Mốc son và thách thức mới của đào tạo ngành Design

i 60opinion (10/2019) 39-43 39
 ĐÀO TẠO THIẾT KẾ ĐỒ HỌA THEO NHU CẦU XÃ HỘI 
 - SỰ CẦN THIẾT VÀ CẤP BÁCH
 THE NECESSITY AND URGENCY OF GRAPHIC DESIGN TRAINING 
 MEETING THE SOCIAL NEEDS
 Lê Trọng Nga*
 Ngày tòa soạn nhận được bài báo: 5/4/2019
 Ngày nhận kết quả phản biện đánh giá: 4/10/2019
 Ngày bài báo được duyệt đăng: 28/10/2019
 Tóm tắt: Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế hàng hóa, sự phát triển vượt bậc của 
công nghệ thông tin cùng sự “lên ngôi” và ngày càng đa dạng của truyền thông - quảng cáo, 
đã tạo ra một thị trường nhu cầu nhân lực thiết kế đồ họa rất lớn, lớn về số lượng cũng như 
đa dạng về lĩnh vực công việc, cùng với đó là các cơ hội việc làm hấp dẫn với thu nhập cao 
đã tạo nên sức hút không nhỏ đối với các bạn trẻ đam mê lĩnh vực thiết kế. 
 Từ khóa: Đào tạo, thiết kế đồ họa, nhu cầu xã hội, cần thiết, cấp bách
 Abstract: The strong development of the commodity economy, the rapid development of 
information technology and the rise and increasing diversity of media and advertising have 
created a great demand for with graphic design human resources, large in number as well as 
diverse in the fi eld of work. Along with that, attractive job opportunities with high incomes 
have created a lot of attraction for young people who are passionate about the fi eld of design.
 Keywords: Training, graphic design, social needs, necessity, urgency.
 1. Sức hút và thực trạng đào tạo đồ họa trong nền công nghiệp hàng hóa 
ngành Thiết kế đồ họa và đặc biệt là sức hút của lĩnh vực “nóng” 
 Trong những năm qua nhu cầu này, nhiều trường Đại học, cao đẳng 
nguồn nhân lực thiết kế đồ họa tại Việt trong cả nước đã tăng cường tuyển sinh, 
Nam ngày một tăng cao, Thiết kế đồ họa mở thêm hoặc liên kết đào tạo ngành 
được nhận định là một trong những nghề Thiết kế Đồ họa, cùng với đó là sự ra đời 
nghiệp “nóng” nhất và rất được ưa chuộng của hàng loạt các trung tâm đào tạo nhằm 
hiện nay. thỏa mãn nhu cầu của thị trường việc làm 
 Nắm bắt nhu cầu của xã hội, xu thế trước cơn “khát” về nhân lực Thiết kế đồ 
phát triển và tầm ảnh hưởng của Thiết kế họa hiện nay. 
* Trường Đại học Mở Hà Nội
40 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
 Thống kê cho thấy, hiện nay trong chủ động bỏ nghề, chuyển nghề vì thu 
cả nước có khoảng 40 trường Đại học, nhập thấp hay nhiều lý do khác nhau.
cao đẳng đào tạo ngành thiết kế đồ họa Từ thực tế đào tạo và tuyển dụng 
- lĩnh vực mỹ thuật ứng dụng, mỗi năm Thiết kế đồ họa, đây là bài toán khó không 
đào tạo và cho ra trường hàng nghìn nhân chỉ đối với các doanh nghiệp sử dụng lao 
lực thiết kế đồ họa, chưa kể các trung động hay người học, mà còn là “dấu chấm 
tâm đào tạo trên cả nước liên tục tuyển hỏi” đối với các cơ sở đào tạo Thiết kế đồ 
sinh các lớp đào tạo ngắn hạn về thiết kế họa hiện nay.
