Hành trình Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác-Lênin và ánh sáng đối với cách mạng Việt Nam

ách mạng vô sản. Tuy 
nhiên, tại thời điểm năm 1917 khi đang ở Pháp thì Hồ Chí Minh chƣa biết gì đến chủ 
nghĩa Mác - Lênin, chƣa thấu hiểu hết ý nghĩa của Cách mạng tháng Mƣời Nga mà 
Ngƣời chỉ mới thấy đƣợc ánh sáng của một cuộc cách mạng mà nó thu hút đƣợc nhân 
dân tham gia dƣới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân. 
 Từ năm 1914, cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất đã nổ ra mà nguyên nhân là 
do tranh giành thuộc địa để khai thác và bóc lột. Đến năm 1917, Mỹ bắt đầu trực tiếp 
tham gia vào cuộc chiến tranh và đứng về phía đồng minh Anh, Pháp. Năm 1918, Tổng 
thống Mỹ lúc đó là Wilson đã thông qua bản Tuyên bố 14 điểm hay còn gọi là Chủ 
nghĩa Wilson. Mục đích chính của Tuyên bố 14 điểm là nhằm vẽ lại bản đồ thế giới sau 
khi phe Đức, Áo, Hung, Thổ Nhĩ Kỳ bị đánh bại. Đối với Hồ Chí Minh, bản Tuyên bố 
14 điểm có điểm nhấn đặc biệt ở nội dung số 5 đó là vấn đề quyền tự quyết của các dân 
tộc. Do đó, năm 1919, cùng với một số ngƣời Việt Nam yêu nƣớc đang ở Pháp, Hồ Chí 
Minh đã thay mặt những ngƣời Việt Nam yêu nƣớc đang hoạt động ở Pháp, gửi tới Hội 
nghị Versailles bản Yêu sách 8 điểm của nhân dân nhân An Nam nhằm đòi các quyền 
lợi thiết thực. Việc gửi bản Yêu sách 8 điểm của nhân dân An Nam cũng đã chứng tỏ 
Hồ Chí Minh tại thời điểm đó chƣa chịu ảnh hƣởng của chủ nghĩa Mác. Tuy nhiên, dù 
không đƣợc chấp nhận nhƣng bản Yêu sách 8 điểm của nhân dân nhân An Nam đã gây 
một tiếng vang lớn, nó hƣớng các dân tộc thuộc địa tới một con đƣờng mới không thể 
trông chờ vào chủ nghĩa Wilson trong công cuộc giải phóng hoàn toàn. 
 Sau Hội nghị Versailles, Hồ Chí Minh càng tích cực hoạt động chính trị thông 
qua viết báo, truyện, sách. Đồng thời, Hồ Chí Minh cùng với một số đảng viên xã hội 
đi quyên góp tiền trong các phố Paris để giúp cách mạng Nga vƣợt qua nạn đói do 
chính sách bao vây của Pháp và các nƣớc Đồng minh. Từ đây, Hồ Chí Minh bắt đầu có 
sự thay đổi, cụ thể là hƣớng về Cách mạng tháng Mƣời Nga và ở Pháp là theo cánh tả 
trong Đảng xã hội Pháp. 
