Giáo trình Mỹ thuật - Ngành: Thiết kế và quản lý website

o ra. Đó chính là màu xám. Màu 
không thuộc nóng, không thuộc lạnh. Có nhiều gốc xám: xám do đen pha trắng, xám do 
pha 2 màu tương phản với nhau, xám do pha 3 màu chính với nhau 
 Hình 6.2 Màu trung tính 
 (Nguồn: doart.com.vn) 
 36 
 Bài 6. Hòa sắc 
6.4. Phối màu tương phản 
 Đó là các màu đối kháng nhau, khi chúng đứng cạnh nhau sẽ cùng làm nổi bật nhau. 
 Màu tương phản thường là những màu gốc hoặc có tính gốc cao. Bản thân các màu này 
 có độ mạnh thị giác cao, nên khi đặt cạnh nhau trong một bố cục, các màu sẽ tạo nên thị 
 cảm mạnh. Với những màu nóng và lạnh đứng cạnh nhau, sự tương phản sẽ dịu hơn nếu 
 được thay đổi độ sáng tối. Ở vòng tròn màu đó là các màu đối xứng qua tâm vòng tròn. 
 Các cặp màu tương phản chính đó là: 
 Đỏ – Lục, Vàng – Tím, Lam – Cam 
 Hình 6.3 Màu tương phản đối xứng qua tâm vòng tròn 
 (Nguồn: doart.com.vn) 
6.5. Phối màu tương đồng 
 Một nhóm màu, đứng cạnh nhau trong vòng tròn màu (không cần phần biệt nóng - 
 lạnh), khi chúng đứng gần nhau trông khá giống nhau. Nói cách khác, với những màu 
 cùng Gam nóng hoặc lạnh có một sự tương quan nhất định, chúng được gọi là màu cùng 
 tông, hoặc màu tương đồng. Trong thực tế, màu tương đồng vẫn có thể chứa một lượng 
 màu tương phản hoặc ngược lại, vấn đề là phải xem xét lượng màu trên một diện tích và 
 vai trò của nó đến quan hệ hoà sắc. Hoà sắc của những màu sô sắc sẽ cho ta cảm giác 
 thuần khiết, tinh tế. 
 37 
 Bài 6. Hòa sắc 
 Hình 6. 4 Màu tương đồng 
 (Nguồn: doart.com.vn) 
6.6. Phối màu bổ túc xen kẽ 
 Phối màu bổ túc xen kẽ là lựa chọn hoàn hảo nếu muốn tác phẩm trở nên cuốn hút 
và ấn tượng với người xem ngay từ cái nhìn đầu tiên. Kỹ thuật phối màu này sử dụng 3 
màu ở 3 góc khác nhau trên vòng tròn màu tạo nên 1 đường chéo cân. Ngoài ra, bạn có 
thể sử dụng thêm 1 màu thứ tư với yêu cầu là màu này phải đối xứng với 1 trong 2 màu 
tạo nên đáy 2 của 2 đường chéo nhau. 
 Hình 6.5 Màu bổ túc xen kẽ 
 (Nguồn: hoasi-elumen.vn) 
 38 
 Bài 6. Hòa sắc 
Câu hỏi và bài tập: 
 1. Hãy phân biệt màu nóng và màu lạnh. 
 2. Thế nào là màu chủ đạo. 
 3. Thực hành bài tập hòa sắc nóng 
 4. Thực hành bài tập hòa sắc lạnh 
 39 
 Bài 7. Vẽ tranh đề tài tự do 
 BÀI 7: VẼ TRANH ĐỀ TÀI TỰ DO 
 Giới thiệu: 
 Vẽ tranh đề tài tự do sẽ giúp người vẽ tự do sáng tạo, từ đó sẽ luôn có sự tươi mới 
 ở trong mỗi bức tranh. Những ý tưởng đó có thể lấy từ các công việc hàng ngày 
 những gì đang diễn ra xung quanh chúng ta. Bên cạnh đó chúng ta sẽ cùng nhau 
 làm quen với kỹ thuật màu nước cơ bản. 
 Mục tiêu: 
 − Hiểu biết được kiến thức về hình khối và ánh sáng 
 − Trình bày được kỹ thuật màu nước cơ bản. 
 − Vẽ hoàn thiện được một bức tranh đơn giản 
7.1. Kỹ thuật màu nước cơ bản 
  Ướt trên ướt: Là kỹ thuật đặc trưng nhất của màu nước, kỹ thật này cho hiệu 
 ứng màu tan nhòe trên mặt giấy tạo cảm giác bông xốp, mờ ảo. Kỹ thật này 
 được thực hiện trên một nền giấy ướt hoặc ẩm tùy theo người vẽ muốn màu 
 loang nhiều hay ít. Khi vẽ, sử dụng bút đầu vuông để quét nhanh nước sạch trên 
 giấy. Chú ý chỉ quét một chiều, không quét đi quét lại tránh làm sờn giấy. Khi 
 quét màu người vẽ có thể nghiêng bảng để điều khiển hướng chảy của giọt màu, 
 chú ý là không nên vẽ thêm màu loãng quá vì như thế chẳng khác nào thêm 
 nước cho tờ giấy. Người vẽ có thể bung màu đặc trên nền giấy ướt vừa đủ, như 
 thế sẽ tạo được những tia màu rất đẹp và ngẫu hứng, chỗ nào không muốn 
 loang nữa có thể lấy khăn giấy thấm bớt nước đi. Tôi xin nhắc lại rằng thành 
 hay bại với một bức họa màu nước đấy chính là việc kiểm soát lượng nước. 
