Kinh tế Việt Nam năm 2020: Đồng lòng vượt qua khó khăn trong bối cảnh tác động của đại dịch Covid-19

20/QĐ-TTg
ngày 24/4/2020 của Thủ tướng Chính phủ
quy định về việc thực hiện các chính sách
hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch
Covid-19;...)
Các giải pháp nêu trên là đặc biệt, cấp
bách, quan trọng để khắc phục, tháo gỡ khó
khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, bảo
đảm an sinh xã hội, xây dựng các chính
sách phù hợp hỗ trợ doanh nghiệp, người
dân và người lao động. Kết quả đến nay cho
thấy, chúng ta đã khống chế được đại dịch
Covid -19 khá tốt, cơ bản kiểm soát các ổ
dịch, không có ca mắc mới tại cộng đồng,
góp phần quan trọng phục hồi và phát triển
kinh tế. 
Theo Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu
tư1 năm 2020, dự kiến có 08/12 chỉ tiêu đạt
và vượt Nghị quyết của Quốc hội. Chỉ có
04/12 chỉ tiêu không đạt kế hoạch và đều là
chỉ tiêu quan trọng, phản ánh đúng thực
trạng khó khăn của nền kinh tế trong năm
2020, đó là: 
(1) Về tốc độ tăng tổng sản phẩm trong
nước (GDP): GDP 9 tháng đầu năm đạt
2,12%2 và năm 2020 ước thực hiện đạt 2%-
3%, thấp hơn rất nhiều so với kế hoạch đạt
6,8%3 và so với mức tăng của năm 2019 là
7,02%. Đây là thách thức rất lớn của năm
2020 và ảnh hưởng đến việc thực hiện các
mục tiêu, chỉ tiêu của Kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020. Tuy nhiên,
trong bối cảnh suy giảm GDP toàn cầu 2020
lên tới khoảng trên dưới -5% thì kết quả tăng
trưởng GDP của nước ta là rất đáng trân
trọng.
Chúng ta cần có phân tích rõ về cơ cấu
tăng trưởng trong GDP cũng như các yếu tố
khác như khai khoáng, giải ngân đầu tư
công, thu - chi NSNN, nợ công... để có thể
đề ra các giải pháp phù hợp thúc đẩy tăng
trưởng trong những tháng còn lại của năm
2020 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
năm 2021.
(2) Về tốc độ tăng tổng kim ngạch xuất
khẩu: Ước thực hiện khoảng 1%, thấp hơn
so với mục tiêu của năm 2020 là khoảng
7%4. Vì vậy, cần đánh giá cụ thể hơn những
yếu tố, mặt hàng có đóng góp vào xuất khẩu
9 tháng và khả năng thực hiện những tháng
cuối năm, bao gồm cả khu vực FDI và khu
vực trong nước. Đồng thời, đánh giá xu
hướng thị trường xuất nhập khẩu do thực thi
lộ trình giảm thuế theo các cam kết thương
mại quốc tế đã và đang tác động tới nền kinh
tế nước ta sau khi phê chuẩn Hiệp định
Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Liên
minh châu Âu (EVFTA); Hiệp định Bảo hộ
đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu
và các nước thành viên Liên minh châu Âu
(EVIPA); và Nghị quyết về công nhận và cho
thi hành phán quyết của cơ quan giải quyết
tranh chấp theo quy định của Hiệp định Bảo
hộ đầu tư Việt Nam - Liên minh châu Âu
(EVIPA) 
(3) Về 02 chỉ tiêu: Tỷ lệ thất nghiệp của
lao động trong độ tuổi ở khu vực thành thị
và tỷ lệ lao động qua đào tạo không đạt kế
hoạch đề ra. Trong đó, chỉ tiêu tỷ lệ thất
nghiệp của lao động trong độ tuổi ở khu vực
thành thị ước thực hiện 4,39% so với mục
tiêu là dưới 4%; chỉ tiêu tỷ lệ lao động qua
đào tạo ước thực hiện 64,5% thấp hơn so với
mục tiêu 65%, trong đó tỷ lệ lao động qua
đào tạo có văn bằng, chứng chỉ ước thực
hiện 24,5% thấp hơn so với mục tiêu là
25%5. Chúng ta cần có đánh giá thực chất
hơn về tình trạng thất nghiệp và thiếu việc
làm đối với lao động trẻ, có chuyên môn kỹ
thuật vẫn có xu hướng tăng lên đi cùng với
hiện tượng thất nghiệp trong nhiều ngành,
nghề do tác động của Cách mạng công
nghiệp 4.0 và tình trạng suy giảm kinh tế do
đại dịch Covid-19. 
