Kinh doanh vốn trong ngành Báo chí truyền thông: Kinh nghiệm Trung Quốc

ốc độ thị 
Chính phủ cho phép các cơ quan báo chí tr−ờng hóa ở Trung Quốc diễn ra ngày 
có thể kinh doanh trong nhiều lĩnh vực càng nhanh chóng, vấn đề kinh doanh 
hay thu hút vốn từ nhiều nguồn khác vốn trong doanh nghiệp báo chí truyền 
nhau, nh−ng phải trên cơ sở tuân thủ sự thông cũng đang có những b−ớc tiến rõ 
lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung rệt. Song trong vấn đề này, vẫn còn tồn 
Quốc, tôn trọng tính Đảng trong báo chí tại một số điểm bất cập nh− cơ chế phù 
và kiên trì công tác định h−ớng d− luận hợp cho hoạt động của ngành truyền 
đúng đắn. Kinh doanh vốn hiện nay thông ch−a hoàn thiện, những yếu tố 
phải tôn trọng vai trò quản lý, kiểm soát kinh tế trong kinh doanh truyền thông 
của nguồn vốn nhà n−ớc, điều này còn ch−a đ−ợc xem xét thấu đáo. Vì vậy, 
không chỉ đảm bảo sức mạnh kinh tế khi vấn đề kinh doanh vốn đ−ợc đ−a vào 
của ngành báo chí truyền thông nằm ngành báo chí truyền thông, đã nảy sinh 
trong tay Nhà n−ớc, mà còn giúp các cơ luồng ý kiến trái ng−ợc, cho rằng đ−ơng 
quan báo chí tăng c−ờng sức mạnh kinh nhiên chỉ khi sắp xếp lại một cách hệ 
tế của mình, thông qua đó Nhà n−ớc thống các khâu, các yếu tố của doanh 
Trung Quốc quản lý tốt hơn lĩnh vực báo nghiệp báo chí truyền thông thì mới hạn 
chí truyền thông. chế đến mức thấp nhất rủi ro đầu t−, 
 mang lại hiệu suất đầu t− cao, song rõ 
 Mục đích của kinh doanh vốn là tìm ràng đang tồn tại một thực tế, đó là 
kiếm nguồn đầu t− và lợi nhuận, làm phạm vi và quyền hạn của việc sắp xếp 
tăng giá trị tài sản. Đối với ngành báo lại này đang bị giới hạn một cách 
chí truyền thông Trung Quốc, nó còn nghiêm ngặt, ở những khâu khác nhau 
giúp điều chỉnh cơ cấu, tổ chức lại nguồn đang có những tiếng nói khác nhau, và 
tài nguyên, tối −u hóa hiệu quả hoạt xu h−ớng vận động của chúng nhiều khi 
động. Các doanh nghiệp báo chí Trung không thống nhất, thậm chí trong nhiều 
Quốc cũng nh− nhiều doanh nghiệp quốc tr−ờng hợp còn là mâu thuẫn (xem 
doanh khác, một khi đã tham gia vào thị thêm: 6). Kinh doanh vốn trong ngành 
tr−ờng, tiến hành cải tổ theo h−ớng truyền thông mới chỉ dừng lại ở “bề 
doanh nghiệp rõ ràng cũng sẽ phải tôn ngoài”, một cơ chế doanh nghiệp hiện 
trọng những quy luật của kinh tế thị đại và hoàn thiện dành cho kinh doanh 
tr−ờng và đối mặt với nhiều rủi ro. vốn trong ngành truyền thông vẫn ch−a 
 đ−ợc xây dựng, còn thiếu hành lang 
 Cung cấp những sản phẩm báo chí pháp lý và chính sách hữu quan bảo 
chất l−ợng cao là điều kiện tiên quyết để đảm cho quyền lợi của bên đầu t−... 
