Nghiên cứu đánh giá các trung tâm trách nhiệm trong kế toán trách nhiệm tại viễn thông Thanh Hóa

n trị bộ phận đƣợc chỉ định cụ thể trách nhiệm và 
chịu trách nhiệm về việc hoàn thành trách nhiệm của bộ phận mình. Một doanh nghiệp là tập 
hợp nhiều trung tâm trách nhiệm. Tuỳ thuộc vào tính phức tạp của cơ cấu tổ chức và mức độ 
phân cấp quản lý mà doanh nghiệp thiết lập các trung tâm trách nhiệm cho phù hợp. Các 
trung tâm trách nhiệm tạo thành một hệ thống cấp bậc trách nhiệm từ cấp l nh đạo cao nhất 
tới cấp thấp nhất trong doanh nghiệp. Ở mỗi trung tâm trách nhiệm phải xác định đƣợc các 
nhà quản trị, phải lập dự toán, và đƣa ự toán vào thực hiện, phải lập áo cáo để đo lƣờng 
thành quả [4]. Thông thƣờng trong doanh nghiệp gồm có 04 trung tâm trách nhiệm là trung 
tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm lợi nhuận, trung tâm đầu tƣ 
(Nguồn: Tác giả tổng hợp) 
Sơ đồ 1. Các trung tâm trách nhiệm trong doanh nghiệp 
Để đạt đƣợc mục tiêu chung của doanh nghiệp thì các trung tâm trách nhiệm phải nỗ lực 
thực hiện chức năng và mục tiêu của mình bằng cách quản trị tốt các yếu tố đầu ra tối ƣu nhất. 
Đồng thời, các trung tâm trách nhiệm phải có mối liên kết chặt ch với nhau. Giữa các trung 
tâm không có sự liên kết chặt ch s làm hạn chế trong việc ứng dụng kế toán trách nhiệm [5]. 
Trung tâm chi phí 
Trung tâm chi phí là bộ phận mà ngƣời quản lý chỉ chịu trách nhiệm và kiểm soát 
chi phí, không chịu về kết quả đầu ra. Trung tâm chi phí thƣờng trực tiếp tạo ra sản phẩm, 
dịch vụ hoặc gián tiếp phục vụ kinh doanh mà không có quyền hạn đối với các thu nhập, 
lợi nhuận kinh oanh và đầu tƣ vốn. Mục tiêu của Trung tâm chi phí là giảm thiểu chi phí, 
đặc biệt là chi phí trong dài hạn. Trách nhiệm của nhà quản lý Trung tâm chi phí là phải 
xây dựng đƣợc kế hoạch chi phí trong ngắn hạn và trong dài hạn. 
Trung tâm 
trách nhiệm 
Trung tâm 
chi phí 
Trung tâm doanh 
thu 
Trung tâm 
 lợi nhuận 
Trung tâm 
đầu tƣ 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 48.2020 
28 
Trung tâm doanh thu 
Trung tâm doanh thu là bộ phận mà ngƣời quản lý chịu trách nhiệm gia tăng về 
doanh thu, phải kiểm soát chi phí về marketing nhƣng không chịu trách nhiệm về chi phí 
sản xuất hoặc chi ph đầu tƣ tài sản. Mục tiêu của Trung tâm doanh thu là tối đa hóa oanh 
thu của bộ phận đó trên thị trƣờng. Nhà quản lý có trách nhiệm về việc kiểm soát doanh 
thu, lập các báo cáo giải trình chênh lệch giữa doanh thu thực tế với dự toán. 
Trung tâm lợi nhuận 
Trung tâm lợi nhuận là một bộ phận mà nhà quản lý chịu trách nhiệm kiểm soát cả 
chi ph và oanh thu nhƣng không kiểm soát vốn đầu tƣ Trong đó, Trung tâm lợi nhuận có 
thể quyết định về chi phí và oanh thu nhƣ: chất lƣợng, giá cả, phân phối Trong một 
doanh nghiệp Trung tâm lợi nhuận thƣờng tổ chức gắn liền với các chi nhánh, đơn vị hạch 
toán kinh tế nội bộ hoặc đƣợc phân cấp thực hiện mọi hoạt động kinh oanh độc lập có thể 
trong nƣớc hay ngoài nƣớc. 
