duy
thiết kế và lợi ích mà nó mang lại, trước tiên cần phải
nhắc đến việc công cụ này giúp cho người nghiên cứu
giải quyết lại các vấn đề vốn được coi là hóc búa mà
trước đó chưa được xác định một cách chính xác. Bên
cạnh đó, nó cũng đưa ra một khung quy trình chuẩn để
từ đó đưa ra được các giải pháp có ý nghĩa hơn, thiết
thực hơn. Từ quy trình chặt chẽ nhưng rất linh hoạt này,
có thể thấy được lợi ích mà nó mang lại đó là nuôi
dưỡng khả năng tư duy, sáng tạo để tạo ra các giải pháp
và cơ hội.
Như vậy, tư duy thiết kế có thể được coi là một trong
những phương pháp tốt nhất để nuôi dưỡng tinh thần
sáng tạo và tư duy khởi nghiệp cho người người học
(Lor, 2018). Mỗi một bước của quy trình đều giúp người
học phát triển những kỹ năng, thái độ liên quan chặt chẽ
đến các đặc tính của tư duy khởi nghiệp. Từ bước đầu
của quy trình là bước thấu cảm với mục tiêu khuyến
khích người học tìm hiểu những vấn đề chưa được khai
thác xung quanh một hiện tượng của cuộc sống và từ
những góc độ nhìn nhận khác nhau của các đối tượng
liên quan; cho đến bước định nghĩa vấn đề, nêu ra các
giải pháp tiềm năng và kiểm tra xem mức độ đáp ứng
của sản phẩm, dịch vụ tạo ra với nhu cầu của người sử
dụng sản phẩm, dịch vụ đó. Thông qua một quy trình
chặt chẽ như vậy, người học sẽ được đào tạo có được
nhận thức tốt hơn và có niềm tin hơn với chính sự sáng
tạo của mình. Theo tác giả Lor (2018), lý do chính để
các trường học áp dụng đường hướng này là nhằm
“giảng dạy về sự thấu cảm, nuôi dưỡng sự sáng tạo và
đổi mới và một tư duy hướng đến thiết kế mẫu sản
phẩm”. Tác giả cũng nhấn mạnh trong tổng quan
nghiên cứu của mình rằng tư duy thiết kế là cần thiết vì
nó “dạy học sinh/SV cách thích nghi hơn là chỉ tập trung
vào nội dung kiến thức để từ đó có thể chuẩn bị tốt hơn
cho một tương lai chưa được biết đến”.
2.4. Áp dụng tư duy thiết kế trong giáo dục thời
đại công nghệ số 
Trong thời đại công nghệ 4.0 như hiện nay, khi mà
trí tuệ nhân tạo sẽ dần dần khiến cho một số ngành
nghề “biến mất”, thay vào đó là những con robot
thông minh với những công nhân robot, giáo viên
robot... Vấn đề cấp thiết hiện nay mà các quốc gia
trên thế giới đang phải đối mặt là làm thế nào để đào
tạo được những SV - thế hệ hệ trẻ của đất nước có thể
thích ứng một cách nhanh chóng với yêu cầu mới của
cuộc cách mạng này.
Hiện nay, không chỉ ở Việt Nam mà nhiều nước
đang phát triển trong khu vực và thế giới đều đang phải
đối mặt với những thách thức lớn về sự thiếu hụt lao
động có trình độ cao và kỹ năng chuyên nghiệp để đáp
ứng được nhu cầu về nguồn nhân lực cho cuộc cách
mạng công nghiệp 4.0. Đây chính là yêu cầu cấp bách
và thách thức của ngành giáo dục trong việc đào tạo
nguồn nhân lực theo nhu cầu mới của thời đại. Nếu
chúng ta nhận thức được năng lực sáng tạo, đổi mới của
con người lớn như thế nào thì chúng ta sẽ thấy được
tầm quan trọng của việc đầu tư cho giáo dục. Điều đó
cho thấy giáo dục cần chú trọng vào tính sáng tạo, phát
huy tính tích cực, tư duy sáng tạo cho người học. Tuy
nhiên các phương pháp dạy học giáo dục hiện nay vẫn
còn nhiều bất cập mà nguyên nhân dẫn đến tình trạng
nền giáo dục nói chung và phương pháp giảng dạy hiện
nay nói riêng có hiệu quả quá thấp là nền giáo dục của
Việt Nam chưa thoát khỏi cách nghĩ và cách làm giáo
dục của xã hội truyền thống. Xã hội truyền thống
thường chia đời người thành 3 giai đoạn: Giai đoạn đầu
là đến trường; giai đoạn giữa là làm việc và giai đoạn
cuối là nghỉ hưu.
