Khảo sát cách đặt tiêu đề trên báo mạng điện tử tiếng Việt và tiếng Anh

self (Tại sao bạn nên tìm ra thời gian để ở 
một mình). Tiêu đề này khiến người đọc muốn hiểu được lý do tại sao mỗi người nên có những 
lúc xa rời thế giới để được ở một mình. 
 Tiếp theo, có thể rút ra một số nhận xét về cách sử dụng từ ngữ trên tiêu đề báo mạng 
điện tử tiếng Việt và tiếng Anh như sau: 
 Trước hết, tiêu đề báo mạng điện tử cần có sự hấp dẫn, cuốn hút, cho nên, trong tiếng 
Việt, những người viết báo thường xuyên sử dụng những từ ngữ mang tính chất biểu cảm và 
nhấn mạnh. Trong số 100 mẩu tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt thì có đến 49 tiêu đề (chiếm 
tỷ lệ 49%) có chứa những từ ngữ biểu cảm, sinh động, thể hiện qua ví dụ như: Ô tô “phơi bụng” 
trên cầu vượt, 4 người mắc kẹt trong xe (Từ “phơi bụng” tạo ra một ấn tượng mạnh trong tâm trí 
độc giả. Nếu dùng những từ khác, như là “nằm ngửa” hay “bị tai nạn” thì sức mạnh ngôn từ bị 
giảm đi hẳn.) 
 Bên cạnh việc sử dụng những từ ngữ mang tính chất biểu cảm và nhấn mạnh thì tiêu đề 
báo mạng điện tử tiếng Việt cũng thường xuyên sử dụng những từ mượn (từ có gốc là tiếng 
Anh), trong số 100 tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt thì có 36 tiêu đề kiểu này, chiếm tỷ lệ 
36%. Việc sử dụng từ mượn thể hiện hai điều: thứ nhất là sự sùng bái ngoại ngữ của người viết 
báo, và thứ hai là sự thể hiện tính hiện đại và hợp thời của tin tức. Nhờ những từ mượn này, tiêu 
đề bài báo có thêm tính lôi cuốn vì những từ này tạo ra tính mới mẻ, trẻ trung, hiện đại và thời 
thượng cho mẩu tin. Có khá nhiều những tiêu đề báo mạng điện tử sử dụng từ mượn xuất xứ là 
tiếng Anh, thể hiện qua ví dụ sau: Hồng Vân lần đầu diễn vedette trong show áo dài. Có thể 
thấy rằng các từ tiếng Anh như vedette, show đều có những từ tiếng Việt tương ứng cùng nghĩa 
(ngôi sao sân khấu, buổi diễn). Tuy nhiên, người viết báo vẫn quyết định sử dụng từ tiếng Anh 
để đặt tên cho tiêu đề. Điều đó chứng tỏ tác giả tiêu đề và bài báo mạng điện tử muốn nhắm đến 
376 
 Tạp chí Khoa học Ngôn ngữ và Văn hóa ISSN 2525-2674 Tập 4, Số 3, 2020 
người đọc trẻ tuổi, với mục tiêu rõ ràng là đánh vào thị hiếu “sính ngoại”, thích những điều mới 
lạ, thời thượng, tân tiến của giới trẻ bây giờ. Đó cũng chính là một trong những nghệ thuật đặt 
tiêu đề của người viết báo mạng điện tử tiếng Việt. 
 Ngoài ra, người viết báo còn sử dụng những từ có cùng trường nghĩa để đặt tiêu đề 
(chiếm tỷ lệ 15%) và sử dụng những thành ngữ, tục ngữ hoặc cụm từ cố định để đặt tiêu đề 
(chiếm tỷ lệ 13%). Dưới đây là các ví dụ về 2 cách sử dụng từ ngữ này: 
 Sử dụng những từ có cùng trường nghĩa: Ông bố trở thành ‘ngân hàng máu sống’ của con 
trai (Ông bố và con trai là những từ có cùng trường nghĩa chỉ những người thân trong gia đình.) 
 Sử dụng những thành ngữ, tục ngữ hoặc cụm từ cố định: Bạn thích cô bé lọ lem hành 
động hay “há miệng chờ sung” (thành ngữ “há miệng chờ sung”). 
 Tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt còn sử dụng từ trái nghĩa nữa, trong 100 tiêu đề báo 
mạng điện tử tiếng Việt thì có 7 tiêu đề có chứa từ trái nghĩa, chiếm tỷ lệ 7%. Ví dụ: Tuyển giáo 
viên ngoại tỉnh: Dễ tuyển, khó giữ chân (dễ trái nghĩa với khó). 
 Cuối cùng, tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt có sử dụng phép điệp âm, nhưng rất hiếm, 
trong số 100 tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt được khảo sát thì chỉ có 1 tiêu đề loại này, 
chiếm tỷ lệ 1%. Ví du: Xét tuyển đại học 2019: Không giới hạn nguyện vọng nhưng thí sinh cần 
cẩn trọng (từ vọng điệp vần với từ trọng). 
 Khác với báo mạng điện tử tiếng Việt, báo mạng điện tử tiếng Anh rất thường xuyên sử 
dụng biện pháp điệp âm nhằm tạo ấn tượng dễ nhớ và thu hút đối với độc giả (chiếm tỷ lệ 52%). 
Ví dụ dưới đây cho thấy rõ việc sử dụng biện pháp điệp âm cụ thể như thế nào trên tiêu đề báo 
mạng điện tử tiếng Anh. 
 Singapore ‘fake news’ law comes into force, offenders face fines and prison time. (Trong 
tiêu đề này, người viết đã sử dụng biện pháp điệp âm rất dày đặc: phụ âm /f/ được lặp lại nhiều 
lần trong các từ fake, force, offenders, face, fines; nguyên âm /o/ được lặp lại trong các từ 
Singapore, law, force; nguyên âm đôi /ai/ được lặp trong các từ fines và time.) 
 Một điểm khác biệt nữa đó là không giống như tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt không 
hề có điều này, tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Anh sử dụng từ in hoa (chiếm tỷ lệ 15%) và sử 
dụng từ viết hoa trong toàn câu (chiếm tỷ lệ 28%) nhằm để lôi kéo sự chú ý của độc giả. Nhờ 
những từ in hoa và viết hoa này mà tiêu đề bài báo tiếng Anh trở nên nổi bật hơn và lôi cuốn 
hơn. Ví dụ: 
 Coronavirus: Chilling 40-year-old book PREDICTED ‘Wuhan biological weapon’ 
outbreak (Từ PREDICTED – ĐÃ TIÊN ĐOÁN được in hoa, tạo ra sự nổi bật cho tít báo). 
 ‘Parasite’ Won, but Asian-Americans Are Still Losing (Các chữ cái P, W, A, A, S, L đứng 
đầu mỗi từ đều được in hoa để tạo ra điểm nhấn cho tít báo). 
 Điểm dị biệt tiếp theo là nếu như trong báo mạng điện tử tiếng Việt, số tiêu đề có sử dụng 
từ mượn (nguồn gốc là tiếng Anh) là khá nhiều, chiếm tỷ lệ 36% thì tiêu đề báo mạng điện tử 
tiếng Anh không hề có việc sử dụng từ mượn, chiếm tỷ lệ 0%. Ngược lại, nếu tiêu đề báo mạng 
điện tử tiếng Việt không có việc sử dụng từ đồng nghĩa thì trong số 100 tiêu đề báo mạng điện 
tử tiếng Anh được khảo sát, có 6 tiêu đề có sử dụng từ đồng nghĩa, chiếm tỷ lệ 6%. Ví dụ: 
 377 
 Journal of Inquiry into Languages and Cultures ISSN 2525-2674 Vol 4, No 3, 2020 
Netflix FORCED to remove nine movies after ‘government objections’ – including boozy Jesus 
party film (Từ movies đồng nghĩa với từ film, đều có nghĩa là phim ảnh). 
 Ngoài ra, khác với tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt không hề có việc sử dụng những 
từ có ý nghĩa so sánh, trong số 100 tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Anh được khảo sát, có 11 tiêu 
đề có sử dụng các từ mang ý nghĩa so sánh, chiếm tỷ lệ 11%. Ví dụ: 
- UK coronavirus will ‘get worse before it gets better’ as government calls it ‘marathon not a 
sprint’ (Các từ worse – tồi tệ hơn và better – tốt hơn mang ý nghĩa so sánh hơn). 
