Nâng cao khả năng ứng phó với khó khăn trong học tập của sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Thừa Thiên Huế

i gian ngắn, khó khăn trong học tập sẽ mau 
chóng qua đi 
3,21 0,9 
Tôi lạc quan rằng mình sẽ có được những kinh nghiệm quý báu khi giải quyết 
những khó khăn này 
3,02 0,9 
Hành 
vi 
Tôi tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí để giảm căng thẳng 2,19 1,0 
Tôi khóc lóc hoặc tìm chỗ vắng vẻ để hét thật to 2,26 1,2 
Tôi ngủ một giấc cho vơi nỗi buồn 2,66 1,2 
TBC 3 mặt 3,01 1,0 
Kết quả trên cho thấy: Cách ứng phó “Xoa dịu căng thẳng” có ĐTB = 3,01 điểm. Cho 
thấy sinh viên thực hiện cách ứng phó này ở mức trung bình, thấp hơn nhiều so với hai cách 
ứng phó “Tích cực chủ động” và “Tìm kiếm sự hỗ trợ”. Mặc dù, cách ứng phó “Xoa dịu căng 
thẳng” không trực tiếp giúp sinh viên giải quyết vấn đề khó khăn trong học tập, nhưng lại có 
thể gián tiếp góp phần hỗ trợ cách ứng phó “Tích cực chủ động” và “Tìm kiếm sự hỗ trợ”. Bởi 
nếu thành công trong việc giảm nhẹ căng thẳng, hoạt động học tập của các em cũng bớt nặng 
nề, từ đó có thể tập trung vào việc tìm ra cách giải quyết vấn đề khó khăn trong học tập của 
mình. Tuy nhiên, nếu sử dụng cách ứng phó này mức độ cao quá cũng không tốt vì về cơ bản 
nó không giải quyết được vấn đề khó khăn. Vì vậy, cần hướng dẫn sinh viên kết hợp cách ứng 
phó này với 2 cách cách ứng ứng phó “Tích cực chủ động” và “Tìm kiếm sự hỗ trợ”. 
2.5. Cách ứng phó “Lảng tránh” 
Bảng 5. Mức độ sử dụng cách ứng phó “Lảng tránh” của sinh viên năm thứ nhất 
MĐ Ứng phó lảng tránh ĐTB ĐLC 
Nhận Tôi xem như chưa từng có khó khăn đó xảy ra 2,31 1,1 
Tạp chí Khoa học Đại học Thủ Dầu Một Số 2(33)-2017 
 131 
thức Tôi phớt lờ coi khó khăn đó không phải là vấn đề của mình 2,08 1,1 
Tôi giải quyết khó khăn bằng cách tưởng tượng thay cho thực hiện hành động 2,61 1,2 
Thái 
độ 
Tôi kìm nén để không tỏ ra buồn rầu, lo lắng trước mặt người khác 2,71 1,2 
Tôi rất bi quan về những khó khăn đang xảy ra và chông chờ có một phép 
màu 
2,41 1,2 
Tôi chán ghét phải suy nghĩ về những khó khăn đang trải qua 2,39 1,1 
Hành 
vi 
Tôi vùi đầu vào phim ảnh, truyện tranh, game online để quên đi khó khăn 2,22 1,1 
Tôi hoàn toàn không làm gì để giải quyết khó khăn cả 2,08 1,2 
Tôi cô lập mình, né tránh mọi người 2,02 1,1 
TBC 1,93 1,2 
Với ĐTB là 1.93 điểm cách ứng phó “Lảng tránh” được sinh viên sử dụng ở mức trung 
bình so với ba cách ứng phó trên, chứng tỏ sinh viên ít sử dụng cách ứng phó này. Cách ứng 
phó “Lảng tránh” chỉ giúp các em tạm thời quên đi khó khăn hiện tại chứ không giải quyết 
được vấn đề khó khăn hay giảm thiểu căng thẳng, áp lực. Chính vì vậy, không nên sử dụng 
thường xuyên nhóm biện pháp này, đặc biệt là biện pháp ứng phó “hoàn toàn không làm gì để 
giải quyết khó khăn” (ĐTB = 1.08 điểm). 