các cơ quan báo chí giữ đ−ợc uy tín với xã 
hội, tạo dựng th−ơng hiệu cho mình. Đây Trong điều kiện cơ chế thị tr−ờng 
vừa là yêu cầu của chính sách báo chí ch−a hoàn chỉnh, sử dụng hình thức 
Kinh doanh vốn... 33 
hành chính, mệnh lệnh đã giúp thúc đẩy tr−ờng hợp còn là mâu thuẫn (xem 
cho ngành báo chí truyền thông có đ−ợc thêm: 6). Kinh doanh vốn trong ngành 
những b−ớc phát triển, tìm đ−ợc những truyền thông mới chỉ dừng lại ở “bề 
h−ớng đi tốt. Nh−ng khi cơ chế kinh tế ngoài”, một cơ chế doanh nghiệp hiện 
thị tr−ờng đang từng b−ớc hoàn thiện, đại và hoàn thiện dành cho kinh doanh 
nguồn đầu t− sẽ là đầu mối, kết hợp với vốn trong ngành truyền thông vẫn ch−a 
quy luật thị tr−ờng, để vai trò hành đ−ợc xây dựng, còn thiếu hành lang 
chính và yếu tố thị tr−ờng cùng phát pháp lý và chính sách hữu quan bảo 
huy tác dụng. Hành chính mệnh lệnh đảm cho quyền lợi của bên đầu t− 
chỉ nên là một ph−ơng thức quản lý thô ở đây, chúng ta có một vấn đề cần 
đóng vai trò thúc đẩy, định h−ớng chứ làm rõ nữa, đó là vấn đề chủ thể và 
không thể tham gia trực tiếp. Nên tiến khách thể của nguồn vốn ở các doanh 
hành tái cơ cấu và tổ chức kinh doanh nghiệp báo chí. Thứ nhất là vấn đề chủ 
theo hình thức chính phủ khuyến khích, thể, ở Trung Quốc, tuy các cơ quan báo 
các doanh nghiệp báo chí tự nguyện chí đều là doanh nghiệp vốn nhà n−ớc, 
tham gia. song trong tr−ờng hợp cụ thể lại do 
 Môi tr−ờng kinh doanh quốc tế ngày nhiều cơ quan khác nhau nh− Ban 
càng cạnh tranh khốc liệt, tốc độ thị Tuyên giáo, Cục quản lý phát thanh 
tr−ờng hóa ở Trung Quốc diễn ra ngày truyền hình, Cục Báo chí xuất bản, các 
càng nhanh chóng, vấn đề kinh doanh đơn vị hành chính sự nghiệp, các đoàn 
vốn trong doanh nghiệp báo chí truyền thể quần chúng, v.v... quản lý. Về lý 
thông cũng đang có những b−ớc tiến rõ thuyết, chủ thể kinh doanh vốn là rõ 
rệt. Song trong vấn đề này, vẫn còn tồn ràng, nh−ng trên thực tế lại rất mơ hồ, 
tại một số điểm bất cập nh− cơ chế phù vì thế trong vấn đề kinh doanh vốn cần 
hợp cho hoạt động của ngành truyền làm rõ pháp nhân về quyền sở hữu 
thông ch−a hoàn thiện, những yếu tố doanh nghiệp báo chí. Thứ hai là khách 
kinh tế trong kinh doanh truyền thông thể, đâu là nguồn vốn có giá trị, đâu là 
còn ch−a đ−ợc xem xét thấu đáo. Vì vậy, vốn không có giá trị trong kinh doanh. ở 
khi vấn đề kinh doanh vốn đ−ợc đ−a vào Trung Quốc, với vai trò là “tai mắt 
 (∗)
ngành báo chí truyền thông, đã nảy sinh miệng l−ỡi”, “là ng−ời phát ngôn” , các 
luồng ý kiến trái ng−ợc, cho rằng đ−ơng cơ quan báo chí trở thành một nguồn tài 
nhiên chỉ khi sắp xếp lại một cách hệ nguyên phi th−ơng mại. Vì thế vấn đề 
thống các khâu, các yếu tố của doanh đặt ra là làm thế nào để các cơ quan báo 
nghiệp báo chí truyền thông thì mới hạn chí vừa kinh doanh, lại giữ đ−ợc tính 
chế đến mức thấp nhất rủi ro đầu t−, chất là ng−ời phát ngôn và ph−ơng tiện 
mang lại hiệu suất đầu t− cao, song rõ 
 (∗) Nguyên v ăn âm Hán Việt: nhĩ mục hầu thiệt. 
ràng đang tồn tại một thực tế, đó là Nhà duy tân Trung Quốc thế kỷ XIX – một trong 
phạm vi và quyền hạn của việc sắp xếp những ng−ời đầu tiên đặt nền móng cho nền báo 
lại này đang bị giới hạn một cách chí Trung Quốc – L−ơng Khởi Siêu là ng−ời đầu 
 tiên nêu ra lý thuyết này. Ông cho rằng “ng−ời 
nghiêm ngặt, ở những khâu khác nhau làm báo phải là tai mắt, miệng l−ỡi của quốc gia”. 
