Những vấn đề xã hội Việt Nam và dư luận qua báo chí và các bộ sưu tập sự kiện năm 2016

 ẻ h ạ th ủ là m ột cán b ộ 
các nhà h ảo tâm ở c ả trong và ngoài n ước ki ểm lâm cao c ấp. Ngay sau khi v ụ án x ảy 
cho ho ạt động c ứu tr ợ c ũng khi ến d ư lu ận ra, UBND t ỉnh Yên Bái đã m ở cu ộc h ọp 
đặt ra nhi ều c ầu h ỏi v ề vai trò, uy tín c ủa báo công khai tr ả l ời chi ti ết s ự vi ệc, tuy 
các t ổ ch ức chính tr ị - xã h ội. nhiên nguyên nhân v ụ gi ết ng ười mang 
 nhi ều tình ti ết bí ẩn khi ến d ư lu ận c ả n ước 
 Dư lu ận đã không th ể không nghi ng ờ 
 sục sôi v ới nhi ều phán đoán: đây là v ụ án 
về vai trò c ủa chính quy ền khi nh ững tin 
 liên quan đến tình ái? đây là v ụ án liên 
tức nh ư: “Đoàn c ứu tr ợ ra kh ỏi nhà dân, 
 quan đến ch ức quy ền? đây là v ụ thanh 
thôn đến thu l ại ti ền h ỗ tr ợ”; “Cán b ộ thôn 
 toán có s ự tham gia c ủa m ột s ố th ế l ực nào 
thu h ồi ti ền c ứu tr ợ l ũ l ụt c ủa dân”; 
 đó?... Động c ơ gi ết ng ười chính là câu h ỏi 
“Nhi ều ng ười b ất bình khi b ị thu h ồi ti ền 
 bức xúc nh ất c ủa d ư lu ận ngay sau khi v ụ 
cứu tr ợ để chia đề u”; “Nh ận c ứu tr ợ l ũ l ụt 
 án di ễn ra, m ỗi ng ười nh ận đị nh m ột cách 
500 ngàn, b ị thôn thu l ại 400 ngàn”; “Ti ền 
 khác nhau. Các tình ti ết, các ph ươ ng án 
hàng c ứu tr ợ m ưa l ũ mi ền Trung b ị thôn 
 hành động được công chúng d ựng lên b ởi 
thu l ại, dân b ức xúc”... được đưa lên các 
 dựa vào nh ững thông tin ban đầ u nh ư: 
mặt báo chính th ống. 
 “Viên đạn t ự sát c ủa Đỗ C ường Minh l ại 
 Tr ước đây t ừng có hi ện t ượng xà x ẻo, được b ắn t ừ sau gáy ra tr ước”; “Cơ quan 
ngâm hàng c ứu tr ợ quá lâu t ại m ột s ố công an quy ết đị nh không kh ởi t ố r ồi l ại 
ban ti ếp nh ận điều ph ối c ứu tr ợ, d ẫn đến kh ởi t ố v ụ án”, “8 viên đạn hay 7 viên 
mất ni ềm tin đối v ới m ột b ộ ph ận ng ười đạn?”, “Súng hung th ủ n ằm trong ng ăn 
hảo tâm. Vì th ế, không ít đoàn t ừ thi ện t ự kéo”... Các báo chính th ống ch ỉ “đư a đi 
tổ ch ức đến vùng thiên tai mà không đư a l ại” m ấy ch ủ đề hi ếm hoi: “Ch ưa rõ 
thông qua các t ổ ch ức có trách nhi ệm ti ếp nguyên nhân v ụ n ổ súng sát h ại Bí th ư 
nh ận và phân ph ối hàng c ứu tr ợ t ại địa Yên Bái”; “Tin t ức m ới nh ất v ề v ụ n ổ 
ph ươ ng c ũng là điều d ễ hi ểu. súng sát h ại Bí th ư t ỉnh Yên Bái”; “Nghi 
 Vi ệc Th ủy điện H ố Hô (Hà T ĩnh) b ất ph ạm Đỗ C ường Minh để l ại th ư tuy ệt 
ng ờ xả lũ làm cho 5.000 h ộ dân và m ột s ố mệnh?”; “Bắn Bí th ư Yên Bái xong, ông 
địa bàn lân c ận b ị nh ấn chìm trong l ũ tr ở Minh còn chào h ỏi cán b ộ khác”; “Vụ b ắn 
thành tâm điểm ch ỉ trích c ủa d ư lu ận, là Bí th ư Tỉnh ủy Yên Bái: Li ệu ông Đỗ 
bi ểu hi ện sự thi ếu trách nhi ệm c ủa m ột Cường Minh có ph ải hung th ủ?”... 