 Sự kiện đánh dấu việc tiếp nhận chủ nghĩa Mác - Lênin của Hồ Chí Minh chính là 
ngày 17/7/1920, qua báo Nhân đạo (L'Humanité) của Pháp, Ngƣời đã đọc Sơ thảo lần 
thứ nhất những Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của V.I. Lênin. Hồ Chí 
Minh đã kể lại: “Bài đó khó hiểu, vì có những từ ngữ tôi không biết rõ. Nhƣng tôi đọc 
đi đi đọc lại và dần dần tôi hiểu ý nghĩa của nó một cách sâu sắc. Bản luận cƣơng làm 
cho tôi cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tƣởng biết bao nhiêu! Tôi xúc động đến phát 
khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên nhƣ đang nói trƣớc quần chúng 
 111| 
Phần II. Hồ Chí Minh tiếp thu, kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam 
đông đảo: “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ, đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là 
con đƣờng giải phóng chúng ta”. Từ đó, tôi đã có một sự lựa chọn: tán thành Quốc tế 
thứ ba và hoàn toàn tin theo Leenin” [12; tr.584]. Điều này chứng tỏ, Sơ thảo lần thứ 
nhất những Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của V.I. Lênin có những điểm 
đặc biệt, khác hẳn về chất so với những văn kiện và các tác phẩm nổi tiếng trƣớc đó 
nhƣ Tuyên ngôn độc lập của Mỹ, Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp, Khế 
ước xã hội của J.J Rutxo... Chính điểm khác biệt đó đã giải quyết đƣợc những trăn trở 
của Hồ Chí Minh suốt gần 10 năm trên hành trình tìm đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân 
tộc. Bởi Hồ Chí Minh đã thấy đƣợc Sơ thảo lần thứ nhất những Luận cương về vấn đề 
dân tộc và thuộc địa của V.I. Lênin nêu cao 5 tƣ tƣởng lớn mà từ trƣớc đến năm 1920 
chƣa ai đề cập đến. Đó chính là đặt vấn đề dân tộc đi đôi với vấn đề thuộc địa; những 
ngƣời cách mạng ở chính quốc phải ủng hộ một cách tích cực nhất phong trào giải 
phóng dân tộc ở các nƣớc thuộc địa và lệ thuộc; các dân tộc thuộc địa và lệ thuộc 
không chỉ có nhiệm vụ giải phóng khỏi ách thống trị của nƣớc ngoài, mà còn phải đấu 
tranh chống các lực lƣợng phản động ở ngay trong xứ mình; một nhiệm vụ lớn của 
cách mạng thế giới, đoàn kết chặt chẽ giữa phong trào giải phóng dân tộc các dân tộc bị 
áp bức với các nƣớc đã làm cách mạng xã hội chủ nghĩa thành công; Quốc tế thứ 3 
đóng vai trò bộ tham mƣu chung của cách mạng thế giới. Với 5 điểm chiến lƣợc này, 
lời giải cho bài toán về cách mạng Việt Nam đã đƣợc Hồ Chí Minh giải đáp một cách 
thấu đáo. Do đó, Sơ thảo lần thứ nhất những Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc 
địa của V.I. Lênin đã giúp Hồ Chí Minh tìm ra đƣợc con đƣờng giải phóng dân tộc là 
đi theo con đƣờng cách mạng vô sản. 
 Có thể thấy, 9 năm trên hành trình đến với chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh 
đã dành cả thanh xuân của mình để đi vào thực tiễn, trải qua vô vàn khó khăn thử thách 
để vừa mƣu sinh, vừa hoạt động cách mạng. Chính nhờ trí tuệ uyên bác và sự kiên trì, 
cầu thị, Hồ Chí Minh đã tìm ra đƣợc lời giải cho cách mạng Việt Nam đó là đi theo lý 
luận của chủ nghĩa Mác - Lênin. Thực tế lịch sử cũng đã chứng minh, chỉ có Hồ Chí 
Minh mới thấy đƣợc giá trị của chủ nghĩa Mác - Lênin, vận dụng sáng tạo vào cách 
mạng Việt Nam và mang lại ánh sáng cho dân tộc Việt Nam. 
2.2. Chủ nghĩa Mác - Lênin đã mang lại ánh sáng cho cách mạng Việt Nam 
 Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, Việt Nam đã trở thành một nƣớc thuộc địa nửa 
phong kiến. Bóng mây đen chủ nghĩa thực dân áp bức và bóc lột bao trùm toàn bộ xã 
hội Việt Nam, bóp nghẹt sự sống của nhân dân Việt Nam. Sự thất bại của các con 
|112 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
đƣờng cứu nƣớc theo các khuynh hƣớng làm cho cách mạng Việt Nam rơi vào bế tắc, 
khủng hoảng. Nhƣng với việc đến với chủ nghĩa Mác - Lênin và tìm ra đƣợc con đƣờng 
giải phóng dân tộc, Hồ Chí Minh đã mang lại ánh sáng cho dân tộc Việt Nam trên con 
đƣờng đi tới mục tiêu độc lập dân tộc. 
 Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh chia sẻ: “Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn 
tột bậc, là làm sao cho nƣớc ta đƣợc độc lập, dân ta đƣợc hoàn toàn tự do, đồng bào ai 
cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng đƣợc học hành” [5; tr.187]. Vì vậy, khi đến với chủ 
nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh đã hiện thực hóa “ham muốn” của mình thông qua 
việc lan tỏa ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin đến cách mạng Việt Nam. 
 Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trò của chủ nghĩa Mác - Lênin đối với cách mạng 
Việt Nam. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Nhờ có Đảng Cộng sản Pháp và Đảng Cộng sản Trung 
Quốc, những ngƣời cách mạng Việt Nam đã đƣợc tiếp thu ảnh hƣởng đầy sức sống của 
Cách mạng tháng Mƣời và chủ nghĩa Mác - Lênin. 
 Điều đó tựa nhƣ ngƣời đi đƣờng đang khát mà có nƣớc uống, đang đói mà có 
cơm ăn” [9; tr.173]. Do đó, nếu chủ nghĩa Mác - Lênin đƣợc những ngƣời cách mạng 
Việt Nam tiếp nhận và vận dụng sáng tạo thì giải quyết đƣợc mọi khó khăn của cách 
mạng Việt Nam. Đồng thời, Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh: “Bây giờ học thuyết nhiều, 
chủ nghĩa nhiều, nhƣng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất là 
chủ nghĩa Lênin” [4; tr.289]. 
 Hồ Chí Minh luôn tâm niệm, có lý luận soi đƣờng thì quần chúng nhân dân hành 
động mới đúng đắn, mới phát triển đƣợc tài năng và lực lƣợng vô cùng vô tận của mình 
trong cách mạng. Khi đã tìm ra đƣợc “vũ khí lý luận” cho cách giai cấp và tầng lớp 
trong xã hội Việt Nam, mà trƣớc hết là cho giai cấp công nhân Việt Nam đó chính là 
chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin cho các 
thanh niên yêu nƣớc tiến bộ để chấm dứt thời kỳ đen tối, khủng hoảng về đƣờng lối 
cách mạng. 
 Để ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin và Cách mạng tháng Mƣời Nga đến với 
dân tộc Việt Nam, Hồ Chí Minh đã có những hoạt động thực tiễn vô cùng sôi nổi. Với 
những trải nghiệm và tri thức thu lƣợm đƣợc trong 10 năm tìm đƣờng cứu nƣớc, Hồ 
Chí Minh chủ trƣơng phải trở về nƣớc, đi vào quần chúng, thức tỉnh và đoàn kết họ, 
đƣa họ ra đấu tranh giành độc lập, tự do. Hồ Chí Minh đã gắn cách mạng Việt Nam với 
cách mạng thế giới thông qua thành lập Hội Liên hiệp các dân tộc thuộc địa (1921), 
xuất bản tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp (1925)... Đặc biệt là thành lập Hội 
 113| 
Phần II. Hồ Chí Minh tiếp thu, kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam 
Việt Nam cách mạng thanh niên (1925), mở lớp huấn luyện cán bộ cho Hội Việt Nam 
cách mạng thanh niên (1925 - 1927) nhằm mục tiêu giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin. 
Tất cả những bài giảng của Hồ Chí Minh cho Hội Việt Nam cách mạng thanh niên đã 
đƣợc tập hợp và xuất bản thành tác phẩm Đường Kách mệnh (1927). Hồ Chí Minh 
muốn lan tỏa ánh sánh của chủ nghĩa Mác - Lênin không chỉ đối với các hội viên của 
Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, mà còn muốn ánh sáng đó đi vào quần chúng 
nhân dân ở Việt Nam. Có nhƣ vậy, mới thổi bùng lên đƣợc ngọn lửa đấu tranh anh 
dũng theo con đƣờng cách mạng vô sản. 