Do sự phát triển quá chậm và ít biến đổi của khoa
học và công nghệ nên xã hội truyền thống đặt cho sứ
mạng của nhà trường phải trang bị đầy kiến thức để con
KHOA HỌC THỂ THAO SỐ 2/2021
7LÝ LUẬNTHỂ DỤC THỂ THAO
người có đủ khả năng làm việc suốt đời, song lại xem
nhẹ việc bồi dưỡng năng lực của người học vận dụng
những kiến thức đó để giải quyết những vấn đề mà công
việc và cuộc sống đặt ra. Tư duy này hiện vẫn đang ngự
trị ở không ít tổ chức và những cá nhân có trách nhiệm
trong hệ thống quản lý giáo dục, dẫn đến hệ lụy trong
cách làm giáo dục là:
- Chú trọng vào việc truyền đạt kiến thức, mang
nặng tính nhồi nhét; Quá coi trọng bằng cấp và kết quả
thi cử mà chưa chú trọng đến năng lực và phẩm chất của
người học. Cách tổ chức thi hiện nay phần lớn mới chỉ
dừng lại việc đánh giá nhận thức sách vở của người học.
- Nền giáo dục bị khép kín trong nhà trường và chủ
yếu dựa trên sự tương tác giữa thầy và trò trong phạm
vi của sách giáo khoa, thiếu sự tương tác với xã hội. Vai
trò của gia đình, đoàn thể và xã hội ngày một mờ nhạt
trong giáo dục thế hệ trẻ.
Do vậy cần hướng tới việc đào tạo SV đạt được
kiến thức, kỹ năng, thái độ cùng với việc rèn luyện “kỹ
năng cứng” và “kỹ năng mềm” nhằm đáp ứng chuẩn
đầu ra. SV được giảng dạy ứng dụng tư duy thiết kế sẽ
sớm bắt nhịp với những thay đổi vốn rất nhanh của thực
tiễn đời sống xã hội. Phương pháp giảng dạy nhằm tích
cực hóa người học và tạo cho người học cơ hội được
trải nghiệm từ những tình huống của đời sống thực tế,
được trực tiếp xem xét, thảo luận, làm thực hành, giải
quyết vấn đề theo hướng suy nghĩ của mình, vừa làm
việc cá nhân, vừa làm việc nhóm từ đó đạt được những
kiến thức, kỹ năng mới sẽ phát huy tiềm năng sáng tạo.
Hơn nữa, cũng chưa có một nghiên cứu nào mang tính
hệ thống về đổi mới phương pháp giảng dạy như: triển
khai nhằm tăng cường năng lực, trang bị kỹ năng và
thúc đẩy tư duy đổi mới sáng tạo, tinh thần khởi nghiệp
cho SV. Như vậy với bài báo này tác giả mong muốn
đem đến cho SV của mình có thể hình thành năng lực
vận dụng, thích nghi, giải quyết vấn đề, tư duy độc lập
theo cách tiếp cận thực tế, dựa trên hoạt động, học qua
các dự án, học qua thực hành, qua hoạt động nhóm
Đặc biệt, tác giả mong rằng người học sẽ hiểu thay đổi
suy nghĩ học một lần cho cả đời bằng việc học cả đời
để làm việc cả đời. 
2.5. Các bước thực hiện đổi mới giảng dạy trong
môn Bóng bàn
Trong bài viết này tác giả giới thiệu về tiến trình áp
dụng tư duy thiết kế trong giảng dạy môn học bóng bàn
cho SV ĐHQGHN. 
Bước 1: Thực hiện giảng dạy theo kế hoạch đã
chuẩn bị gồm các công việc sau: 
- Trong buổi học đầu tiên, giảng viên giới thiệu môn
học, yêu cầu của môn học, phương pháp học tập cùng
với các tiêu chí đánh giá;
- Cho lớp chọn nhóm để tổ chức các hoạt động
học tập;
-Trình bày danh sách các chủ đề SV phải thực hiện
và cho nhóm SV lựa chọn chủ đề từ buổi học đầu tiên
của môn học nhằm giúp SV có thời gian chuẩn bị nội
dung báo cáo gồm: tìm hiểu về tác dụng môn học
GDTC, lịch sự môn học, kỹ thuật môn học, những sai
lầm thường mắc, chấn thương trong thể thao theo yêu
cầu của bài báo cáo.