Những vấn đề xž hội§ 25 
 Nguyên nhân d ẫn đến hành động Soi chi ếu vào đó là nh ững s ự ki ện b ổ 
nghiêm tr ọng này v ẫn là m ột d ấu h ỏi l ớn nhi ệm cán b ộ c ấp v ụ ki ểu “Thánh Gióng”. 
đối v ới ng ười dân. Hàng ch ục lý do xoay Dư lu ận xôn xao v ụ b ổ nhi ệm k ỳ l ạ ông 
quanh động c ơ gi ết ng ười c ủa m ột cán b ộ Vũ Minh Hoàng (26 tu ổi, quê ở B ắc Ninh) 
ki ểm lâm khi ến d ư lu ận chú ý ngay t ới gi ữ ch ức Phó V ụ tr ưởng V ụ Kinh tế thu ộc 
nạn phá r ừng c ũng nh ư buôn l ậu g ỗ đang Ban ch ỉ đạo Tây Nam b ộ m ặc dù ông 
là đề tài nóng c ủa t ỉnh Yên Bái. Hoàng ch ưa m ột ngày làm vi ệc t ại đây. 
 Đáng ng ạc nhiên là trong hàng ngàn Ông Hoàng được c ử đi du h ọc, 
ng ười tham gia chuy ển tin v ề m ột v ụ án nghiên c ứu sinh ti ến s ĩ t ại Nh ật B ản từ 
mạng có đế n ba ng ười ch ết, không có b ất tháng 5/2014 đến tháng 9/2017 ngay sau 
kỳ ai bày t ỏ s ự ph ẫn n ộ v ới th ủ ph ạm và khi được xét tuy ển. 
th ươ ng c ảm các n ạn nhân! Nhi ều người Điều k ỳ l ạ là trong th ời gian ông 
dùng facebook t ỏ ra r ất thích thú v ới vi ệc Hoàng ở n ước ngoài, m ọi vi ệc b ổ nhi ệm, 
ai đó g ọi Đỗ C ường Minh là “x ạ th ủ” và thuyên chuy ển đối v ới ông v ẫn di ễn ra. Và 
nh ấn m ạnh r ằng, “thành tích” c ủa ông sau 32 ngày nh ậm ch ức trên gi ấy, ông 
Minh có giá tr ị h ơn nhi ều so v ới thành Hoàng được UBND thành ph ố C ần Th ơ 
tích c ủa x ạ th ủ Hoàng Xuân Vinh (ng ười làm công v ăn g ửi Ban ch ỉ đạo Tây Nam 
vừa giúp Vi ệt Nam có Huy ch ươ ng Vàng bộ “xin” v ề bổ nhi ệm làm Phó giám đốc 
và Huy ch ươ ng Bạc Olympic đầu tiên t ại Trung tâm Xúc ti ến đầu t ư - th ươ ng m ại 
Olympic Rio 2016). và h ội ch ợ tri ển lãm thành ph ố C ần Th ơ. 
 4 tháng sau (ngày 26/12/2016), Công Con đường th ăng ti ến t ừ m ột sinh 
an t ỉnh Yên Bái đã trực ti ếp h ọp báo v ề viên v ừa m ới chân ướt chân ráo ra tr ường, 
kết qu ả điều tra v ụ sát h ại Bí th ư Tỉnh ủy ch ưa một ngày làm vi ệc, lên nh ững ch ức 
Yên Bái công b ố: “Do b ất mãn, b ức xúc vụ nh ư m ơ c ủa ông Hoàng c ứ ng ỡ nh ư 
cá nhân trong b ố trí s ắp x ếp nhân s ự khi chuy ện trong phim ảnh, trên sân kh ấu. 
sáp nh ập Chi c ục lâm nghi ệp vào Chi c ục Vấn đề mà d ư lu ận đặ t ra là các c ấp có 
ki ểm lâm t ỉnh Yên Bái, Đỗ C ường Minh th ẩm quy ền c ần s ớm làm rõ ai là tác gi ả 
đã dùng súng b ắn ch ết ông Ph ạm Duy “vở di ễn” này. 