đang có những tiếng nói khác nhau, và Năm 1942, tờ báo của TW Đảng Cộng sản Trung 
 Quốc ở chiến khu Diên An, “Nhật báo Giải 
xu h−ớng vận động của chúng nhiều khi phóng” khẳng định “Báo chí là miệng l−ỡi của 
không thống nhất, thậm chí trong nhiều Đảng, miệng l−ới của một tập thể lớn này”. 
34 Thông tin Khoa học xã hội, số 8.2010 
tuyên truyền của mình. Khi nguồn vốn Ngày 17/10/2007, khi trả lời phỏng 
đổ vào báo chí, cần làm rõ phạm vi của vấn báo chí tại Đại hội XVII Đảng Cộng 
nó, xác định rõ “vùng hoạt động” và sản Trung Quốc, Tổng cục tr−ởng Tổng 
“vùng cấm”. Điều này rõ ràng liên quan cục Báo chí xuất bản nhà n−ớc Trung 
tới vấn đề tính chất của ngành báo chí Quốc, ông Liễu Bân Kiệt đã nói: “Cho 
truyền thông xã hội chủ nghĩa (xem phép các doanh nghiệp báo chí truyền 
thêm: 7). thông đ−ợc giao dịch chỉnh thể trên thị 
 tr−ờng chứng khoán, không tách nghiệp 
III. Xu thế của kinh doanh vốn trong ngành truyền vụ phỏng vấn biên tập và kinh doanh 
thông ở Trung Quốc trong t−ơng lai quảng cáo th−ơng mại của báo chí nh− 
 Có thể dự đoán một số xu thế phát tr−ớc đây”. Phát biểu này đ−ợc hiểu là 
 Chính phủ Trung Quốc đã đồng ý mở cửa 
triển của vấn đề kinh doanh vốn trong 
cơ quan báo chí truyền thông Trung thị tr−ờng một cách thận trọng cho ngành 
Quốc trong t−ơng lai nh− sau. công nghiệp văn hóa truyền thông (8). 
 Tr−ớc đây, kinh doanh vốn của 
 1. Kinh doanh vốn kết hợp với sự đa 
 doanh nghiệp báo chí chủ yếu diễn ra 
dạng trong hình thức sở hữu 
 trong lĩnh vực quảng cáo và phát hành, 
 Trung Quốc sẽ xây dựng một cơ chế chứ ch−a liên quan tới lĩnh vực nội 
quyền sở hữu đa dạng, nhiều tầng bậc, dung, điều này đã ảnh h−ởng tới chuỗi 
các cơ quan báo chí thuộc sở hữu khác hoạt động của doanh nghiệp báo chí nói 
nhau sẽ đảm nhiệm những chức năng riêng và toàn ngành báo chí truyền 
khác nhau, nghĩa là chúng sẽ có những thông nói chung, vì thế hiệu quả đầu t− 
hình thức kinh doanh vốn khác nhau. ch−a cao và gặp nhiều trở ngại trong 
Đối với các cơ quan báo chí hoàn toàn quá trình thu hồi vốn. Việc chính phủ 
thuộc sở hữu nhà n−ớc, chúng không cần cho phép các doanh nghiệp báo chí 
tham gia vào thị tr−ờng vốn bởi chức truyền thông đ−ợc giao dịch theo một 
năng “ng−ời phát ngôn” và định h−ớng chỉnh thể trên thị tr−ờng chứng khoán 
chuẩn mực đạo đức phi th−ơng mại của là biện pháp tốt để nguồn vốn đ−ợc kinh 
mình. Chính phủ sẽ có những hỗ trợ về doanh đúng theo quy luật thị tr−ờng 
tài chính cho các cơ quan này, các cơ hơn, mang lại lợi ích lớn hơn cho cả 
quan này sẽ chịu sự quản lý kết hợp doanh nghiệp báo chí và nhà đầu t−. 
giữa quản lý hành chính và quản lý 3. Chuyển từ doanh nghiệp mới sang 
bằng pháp luật. Đối với những doanh doanh nghiệp cũ (∗) 
nghiệp báo chí mà nhà n−ớc giữ cổ phần 
 Một đặc điểm nổi bật trong cải cách 
khống chế, có thể kinh doanh vốn trong 
 truyền thông hơn 20 năm qua ở Trung 
một giới hạn cho phép, các doanh nghiệp 
 Quốc là, cải cách nghiệp vụ ở tầng vi mô 
này chịu sự giám sát và quản lý của luật 
 đã v−ợt xa những cải cách về cơ chế ở 
pháp và quy luật kinh tế. Đối với những 
 tầng vĩ mô; cải cách ở vòng ngoài đi 
doanh nghiệp truyền thông khác mà 
 nhanh hơn ở trung tâm; cải cách của các 
nhà n−ớc tham gia cổ phần, có thể cho 
hoạt động theo cơ chế thị tr−ờng, tiến 
 (∗) Giới nghiên cứu Trung Quốc dùng từ “tăng 
hành kinh doanh vốn một cách tự chủ. l−ợng truyền môi” chỉ các doanh nghiệp mới và 
