Một số vấn đề trong việc dạy – học tiếng Anh chuyên ngành tại trường Đại học Nha Trang

Anh của người học gây khó khăn cho các giảng viên giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành. Và còn nhiều lý do khác làm người học gặp khó khăn trong việc học và ứng dụng tiếng Anh chuyên ngành khác liên quan tới phương pháp giảng dạy và điều kiện cơ sở vật chất hỗ trợ. 
2.2 Về người dạy 
Như chúng ta đã biết, kết quả học tập của sinh viên có ảnh hưởng từ năng lực giảng dạy của giảng viên. Đối với giảng viên ngoại ngữ, ngoài phẩm chất và năng lực sư phạm, năng lực ngoại ngữ đóng một vai trò rất quan trọng trong quá trình đào tạo. Theo như kết quả khảo sát của Bộ GD-ĐT về năng lực sử dụng ngoại ngữ của giáo viên tiếng Anh các cấp tiểu học và trung học cho chúng ta thấy giữa kỳ vọng và thực tế 
104 
là khoảng cách khá xa [5]. Với thực trạng là đa số giáo viên ngoại ngữ tại cấp tiểu học và trung học ở nước ta, đặc biệt là các tỉnh miền Trung còn có rất nhiều khó khăn trong cuộc sống và hạn chế trong việc phát triển năng lực ngoại ngữ của bản thân để sử dụng trong giảng dạy [5]. Vì vậy, phần lớn học sinh ở cấp tiểu học và trung học không có được năng lực học ngoại ngữ tốt. Theo đó, ở cấp độ Cao đẳng và Đại học, giảng viên bậc Đại học không thể phát huy năng lực ngoại ngữ của người học từ nền tảng được “kế thừa” ở cấp dưới. Và do đó, giảng viên ngoại ngữ phải chấp nhận xây dựng chương trình đào tạo tiếng Anh gần như bắt đầu lại từ đầu. Và, nếu như quy định số giờ học thực tế với hai học phần Tiếng Anh 1 và Tiếng Anh 2 (chương trình giáo dục Đại cương của Trường Đại học Nha Trang) tương ứng là 120 tiết thì các giảng viên ngoại ngữ không thể nào giúp được số đông sinh viên này đạt được năng lực ngoại ngữ tối thiểu trình độ B1 như kỳ vọng. 
Bên cạnh đó, với các sinh viên đã đạt tiếng Anh căn bản rồi và tiếp tục học tiếng Anh chuyên ngành thì đòi hỏi giảng viên chuyên ngành ngoài năng lực chuyên môn còn phải có năng lực ngoại ngữ tối thiểu là C, có như vậy việc dạy sinh viên mới dễ dàng, thuyết phục và hiệu quả. Tuy nhiên, kỳ vọng này là khó thành hiện thực nếu như không có sự hỗ trợ từ phía lãnh đạo nhà trường trong việc đầu tư kinh phí cho đi đào tạo cũng như là các chế độ đãi ngộ để kích thích sự phấn đấu của giảng viên. Một số chuyên ngành có nhiều khái niệm, thuật ngữ đặc thù, mà muốn giảng dạy được tiếng Anh chuyên ngành, giảng viên tiếng Anh cũng phải có kiến thức nhất định về những khái niệm, thuật ngữ đó. Đây cũng là một lí do khiến nhiều người tranh luận rằng việc giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành phải để cho giảng viên chuyên ngành chứ không phải giảng viên tiếng Anh. Song điều đó lại đặt ra vấn đề là: giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành hay dạy chuyên ngành bằng tiếng Anh? Hiện nay ở Trường Đại học Nha Trang, số lượng giảng viên tốt nghiệp ở nước ngoài chiếm một con số tương đối, trong đó phần lớn là các giảng viên trẻ. Như vậy, nguồn lực giảng viên trẻ tốt nghiệp từ nước ngoài với lợi thế tiếng Anh này có thể được khuyến khích giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành. Tuy nhiên, thực tế cho thấy số lượng giảng viên đăng ký giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành là không nhiều so với tổng số giảng viên tốt nghiệp từ nước ngoài này. Chúng ta có thể thấy rằng phần đông những giảng viên này là giảng viên trẻ, sử dụng tốt tiếng Anh nhưng năng lực chuyên môn và năng lực sư phạm chưa chuyên sâu, vì vậy việc truyền tải kiến thức chuyên ngành bằng tiếng Anh có thể chưa được hiệu quả với phần lớn sinh viên. Thêm vào đó, phương pháp