Cường và ông Ngô Ng ọc Tu ấn”. Kết lu ận 
này không khó kh ăn để tìm ra, nh ưng giá Cùng th ời điểm này, vi ệc ông Vũ 
nh ư nó được công bố s ớm h ơn. Quang H ải (30 tu ổi, con trai nguyên B ộ 
 tr ưởng B ộ Công th ươ ng Vũ Huy Hoàng) 
5. Vấn đề công tác cán b ộ và nh ững quy ết tham gia H ội đồng qu ản tr ị Tổng công ty 
định b ổ nhi ệm cổ ph ần Bia - Rượu - Nước gi ải khát Sài 
 Sau s ự ki ện n ổ súng ở Yên Bái được Gòn (SABECO) cũng được d ư lu ận đư a ra 
cơ quan ch ức n ăng k ết lu ận là “do mâu bàn tán. Cả ông Vũ Đình Duy (41 tu ổi - 
thu ẫn trong công tác c ơ c ấu nhân s ự”, vấn thành viên H ội đồng thành viên T ập đoàn 
đề tài s ản trong két s ắt c ủa quan ch ức ở c ơ Hóa ch ất Vi ệt Nam Vinachem) cũng được 
quan c ũng khi ến d ư lu ận không kh ỏi nghi ông V ũ Huy Hoàng bổ nhi ệm ngay tr ước 
ng ờ. Ph ải ch ăng vì tham v ọng quy ền l ực, khi v ề h ưu 1 ngày. Tuy nhiên, đình đám 
quan ch ức và nh ững ngu ồn l ợi kéo theo đã nh ất trong câu chuy ện nhân s ự ph ải là 
đến m ức khi ến h ọ đánh đổi c ả m ạng s ống tr ường h ợp Tr ịnh Xuân Thanh, nguyên 
của mình. Phó Ch ủ t ịch UBND t ỉnh H ậu Giang. 
26 Th“ng tin Khoa học xž hội, số 1.2017 
 Điều b ất ng ờ cho d ư lu ận là trong các 6. Kh ởi động cu ộc chi ến ch ống tham 
tr ường h ợp được b ổ nhi ệm này, các nhân nh ũng quy ền l ực 
sự đều đã “có công l ớn” trong vi ệc khi ến Ngh ị quy ết Trung ươ ng 4 (khóa XII) 
tài s ản nhà n ước bị th ất thoát nghiêm về t ăng c ường xây d ựng, ch ỉnh đốn Đảng; 
tr ọng. Tr ịnh Xuân Thanh tr ước khi gi ữ ng ăn ch ặn, đẩy lùi s ự suy thoái v ề t ư 
ch ức Phó Ch ủ t ịch UBND t ỉnh H ậu Giang tưởng chính tr ị, đạo đức, l ối s ống, nh ững 
đã làm Ch ủ tịch H ội đồng qu ản tr ị T ổng bi ểu hi ện “tự di ễn bi ến”, “tự chuy ển hóa” 
Công ty c ổ ph ần Xây l ắp D ầu khí Vi ệt trong n ội b ộ, đã được ban hành và b ắt đầu 
Nam (PVC) và PVC th ời điểm đó đã thua được tri ển khai th ực hi ện b ằng nhi ều bi ện 
lỗ 3.200 t ỷ đồng. Ông V ũ Đình Duy tr ước pháp cụ th ể, quy ết li ệt, nh ận được s ự đồng 
đó t ừng làm Tổng Giám đốc Công ty c ổ tình h ưởng ứng c ủa đông đảo cán b ộ, đảng 
ph ần hóa d ầu và x ơ s ợi d ầu khí (PVTex), viên và nhân dân. 