Xét riêng các biện pháp ứng phó “Lảng tránh” cụ thể, “kìm nén để không tỏ ra buồn rầu, 
lo lắng trước mặt người khác”, “giải quyết khó khăn bằng tưởng tượng thay cho thực hiện” 
được sử dụng khá thường xuyên. Lí giải điều này, một phần do các em còn bỡ ngỡ trước môi 
trường học tập mới, chưa quen với nhiều thầy cô, bạn bè, đặc điểm tâm lý lứa tuổi các em vẫn 
còn nhiều mơ mộng, thiếu tính thực tế và khả năng giải quyết vấn đề còn hạn chế. Ngoài ra, các 
em tỏ thái độ “bi quan về những khó khăn đang xảy ra và không chờ có một phép màu” và 
“chán ghét phải suy nghĩ về những khó khăn đang trải qua” với mức độ khá thường xuyên. Các 
biện pháp của cách ứng phó này không mang lại hiệu quả, vì vậy, các nhà giáo dục cần tác 
động nhằm giảm bớt mức độ sử dụng thường xuyên của các biện pháp ứng phó trên. 
2.6. Cách ứng phó “Tiêu cực” 
Bảng 6. Mức độ sử dụng cách ứng phó “Tiêu cực” của sinh viên năm thứ nhất 
MĐ Ứng phó tiêu cực ĐTB ĐLC 
Nhận 
thức 
Tôi nghĩ mình là người vô tích sự vì chẳng làm được gì cho tốt cả 2,14 1,1 
Tôi nghĩ khó khăn xảy ra hoàn toàn không có lỗi của tôi 2,84 1,0 
Tôi nghĩ cách để tự dày vò và trừng phạt bản thân 1,78 1,1 
Thái 
độ 
Tôi cảm thấy hoàn toàn thất vọng về bản thân vì chẳng thay đổi được 
khó khăn 
2,44 1,3 
Tôi cảm thấy tương lai học tập của mình thật tối tăm, mù mịt 2,21 1,1 
Tôi mất hết niềm tin vào khả năng vượt qua khó khăn của mình 2,02 1,0 
Hành 
vi 
Tôi tìm đến rượu, bia, thuốc lá hoặc chất kích thích để quên đi khó khăn 1,28 1,0 
Tôi đập phá đồ đạc hoặc bất cứ thứ gì để thấy dễ chịu hơn 1,37 0,9 
Tôi tụ tập ăn chơi với bạn bè 1,32 0,9 
TBC 1,95 1,1 
Qua bảng 6 cho thấy, đây là cách sinh viên sử dụng ít nhất trong 5 cách ứng phó để ứng 
phó với khó khăn trong học tập, với ĐTB = 1.95 điểm. Xem xét các biện pháp cụ thể trong cách 
ứng phó tiêu cực, có thể thấy các biện pháp: cảm thấy thất vọng về bản thân vì chẳng thay đổi 
được khó khăn (ĐTB = 2.44 điểm), cảm thấy tương lai học tập thật mù mịt, tối tăm (ĐTB = 2.21 
Đồng Văn Toàn Nâng cao khả năng ứng phó với khó khăn trong học tập... 
 132 
điểm), nghĩ mình là người vô tích sự (ĐTB = 2.14 điểm); mất hết niềm tin vào khả năng vượt qua 
khó khăn của mình (ĐTB = 2.02 điểm) được sinh viên thỉnh thoảng sử dụng. Bên cạnh đó, các 
biện pháp như: nghĩ khó khăn xảy ra hoàn toàn không có lỗi của tôi; nghĩ cách để tự dày vò và 
trừng phạt bản thân cũng được một số sinh viên sử dụng. Đặc biệt, các biện pháp tìm đến rượu 
bia, thuốc lá, chất kích thích để quên đi khó khăn; đập phá đồ đạc hoặc bất cứ thứ gì để thấy dễ 
chịu hơn; tụ tập ăn chơi với bạn bè vẫn còn không ít sinh viên sử dụng. Vì vậy, nhà trường cần 
quan tâm và kịp thời có biện pháp giúp các em giảm thiểu hoặc từ bỏ các biện pháp tiêu cực đã sử 
dụng đề ứng phó với khó khăn nhằm ngăn chặn những điều đáng tiếc có thể xảy ra. 