- UK snow forecast: Shock map shows huge impact of widespread storms TONIGHT – latest 
charts (Từ latest – mới nhất mang ý nghĩa so sánh nhất). 
 Xét về sự tương đồng, tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Anh có những điểm giống như tiêu 
đề báo mạng điện tử tiếng Việt trong cách sử dụng từ ngữ như sau: 
 Thứ nhất, tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Anh cũng có sử dụng những từ trái nghĩa, chiếm 
tỷ lệ 8%. Ví dụ: Peloton’s Cringe-y Ad Got Everyone Talking. Its C.E.O Is Silent (Từ Talking 
trái nghĩa với từ Silent.) 
 Thứ hai, tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Anh cũng có sử dụng thành ngữ, tục ngữ và cụm 
từ cố định, chiếm tỷ lệ 9%. Ví dụ: UK flood warnings MAPPED: Which areas are STILL at risk 
of flooding? (at risk of – có nguy cơ, là một cụm từ cố định). 
 Thứ ba, tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Anh cũng có sử dụng những từ có cùng trường 
nghĩa, chiếm tỷ lệ 21%. Ví dụ: Lucky easyJet passengers get front row seats to the Northen 
Lights after flying over Iceland (Các từ passengers, front row seats, flying có cùng trường nghĩa 
chỉ chuyến bay). 
 Điểm tương đồng cuối cùng, đó là, giống như tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt, tiêu đề 
báo mạng điện tử tiếng Anh cũng sử dụng những từ ngữ có tính chất biểu cảm và nhấn mạnh 
khá nhiều, chiếm tỷ lệ 37%. Ví dụ: UK weather forecast – Brits braced for ‘White Thursday’ as 
two inches of SNOW hit south-east tonight (Cụm từ biểu cảm là ‘White Thursday’ – ‘Thứ năm 
Trắng’, ý nói là tuyết rơi xuống dày quá ở vùng đông nam làm cho cả ngày thứ năm của người 
Anh chỉ toàn là màu trắng của tuyết thôi). 
5.2. Kiến nghị 
5.2.1. Nghiên cứu hai ngôn ngữ Anh – Việt và Việt – Anh 
 Nghiên cứu hai ngôn ngữ Anh – Việt và Việt – Anh là một hình thức học ngoại ngữ đòi 
hỏi người nghiên cứu phải thật sự hiểu biết và có nhiều kiến thức về hai loại ngôn ngữ này. Qua 
quá trình nghiên cứu, đề tài có thể giúp ích cho những người quan tâm đến lĩnh vực nghiên cứu 
hai ngôn ngữ này hiểu rõ hơn về cách đặt tiêu đề trên báo mạng điện tử tiếng Việt và tiếng Anh 
xét trên 2 bình diện: cấu trúc ngữ pháp và cách sử dụng từ ngữ. 
5.2.2. Học ngoại ngữ 
 Trong việc dạy tiếng Anh cho người Việt và dạy tiếng Việt cho người nước ngoài nói 
tiếng Anh, cần chú ý về sự giống nhau và khác nhau giữa cách đặt tiêu đề trên báo mạng điện tử 
378 
 Tạp chí Khoa học Ngôn ngữ và Văn hóa ISSN 2525-2674 Tập 4, Số 3, 2020 
tiếng Việt và tiếng Anh. Đề tài cũng góp phần tạo ra sự hứng thú trong việc học ngoại ngữ cho 
sinh viên. 
5.2.3. Dạy ngoại ngữ 
 Đối với việc giảng dạy ngoại ngữ, giảng viên có thể tiến hành một số hoạt động trong lớp 
như: 
- Khai thác tiêu đề trên báo mạng điện tử tiếng Việt và tiếng Anh theo các dạng bài tập từ vựng 
để dạy từ mới, đoán nghĩa theo ngữ cảnh, định nghĩa các thuật ngữ, đối chiếu nghĩa sử dụng với 
từ điển. 
- Sử dụng các tiêu đề bài báo để sinh viên suy luận nội dung được đề cập. 