Trung tâm đầu tư 
Trung tâm đầu tƣ là ộ phận quản lý chịu trách nhiệm kiểm soát chi phí, doanh thu 
và đầu tƣ vào tài sản kinh oanh Trung tâm này thƣờng thuộc về các chủ đầu tƣ hay đại 
diện của một nhóm ngƣời b vốn vào doanh nghiệp. Nhà quản lý của Trung tâm đầu tƣ 
phải hoạch định, kiểm soát về toàn bộ hoạt động của đơn vị. 
2.3. Sự phân cấp quản lý tại VNPT Thanh Hóa 
VNPT Thanh Hóa áp dụng mô hình tổ chức quản lý trực tuyến, chức năng Mô hình 
này tạo tiền đề vận dụng kế toán trách nhiệm vào hoạt động của đơn vị. Từ mô hình quản 
lý, l nh đạo công ty thiết lập mô hình trách nhiệm, phân chia trách nhiệm quản lý, lập kế 
hoạch, phân tích, báo cáo, và tách bạch theo nhóm hoạt động nhằm phát huy nguồn lực và 
thuận tiện cho quản lý theo mô hình trung tâm trách nhiệm. 
(Nguồn: VNPT Thanh Hóa) 
Sơ đồ 2. Phân cấp quản lý tại VNPT Thanh Hóa 
Ban ãnh đạo: gồm 1 Giám đốc và 3 Phó giám đốc; Giám đốc: là ngƣời l nh đạo cao 
nhất của VNPT Thanh Hóa cơ sở chịu trách nhiệm về mọi hoạt động trƣớc Tổng công ty 
VNPT và có nhiệm vụ tổ chức điều hành và chịu trách nhiệm về mọi công việc của công ty; 
Phó giám đốc: đƣợc phân công phụ trách các mảng công việc khác nhau nhƣ kinh oanh, tài 
chính, kế hoạch,... và thay mặt Giám đốc điều hành công ty khi Giám đốc vắng mặt; Khối 
chức năng: gồm phòng kĩ thuật - đầu tƣ, ph ng nhân sự - tổng hợp, phòng kế toán - kế hoạch. 
Các phòng, ban chức năng chịu trách nhiệm tham mƣu và quản lý gi p an giám đốc các 
mảng công việc theo chức năng, nhiệm vụ đƣợc phân công; Khối các trung tâm: gồm trung 
tâm điều hành thông tin, trung tâm công nghệ thông tin, 28 trung tâm viễn thông khu vực. 
Khối các trung tâm 
Khối chức năng 
Ban l nh đạo Ban giám đốc 
Ph ng Nhân sự - 
Tổng hợp 
Ph ng Kế toán - 
Kế hoạch 
Trung tâm công 
nghệ thông tin 
Trung tâm điều 
hành thông tin 
28 trung tâm 
khu vực 
Ph ng Kỹ thuật - 
Đầu tƣ 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 48.2020 
29 
2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu 
Để đánh giá thực tế việc tổ chức các trung tâm trách nhiệm tại Viễn thông Thanh 
Hóa, tác giả thực hiện khảo sát qua thang đo Likert 5 ậc. Tác giả thiết kế bảng khảo sát 
gồm các câu h i theo thang đo Likert 5 để khảo sát 50 nhà quản trị các cấp tại Viễn thông 
Thanh Hóa vào quý 3 năm 2019 Các câu h i trên bảng khảo sát nhằm xác định trách 
nhiệm của các cấp quản trị trong các hoạt động của đơn vị nói chung và mức độ trách 
nhiệm của các cấp quản trị đối với các trung tâm trách nhiệm nói riêng nhƣ: 
Phân quyền tại đơn vị/ bộ phận? Tổ chức các trung tâm trách nhiệm tại đơn vị? 
Anh/chị phải chịu trách nhiệm về doanh thu/chi phí/lợi nhuận/đầu tƣ? Sau khi hoàn thành 
điều tra, khảo sát, tác giả thực hiện thống kê mô tả, sử dụng một trong những thông số 
thông dụng là Mean - trung bình cộng và thang đo khoảng interval scale để giúp cho việc 
phân tích số liệu. Căn cứ đánh giá giá trị trung ình đƣợc thể hiện theo nguyên tắc sau: 
Giá trị khoảng cách = (Maximum - Minimum) / n = (5-1)/5 = 0.8 
Ý nghĩa các mức nhƣ sau: 1.00 - 1.80: Rất không đồng ý; 1.81 - 2 60: Không đồng ý; 
2.61 - 3.40: Không ý kiến; 3.41 - 4 20: Đồng ý; 4.21 - 5.00: Rất đồng ý. 