đồ họa đã minh chứng cho nhu cầu xã 
hội của ngành nghề này lớn và được ưa 2. Xu hướng đào tạo ngành Thiết 
chuộng như thế nào. kế đồ họa chủ yếu hiện nay
 Tuy nhiên, thực tế cho thấy, số Ở nước ta hiện nay, có thể nhận định 
lượng sinh viên ngành Thiết kế đồ họa ra hiện có hai xu hướng đào tạo Thiết kế đồ 
trường hàng năm tương đối cao nhưng các họa chủ yếu:
nhà tuyển dụng vẫn gặp khó khăn trong - Xu hướng thứ nhất: Các cơ sở hay 
công tác tuyển dụng nhân sự phù hợp. các trung tâm đào tạo có thời gian đào tạo 
Nhiều ứng viên sau khi ra trường dù có ngắn, thường tập trung vào đào tạo các kỹ 
kết quả học tập cao vẫn chưa đủ đáp ứng năng sử dụng công cụ thiết kế giành rất ít 
cho các doanh nghiệp về chất lượng cũng thời gian cho việc học kiến thức cơ bản về 
như kỹ năng làm việc, dẫn tới số lượng mỹ thuật, mỹ học, lịch sử mỹ thuật... Việc 
ứng viên đạt tiêu chí tuyển dụng của các đào tạo mang tính thực dụng chưa chú ý 
doanh nghiệp vẫn khá ít ỏi, đặc biệt là nhiều đến vấn đề xây dựng nền tảng cơ 
nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong bản, khả năng tư duy sáng tạo cho người 
thực tế, nhiều doanh nghiệp đã phải đầu tư học, dẫn đến người học sau khi hoàn thành 
không ít tài chính và công sức để đào tạo khóa học sẽ trở thành kỹ thuật viên hơn là 
lại nguồn nhân lực được tuyển dụng. nhà thiết kế, dẫn đến nguồn nhân lực này 
 Thực trạng đó đã phản ánh vấn có kỹ năng thực hành, sử dụng các công 
đề về đào tạo nhân lực Thiết kế đồ họa cụ thiết kế tốt tuy nhiên lại “rỗng” về kiến 
ở nước ta hiện nay, tuy nguồn cung khá thức mỹ thuật cơ bản, thiếu tư duy và khả 
nhiều nhưng chất lượng chưa cao, chưa năng sáng tạo.
thực sự cập nhật và thích ứng với nhu cầu - Xu hướng thứ hai: Các trường đào 
sử dụng thực tế của doanh nghiệp, của xã tạo chính quy (Đại học, Cao đẳng) về Thiết 
hội. Với số lượng đông đảo các đơn vị đào kế đồ họa hiện nay có thời gian đào tạo 
tạo, sự đào tạo “ồ ạt” nguồn nhân lực thiết dài, thường vẫn chú trọng vào việc đào tạo 
kế đồ họa ở Việt Nam trong những năm sâu về kiến thức mỹ thuật, ý tưởng sáng 
qua bước đầu đã tạo được nguồn lực đáng tạo, một số trường ít hoặc thậm chí không 
kể góp phần thúc đẩy lĩnh vực thiết kế ở đào tạo về các kỹ năng sử dụng công cụ, 
Việt Nam phát triển. Tuy nhiên, trong số phần mềm thiết kế và rèn luyện kỹ năng 
các sinh viên ra trường không ít sinh viên thực hành, thực tế, dẫn đến khi sinh viên 
không kiếm được việc làm, một lượng ra trường có kiến thức mỹ thuật vững, khả 
không nhỏ theo nghề không bền lâu, hoặc năng sáng tạo tốt nhưng lại bị hạn chế bởi 
Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion 41
các kỹ năng sử dụng công cụ thể hiện, dẫn Chỉnh sửa chương trình đào tạo 
đến khó thể hiện tốt ý tưởng sáng tạo của Với phương thức đào tạo theo tín 
mình, hoặc thiếu kiến thức thực tế cũng chỉ phổ biến hiện nay, một trong các yếu 
làm hạn chế cơ hội việc làm. tố tích cực của phương thức đào tạo này 
 Trong thực tế nhu cầu sử dụng nhân là từng bước hoàn thiện chương trình đào 
sự Thiết kế đồ họa hiện nay đòi hỏi sự kết tạo. Không chỉ phương thức đào tạo theo 
hợp nhuần nhuyễn giữa tư duy sáng tạo mỹ tín chỉ, đây cũng là yếu tố quan trọng 
thuật của họa sĩ thiết kế và kỹ năng thành hàng đầu của các phương thức đào tạo 
thạo trong việc sử dụng các công cụ đồ họa, khác nhằm cập nhật, bổ sung hoàn thiện 
phần mềm thiết kế. Theo phản ánh của các chương trình đào tạo với mục đích đáp 
doanh nghiệp, trong những năm qua trong ứng nhu cầu thực tế của xã hội. 