- Cung cấp quy trình thực hiện hiện như đã trình bày
phần phần 2.1.
Bước 2: SV thực hiện theo các nội dung sau:
- Hoàn thành mỗi bước trong tiến trình ở bước 1 sau
một tuần và giờ học tuần sau mỗi nhóm sẽ báo cáo kết
quả của tuần trước đó đến giảng viên bằng file qua
email hoặc kết quả trình bày trên giấy;
- Vào giờ học của tuần sau, giảng viên xem xét và
có những góp ý cần thiết cho SV để SV có thể tiến hành
bước tiếp theo hoặc quay về làm lại bước trước đó trước
khi bắt tay các bước tiếp theo hoặc chuyển sang bước 3;
Bước 3: SV được kiểm tra bài học thông qua các công
cụ giảng dạy trong giáo dục như Khoot, offics 365
Bước 4: Trình bày kết quả thực hiện của nhóm và rút
ra bài học kinh nghiệm. Yêu cầu của việc trình bày
nhóm:
- Các nhóm phải đưa ra được các minh chứng bằng
biên bản, video, photos để chứng minh đã thực hiện
theo đúng quá trình hoạt động của Tư duy thiết kế
- Trình bày kết hợp phương tiện công nghệ 
- Các thành viên trong nhóm cùng tham gia trình
bày, các nhóm đều phải góp ý, bình chọn các nhóm
khác
2.6. Quy trình ứng dụng tư duy thiết trong đổi mới
giảng dạy môn Bóng bàn 
Yêu cầu bài tập nhóm cuối kỳ: “Ứng dụng tư duy
thiết kế trong việc thực hiện kỹ thuật vụt phải thuận
tay”. 
Các bước ứng dụng quy trình Tư duy thiết kế như
sau:
Bước 1: Thấu cảm
Cả lớp chia thành 6 nhóm, mỗi nhóm gồm 6-7 SV,
viết ra tất các vấn đề mà các bạn SV nhìn thấy khi người
bạn của mình thực hiện kỹ thuật vụt phải thuận tay. 
Thông qua hoạt động như vậy SV cần phải hiểu sâu
kỹ thuật vụt phải thuận tay mà giảng viên đã giảng dạy
trên lớp, hoạt động này giúp giảng viên sẽ nắm bắt được
sự thấu hiểu vấn đề về kỹ thuật của các bạn SV đến đâu
và SV sẽ nắm được rõ những kỹ thuật sai mà bạn của
mình đang mắc phải để thực hiện tốt hơn trong các lần
tiếp theo.
KHOA HỌC THỂ THAOSỐ 2/2021
Bước 2: Xác định vấn đề
Các nhóm sẽ thảo luận dựa trên việc thu thập các
thông tin từ quá trình tìm hiểu vấn đề để phân tích kỹ
thuật sai. Ở bước này các nhóm phải xác định được lỗi
sai mà nhiều người viết nhất và gom lại để xác định
được lỗi sai của bạn khi thực hiện kỹ thuật vụt phải
thuận tay. 
Bước 3: Đưa ra ý tưởng
Xác định được lỗi sai SV cần đưa ra ý tưởng để sửa
chữa lỗi sai đó như thế nào? Thực hiện tập luyện ra làm
sao? Ở bước này các nhóm sẽ tham khảo ý kiến giảng
viên về tính khả thi của dự án cũng những vấn đề liên
quan đến chuyên môn để quyết định xem có nên triển
khai dự án hay không. Nếu gặp các trở ngại, mỗi nhóm
được khuyên nên tiếp tục làm lại các bước tìm hiểu vấn
đề, xác định vấn đề, đưa ra ý tưởng để có một lựa chọn
sáng suốt nhất
Bước 4: Làm mẫu
Các nhóm sau khi đã quyết định lựa chọn một định
hướng cho dự án thì sẽ tiếp tục tập làm mẫu đến thành
thạo kỹ năng động tác để không lặp lại lỗi sai mà SV
mình lựa chọn làm dự án gặp phải. Kế hoạch chi tiết
được yêu cầu xây dựng theo mẫu đã có sẵn do giảng
viên cung cấp. 