2.5. Kết quả nghiên cứu 
2.5.1. Đánh giá trung tâm trách nhiệm chi phí 
Qua khảo sát từ phiếu điều tra và kết quả điều tra có bảng đánh giá về trung tâm 
trách nhiệm chi phí của doanh nghiệp nhƣ sau: 
Bảng 1. Đánh giá về trung tâm trách nhiệm chi phí 
Đối tƣợng 
Số 
lƣợng 
Giá trị trung ình 
Chịu 
trách 
nhiệm về 
chi phí 
Chịu 
trách 
nhiệm về 
chi phí 
lƣơng 
Chịu 
trách 
nhiệm về 
chi phí 
thƣởng 
Chịu 
trách 
nhiệm 
về tiếp 
khách 
Chịu 
trách 
nhiệm 
về VPP 
Ban giám đốc 4 3.2 1.2 2.8 2.6 1 
Trƣởng ph ng an chức năng 3 1.71 1 1.86 2 1.29 
Giám đốc trung tâm 20 1.5 1 1.7 1.8 1 
Phụ trách các ộ phận 23 1 1.44 1.8 1.2 1.03 
Trung ình cộng 50 1.85 1.16 2.04 1.72 1.08 
(Nguồn: Xử lý dữ liệu của tác giả) 
Từ kết quả cho thấy, Công ty chƣa thực sự giao trách nhiệm về chi phí cho các bộ phận, 
phòng ban chức năng, trung tâm viễn thông khu vực. Kết quả trung bình của việc các bộ phận 
phải chịu trách nhiệm chi phí là 1.85 chi tiết là giám đốc có giá trị trung bình cao nhất là 3.2, 
tiếp đến là các trƣởng phòng chức năng với giá trị trung ình là 1 71, c n đối với các giám đốc 
trung tâm viễn thông khu vực mức giá trị trung bình là 1.5. Các bộ phận phải chịu trách nhiệm 
chi ph lƣơng có giá trị trung bình là 1.16 và chịu trách nhiệm chi ph văn ph ng phẩm cho giá 
trị trung bình là 1.08 tức là công ty hoàn toàn không giao hai chi ph đó về các bộ phận. Tại các 
bộ phận, chi phí tiếp khách cho giá trị trung bình là 1.72 và chi ph thƣởng có giá trị trung bình 
là 2 04 đ giao cho các ộ phận nhƣng ở mức manh m n, không đồng bộ. Thực tế, các cấp 
quản trị thấp hơn là những đối tƣợng trực tiếp điều hành để tạo ra sản phẩm, dịch vụ hoặc gián 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 48.2020 
30 
tiếp phục vụ kinh doanh, nói cách khác họ là những ngƣời trực tiếp chỉ đạo việc tiêu dùng chi 
phí. Việc các chi ph liên quan đến th c đẩy doanh số chƣa đƣợc giao cho phụ trách mỗi trung 
tâm viễn thông quyết định mà trách nhiệm về chi phí thuộc về công ty làm cho trung tâm trách 
nhiệm chi ph không hoàn toàn phát huy đƣợc vai trò trong hệ thống kế toán trách nhiệm, phần 
nào làm giảm hiệu quả của kế toán trách nhiệm đối với quá trình quản trị doanh nghiệp. 
2.5.2. Đánh giá trung tâm trách nhiệm doanh thu 
Doanh thu chủ yếu của Công ty thu từ cung cấp dịch vụ viễn thông. Hiện nay, Công ty 
đ thiết lập mạng lƣới trung tâm viễn thông khu vực ở tất cả các huyện thị trong tỉnh. Doanh 
thu đƣợc giao cho các Trung tâm mà ngƣời chịu trách nhiệm ch nh là giám đốc trung tâm. 