nh ưng b ị giáng ch ức do để Công ty làm ăn Đầu tháng 11/2016, Ban Bí th ư Trung 
“bết bát”, thua l ỗ lên đến 1.400 t ỷ đồng. ươ ng Đảng d ưới s ự ch ủ trì c ủa T ổng Bí 
 Có thông tin cho r ằng, Công ty c ổ th ư Nguy ễn Phú Tr ọng đã h ọp và th ống 
ph ần Đầu t ư Tài chính Công đoàn D ầu khí nh ất 100% b ằng phi ếu kín quy ết định thi 
Vi ệt Nam (PVFI) mà ông Vũ Quang H ải hành k ỷ lu ật b ằng hình th ức cách ch ức Bí 
từng làm T ổng giám đốc tr ước đó đã từng th ư Ban cán s ự Đảng Bộ Công thươ ng 
thua l ỗ 220 t ỷ đồng. Cho dù c ơ quan ch ức trong th ời gian 2011-2016 đối v ới ông V ũ 
 Huy Hoàng - nguyên Ủy viên Trung ươ ng 
năng đã tr ả l ời ch ưa có c ơ s ở kh ẳng định 
 Đảng, nguyên Bí th ư Ban cán s ự Đảng, 
vi ệc thua l ỗ c ủa PVFI, nh ưng “nh ững 
 nguyên B ộ tr ưởng Bộ Công thươ ng. 
kho ản ti ền kh ủng b ị b ốc h ơi” và c ả ông 
Tr ịnh Xuân Thanh, ông Vũ Đình Duy đều Cùng trong tháng 11/2016, Qu ốc h ội 
ra n ước ngoài “ch ữa b ệnh” mà không đã ra Ngh ị quy ết phê phán nghiêm kh ắc 
quay v ề n ước đã th ực s ự gây ph ẫn n ộ ông V ũ Huy Hoàng tr ước c ử tri c ả n ước 
trong d ư lu ận. do đã có nh ững vi ph ạm v ề công tác cán 
 bộ trong th ời gian đảm nhi ệm ch ức v ụ B ộ 
 Liên quan đến tham v ọng quy ền l ực tr ưởng B ộ Công thươ ng, gây h ậu qu ả 
trong n ăm 2016, d ư lu ận c ũng đã sục sôi nghiêm tr ọng, ảnh h ưởng x ấu đến uy tín 
với vi ệc Sở Lao độ ng, Thươ ng binh và Xã của Đảng, Nhà n ước, B ộ Công thươ ng, 
hội t ỉnh H ải D ươ ng có 46 biên ch ế, trong gây b ức xúc trong xã h ội. 
đó 44 ng ười là cán bộ lãnh đạo t ừ c ấp phó 
 Đây được xem là s ự ki ện ch ống tham 
phòng tr ở lên. Sở Nông nghi ệp và Phát 
 nh ũng đáng chú ý nh ất n ăm và báo hi ệu s ự 
tri ển nông thôn tỉnh Thanh Hóa có t ới 8 kh ởi đầu cho cu ộc chi ến ch ống tham 
phó giám đốc, trong khi quy đị nh c ủa nh ũng quy ền l ực ở c ấp cao. 
Chính ph ủ là lãnh đạo các s ở ngành c ấp 
tỉnh, thành không được quá 3 c ấp phó. Cu ộc chi ến ch ống tham nh ũng được 
Nhi ều lãnh đạo ch ủ ch ốt t ại huy ện mi ền bình ch ọn là 1 trong 10 s ự ki ện kinh t ế-xã 
 hội c ủa Th ời báo kinh t ế Vi ệt Nam , của 
núi A L ưới, t ỉnh Th ừa Thiên - Hu ế đề u là 
 Thông t ấn xã Vi ệt Nam , Báo Dân trí gọi là 
anh em c ủa nhau... 
 Chống suy thoái trong Đảng , VTC News 
 Nh ững lùm xùm trong vi ệc b ổ nhi ệm nh ấn m ạnh Đảng th ể hi ện s ự quy ết tâm 
cán b ộ này đã được báo Dân trí x ếp vào 1 chính tr ị cao trong vi ệc làm trong s ạch 
trong 10 sự ki ện l ớn n ăm 2016. đội ng ũ. 
Những vấn đề xž hội§ 27 
7. T ổng th ống Hoa K ỳ Barack Obama Obama đến Vi ệt Nam”; “Báo M ỹ đư a tin 
đến Vi ệt Nam rầm r ộ v ề chuy ến th ăm Vi ệt Nam c ủa 
 Chuy ến th ăm c ủa T ổng th ống Hoa K ỳ Tổng th ống Obama”;v.v... 