Xét tương quan giữa 3 mặt của cách ứng phó “Tiêu cực”, chúng tôi thấy: nhận thức và 
thái độ của ứng phó tiêu cực có tương quan thuận và chặt chẽ, nghĩa là những sinh viên sử dụng 
ứng phó tiêu cực mặt nhận thức thì cũng sử dụng ứng phó tiêu cực mặt thái độ. Mặt thái độ và 
hành vi có mối tương quan thuận nhưng lỏng lẻo, cho thấy sinh viên sử dụng ứng phó tiêu cực 
mặt thái độ thì cũng sử dụng ứng phó tiêu cực mặt hành động. Mặt nhận thức và hành vi cũng 
có mối tương quan thuận và khá chặt chẽ, nghĩa là những sinh viên có sử dụng ứng phó tiêu cực 
mặt nhận thức thì cũng có xu hướng lựa chọn ứng phó tiêu cực mặt hành vi. Vì vậy, ngay khi 
phát hiện những suy nghĩ, thái độ tiêu cực của các em người lớn cần quan tâm, ngăn chặn kịp 
thời, để tránh xảy ra những hành vi tiêu cực. 
3. Biện pháp nâng cao khả năng ứng phó với những khó khăn trong học tập của 
sinh viên 
3.1. Hình thành và phát triển khả năng ứng phó cho sinh viên, bao gồm việc trang bị 
cho họ tri thức về cách ứng phó với những khó khăn trong học tập và tổ chức ứng dụng 
những tri thức đó vào cuộc sống học tập của bản thân họ 
Mục đích: Trực tiếp tác động đến đối tượng sinh viên năm thứ nhất nhằm giúp họ hình 
thành và phát triển khả năng ứng phó với những khó khăn trong học tập. 
Nội dung: Cần làm cho sinh viên hiểu được khái niệm và ý nghĩa của ứng phó với khó 
khăn trong học tập; giới thiệu các cách ứng phó thường được sử dụng để giải quyết các vấn 
đề khó khăn trong học tập; phân tích ưu và nhược điểm của mỗi cách ứng phó; xác định hiệu 
quả các cách ứng phó xét về mặt giải quyết vấn đề khó khăn và giới thiệu các yếu tố ảnh 
hưởng đến cách ứng phó với những khó khăn trong học tập của sinh viên năm thứ nhất. 
Cách tiến hành: những nội dung trên có thể triển khai trong chương trình ngoại khoá với 
các hoạt động đa dạng, hấp dẫn như: tổ chức trò chơi học tập, xây dựng kịch bản, đóng vai theo 
chủ đề học tập và thi ứng phó với các tình huống khó khăn trong học tập giả định. Cũng có thể 
tổ chức các buổi giao lưu với các chuyên gia theo những chủ đề nhất định, phù hợp với thực tế 
của sinh viên, trong đó kết hợp cả phần trình bày của chuyên gia và phần trao đổi, giải đáp thắc 
mắc của sinh viên. 
3.2 Tuyên truyền giáo dục và rèn luyện kỹ năng ứng phó cho giảng viên đứng lớp, chủ 
nhiệm và giảng viên cố vấn học tập trong nhà trường 
Mục đích: Nhằm phổ biến rộng rãi nội dung giáo dục và rèn luyện kỹ năng ứng phó, để đội 
ngũ giảng viên đứng lớp, giảng viên chủ nhiệm và giảng viên cố vấn học tập cùng chung tay 
hướng tới việc giáo dục, rèn luyện và phát triển khả năng ứng phó cho sinh viên năm thứ nhất. 
Nội dung: Tuyên truyền ở trong nhà trường, đặc biệt là đội ngũ giảng viên trực tiếp giảng 
dạy các môn văn hóa, giảng viên chủ nhiệm và giảng viên cố vấn học tập ở nhà trường. Bởi vì, 
Tạp chí Khoa học Đại học Thủ Dầu Một Số 2(33)-2017 
 133 
chính đội ngũ này sẽ giúp phổ biến các loại ứng phó tốt cho sinh viên năm thứ nhất. Họ sẽ 
tuyên truyền cho các em biết các cách ứng phó hiệu quả nên sử dụng và không nên sử dụng các 
cách ứng phó không hiệu quả. Ngoài ra, họ có thể phân tích cho các em hiểu nên phát huy các 
cách ứng phó hiệu quả và giảm hoặc từ bỏ các cách ứng phó không hiệu quả mà các em đã sử 
dụng để ứng phó với các tình huống khó khăn trong học tập. 