quá trình tuyển dụng, nhiều ứng viên có “hồ - Hoàn chỉnh chương trình đào tạo 
sơ” học tập rất đẹp nhưng lại yếu về các kỹ theo mô đun (module); cần rà soát lại các 
năng sử dụng các phần mềm thiết kế như chương trình đào tạo hiện hành, về kết 
Illustrator, Photoshop, InDesign,... Hoặc có cấu chương trình tiếp tục hoàn thiện nhằm 
nhiều ứng viên thành thạo các phần mềm tăng tính hợp lý, thiết kế các khối kiến 
thiết kế nhưng lại thiếu kiến thức nền tảng thức thành các mô đun và tăng cường các 
về mỹ thuật, về tư duy sáng tạo. môn học lựa chọn, tạo điều kiện thuận lợi 
 3. Một số giải pháp đào tạo nguồn cho người học dễ dàng đăng ký học theo 
nhân lực Thiết kế đồ họa trình độ, khả năng, tốc độ và nguyện vọng 
 Để có một nguồn nhân lực Thiết kế lựa chọn khác nhau.
đồ họa chất lượng cao cũng như đáp ứng Theo đánh giá thực tế, phát triển 
nhu cầu xã hội, việc cấp thiết đó là các cơ chương trình theo mô đun ngày càng tỏ ra 
sở đào tạo phải xây dựng, điều chỉnh, cập là một phương thức tiên tiến. Theo phương 
nhật chương trình đào tạo với định hướng thức này, nội dung của chương trình đào 
ứng dụng, đào tạo theo nhu cầu xã hội, tạo trở nên uyển chuyển hơn, không gò 
cần phải có những giải pháp cụ thể nhằm bó, cứng nhắc, luôn cập nhật được những 
nâng cao chất lượng đào tạo, đánh giá lại biến động của khoa học kỹ thuật, của nền 
mục tiêu đào tạo, chất lượng đầu ra và nhu kinh tế - xã hội, gắn đào tạo với thực tiễn, 
cầu sử dụng nhân lực của doanh nghiệp. phù hợp với người học và nhu cầu của thị 
Phải chú trọng đổi mới nội dung, chương trường lao động. Tuy nhiên khi xây dựng 
trình đào tạo phù hợp thực tiễn. Song song các mô đun để phát huy được tính ưu việt 
với việc dạy kiến thức nền tảng về mỹ của nó cần phải chú ý đảm bảo những đặc 
thuật, cần chú trọng đào tạo kỹ năng sử trưng cơ bản của mô đun dạy học đó là 
dụng công cụ thiết kế, kỹ năng mềm, kiến Tính trọn vẹn (mỗi mô đun dạy học mang 
thức văn hóa, xã hội, năng lực tư duy sáng một chủ đề xác định từ đó xác định mục 
tạo, và đặc biệt cần giúp sinh viên có trải tiêu, nội dung, phương pháp và quy trình 
nghiệm thực tế. Để đạt được mục tiêu đặt thực hiện do vậy nó không phụ thuộc vào 
ra các cơ sở đào tạo cần phải có những giải nội dung đã có và sẽ có sau nó). Tính cá 
pháp cụ thể như: biệt - cá nhân hóa (chú ý tới trình độ nhận 
42 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
thức và các điều kiện khác nhau của người thức đào tạo trực tuyến e-learning nhằm hỗ 
học, có khả năng cung cấp cho người học trợ tốt cho việc tự học của người học. 