Barack Obama t ới Vi ệt Nam từ ngày 22- Ng ười dân Vi ệt Nam không còn nhìn 
25/8/2016 giành được nhi ều s ự chú ý c ủa ng ười dân M ỹ, Chính ph ủ M ỹ nh ư nh ững 
công lu ận trong n ước c ũng nh ư qu ốc t ế. kẻ thù. Khác v ới chuy ến th ăm c ủa Ch ủ 
Cho t ới th ời điểm này, có th ể nói chuy ến tịch Trung Qu ốc T ập C ận Bình tr ước đó, 
th ăm đã thành công nh ư mong đợi, v ới ng ười dân Vi ệt Nam đã “chào đón” b ằng 
vi ệc hai bên đạt được nhi ều th ỏa thu ận nh ững bi ểu ng ữ ph ản đối, b ằng nh ững 
trong các l ĩnh v ực quan tr ọng. cu ộc t ụ t ập tìm ki ếm sự ủng h ộ ph ản đối... 
 Chuy ến th ăm c ủa ông Obama được Mọi địa điểm T ổng th ống Obama đặt 
bình ch ọn là 1 trong 10 s ự ki ện n ổi b ật chân ở Vi ệt Nam đều tr ở thành tâm điểm 
trên trang Dân Vi ệt. của dư lu ận. Ng ười dân Vi ệt Nam nh ư 
 Điều đặc bi ệt để l ại ấn t ượng trong “phát cu ồng” v ới hình ảnh g ần g ũi, gi ản d ị 
chuy ến th ăm là hàng ngàn ng ười dân đã của ông ch ủ Nhà Tr ắng. 
đổ ra đường m ột cách t ự nguy ện (c ả vào Ông Obama đã vui v ẻ t ươ i c ười khi 
gi ờ khuya) để v ẫy chào ông Obama, m ột ti ếp xúc, nói chuy ện v ới m ọi t ầng l ớp xã 
hành động ch ưa có ti ền l ệ tr ước đây. Thay hội, b ắt tay v ới ng ười dân, th ưởng th ức 
cho nh ững nghi th ức ngo ại giao là nh ững món ăn Vi ệt trong m ột quán bình dân, trú 
cái v ẫy tay n ồng nhi ệt, chân tình, ấm áp mưa d ưới hiên nhà dân nh ư m ột người lao 
của ng ười dân. Ông được ng ười dân Vi ệt động bình th ường. Nó t ươ ng ph ản với thái 
Nam chào đón n ồng h ậu ở kh ắp m ọi n ơi. độ của ông T ập C ận Bình trong chuy ến 
 Với s ự ti ếp s ức c ủa Internet, các trang th ăm Vi ệt Nam vào tháng 11/2015. 
báo, trang m ạng xã h ội tràn ng ập các tin 8. Về nh ững v ụ án oan 
nh ư: “Ông Obama: Sông núi nước Nam 
vua Nam ở”; “Tổng th ống Mỹ lẩy Ki ều, Sau ông Nguy ễn Thanh Ch ấn (tỉnh 
dẫn nh ạc Tr ịnh”; “Cu ộc gặp bất ng ờ với Bắc Giang) v ới 10 n ăm tù oan là ông 
ông Obama dưới mưa”; “Hình ảnh Tổng Hu ỳnh V ăn Nén (tỉnh Bình Thu ận) v ới 17 
th ống Obama đốn tim ng ười dân Vi ệt năm oan trái, t ưởng r ằng án oan “th ấu trời 
Nam”; “Toàn văn phát bi ểu của ông xanh” ch ỉ có th ể đến th ế, v ậy mà tháng 
Obama về quan hệ Mỹ-Vi ệt”; “Chuy ện 12/2016 xu ất hi ện thêm ông Hàn Đức 
bất ng ờ quanh bữa bún ch ả của ông Long (tỉnh Bắc Giang) v ới 11 n ăm tù oan. 