Cách tiến hành: Để các nội dung giáo dục và rèn luyện kỹ năng ứng phó truyền tải tới 
sinh viên có hiệu quả, có thể thông qua nhiều hoạt động khác nhau như: tổ chức trò chơi học 
tập, làm bài tập nhóm, đóng vai theo chủ đề học tập, giải các tình huống khó khăn trong học tập 
giả định Ngoài ra, có thể tổ chức các buổi tạo đàm, nói chuyện theo chủ đề học tập để giúp 
các em thường băn khoăn, thắc mắc trong cuộc sống học tập. Đồng thời, cũng có thể xây dựng 
các hình mẫu điển hình trong việc ứng phó tốt với những khó khăn trong học tập, từ đó giúp các 
thành viên khác trong lớp học tập và noi theo. 
3.3. Xây dựng và sử dụng hiệu quả mối liên kết giữa nhà trường, gia đình và các tổ 
chức, đoàn thể nhằm hỗ trợ kịp thời và nâng cao khả năng ứng phó với những khó khăn 
trong học tập cho sinh viên năm thứ nhất 
Mục đích: Thiết lập quan hệ giữa nhà trường, gia đình, các tổ chức, đoàn thể và huy động 
sự tham gia tạo sự thống nhất trong công tác hỗ trợ, tác động đến sinh viên năm thứ nhất, từ đó 
nâng cao khả năng ứng phó của các em. 
Nội dung: Thiết lập mối liên kết giữa sinh viên năm thứ nhất với gia đình, trường đại học 
và các tổ chức đoàn thể và sử dụng mạng lưới một cách có hiệu quả là một nội dung quan trọng 
cần thực hiện. Thông qua gia đình, nhà trường và các tổ chức đoàn thể có thể trao đổi, chia sẻ 
thông tin để hiểu rõ hơn hoàn cảnh của sinh viên năm thứ nhất, những khó khăn các em gặp 
phải trong thời gian học ở trường đại học và đã làm gì để cải thiện tình trạng khó khăn đó. Từ 
việc hiểu rõ hoàn cảnh và khó khăn trong học tập của các em để tạo điều kiện tốt nhất nhằm 
giúp các em có cách ứng phó hiểu quả để giảm bớt khó khăn. 
Cách tiến hành: Có thể tận dụng sự trợ giúp của công nghệ thông tin và Internet để 
thiết lập mạng lưới liên kết. Các thông tin liên quan đến học tập của sinh viên năm thứ nhất 
cần phải được cập nhật thường xuyên. Mỗi em cần có địa chỉ Email riêng do trường cấp để sử 
dụng vào mục đích liên quan đến học tập, rèn luyện ở trường. Địa chỉ email của các đơn vị, 
cá nhân của trường, các đoàn thể cũng cần được công bố công khai để sinh viên cũng như gia 
đình của họ có thể liên hệ khi cần thiết. Bên cạnh đó, cần tăng cường hiệu quả của mạng lưới 
liên kết “truyền thống” đã hoạt động từ trước đến nay giữa trường, khoa, giảng viên và sinh 
viên, trong đó có trợ lý công tác sinh viên, giảng viên đứng lớp, giảng viên chủ nhiệm cố vấn 
học tập, ban lãnh đạo lớp. 
4. Tổ chức thực nghiệm tác động các biện pháp hỗ trợ 
Mục đích tác động: kiểm tra tính khả thi của biện pháp tác động, qua đó tạo điều kiện để 
duy trì và tổ chức thường xuyên các biện pháp có hiệu quả để sinh viên năm thứ nhất giảm thiểu 
bớt những khó khăn trong quá trình học tập ở cao đẳng, đại học. Nội dung tác động: trên cơ sở 
thực tiễn các cách ứng phó với những khó khăn trong học tập của sinh viên năm thứ nhất chúng 
tôi sử dụng các biện pháp hỗ trợ trên nhằm giúp sinh viên năm thứ nhất lựa chọn các cách ứng 
phó hiệu quả, giảm bớt khó khăn và đạt kết quả cao trong học tập. Cách thức tác động: Chúng tôi 
tiến hành các buổi nói chuyện chuyên đề với 30 sinh viên năm thứ nhất được chọn ngẫu nhiên của 
các 3 khoa. Mỗi khoa 10 sinh viên. Tiến hành thực nghiệm trong thời gian 3 tuần. 