Bảng 2. Đánh giá về trung tâm trách nhiệm doanh thu 
Đối tƣợng 
Số 
lƣợng 
Giá trị trung ình 
Chịu trách 
nhiệm về 
doanh thu 
Chịu trách 
nhiệm về 
doanh thu 
sản phẩm 
Chịu trách 
nhiệm về 
doanh thu 
trung tâm 
Chịu trách 
nhiệm về 
doanh thu 
khu vực 
Ban giám đốc 4 2.4 1.4 2.6 2.6 
Trƣởng ph ng an chức năng 3 1.75 1 1.43 1.86 
Giám đốc các trung tâm 20 3 2 2.2 1.88 
Phụ trách các ộ phận, khu vực 23 1.01 1.84 1.93 1.5 
Trung ình cộng 50 2.04 1.56 2.04 1.96 
(Nguồn: Xử lý dữ liệu của tác giả) 
Đối với giám đốc trung tâm viễn thông thì việc giao trách nhiệm về doanh thu theo khu 
vực cho giá trị trung bình là 3 tức là các giám đốc phải chịu trách nhiệm về doanh thu của khu 
vực mình quản lý Nhƣ vậy, đối với trung tâm này, đơn vị đ thực hiện việc giao trách nhiệm 
doanh thu một cách tƣơng đối triệt để, rõ ràng đến cho các giám đốc trung tâm viễn thông khu 
vực Điều này tạo điều kiện, khuyến kh ch đƣợc các nhà quản trị cấp thấp hơn phát huy hết 
vai trò của họ trong việc điều hành công việc, tìm kiếm nguồn doanh thu, lập kế hoạch, áp 
dụng các biện pháp phù hợp với điều kiện tại khu vực mình quản lý nhằm gia tăng oanh số. 
2.5.3. Đánh giá trung tâm trách nhiệm lợi nhuận 
Bảng 3. Đánh giá về trung tâm trách nhiệm lợi nhuận 
Đối tƣợng 
Số 
lƣợng 
Giá trị trung ình 
Chịu trách 
nhiệm về 
lợi nhuận 
Chịu trách 
nhiệm về 
l i gộp 
Chịu trách 
nhiệm về 
lợi nhuận 
trƣớc thuế 
Chịu trách 
nhiệm về 
lợi nhuận 
sau thuế 
Ban giám đốc 4 3.2 1.6 1.8 1.6 
Trƣởng ph ng an chức năng 3 1.43 1 1 1 
Giám đốc trung tâm viễn thông 20 1 1 1 1 
Phụ trách ộ phận khu vực 23 1 1 1 1 
Trung ình cộng 50 1.68 1.16 1.2 1.16 
(Nguồn: Xử lý dữ liệu của tác giả) 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 48.2020 
31 
Qua khảo sát về tình hình giao trách nhiệm về lợi nhuận thì kết quả trung bình thu 
đƣợc là 1 68 Trong đó giá trị trung bình cao nhất là của các giám đốc 3.2, còn các bộ phận 
còn lại không phải chịu trách nhiệm về lợi nhuận của bộ phận mình Và các giám đốc chịu 
trách nhiệm về lãi gộp cho giá trị trung bình là 1,6. Kết quả khảo sát đƣợc thể hiện tại bảng 
3 cho thấy, trách nhiệm về lợi nhuận phần lớn tập trung ở Ban giám đốc. Còn lại các nhà 
quản trị các cấp cho rằng trách nhiệm lợi nhuận chƣa đƣợc giao cho họ. 
2.5.4. Đánh giá trung tâm trách nhiệm đầu tư 
Bảng 4. Đánh giá về trung tâm trách nhiệm đầu tƣ 
Đối tƣợng Số lƣợng 
Giá trị trung ình 
Phải chịu trách nhiệm về vốn đầu tƣ 
Ban giám đốc 4 2.4 
Trƣởng ph ng an chức năng 3 1 
Giám đốc các trung tâm 20 1 
Phụ trách các ộ phận, khu vực 23 1 
Trung ình cộng 50 1.35 
(Nguồn: Xử lý dữ liệu của tác giả) 
Bảng 4 là kết quả đánh giá trung tâm trách nhiệm đầu tƣ của Công ty. Trên thực tế 
thì các giám đốc trung tâm khu vực, các trƣởng phòngchức năng hoàn toàn không đƣợc 
giao trách nhiệm về đầu tƣ vốn. Trách nhiệm về đầu tƣ vốn đƣợc tập trung tại ban giám 
đốc công ty với giá trị trung bình là 2.4. Các giám đốc trung tâm khu vực và trƣởng các 
phòng chức năng có giá trị trung bình chịu trách nhiệm về vốn đầu tƣ là 1, tức là giám đốc 
trung tâm khu vực và trƣởng các ph ng an không đƣợc giao trách nhiệm về vốn đầu tƣ 
Nhƣ vậy, giám đốc trung tâm khu vực và trƣởng các phòng ban chỉ chịu trách nhiệm thực 
hiện. 