Để tiếp tục triển khai thực hiện có kết
quả các giải pháp đã ban hành, nhằm sớm
phục hồi kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội,
việc làm, đời sống đối với người lao động,
đối tượng chính sách và phấn đấu đạt mức
cao nhất các chỉ tiêu của Kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội năm 2020 trong những tháng
sắp tới, nên cần phân tích, đánh giá thêm một
số vấn đề sau:
Một là, cần phân tích rõ hiệu quả đầu tư
khi chỉ tiêu tổng vốn đầu tư phát triển toàn
xã hội so với GDP trong năm 2020 ước thực
hiện 33,6% đạt so với mục tiêu kế hoạch là
33-34%. Đây là mức cao nếu đặt trong bối
cảnh khó khăn của nền kinh tế đang đối mặt:
GDP đạt thấp, tổng thu cân đối NSNN cả
5Số 18 (418) - T9/2020
NGHIÊN CỨU
LẬP PHÁP
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
2 https://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=621&ItemID=19760.
3 Báo cáo số 6219/BC-BKHĐT, ngày 22/9/2020 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tr.7.
4 Báo cáo số 6219/BC-BKHĐT, ngày 22/9/2020 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tr.7.
5 Báo cáo số 6219/BC-BKHĐT, ngày 22/9/2020 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tr.8.
năm ước đạt 87,5% so với dự toán, tình trạng
hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh
nghiệp gặp nhiều khó khăn, số doanh nghiệp
rút khỏi thị trường tăng cao so với cùng kỳ
năm 2019, tăng trưởng tín dụng thấp (tính
đến ngày 26/8 mới đạt 4,23%)6... Cần phải
giám sát chặt chẽ việc giải ngân nguồn vốn
đầu tư công trong những tháng còn lại của
năm 2020 nhằm bảo đảm việc sử dụng hiệu
quả nguồn vốn nhà nước cũng như bảo đảm
chất lượng các dự án, công trình.
Hai là, cần phân tích cụ thể hơn về thực
trạng khó khăn của doanh nghiệp trong từng
ngành và lĩnh vực. Theo số liệu báo cáo,
trong 8 tháng đầu năm, có 95% doanh
nghiệp lữ hành phải ngừng hoạt động,
khoảng 30% cơ sở lưu trú du lịch đóng cửa,
các doanh nghiệp hàng không sút giảm
doanh thu nghiêm trọng. Có 68.856 doanh
nghiệp rút lui khỏi thị trường; trong đó, có
34.288 doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng
kinh doanh có thời hạn (tăng 70,8% so với
cùng kỳ năm 2019), tăng ở cả 17 lĩnh vực,
một số lĩnh vực tỷ lệ tăng cao nhất so với
cùng kỳ năm 2019. Trung bình mỗi tháng có
9.249 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường,
tăng 15,9% so với trung bình 8 tháng năm
20197. Việc phân tích, cung cấp thông tin
đầy đủ để thấy rõ bức tranh hoạt động của
doanh nghiệp, nhận diện những khó khăn
đặc thù ở mỗi lĩnh vực là cần thiết; trên cơ
sở đó, có giải pháp hỗ trợ phù hợp đối với
doanh nghiệp ở từng lĩnh vực nhằm phục
hồi, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh,
bảo đảm tăng trưởng kinh tế. Các biện pháp
hỗ trợ vừa có tính kịp thời, hiệu quả, đúng
và phù hợp với đặc điểm của từng đối tượng
doanh nghiệp nhưng không tạo ra sự bất
bình đẳng giữa các loại hình, khu vực và lĩnh
vực hoạt động.
Ba là, đánh giá sâu hơn việc triển khai
thực hiện một số chính sách, giải pháp hỗ trợ
doanh nghiệp, bảo đảm an sinh xã hội đối
với người dân mà Quốc hội, Chính phủ đã
ban hành để khắc phục những tác động tiêu
cực của đại dịch Covid-19. Từ đó đánh giá
được hiệu quả thực thi chính sách, nhận diện
những khó khăn, vướng mắc về quy trình,
thủ tục, cách thức triển khai tạo điều kiện
cho doanh nghiệp và người dân có cơ hội và
khả năng tiếp cận, thụ hưởng một cách đầy
đủ, công bằng, minh bạch các gói hỗ trợ về
tín dụng, tài khóa và an sinh xã hội trong
những tháng cuối năm 2020. 