Đồng Văn Toàn Nâng cao khả năng ứng phó với khó khăn trong học tập... 
 134 
Kết quả thử nghiệm tác động: 
Bảng 8. Cách ứng phó với những khó khăn trong học tập trước và sau thực nghiệm 
STT Các cách ứng phó trước TN sau TN 
ĐTB ĐLC ĐTB ĐLC 
1 Tích cực chủ động 3,27 0,7 3,33 0,5 
2 Tìm kiếm sự hỗ trợ 3,11 0,6 3,27 0,6 
3 Xoa dịu căng thẳng 2,87 0,4 2,89 0,4 
4 Lảng tránh 2,59 0,6 2,31 0,7 
5 Tiêu cực 2,95 0,9 1,79 0,9 
Kết quả trên cho thấy: 
- Trước thực nghiệm sinh viên năm thứ nhất đã lựa chọn nhiều cách ứng phó để đối mặt 
với khó khăn trong học tập. Trong đó, cách ứng phó “Tích cực chủ động” được sử dụng nhiều 
nhất (ĐTB = 3.27 điểm), sau đó đến cách ứng phó “Tìm kiếm sự hỗ trợ” (ĐTB = 3.11 điểm), 
ứng phó “Xoa dịu căng thẳng” (ĐTB = 2.87 điểm); được sử dụng thấp nhất là 2 cách ứng phó 
“Lảng tránh” (ĐTB = 2.59 điểm) và ứng phó “Tiêu cực” (ĐTB = 1.95 điểm). Nhưng sau thực 
nghiệm ĐTB của các cách ứng phó hiệu quả đã tăng lên và ĐTB của các cách ứng phó không 
hiệu quả giảm đi. Nghĩa là sinh viên năm thứ nhất đã sử dụng cách ứng phó “Tích cực chủ 
động” và “Tìm kiếm sự hỗ trợ” ở mức độ cao hơn và ít sử dụng các cách ứng phó “Lảng tránh”, 
“Tiêu cực” để ứng phó với khó khăn trong học tập. 
- Đa số sinh viên năm thứ nhất sử dụng các cách ứng phó hiệu quả, tuy nhiên vẫn còn 
một số sinh viên sử dụng các cách ứng phó không hiệu quả. Các biện pháp hỗ trợ cho sinh viên 
năm thứ nhất đem lại kết quả cao, thể hiện ở sinh viên năm thứ nhất đã sử dụng các cách ứng 
phó hiệu quả nhiều hơn so với trước, bên cạnh đó các cách ứng phó không hiệu quả đã giảm đi 
rõ rệt. Nhà trường và các Khoa, Phòng, giảng viên cần quan tâm làm tốt công tác định hướng 
nghề nghiệp và giới thiệu về nội dung, phương pháp, môi trường học tập mới để sinh viên năm 
thứ nhất sớm thích ứng với điều kiện học tập mới ở cao đẳng, đại học. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Trần Thị Tú Anh (2010), Cách ứng phó với khó khăn tâm lý của sinh viên thiệt thòi thuộc Đại 
học Huế, Đề tài dự án PHE, Đại học Huế. 
[2] Carver, C.S., Scheier, M.F & Weintraub (1989), Assessing coping strategies: A theoretically 
based approach, Journal of Personality and Social Psychology, 56 (2), pp. 267-283. 
[3] Frydenberg, E., & Lewis, R. (1993a), Manual: The Adolescent Coping Scale, Australian 
Council for Educational Research, Melbourne. 
[4] Phí Công Mạnh (2011), Ứng phó với những khó khăn trong học tập của sinh viên năm thứ nhất 
Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Tâm lý học, Trường 
Đại học Sư phạm - Đại học Huế. 
[5] Phan Thị Mai Hương (2007), Cách ứng phó của trẻ vị thành niên với hoàn cảnh khó khăn, 
NXB Khoa học Xã Hội. 
[6] Đồng Văn Toàn (2013), Một số biện pháp khắc phục khó khăn tâm lý trong quá trình học tập 
của lưu học sinh Lào ở trường Cao đẳng Sư phạm Thừa Thiên Huế, Tạp chí Tâm lý học, số 
4/2013, tr. 94 - 98.