 Việc khai thác chủ đề bài báo có thể linh động tuỳ theo chủ đề bài học trong giáo trình. 
Chẳng hạn, với các mẫu tin tức về vi-rút Corona, tuỳ tình huống sử dụng cho các chủ đề như 
Health, Hospital, Medicine 
 Đặc biệt, đề tài có khả năng ứng dụng vào việc dạy và học các học phần Ngôn ngữ học 
đối chiếu, Dẫn luận ngôn ngữ học, Ngữ pháp tiếng Việt, Phong cách học giúp cho sinh viên 
có thêm nguồn tài liệu tham khảo đối với những môn học này. 
5.2.4. Viết báo 
 Ngoài ra, đề tài có thể đáp ứng nhu cầu thực tiễn trong việc xây dựng tiêu đề trên báo 
mạng điện tử tiếng Việt và tiếng Anh, điều này rất hữu ích và thiết thực cho những người làm 
công tác báo chí ứng dụng vào nghiệp vụ của mình. Người viết báo có thể xem xét cách đặt tiêu 
đề báo mạng điện tử tiếng Việt và tiếng Anh dựa trên kết quả nghiên cứu về cấu trúc ngữ pháp 
và cách sử dụng từ ngữ của bài nghiên cứu này. 
5.2.5. Dịch thuật 
 Một đóng góp đáng kể nữa của đề tài là ứng dụng vào việc dịch thuật. Ngày nay, cùng với 
sự phát triển mạnh mẽ của báo mạng điện tử, tin tức được cập nhật từng phút đến với độc giả 
trong và ngoài nước, việc dịch tiêu đề báo mạng điện tử từ tiếng Anh sang tiếng Việt hoặc 
ngược lại là một xu thế tất yếu, giúp cho người Việt Nam nắm bắt được tình hình thế giới và 
giúp cho người nước ngoài hiểu hơn về những vấn đề thời sự “nóng hổi” nhất ở Việt Nam. 
 Việc chuyển dịch tiêu đề những bài báo mạng điện tử từ tiếng Anh sang tiếng Việt hoặc 
từ tiếng Việt sang tiếng Anh đòi hỏi biên dịch viên phải thông thạo cả hai ngôn ngữ Anh và Việt 
cũng như hiểu rõ cách đặt tiêu đề trên báo mạng điện tử tiếng Việt và tiếng Anh. Đặc biệt, 
những am hiểu về sự tương đồng và khác biệt trên hai bình diện quan trọng nhất là cấu trúc ngữ 
pháp và cách sử dụng từ ngữ sẽ giúp cho biên dịch viên có thể biên dịch một cách hiệu quả nhất, 
giúp cho người đọc báo tiếng Việt và tiếng Anh tiếp nhận thông tin được dễ dàng và thuận lợi. 
6. Kết luận 
 Nghiên cứu tiêu đề văn bản là một đề tài nhận khá nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên 
cứu. Tuy nhiên, từ trước đến nay, chưa có nhà nghiên cứu nào đi sâu và việc khảo sát cách đặt 
tiêu đề trên báo mạng điện tử tiếng Việt và tiếng Anh nên bài viết này là đóng góp mới của tác 
giả. Có thể khẳng định rằng khảo sát cách đặt tiêu đề trên báo mạng điện tử tiếng Việt và tiếng 
 379 
 Journal of Inquiry into Languages and Cultures ISSN 2525-2674 Vol 4, No 3, 2020 
Anh là một công việc cần thiết và bổ ích nhằm để hiểu rõ thêm về cấu trúc ngữ pháp và cách sử 
dụng từ ngữ trong các tiêu đề bài báo thuộc hai ngôn ngữ đã nêu. 
 Bài nghiên cứu đã mô tả và phân tích 100 mẩu tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt và 100 
mẩu tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Anh được sưu tầm ngẫu nhiên từ các trang báo điện tử. Nắm 
được những đặc điểm cấu trúc ngữ pháp và cách sử dụng từ ngữ là cần thiết cho người viết tiêu 
đề trong việc trình bày và giúp cho người đọc hiểu được dụng ý của người viết. Từ đó, sẽ giúp 
ích cho việc đặt tiêu đề báo mạng điện tử tiếng Việt và tiếng Anh theo hướng tối ưu nhất. 