 Để chủ nghĩa Mác - Lênin và Cách mạng tháng Mƣời Nga soi sáng con đƣờng 
cách mạng Việt Nam, thức tỉnh quần chúng nhân dân, Hồ Chí Minh đã từng bƣớc giải 
thích cho nhân dân những nội dung cơ bản về con đƣờng cách mạng Việt Nam. Điểm 
đặc biệt là Hồ Chí Minh luôn dùng những từ ngữ đơn giản, dễ hiểu, gần gũi với nhân 
dân để ai cũng hiểu và vận đƣợc chủ nghĩa Mác - Lênin. Trƣớc hết, Hồ Chí Minh giúp 
nhân dân ý thức đƣợc vai trò của mình đối với cách mạng. Ngƣời khẳng định: “Cách 
mạng là sự nghiệp của quần chúng, chứ không phải là sự nghiệp của cá nhân anh hùng 
nào” [11; tr.672]. Do đó, trong cách mạng giải phóng dân tộc, quần chúng nhân dân là 
lực lƣợng chính của cách mạng và không ai quý trọng bằng nhân dân, không ai mạnh 
bằng sức mạnh của nhân dân. 
 Theo Hồ Chí Minh, để quần chúng nhân dân phát huy đƣợc vai trò cần làm rõ cho 
nhân dân hiểu con đƣờng cách mạng mà dân tộc Việt Nam sẽ thực hiện trong công 
cuộc giải phóng hoàn toàn. Mặt khác, cũng cần giúp quần chúng nhân dân thấy đƣợc sự 
ƣu việt cách mạng giải phóng dân tộc, cách mạng xã hội chủ nghĩa so với các cuộc 
cách mạng tƣ sản. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Cách mạng xã hội chủ nghĩa là nhằm xóa bỏ 
mọi chế độ ngƣời bóc lột ngƣời ở nƣớc ta, nhằm đƣa lại đời sống no ấm cho toàn dân 
ta. Đó là cuộc cách mạng vĩ đại và vẻ vang nhất trong lịch sử loài ngƣời, nhƣng đồng thời 
cũng là cuộc cách mạng gay go, phức tạp và khó khăn nhất” [9, tr.383]. Cách mạng xã 
hội chủ nghĩa sẽ giải phóng quần chúng nhân dân khỏi mọi áp bức, bóc lột và sống một 
cuộc sống hạnh phúc. Tuy nhiên, Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh, cuộc cách mạng xã 
hội chủ nghĩa phải trƣờng kỳ gian khổ mới đi đến thành công. Kết quả của cuộc cách 
mạng xã hội chủ nghĩa là dân tộc Việt Nam sẽ đoạn tuyệt với chế độ phong kiến, chế 
độ tƣ bản mà đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đó là một xã hội mà mọi thứ đều là của 
chung, nhà nƣớc của dân, do dân, vì dân và con ngƣời đƣợc phát triển toàn diện. 
 Dƣới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh đã cùng với Đảng Cộng 
sản Việt Nam lãnh đạo quần chúng nhân dân tiến hành cuộc cách mạng giải phóng dân 
|114 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
tộc đƣa tới thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945. Bàn về ý nghĩa của Cách 
mạng tháng Tám, Hồ Chí Minh khẳng định: “Cách mạng tháng Tám đã giải phóng đồng 
bào ta ra khỏi chế độ quân chủ chuyên chế và xiềng xích thực dân. 
 Cách mạng tháng Tám đã xây dựng cho nhân dân ta cái nền tảng Dân chủ Cộng 
hòa và thống nhất độc lập” [6; tr.218]. Cách mạng tháng Tám đã mở ra một kỷ nguyên 
mới cho dân tộc Việt Nam. Đó là kỷ nguyên độc lập, tự chủ và chủ nghĩa xã hội theo 
ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin. 