giảng dạy chuyên ngành bằng tiếng Việt sẽ khác phương pháp giảng dạy chuyên ngành bằng tiếng Anh, nhưng phần lớn các giảng viên chưa được đi đào tạo về phương pháp giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành cho hiệu quả. Ngoài ra, việc số lượng giảng viên chuyên ngành có năng lực ngoại ngữ tốt để giảng dạy bằng tiếng Anh phân bổ không đều ở các Bộ môn hay Khoa/Viện. Điển hình như Bộ môn Quản trị du lịch tập trung nhiều giảng viên trẻ có năng lực ngoại ngữ tốt để áp dụng giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành, có sự hỗ trợ trong việc thiết kế Đề cương học phần tiếng Anh chuyên ngành có chất lượng; ngược 
105 
lại ở Bộ môn Quản trị kinh doanh số lượng giảng viên có năng lực ngoại ngữ tốt để có thể giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành rất hạn chế. 
2.3 Về chương trình học, tài liệu và phương pháp đánh giá 
Một trong những điều kiện để giảng viên và sinh viên có thể dạy – học hiệu quả tiếng Anh chuyên ngành là một chương trình tốt với mục tiêu xác định được trình độ đầu ra rõ ràng: những nội dung, những kỹ năng nào của tiếng Anh người học cần và phải học ở từng giai đoạn học tập (từng học kỳ) [3]. Những câu hỏi sau đây hoặc chưa chưa được trả lời hoặc vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng: học tiếng Anh ở bậc Đại học để phục vụ cho mục đích giao tiếp thông thường hay để phục vụ cho mục đích học chuyên môn? Học tiếng Anh để phục vụ cho mục đích nghiên cứu hay giúp người học tìm việc làm trong các cơ quan trong nước và doanh nghiệp nước ngoài ở Việt Nam hoặc mục đích là học chỉ để thi đỗ môn học? Kỹ năng nào (nghe, nói, đọc, viết) và khối kiến thức, từ vựng nào được ưu tiên giảng dạy trong tiếng Anh không chuyên và tiếng Anh chuyên ngành ở trường Đại học Nha Trang? Nếu cho rằng học tiếng Anh ở bậc đại học trở nên là để giao tiếp thông thường thì chắc chắn sẽ gặp phải những ý kiến không đồng ý cho rằng nếu mục đích học chỉ để giao tiếp thuần túy thì không cần tổ chức học tiếng Anh ở bậc đại học, và công việc tốt nhất đối với trường Đại học Nha Trang là gửi sinh viên ra một trung tâm học ngoại ngữ nào đó, quy định trình độ tiếng Anh sinh viên phải đạt được và nếu họ đạt được chứng chỉ theo yêu cầu là họ sẽ đỗ và được tính tín chỉ cho môn học này. Trái lại, nếu cho rằng học tiếng Anh ở đại học là để phục vụ cho mục đích nghiên cứu thì điều kéo theo tất yếu sẽ là người học chỉ nên được dạy các kĩ năng đọc hiểu các văn bản khoa học liên quan đến chuyên môn, khối lượng cấu trúc ngữ pháp và số lượng từ vựng đủ để đọc hiểu các văn bản đó. Lí do là vì “giao tiếp khẩu ngữ (nghe và nói) và giao tiếp chủ động (nói và viết) có lẽ không phải là mục tiêu chính của học ngoại ngữ phục vụ cho các mục đích nghiên cứu trong môi trường ngoại ngữ, đặc biệt là khi ngoại ngữ chỉ được học như là một môn học” [3]. Và nếu cho rằng dạy tiếng Anh là để giao tiếp về chuyên ngành của người học thì có thể là một chủ trương khó thực hiện được, bởi lẽ chỉ với một lượng thời gian lên lớp (120 tiết tiếng Anh không chuyên và một học phần tiếng Anh chuyên ngành tương ứng khoảng 45 đến 60 tiết) theo chương trình đào tạo hiện tại của trường Đại học Nha Trang thì sẽ không có cách nào thực hiện được mục tiêu này. Và với lộ trình học tiếng Anh chuyên ngành chưa được xây dựng rõ ràng như vậy sẽ kéo theo điều tất yếu là người dạy và người học bị mất phương hướng. Người dạy sẽ không biết việc mình dạy đã đạt mục tiêu đề ra cho môn học hay chưa, phương pháp giảng dạy có phù hợp hay không và quan trọng là phương pháp đánh giá trình độ và kỹ năng tiếng Anh của sinh viên có đúng hay không. 