nhiều cơ hội để có thể học tập theo nhịp Tăng cường rèn luyện kỹ năng 
độ của cá nhân, việc học tập được cá thể thực hành, cải tiến phương pháp 
hóa và phân hóa cao độ). Tính tích hợp (là giảng dạy 
đặc tính căn bản tạo nên tính chỉnh thể, 
 Song song với việc chỉnh sửa, thay 
tính liên kết và tính phát triển của mô đun 
 đổi chương trình đào tạo, các đơn vị đào 
dạy học. Trước hết mỗi mô đun dạy học 
 tạo cần phải đổi mới phương pháp đào 
đều là sự tích hợp giữa lý thuyết và thực 
 tạo, tăng cường học tập, rèn luyện kỹ năng 
hành cũng như các yếu tố của quá trình 
 thực hành để hoạt động giảng dạy thực sự 
dạy học). Tính phát triển (mô đun dạy học 
 tạo động lực, sáng tạo cho người dạy, tạo 
được thiết kế theo hướng “mở” tạo ra cho 
 hứng thú và say mê cho người học với các 
nó khả năng dung nạp - bổ sung những nội 
 giải pháp cụ thể:
dung mang tính cập nhật). Tính tự kiểm 
tra, đánh giá (một mô đun dạy học được - Tăng cường thời lượng giảng dạy 
đánh giá thường xuyên bằng hệ thống câu các môn tin học thiết kế chuyên ngành, bổ 
hỏi dạng test diễn ra trong suốt quá trình sung các phần mềm, ứng dụng thiết kế mới 
thực hiện mô đun dạy học nhằm tăng thêm nhằm trang bị cho sinh viên kiến thức, kỹ 
động cơ cho người học). năng sử dụng và làm chủ phần mềm thiết 
 kế, các công cụ hỗ trợ cho việc thể hiện ý 
 - Chỉnh sửa nội dung chương trình tưởng sáng tạo.
đào tạo thiết thực, linh hoạt và được cập 
nhật thường xuyên theo với nhu cầu của - Tăng cường gắn kết với các doanh 
người học và của doanh nghiệp, của nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chuyên 
cơ quan, tổ chức sử dụng lao động. Nội ngành, mời các nhà doanh nghiệp tham 
 gia công tác hướng dẫn, đào tạo thực 
dung đào tạo phải luôn gắn với thực tiễn, 
 hành, tham gia các buổi tọa đàm, hội thảo, 
kết hợp nhà trường với xã hội thông qua 
 chuyên đề nhằm trao đổi, góp ý và chia sẻ 
doanh nghiệp, cơ sở sản xuất. 
 với người học về các kỹ năng cần có, giúp 
 - Đối với khối lượng kiến thức trong cho người học hiểu được tiêu chí, yêu cầu 
chương trình đào tạo phải tăng cường kiến tuyển dụng của các công ty, doanh nghiệp. 
thức chuyên môn trong thực tế, giảm bớt 
 - Kết hợp và tiếp thu những góp 
các kiến thức lý thuyết hàn lâm, cấu trúc 
 ý của các doanh nghiệp xây dựng các 
chương trình theo hướng hài hòa giữa lý 
 chương trình liên kết thực tập, thực hành... 
thuyết và thực hành. Bổ sung, tăng cường 
 phù hợp về nội dung, hợp lý về thời gian. 
hệ thống các môn tin học thiết kế chuyên 
 Tăng cường cho sinh viên thực tế tại các 
ngành (tin học ứng dụng) như Illustrator, 
 doanh nghiệp trong ngành thiết kế, quảng 
Photoshop, InDesign, 3Dmax, Corel 
 cáo (các công ty in, thiết kế đồ họa, quảng 
Draw... hay các ứng dụng và phần mềm 
 cáo, truyền thông...) để sinh viên được 
thiết kế khác. 