Obama”; “Tổng th ống Obama đi ăn bún Có l ẽ nh ư chuy ện oan sai đã không 
ch ả Hà Nội”; “2 phút với ng ười dân bên còn l ạ l ẫm ở đất n ước Vi ệt Nam này nên 
hè ph ố Hà Nội của Obama”; “Ông Obama năm 2016 s ự ki ện 11 n ăm oan sai c ủa ông 
được ch ứng ki ến cảm xúc dạt dào khi đến Long đã không được b ất c ứ báo nào đư a 
Vi ệt Nam”; “Ng ười dân túa ra ph ố xem vào top các s ự ki ện. Tuy nhiên, s ự ki ện 
siêu xe ch ở ông Obama”; “Ng ười dân làm này l ại không gi ảm nhi ệt trên các trang 
tranh g ạo t ặng T ổng th ống Obama vì quá báo. Vào google gõ t ừ khóa “Hàn Đức 
th ần t ượng”; “Ng ười dân Sài Gòn đội Long” + “án oan” đã cho ra 170.000 k ết 
mưa, hào hứng ch ờ đón ông Obama”; “Dư qu ả trong 0,25 giây, v ới đầy các tít bài: 
lu ận M ỹ d ậy sóng tr ước vi ệc Tổng th ống “Tin m ới v ụ t ử tù Hàn Đức Long: ‘Tôi 
28 Th“ng tin Khoa học xž hội, số 1.2017 
được th ả nh ưng gia đình đã tan nát’”; Tài li ệu tham kh ảo 
“Hàn Đức Long ng ười 4 l ần b ị tuyên án t ử 1. 
hình được tr ả t ự do”; “Vụ Hàn Đức Long: su-kien-kinh-te-xa-hoi-nam-2016-
Sẽ là vụ ‘Nguy ễn Thanh Ch ấn’ ti ếp 3516499.html 
theo?”; “Ông Ch ấn và Hàn Đức Long: ‘Ý 
 2. 
tưởng’ lời khai, th ư sám h ối gi ống nhau 
 kien-kinh-te-xa-hoi-noi-bat-nam-2016-
lạ?”; Vụ Hàn Đức Long: Vì sao 49 bút l ục 
 2016123004083285.htm 
bị b ỏ ngoài h ồ s ơ?”; “Bắc Giang: V ợ ‘ đội 
đơ n’ lên VKSND T ối cao kêu oan cho 3. 
ch ồng”; “Sai l ầm điều tra v ụ án oan: L ấy kien-noi-bat-nam-2016-d182711.html 
dấu chân l ạ k ết t ội chung thân”; “Ông Hàn 4. 
Đức Long có th ể đòi b ồi th ường oan sai kien-noi-bat-cua-viet-nam-trong-nam-
12-15 t ỷ đồng”; “Ông Hàn Đức Long đề 2016/ 
ngh ị lu ật s ư t ố cáo nh ững ng ười đã b ức 5. 
cung”; “Tử tù Hàn Đức Long n ấc ngh ẹn su-kien-tieu-bieu-2016-1089939.tpo 
kể phút được tr ả tự do”;v.v... 
 6. 
 Không bi ết ti ếp theo đây s ẽ là vụ án cho-thanh-than-va-dau-hieu-mat-van-
oan th ấu tr ời nào nữa?! cua-van-hoa-d244706.html 
 * * * 7. 
 Qua m ột lo ạt các v ấn đề xã h ội, -02-21-chung-ta-dang-bo-quen-ngoi-
dường nh ư n ăng l ực, trách nhi ệm c ủa cán chua-thieng-nhat 
bộ qu ản lý, giám sát ở n ước ta đang th ực 8. 
sự b ất ổn. M ặc dù Lu ật Tr ưng c ầu dân ý 
 kien-noi-bat-nam-2016-d182711.html 
đã có hi ệu l ực t ừ ngày 1/7/2016 và ch ưa 
được tri ển khai tr ưng c ầu trên th ực t ế b ất 9. 
cứ vấn đề gì, nh ưng cu ộc chi ến ch ống kien-noi-bat-nam-2016-732909.html 
tham nh ũng quy ền l ực dường nh ư đang có 10. 
kết qu ả nh ư mong đợi thì hy v ọng v ấn đề nhin/chung-ta-dang-bo-quen-ngoi-
xã h ội t ươ ng t ự s ẽ không còn được đề c ập chua-thieng-nhat-
ở n ăm 2017 
 p0c1159n20160224144029670.vnn