Ngoài ra, giáo trình tiếng Anh không chuyên cũng như tiếng Anh chuyên ngành ở trường Đại học Nha Trang chưa được biên soạn một cách có hệ thống. Nghiên cứu những giáo trình tiếng Anh được sử dụng hiện hành ở trường Đại học Nha Trang, chúng ta dễ dàng nhận thấy nội dung giảng dạy chưa được biên soạn hợp lí và có hệ 
106 
thống. Hầu hết các giáo trình tiếng Anh hoặc được lấy nguyên xi hoặc được chỉnh biên từ những giáo trình tiếng Anh do người nước ngoài biên soạn. Việc “mượn” các giáo trình do người bản ngữ biên soạn dường như chỉ là một giải pháp tình thế trong việc đào tạo tiếng Anh, đặc biệt là tiếng Anh chuyên ngành. Vì điều này đặt ra một câu hỏi rằng: dạy tiếng Anh chuyên ngành theo những nội dung mà các giáo trình tiếng Anh do người nước ngoài biên soạn hay theo những nội dung mà người biên soạn chương trình của trường Đại học Nha Trang thiết kế ra? Và phương pháp dạy tiếng Anh chuyên ngành là theo phương pháp dạy của các nhà biên soạn nước ngoài phát triển hay theo phương pháp giảng dạy do giảng viên trường Đại học Nha Trang phát triển phục vụ cho mục tiêu môn học theo yêu cầu của nhà trường? Hơn nữa, cấu trúc của các giáo trình hầu như tập trung vào bài khóa, từ vựng chuyên ngành, đọc hiểu và dịch thuật. Cấu trúc này ngăn sự sáng tạo của giáo viên và hoạt động học tích cực của sinh viên. 
Và phương pháp đánh giá tiếng Anh nói chung và tiếng Anh chuyên ngành nói riêng ở trường Đại học Nha Trang cũng là một vấn đề quan trọng cần phải quan tâm. Như đã trình bày ở trên, tiếng Anh chuyên ngành thường được dạy sau khi sinh viên có được một trình độ nhất định về ngoại ngữ cơ bản nhằm mục đích giúp người học có thể tham khảo, trình bày các vấn đề chuyên sâu của ngành mình học bằng tiếng Anh. Như vậy, về phương pháp dạy – học cũng như là phương pháp đánh giá tiếng Anh chuyên ngành cũng có sự khác biệt khá rõ đối với phương pháp dạy – học và đánh giá tiếng Anh không chuyên [2]. Suốt nhiều năm liền và cho đến hiện nay, việc đánh giá qua kiểm tra và thi phần lớn chỉ tập trung vào kỹ năng đọc hiểu và kiến thức ngữ pháp. Việc thực hiện đánh giá lệch lạc này làm cho cả giảng viên và sinh viên đều tập trung công sức vào các kiến thức và kỹ năng được đòi hỏi ở các bài thi để được đánh giá cao chứ không rèn luyện đều tất cả các kỹ năng. Điều này dẫn đến hệ quả tất yếu là năng lực sử dụng ngoại ngữ của sinh viên bị khiếm khuyết. 