 2. Từ bộ phận tới chỉnh thể “tích l−ợng truyền môi” chỉ các doanh nghiệp cũ. 
Kinh doanh vốn... 35 
doanh nghiệp mới (doanh nghiệp báo chí gây ra ảnh h−ởng xấu, báo chí không 
truyền thông thành lập mới) nhanh hơn còn đi đúng quỹ đạo của mình. Vì thế, 
của các doanh nghiệp cũ (các doanh các cơ quan quản lý cần bắt tay nghiên 
nghiệp báo chí truyền thông có từ tr−ớc). cứu ban hành những chính sách phù 
Thực tế, sự phát triển của ngành truyền hợp để ngăn chặn những hiện t−ợng tiêu 
thông Trung Quốc ngày nay là kết quả cực cũng nh− rủi ro kinh doanh trong 
của ba yếu tố tr−ớc kể trên, trong khi đó vấn đề này. 
ba yếu tố sau kể trên lại đang là tác Điểm mấu chốt trong kinh doanh 
nhân gây ra nhiều trở ngại, kìm hãm tốc vốn ngành báo chí truyền thông là phải 
độ phát triển (9, tr.3). sớm xây dựng một quy tắc phù hợp giữa 
 Các doanh nghiệp mới sinh ra trong vấn đề vốn và doanh nghiệp báo chí, vừa 
bối cảnh kinh tế thị tr−ờng thích nghi đảm bảo quyền lợi kinh tế, vừa giữ đ−ợc 
nhanh chóng với thị tr−ờng và vốn. Còn sự đúng đắn, công bằng trong thông tin 
các doanh nghiệp cũ, những doanh và định h−ớng d− luận xã hội, thúc đẩy 
nghiệp chịu nhiều tác động của các yếu ngành kinh tế truyền thông phát triển 
tố tích chất, chức năng của bản thân và một cách lành mạnh, ổn định. 
cả những yếu tố lịch sử, khi đối mặt với 
 IV. Kết luận 
kinh tế thị tr−ờng th−ờng tỏ ra kém 
thích nghi, trong khi đó những doanh Tập đoàn báo chí đầu tiên ở Trung 
nghiệp báo chí loại này đang chiếm một Quốc đ−ợc thành lập tới nay mới trải 
tỷ lệ lớn trong ngành truyền thông ở qua giai đoạn thực tiễn ngắn ngủi 14 
Trung Quốc. Các doanh nghiệp này có năm. Vấn đề kinh doanh vốn trong tập 
thể tìm hiểu những mặt mạnh trong đoàn báo chí không chỉ liên quan tới bản 
kinh doanh vốn của doanh nghiệp mới, thân ngành báo chí truyền thông mà còn 
các doanh nghiệp mới có thể học hỏi chịu ảnh h−ởng của nhiều yếu tố nh− 
những kinh nghiệm cải cách thành công chính trị, kinh tế, văn hóa, tài chính, 
của doanh nghiệp cũ. Từ đó, phân loại v.v..., và nó vẫn đang là một quá trình 
doanh nghiệp dựa trên những chức năng tiệm tiến, liên tục hoàn thiện, song qua 
mà chúng đang đảm nhiệm, rồi từng thực tế hoạt động, ngành báo chí truyền 
b−ớc đ−a chúng tham gia thị tr−ờng vốn. thông Trung Quốc đã có đ−ợc một số 
 Ngoài việc tìm một hình thức kinh kinh nghiệm quý báu trong vấn đế này. 