 trải nghiệm thực tế, thực hành lý thuyết 
 - Xây dựng các chương trình, môn học và tìm hiểu sâu hơn về nghành nghề 
với định hướng ứng dụng công cụ, phương mà mình đang học, nắm vững các công 
Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion 43
đoạn trước, trong và sau thiết kế, bước Đối với người học, mong muốn học 
đầu hiểu được công việc mà mình sẽ làm nhanh, thu nhập cao, không lo thất nghiệp 
cũng như cơ hội tạo dựng các mối quan là những mong muốn chính đáng. Bởi vậy 
hệ nghề nghiệp, nhằm mục đích giúp cho việc lựa chọn đúng cơ sở đào tạo, được 
sinh viên có thể nắm bắt, cọ sát chuyên đào tạo một cách chuyên nhiệp và bài bản, 
môn, bổ xung kỹ năng, kinh nghiệm thực gắn với thực tế, học lý thuyết luôn đi đôi 
tế và định hướng nghề nghiệp từ khi còn với thực hành sẽ giúp người học nâng cao 
ngồi trên ghế nhà trường năng lực, có nhiều cơ hội làm việc với 
 - Song song cần kết hợp đổi mới mức thu nhập cao trong ngành Thiết kế 
phương pháp giảng dạy theo hướng tích đồ họa đang ngày càng phát triển và cạnh 
cực hóa quá trình dạy và học, tạo điều kiện tranh hiện nay.
cho sinh viên phát huy tính chủ động, sáng Tài liệu tham khảo: 
tạo trong học tập dựa trên yêu cầu, nguyện 1. Khánh Minh (2016), “Đào tạo phải gắn với 
vọng, khả năng và điều kiện của mỗi sinh nhu cầu của xã hội”, Báo Nhân dân.
viên. Phương pháp giảng dạy tích cực 
 2. Yên Ngọc, (2010), “Thực trạng đào tạo mỹ 
không tập trung vào việc truyền tải thông 
 thuật ứng dụng: Lượng nhiều - chất ít”, Văn 
tin mà chú trọng nhiều hơn vào giảng dạy 
 hóa - giải trí, Sài gòn giải phóng.
phương pháp (dạy cách học) để người học 
có thể tự học, tự nghiên cứu và hình thành 3. TS. Lê Tuấn Ngọc, ThS. Hoàng Thị Kim 
thói quen chủ động tìm kiếm tư liệu kết Oanh (2017), “Cách mạng công nghiệp 4.0 và 
nối toàn cầu. những thách thức đặt ra đối với lao động Việt 
 Nam”, Tạp chí tài chính - Bộ tài chính.
 4. Kết luận
 4. Nam Phương (2018), “Thiết kế đồ họa - 
 Trong những năm tới, nhu cầu tuyển nghề hot của tương lai”, Báo GD&TĐ.
dụng nhân lực ngành Thiết kế đồ họa dự 
 5. Đoàn Quý (2008), “Đào tạo theo nhu cầu xã 
đoán tiếp tục tăng trưởng mạnh. Với sự hội: Cần 1 “tam giác cân”, Báo Dân trí.
tham gia của các công ty, tập đoàn quảng 
cáo hàng đầu trên thế giới cùng sự thay 6. Nguyễn Văn Tình, (2018), “Đào tạo Thiết 
 kế đồ họa - Từ thực tiễn đến giải pháp”, Nội 
đổi không ngừng về hình thức quảng cáo, 
 san Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật 
truyền thông và công nghệ dẫn tới sự đòi 
 Trung ương.
hỏi sẽ ngày càng cao về chất lượng và khả 
năng thích ứng của các nhà thiết kế. 7. Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung 
 ương (2018), “Tác động Cách mạng công 
 Về phía các cơ sở đào tạo, để đáp nghiệp 4.0 đến phát triển nguồn nhân lực của 
ứng nhu cầu nhân lực của xã hội, nâng cao Việt Nam”, Chuyên đề Số 10.
tính cạnh tranh và thương hiệu, các cơ sở 
 8. Tổng cục Thống kê (2016), Báo cáo năng 
đào tạo Thiết kế đồ họa thực sự phải có 
 suất lao động của Việt Nam: Thực trạng và 
bước “chuyển mình” xây dựng những giải 
 giải pháp.
pháp đồng bộ nhằm hoàn thiện chương 
trình đào tạo, đổi mới phương pháp giảng Địa chỉ tác giả: Trường Đại học Mở Hà Nội
dạy với mục tiêu nâng cao chất lượng đào Email: ngadhm@gmail.com
tạo đáp ứng nhu cầu xã hội.