2.4 Về vấn đề khác 
Ngoài những vấn đề nêu trên, trong quá trình dạy học tiếng Anh, đặc biệt tiếng Anh chuyên ngành, giảng viên và sinh viên trường Đại học Nha Trang còn gặp nhiều bất cập khác như trở ngại vì lớp đông và điều kiện cơ sở vật chất chưa được trang bị tốt. Số lượng một lớp thường ở mức 40 sinh viên trở lên, gây khó khăn trong việc tổ chức và quản lý lớp học. Ngoài ra, các phòng học chưa được trang bị phù hợp với việc giảng dạy tiếng Anh, khó khăn trong việc di chuyển bàn ghế cho các hoạt động tương tác, làm nhóm bằng tiếng Anh, các trang thiết bị âm thanh và tài liệu để tham khảo còn hạn chế. Và đặc biệt, trường Đại học Nha Trang chưa có chính sách cụ thể để khuyến khích hỗ trợ các hoạt động ngoại khóa liên quan đến tiếng Anh. Đa số các câu lạc bộ tiếng Anh tự phát từ các Bộ môn chứ chưa được hỗ trợ từ phía nhà trường. Để học tiếng Anh chuyên ngành được hiệu quả, với thời lượng học khá ít trên lớp thì hoạt động ngoại khóa như câu lạc bộ tiếng Anh chuyên ngành là một hình thức giúp sinh 
107 
viên nâng cao được khả năng giao tiếp tiếng Anh và sử dụng tiếng Anh chuyên ngành vào các chủ đề sinh hoạt định kỳ của câu lạc bộ. Các câu lạc bộ tiếng Anh tự phát từ các Bộ môn đa phần gặp khó khăn về mặt tài chính và nguồn lực quản lý vì giảng viên vừa đảm nhiệm công việc giảng dạy chính, vừa nghiên cứu khoa học và vừa duy trì sinh hoạt câu lạc bộ định kỳ. Đa phần các giảng viên giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành là giảng viên trẻ, bên cạnh việc giảng dạy đủ giờ chuẩn và đảm bảo đủ giờ nghiên cứu khoa học đã chiếm một phần không nhỏ trong quỹ thời gian của họ. Vì vậy việc đảm nhiệm duy trì và phát triển câu lạc bộ tiếng Anh chuyên ngành cho hiệu quả mà không có sự hỗ trợ hay chính sách khuyến khích từ nhà trường là một điều rất khó khăn đối với các giảng viên này. 
3. Kết luận 
Trong bài viết này, tác giả đã chỉ ra những vấn đề bất cập trong việc dạy – học tiếng Anh nói chung và tiếng Anh chuyên ngành nói riêng ở trường Đại học Nha Trang. Một điều dễ nhận thấy là giữa những kỳ vọng về trình độ ngoại ngữ của sinh viên và hiệu quả giảng dạy của giảng viên do các cấp lãnh đạo giáo dục đưa ra và thực tế là một khoảng cách khá lớn. Bài viết đã chỉ ra một số nguyên nhân gây ra sự yếu kém trong chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành như: trình độ tiếng Anh của sinh viên khi vào đại học khác nhau; chưa có mục đích môn học và mục tiêu cho từng giai đoạn rõ ràng; giảng viên giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành là giảng viên chuyên ngữ có kiến thức chuyên ngành hay giảng viên chuyên môn có năng lực ngoại ngữ là một vấn đề quan trọng cần phải xác định rõ; phần lớn giảng viên chưa được đào tạo về phương pháp giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành; giáo trình biên soạn chưa thống nhất và hiệu quả; các điều kiện cơ sở vật chất hỗ trợ còn kém và các hoạt động ngoại khóa chưa có chính sách cơ chế khuyến khích phát triển. 