 Dù đã cố gắng sưu tầm tất cả là 200 tiêu đề báo mạng điện tử trong cả tiếng Việt và tiếng 
Anh nhưng chúng tôi nhận thức được rằng tỉ lệ này có thể chưa khái quát hết được tần suất xuất 
hiện của chúng trong phong cách báo chí và sự phân loại của chúng cũng chỉ mang tính chất 
tương đối. Song, hy vọng rằng kết quả nghiên cứu của bài viết này sẽ góp phần giúp cho sinh 
viên học ngoại ngữ tiếng Anh học tập và làm việc hiệu quả trong lĩnh vực dịch thuật báo mạng 
điện tử cũng như người Anh học tiếng Việt có thêm những hiểu biết sâu sắc về cách đặt tiêu đề 
của báo mạng điện tử trong hai ngôn ngữ này. 
Tài liệu tham khảo 
Dương Văn Quang (2014). Vận dụng phép tu từ trong tít báo thể thao. Tạp chí Khoa học ĐHSP TPHCM, 
55, 155-162. 
Hornby, A.S., Wehmeier, S., McIntosh, C., Turnbull, J., & Ashby, M. (2010). Oxford Advanced 
Learner’s Dictionary (7th edition). Oxford University Press. 
Lê Thanh Hà (2016). Cách thức tạo từ khóa (Keyword) trên báo điện tử Việt Nam. Luận văn Thạc sĩ Báo 
chí và truyền thông. Trường Đại học KHXH&NV. 
Nguyễn Thị Thanh Hương (2017). Mối liên hệ giữa tiêu đề và lời dẫn trong báo điện tử tiếng Anh. Tạp 
chí nghiên cứu nước ngoài, 33(5), 47-65. 
Nguyễn Thị Vân Đông (2015). Những đặc trưng ngôn ngữ của tiêu đề báo chí tiếng Anh và tiếng Việt 
trên bình diện nghĩa học. Tạp chí Ngôn ngữ & Đời sống, 7(237), 7-11. 
Tạ Tuấn Anh (2016). Đặc điểm ngôn ngữ tin trên báo mạng điện tử ở Việt Nam hiện nay (Khảo sát các 
báo điện tử Vietnam Plus (Bản tiếng Việt), VnExpress, Dantri. Luận văn Thạc sĩ Báo chí học. Học viện 
Báo chí và Tuyên truyền. 
Trần Minh Hùng (2018). Từ ngữ tiếng Anh trên các phương tiện truyền thông tiếng Việt (từ tư liệu của 
một số báo mạng tiếng Việt). Luận án Tiến sĩ, Viện Hàn Lâm KHXHVN - Học viện KHXH. 
Trịnh Hồng Nam (2018). Các tiêu đề bản tin của thời báo the New York Times về cuộc xung đột ở dải 
Gaza năm 2014 (The 2014 Gaza conflict in the New York Times news headlines). Tạp chí Nghiên cứu 
Nước ngoài, 34(3), 89-105. 
Vũ Lý Thiên Trường (2017). Đặc điểm tiêu đề trên báo điện tử Đồng Nai. Luận văn Thạc sĩ. Học viện 
Khoa học Xã hội, Hà Nội. 
 A STUDY INTO THE WAYS OF CREATING TITLES IN 
 VIETNAMESE AND ENGLISH ONLINE NEWSPAPER 
 Abstract: The research investigates 100 titles of Vietnamese online newspaper and 100 
 titles of English ones on 2 aspects: grammatical structure and word usage. The main 
 objective of this research is to study and compare the ways of creating titles on Vietnamese 
 and English online newspaper in order to find out the similarities and differences in this 
 issue. Accordingly, the research has found out the similarities and differences in the ways 
 of naming titles for online newspaper’s articles in Vietnamese and English language in 
 terms of grammatical structure and word usage. Ultimately, the language of Vietnamese 
 and English online newspaper is further understood and applied into the teaching of 
 linguistics, stylistics and translation. 
 Keywords: Title, online newspaper, English, Vietnamese 
380