 Sau Cách mạng tháng Tám, Hồ Chí Minh đã cùng với Đảng tiếp tục lãnh đạo 
quần chúng nhân dân xây dựng chế độ dân chủ mới để nhân dân thực sự là ngƣời làm 
chủ và là chủ đất nƣớc. Hồ Chí Minh giải thích: “Chế độ ta là chế độ dân chủ, tức là 
nhân dân là ngƣời chủ, Chính phủ là ngƣời đầy tớ trung thành của nhân dân. Chính phủ 
chỉ có một mục đích là: hết lòng hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân” 
[7; tr.382-383]. Trong đó, Hồ Chí Minh coi thực hành dân chủ là chiếc chìa khóa vạn 
năng để giải quyết mọi công việc vì nó phát huy tối đa vai trò của quần chúng nhân 
dân. Hồ Chí Minh và Đảng còn thực hiện các chính sách kinh tế nhƣ giảm tô, chia lại 
ruộng đất cho nhân dân, tăng gia sản xuất để dân đƣợc ăn no mặc ấm. Hồ Chí Minh 
cũng chỉ rõ: “Khi xƣa Pháp cai trị nƣớc ta, chúng thi hành chính sách ngu dân. Chúng 
hạn chế mở trƣờng học, chúng không muốn cho dân ta biết chữ để lừa dối dân ta và bóc 
lột dân ta” [5; tr.40]. Do đó, cần phải nâng cao dân trí để quần chúng nhân dân có kiến 
thức phổ thông và cũng là cơ sở để thực hiện vai trò làm chủ của mình. Sau Cách mạng 
tháng Tám năm 1945, dƣới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, tình thế 
ngàn cân treo sợi tóc của nƣớc ta từng bƣớc đƣợc giải quyết. Đồng thời, quần chúng 
nhân dân lại tích cực chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lƣợc lần 
thứ hai để giải phóng hoàn toàn đất nƣớc và đi tới hiện thực hóa lý tƣởng xã hội chủ 
nghĩa của chủ nghĩa Mác - Lênin ở một nƣớc thuộc địa. 
III. KẾT LUẬN 
 Đánh giá về hành trình đến với chủ nghĩa Mác - Lênin của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 
Tổng Bí thƣ Trƣờng Chinh nhấn mạnh: “Luận cƣơng những vấn đề dân tộc và thuộc 
địa đến với Ngƣời nhƣ một ánh sáng kỳ diệu nâng cao về chất tất cả những hiểu biết và 
tình cảm cách mạng mà Ngƣời hằng nung nấu” [1; tr.11]. Đến với chủ nghĩa Mác - 
Lênin, Hồ Chí Minh không chỉ thực hiện đƣợc tâm nguyện cứu nƣớc, cứu dân của 
mình mà còn tạo ra sự thay đổi về chất trong tƣ duy và đƣa đến công lao to lớn đầu tiên 
của Hồ Chí Minh đối với dân tộc Việt Nam. Đó chính là tìm ra đƣợc con đƣờng giải 
 115| 
Phần II. Hồ Chí Minh tiếp thu, kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam 
phóng dân tộc là đi theo chủ nghĩa Mác - Lênin, đặt cách mạng Việt Nam trong quỹ 
đạo của cách mạng vô sản. Từ đó, ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin đã dẫn lối cho 
cách mạng Việt Nam đi tới các thắng lợi. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Trƣờng Chinh (1980), Chủ tịch Hồ Chí Minh - Sự nghiệp vĩ đại, gương sáng 
 đời đời, Nxb Sự thật, Hà Nội. 
 2. Trần Văn Giàu (2010), Hồ Chí Minh vĩ đại một con người, Nxb Chính trị quốc 
 gia, Hà Nội. 
 3. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 4. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 5. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 6. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 7. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 8. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 9. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 10. Trần Dân Tiên (2004), Những mẩu chuyện về cuộc đời hoạt động của Hồ 
 Chủ tịch, Nxb Trẻ. 
 11. Song Thành (1999), Hồ Chí Minh nhà văn hóa kiệt xuất, Nxb Chính trị quốc 
 gia, Hà Nội. 
 12. Jean Sainteny (1953), Lịch sử một nền hòa bình bị bỏ lỡ, Paris, Amyot -
 dummont. 
|116