2. Lựa chọn đột phá nào cho năm 2021?
Năm 2021 là năm đầu tiên thực hiện Kế
hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-
2025 nên có ý nghĩa rất quan trọng. Dự kiến
bối cảnh trong nước và thế giới năm 2021 có
nhiều tác động đến tình hình phát triển kinh
tế - xã hội của nước ta xét trên các yếu tố: (i)
Xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội 5 năm 2021-2025 và Kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội năm 2021 phải bám sát các
yêu cầu, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của
Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm
giai đoạn 2021-2030 sẽ được thông qua tại
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII; (ii) Đại
dịch Covid-19 tiếp tục tác động tiêu cực tới
sự phục hồi kinh tế thế giới và trong nước;
(iii) Cách mạng công nghiệp 4.0 tác động
trên nhiều phương diện, vừa là cơ hội, vừa
là thách thức đối với nước ta; (iv) xu hướng
bảo hộ thương mại, cạnh tranh chiến lược
giữa các quốc gia, khu vực tiếp tục diễn ra
gay gắt. Vì vậy, cần quan tâm đến một số nội
dung như sau:
Thứ nhất, về mục tiêu tổng quát: Cần
nhấn mạnh vào thực hiện quyết liệt, hiệu quả
“mục tiêu kép” vừa phòng, chống dịch bệnh,
Số 18 (418) - T9/20206
NGHIÊN CỨU
LẬP PHÁP
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
6 Báo cáo số 5738/BC-BKHĐT, ngày 01/9/2020 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
7 Viện phát triển doanh nghiệp, VCCI tháng 9/2020.
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội
trong trạng thái bình thường mới theo đúng
chủ trương của Bộ Chính trị và các Nghị
quyết của Quốc hội.
Thứ hai, về hệ thống chỉ tiêu, trong số
12 chỉ tiêu chủ yếu: (1) Tính toán, rà soát lại
khả năng đạt được của các chỉ tiêu Kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội năm 2020, từ đó
xây dựng các chỉ tiêu phù hợp cho Kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội năm 2021 trong
tổng thể Kế hoạch 5 năm 2021-2025 và bảo
đảm thực hiện các cân đối lớn của nền kinh
tế; (2) Đánh giá và phân tích rõ hơn tính khả
thi của chỉ tiêu tốc độ tăng trưởng GDP
khoảng 6-6,5% theo từng kịch bản; chỉ số
giá tiêu dùng (CPI) bình quân khoảng 4%;
tỷ trọng đóng góp của năng suất các nhân tố
tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng khoảng 45-
47% và năng suất lao động xã hội tăng
khoảng 4,8%...; (3) Rà soát, bảo đảm tính
xác thực của chỉ tiêu tỷ lệ khu công nghiệp,
khu chế xuất đang hoạt động có hệ thống xử
lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi
trường; tỷ lệ che phủ rừng; tỷ lệ hộ nghèo
theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều; tỷ lệ thất
nghiệp của lao động trong độ tuổi ở khu vực
thành thị... 
Thứ ba, về nhiệm vụ, giải pháp phát
triển kinh tế-xã hội năm 2021, cần nghiên
cứu sâu sắc hơn một số nhiệm vụ, giải pháp
như sau:
(1) Chính phủ, các bộ, ngành chủ động
rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các luật,
pháp lệnh liên quan trong Chương trình xây
dựng luật, pháp lệnh năm 2021 để triển khai
thực hiện ngay Nghị quyết của Đại hội Đảng
lần thứ XIII, sớm đưa các chủ trương của
Đảng đi vào cuộc sống; chủ động, tích cực
triển khai các Luật mới được Quốc hội thông
qua nhằm đẩy mạnh cải thiện môi trường
đầu tư, sản xuất, kinh doanh như: Luật Đầu
tư theo phương thức đối tác công tư (PPP),
Luật Đầu tư năm 2020, Luật Doanh nghiệp
năm 2020, tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
theo hướng đồng bộ, hiện đại, phù hợp với
cam kết quốc tế; thúc đẩy tăng trưởng nhanh,
bền vững trên cơ sở giữ vững ổn định kinh
tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát.
(2) Cải cách thủ tục hành chính, cải
thiện môi trường kinh doanh; phòng, chống
tham nhũng, thực hành tiết kiệm chống lãng
phí; tăng cường ứng dụng công nghệ thông
tin trong giải quyết thủ tục hành chính, góp
phần cắt giảm thời gian, chi phí và nâng cao
tính công khai, minh bạch; quan tâm triển
khai thực hiện các giải pháp liên quan đến
việc chuyển đổi số toàn diện, phát triển nền
kinh tế số, nghiên cứu, xây dựng các chính
sách cho phép thử nghiệm các sản phẩm, giải
pháp, dịch vụ, mô hình kinh doanh, công
nghệ mới, thanh toán điện tử, kinh tế chia sẻ
đã bước đầu phát huy hiệu quả ở nước ta
trong thời gian qua khi dịch Covid-19 xảy ra
(thực tế cho thấy, khi dịch Covid-19 xảy ra,
việc “giãn cách xã hội”, hạn chế tiếp xúc
trực tiếp được khuyến khích; kỹ thuật số hóa,
không chỉ thương mại điện tử mà cả trong
các cuộc họp-hội nghị của Quốc hội, của
Chính phủ, trong giáo dục, trong y tế, làm
việc văn phòng, đã phát triển và đem lại
hiệu quả rõ nét; không ít doanh nghiệp đã bổ
sung, chuyển đổi mô hình kinh doanh, cách
thức tương tác khách hàng thành công nhờ
công nghệ số, đây cũng là xu hướng phát
triển trong tương lai).