Bước 5: Kiểm tra
SV làm mẫu động tác đến khi nào tốt, từng bạn trong
nhóm sẽ quay lại video, clip các động tác mà các em đã
thực hiện sau khi tìm ra lỗi sai thường mắc của bạn mình
để gửi vào đường link Sway của office 365 chung do
giảng viên trực tiếp giảng dạy trên lớp cung cấp hoặc có
thể làm trước lớp. 
2.7. Kết quả đạt được
Qua bước đầu quá trình áp dụng, bản thân tác giả ghi
nhận được một số kết quả sau:
Thứ nhất: Thông qua hoạt động tư duy thiết kế trên
tác giả đánh thức cho các em hiểu tầm quan trọng của
rèn luyện sức khỏe vì “Sức khỏe là thứ vốn quý của con
người, có sức khỏe là có tất cả”. Do đó giúp các em hiểu
và tập luyện đúng phương pháp, đúng kỹ thuật động tác
góp phần vào việc nâng cao sức khỏe. Các em hiểu
được vấn đề này sẽ hình thành động cơ học tập và như
vậy sẽ tạo được sự hưng phấn, sự hứng thú đối với môn
học trong SV.
Thứ 2: Hoạt động tư duy thiết kế vào môn học SV
nhận ra được một số kỹ năng trong quá trình thực hiện
dự án như, không thể dựa trên người xuất sắc nhóm mà
sẽ đến từ sự đóng góp của mỗi thành viên và nhiều ý
tưởng khác nhau, vì khi tư duy thiết kế trong quá trình
tìm hiểu vấn đề có thể cho các em hiểu được ý tưởng
thường đến từ sự thấu hiểu và đồng cảm, lắng nghe,
quan sát và hiểu những gì mọi người muốn hoặc họ
không muốn. Các em phải cố gắng tìm ra giải pháp từ
các vấn đề sử dụng đôi mắt của người khác chứ không
phải mắt của các em. Ý tưởng sáng tạo xuất phát từ
Empathy.
Thứ 3: Làm việc nhóm cũng giúp các em nâng cao
kỹ năng cá nhân: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quyết
tắc nghẽn, thuyết phục và lãnh đạo ... Qua đó các em
tiếp tục có thêm mạng lưới kết nối với các bạn SV trong
trường cũng như trong ĐHQGHN.
Thứ 4: Ngoài việc áp dụng cho nội dung học thì tư
thuy thiết kế còn có cơ hội cho SV thực hiện phần báo
cao, thuyết trình quá đó có thể hưỡng dẫn thêm các em
hiểu tư duy thiết kế còn có thể áp dụng cho các nghiên
cứu khoa học, chuyên ngành của các em.
3. KẾT LUẬN
Kết hợp Tư duy thiết kế trong giảng dạy môn bóng
bàn là một sáng kiến mới trong việc áp dụng các phương
pháp giảng dạy lấy người học làm trung tâm. Đây cũng
là một trong số các hình thức tích lũy kiến thức, kỹ năng
trong việc nâng cao chất lượng đào tạo đại học nhằm
đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, xã hội.
Tư duy thiết kế còn có thể được áp dụng trong công
việc hoặc bất kì một dự án nào. 
LÝ LUẬN
THỂ DỤC THỂ THAO8
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Alhamdani, W. A. (2016). Teaching Cryptography Using Design Thinking Approach. Journal of Applied
Security Research, 11(1), 78–89. 
2. Anderson, N. (2012). Design Thinking: Employing an Effective Multidisciplinary Pedagogical Framework
To Foster Creativity and Innovation in Rural and Remote Education. Australian & International Journal of Rural
Education, 22(2), 43-52. Retrievedfrom  direct=true&db =ehh&AN=
80037529&site=ehostlive 
Nguồn bài báo: Trích từ kết quả nghiên cứu của đề tài “Ứng dụng tư duy thiết kế trong đổi mới giảng dạy
môn bóng bàn”, mã số QG 20.02, TS. Nguyễn Thị Thư, 2020-2021.
(Ngày Tòa soạn nhận được bài: 6/1/2021; ngày phản biện đánh giá: 9/3/2020; ngày chấp nhận đăng: 25/4/2021)