Thông qua việc nghiên cứu đánh giá các trung tâm trách nhiệm, có thể thấy đơn vị đ 
có sự phân cấp quản lý và giao trách nhiệm cho từng ngƣời, từng bộ phận phụ trách mặc dù 
việc giao trách nhiệm này chƣa hoàn toàn rõ ràng, c n sơ khai, chƣa đồng bộ, chƣa triệt để 
với kết quả khảo sát về mức độ chịu trách nhiệm ở các trung tâm là trung bình hoặc ƣới 
trung bình. Thực tế trách nhiệm đang tập trung phần lớn ở an l nh đạo đơn vị. Tuy nhiên, 
với các trung tâm kế toán trách nhiệm đang đƣợc xây dựng và hoàn thiện tại Viễn thông 
Thanh Hóa, hệ thống kế toán trách nhiệm đ phần nào phát huy đƣợc hiệu quả ƣớc đầu 
trong việc góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, phù hợp với bối cảnh hiện nay của đơn vị. 
3. KẾT LUẬN 
Trong kế toán trách nhiệm, việc xác định đ ng đắn các trung tâm trách nhiệm có vai 
tr đặc biệt quan trọng, giúp kế toán trách nhiệm thực hiện đƣợc các nhiệm vụ của mình 
trong hệ thống kế toán của doanh nghiệp. Thông qua hệ thống lý thuyết về kế toán trách 
nhiệm, mối quan hệ của kế toán trách nhiệm và phân quyền quản lý, đặc điểm sản xuất 
kinh oanh, cơ cấu quản lý, thực trạng kế toán trách nhiệm và thông tin kế toán trách 
nhiệm đƣợc nghiên cứu làm cơ sở để đƣa ra các kết luận về thực trạng vận dụng kế toán 
trách nhiệm tại Viễn thông Thanh Hóa Trên cơ sở đó, tác giả kiến nghị, đề xuất một số 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 48.2020 
32 
giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán trách nhiệm nhằm phát huy vai trò của kế toán trách 
nhiệm đối với quản trị doanh nghiệp tại đơn vị. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Phạm Văn Dƣợc, Đặng Kim Cƣơng 2010 , Kế toán quản trị, Nxb. Thống kê, Thành 
phố Hồ Chí Minh. phố Hồ Chí Minh. 
[4] Gerdin, J., (2005), Management accounting system design in manufacturing 
departments: an empirical investigation using a multiple contingencies approach. 
Accounting, Organizations and Society, 30(2): 99-126. 
[5] Ghala, A. M., (2005), The extent of implementing the features of responsibility accounting 
in the industrial Libyan Companies, Unpublished Thesis, AlBayt University, Mafraq. 
[6] Gordon, M. J. (1963), Toward a Theory of Responsibility Accounting Systems, 
National Association of Accountants. NAA Bulletin (pre-1986). 
STUDY ON ASSESSMENT OF RESPONSIBILITY CENTERS IN 
RESPONSIBILITY ACCOUNTING IN THANH HOA 
TELECOMMUNICATIONS 
Nguyen Thuy Linh 
ABSTRACT 
Responsibility accounting is one of the economic and financial management tools that 
play an important role in the management, administration and control of business activities 
in the enterprise. Through studying on assessment of responsibility centers in responsibility 
accounting in Thanh Hoa Telecommunications, the author offers solutions that contribute to 
perfecting responsibility accounting at this unit. 
Keywords: Responsibility accounting, responsibility center, cost center, revenue 
center, profit center, investment center, Thanh Hoa Telecommunication. 
* Ngày nộp ài: 25/9/2019; Ngày gửi phản iện: 2/10/2019; Ngày duyệt đăng: 4/3/2020 
* Bài báo này là kết quả nghiên cứu từ đề tài cấp cơ sở mã số ĐT-2018-17 của Trường 
Đại học Hồng Đức