Trên cơ sở của những thực trạng đã nêu trên, tác giả đề xuất một số giái pháp chủ yếu để cái thiện tình hình dạy và học tiếng Anh chuyên ngành tại Đại học Nha Trang như sau: 
- Trường Đại học Nha Trang từng bước xác định nhu cầu xã hội và đề ra mục tiêu đào tạo tiếng Anh chuyên ngành cho phù hợp với nhu cầu; cần xác định xem sau khi tốt nghiệp, sinh viên sẽ sử dụng tiếng Anh chuyên ngành được đào tạo để làm gì, đạt được mục tiêu nào trong nghề nghiệp. Khi quá trình đào tạo đúng hướng, đúng nhu cầu sẽ kích thích người dạy, tạo động lực cho người học và giúp cho việc đào tạo tiếng Anh chuyên ngành đúng trọng tâm, đúng mục tiêu hơn. 
- Cần làm rõ cho người học thấy được mục tiêu cụ thể và tầm quan trọng thiết thực của tiếng Anh chuyên ngành để từng bước nâng cao hứng thú, tính tích cực trong việc học tiếng Anh chuyên ngành. Ngoài ra, giảng viên cần tư vấn phương pháp học cho sinh viên vì nhiều sinh viên chăm học nhưng không biết cách học sẽ dẫn đến việc học không hiệu quả. 
108 
- Đào tạo và thường xuyên bồi dưỡng giảng viên tiếng Anh chuyên ngành thông qua các khóa tập huấn phương pháp, nâng cao năng lực. Bên cạnh đó, giảng viên cũng tự trau dồi kiến thức, kỹ năng và tìm hiểu về những phương pháp dạy tiếng Anh chuyên ngành tích cực để giúp cho việc giảng dạy thêm sinh động, thú vị, thu hút được người học. 
- Phát triển tài liệu dạy – học là một trong những nội dung khá quan trọng trong việc giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành [2]. Tài liệu được biên soạn cần sự thống nhất, phù hợp với nhu cầu đào tạo của từng ngành. Trên cơ sở đó, tài liệu cần có sự cập nhật hằng năm và giảng viên cũng phải cải tiến phương pháp giảng dạy để tăng tính mới trong việc dạy và học. 
- Cơ sở vật chất của trường nên có những phòng học đa năng dành cho sinh viên trong giờ học ngoại ngữ. Phòng học cần được trang bị đầy đủ máy chiếu hoặc tivi và thiết bị âm thanh (micro và loa) để hỗ trợ cho người học luyện tập các kỹ năng, đặc biệt là nghe và nói. 
- Nhà trường cần có chính sách khuyến khích và hỗ trợ các câu lạc bộ tiếng Anh chuyên ngành sinh hoạt định kỳ hằng tuần; hoặc tổ chức các hội thảo kỹ năng tiếng Anh với các khách mời nước ngoài để tăng tính “hấp dẫn” cho các chương trình. 
Tài liệu tham khảo 
1. Đề án "Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 - 2020". 
2. Đỗ Thị Xuân Dung và Cát Ngọc Duy Anh, “Dạy và học tiếng Anh chuyên ngành trong tình hình mới: thách thức và giải pháp”, Tạp chí khoa học Đại học Huế, số 60 (2010), tr.31 – 41. 
3. Hoàng Văn Vân, 2008, “Những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo tiếng Anh không chuyên ở Đại học Quốc gia Hà Nội”, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Ngoại ngữ 24 (2008), tr.22 – 37. 
4. Phụ lục II, Thông tư số 10 /2011/TT-BGDĐT ngày 28 /02 /2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo. 
5. Trần Quang Hải, “Dạy – học ngoại ngữ căn bản và chuyên ngành: Mâu thuẫn giữa kỳ vọng và thực tế”, Ngôn ngữ & Đời sống, số 12 (194) – 2011, tr.24 – 29.