doanh vốn phù hợp cho các doanh ở Việt Nam, tại Đại hội toàn quốc 
nghiệp báo chí, chúng ta cũng cần thấy lần thứ IX, trong Chiến l−ợc phát triển 
rằng, ảnh h−ởng của nguồn vốn có tác kinh tế - xã hội đến năm 2010, Đảng ta 
dụng hai mặt. Một mặt nó giúp các đã xác định mục tiêu: “Phát triển và 
doanh nghiệp truyền thông mở rộng quy hiện đại hóa mạng l−ới thông tin đại 
mô, tăng c−ờng năng lực, áp dụng chúng, nâng cao chất l−ợng các sản 
những mô hình quản lý tiên tiến, và thu phẩm, dịch vụ phát thanh, truyền hình, 
hút nguồn nhân lực chất l−ợng cao, tạo báo chí, xuất bản” (16). Điều này cũng 
điều kiện về mặt vật chất để báo chí làm đã đ−ợc cụ thể hóa trong “Chiến l−ợc 
tốt chức năng chính trị của mình, song phát triển thông tin đến 2010” của Thủ 
nếu sự quản lý vĩ mô không tốt, doanh t−ớng Chính phủ, trong đó đề cập tới 
nghiệp chỉ chú ý chạy theo lợi nhuận, sẽ việc “thử nghiệm xây dựng tổ hợp xuất 
36 Thông tin Khoa học xã hội, số 8.2010 
bản, tập đoàn báo chí, kết hợp với các Tạp chí Nghiên cứu Báo chí truyền 
hoạt động kinh doanh, dịch vụ theo quy thông , 2001, số tháng 2. 
định của pháp luật để tạo nguồn thu 
 8. Ngôn luận giới truyền thông 2007, 
đầu t− cho hoạt động báo chí” (17). Do 
 Tạp chí Truyền thông , 2008, số 1. 
vậy song song với việc nghiên cứu lý 
luận, thì việc học hỏi, tìm hiểu những 9. Du Quốc Minh, Tr−ơng Tiểu Tranh. 
kinh nghiệm của n−ớc ngoài, đặc biệt Năng lực cạnh tranh của doanh 
của các n−ớc có môi tr−ờng văn hóa, bối nghiệp truyền thông. Trung Quốc: 
cảnh chính trị, mục tiêu phát triển Hoa Hạ, 2005. 
t−ơng đối giống Việt Nam, rồi kết hợp 
 10. Chiêm Tân Huệ. Nghiên cứu về kinh 
với thực tiễn trong n−ớc, từ đó tìm ra 
 doanh vốn trong tập đoàn báo Đảng. 
h−ớng đi phù hợp cho mình là việc làm 
 Trung Quốc: Đại học Truyền thông 
cần thiết để thực hiện những mục tiêu 
 Trung Quốc, 2009. 
mà Đảng và Nhà n−ớc đã đề ra. 
 11. L−u Thành Phụ. Những điểm mới về 
 thể chế truyền thông phát thanh 
Tài liệu tham khảo truyền hình Trung Quốc. Nhật báo 
 Nam Ph−ơng , 2007. 
1. Tạ Vân Canh. Nghiên cứu một số 12. Lý Tùng Linh. Nghiên cứu lý thuyết 
 vấn đề trong kinh doanh vốn của kinh tế truyền thông. Trung Quốc: 
 truyền thông Trung Quốc. Tạp chí Đại học Hồ Nam, 2008. 
 Báo giới , 2006, số 3. 
 13. Nghiêm Cửu Tam. Nghiên cứu về 
2.  kinh doanh vốn của các cơ quan 
 cyxw/20100422/02247801140.shtml truyền thông Trung Quốc. Trung 
3. Du Quốc Minh. “Lý thuyết bọt bong Quốc: Văn hóa Th−ợng Hải, 2007. 
 bóng” trong đầu t− truyền thông 14. Tạ Vân Canh. Kinh doanh vốn 
 không tồn tại. Tạp chí Quan sát truyền thông. Trung Quốc: Đại học 
 truyền thông, 2002, số 9. Phúc Đán, 2006. 
4.  
 15. V−ơng Kiến Nam. Bàn về vốn của 
5.  báo Đảng. Trung Quốc: Cáp Nhĩ Tân, 
 /2146067.htm 2001. 
6. Du Quốc Minh. Bàn về cơ hội, 
 16. 
 ph−ơng thức thực hiện và tránh rủi 
 ulieuvankien/vankiendang/details.a
 ro trong mối liên kết giữa thị tr−ờng 
 sp?topic=191&subtopic=8&leader_to
 vốn và ngành truyền thông. Tạp chí 
 pic=226&id=BT1370335562 
 Nghiên cứu Báo chí Truyền thông , 
 1999, số 4. 17. 
7. Đoàn Vĩnh C−ơng. Kinh doanh vốn e?_pageid=578,33345598&_dad=porta
 trong ngành truyền thông n−ớc ta. l&_schema=PORTAL&docid=14867