(3) Chú trọng đẩy mạnh thực hiện đồng
bộ, hiệu quả các cơ chế, chính sách phù hợp
về tài chính, tiền tệ, an sinh xã hội để hỗ trợ
người dân, bảo vệ doanh nghiệp và người lao
động vượt qua khó khăn của đại dịch Covid-
19; điều hành chính sách tiền tệ chủ động,
linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách
tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác
nhằm hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh,
thúc đẩy tăng trưởng nhưng không chủ quan
với lạm phát nhằm góp phần ổn định kinh tế
vĩ mô, đảm bảo an toàn hoạt động của hệ
7Số 18 (418) - T9/2020
NGHIÊN CỨU
LẬP PHÁP
thống ngân hàng; thực hiện có hiệu quả các
giải pháp kích thích tiêu dùng nội địa, đẩy
mạnh thị trường trong nước.
(4) Đẩy mạnh giải ngân, nâng cao hiệu
quả sử dụng vốn đầu tư công; tập trung tháo
gỡ các khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện
thuận lợi cho doanh nghiệp đẩy nhanh thực
hiện các dự án đầu tư xây dựng cơ bản và
tiến độ giải ngân vốn đầu tư cho các dự án,
công trình quan trọng, có tác động lan tỏa
đến phát triển kinh tế - xã hội vùng, địa
phương như dự án dự án đường cao tốc Bắc
- Nam phía Đông, dự án Cảng Hàng không
quốc tế Long Thành; các chính sách, dự án
phát triển nông nghiệp - nông thôn để nông
nghiệp tiếp tục là trụ cột của nền kinh tế
trong khó khăn; Đề án tổng thể phát triển
kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu
số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030....
(5) Cần rà soát, đánh giá hiệu quả và dự
báo tác động của các hiệp định thương mại
tự do mà Việt Nam đã ký kết hoặc tham gia
để có giải pháp phù hợp thúc đẩy xuất khẩu,
kiểm soát nhập khẩu, giảm nhập siêu hướng
đến cân bằng thương mại bền vững; chủ
động xây dựng các biện pháp phòng vệ
thương mại, các hàng rào kỹ thuật phù hợp
với các cam kết quốc tế; tăng cường công tác
quản lý, kiểm tra thị trường, xử lý kịp thời
các hành vi gian lận thương mại. Tập trung
phát triển thị trường bán lẻ, xây dựng mạng
lưới phân phối theo chuỗi giá trị cho các sản
phẩm trong nước.
(6) Tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm
túc các giải pháp, chính sách hỗ trợ kịp thời
các vùng bị thiên tai, hạn hán, xâm nhập
mặn, ô nhiễm môi trường biển; rà soát, bổ
sung hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật
về môi trường, tăng cường công tác thanh
tra, kiểm tra và kiểm soát việc bảo đảm tuân
thủ quy định về bảo vệ môi trường, ứng phó
với biến đổi khí hậu.
Năm 2021 là năm chuyển tiếp sang thực
hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai
đoạn 5 năm và 10 năm tới với các mục tiêu
và định hướng lớn mà Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ XIII sẽ thông qua. Việc nhận
diện những khó khăn, thách thức cũng như
những cơ hội và đề ra các giải pháp phù hợp
để đưa đất nước vượt qua những khó khăn,
tạo đà phát triển cho giai đoạn tiếp theo có ý
nghĩa hết sức quan trọngn
Số 18 (418) - T9/20208
NGHIÊN CỨU
LẬP PHÁP
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2020), Báo cáo số 6219-BC/BKHĐT ngày 22/9/2020 về đánh
giá tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2020 và dự kiến Kế
hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021.
2. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2020), Báo cáo số 5738/BC-BKHĐT ngày 01/9/2020 tóm tắt
tình hình thực hiện Nghị quyết 01/NQ-CP, tình hình kinh tế - xã hội tháng 8 và 8 tháng
năm 2020; tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2020, dự kiến Kế
hoạch phát triển KT-XH năm 2021.
3. Ngân hàng nhà nước (2020), Báo cáo số 15/BC-NHNN ngày 23/9/2020 về việc thực hiện
các Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Kế hoạch Cơ cấu
lại nền kinh tế giai đoạn 2016-2020, định hướng năm 2021 của ngành Ngân hàng.
4. Quốc hội (2019), Nghị quyết số 85/2019/QH14 về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
năm 2020.
5. Tổng cục Thống kê, Tình hình kinh tế - xã hội tháng 9 và 9 tháng năm 2020,
https://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=621&ItemID=19760.