  Ướt trên khô: Kỹ thuật này cho phép bạn kiểm soát nhiều hơn nơi màu của bạn đi, 
 và trong khi các cạnh của màu vẫn có thể mờ khi chạm vào một khu vực khác, nó 
 không phai mờ hoặc chảy màu nhiều như kỹ thuật ướt trên ướt. Để tạo một lớp 
 chuyển màu êm ái, bạn có thể bắt đầu với một lượng nước vừa phải và phủ toàn 
 bộ bề mặt bằng cách sử dụng cọ bằng, đợi đến khi giấy rút hết nước. Sau đó, 
 chuyển sang cọ tròn (kích cỡ 6) pha màu với nhiều nước và đi lượng màu thừa 
 trên cọ bằng khăn giấy. Khi màu được đưa lên giấy, bạn sẽ nhận thấy rằng 
 trong khi các cạnh hơi mờ, bạn vẫn có thể kiểm soát được màu và dòng chảy. 
 Nếu bạn muốn giảm lượng màu chảy, bạn có thể đợi một lát để giấy khô hơi 
 khô hoặc dùng cọ khô hút ra. 
  Khô trên khô: Đây là kỹ thuật vẽ với một cây bút gần khô trên nền giấy khô để 
 tạo những nét xước thô ráp. 
 40 
 Bài 7. Vẽ tranh đề tài tự do 
 Chồng màu: Kỹ thuật này là khá đơn giản. Các màu sắc đối lập được pha trộn 
 với nhau. Sau khi tô các lớp đầu tiên, hãy để cho nó khô. Chỉ khi lớp đầu tiên 
 khô hẳn, mới được đi lớp thứ hai. 
 Chuyển màu: Kỹ thuật này có nhiều điểm tương đồng với kỹ thuật ướt trên ướt 
 phía trên. Kỹ thuật tạo hiệu ứng chuyển màu cũng sử dụng cọ để quét một lớp 
 nước mỏng lên bề mặt giấy rồi dùng cọ chấm màu rồi giảm sắc độ dần dần. 
 Điểm khác biệt ở chỗ: trong khi ướt trên ướt tạo nên hiệu ứng màu loang bất kỳ. 
 thậm chí khó kiểm soát thì kỹ thuật này tạo nên vệt chuyển màu êm ái và “có tổ 
 chức” hơn. 
 Chuyển sắc độ: Kỹ thuật này thường được dùng nhiều để vẽ lớp màu đầu tiên 
 của tranh, hoặc để miêu tả lớp nước nhiều màu sắc. Cũng giống như kỹ thuật 
 ướt trên ướt, giấy vẽ được làm ướt trước và sau đó mới tô màu. 
 Lưu ý: 
 Với màu nước nên vẽ từ sáng tới tối. 
 Có thể tạo ra các hiệu ứng thú vị với màu nước với cồn, muối, khăn giấy, 
 sáp,Cồn có thể tạo hiệu ứng bông xốp như những đám mây; Muối có thể tạo 
 hiệu ứng lấm tấm như tuyết hoặc bề mặt bị ôxi hóa; Khăn giấy dùng để hút bớt 
 màu trên giấy, có thể tạo hiệu ứng vân đá với một khăn giấy vò nhàu; Sáp dùng để 
 chặn màu. 
 Ướt trên ướt Ướt trên khô Khô trên khô 
 41 
 Bài 7. Vẽ tranh đề tài tự do 
 Chồng màu Chuyển màu Chuyển sắc độ 
 Hình 7.1 Kỹ thuật màu nước cơ bản 
7.2. Hình khối và ánh sáng 
  Center light: Đốm sáng nhất, nơi nhận ánh sáng chiếu trực tiếp 
  Highlight: Mảng sáng nhì, là mảng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ luồng ánh sáng 
  Halftone: Nơi mà chất liệu của vật thể hiện rõ nhất với ánh sáng vừa đủ 
  Terminator: Ranh giới giữa vùng sáng và tối 
  Core of Shade (Hump of the shadow or Form Shadow Core ): Vùng tối ngay sau 
 Terminator 
  Occlusion shadow: Phần tối nhất, là vị trí chạm nhau giữa 2 vật. Đây thường là 
 điểm tiếp xúc của vật với nền, hoặc vết nứt trên mặt đá. 
  Reflected Light: Khoảng bị hắc sáng từ bề mặt khác (ví dụ như từ mặt nền hắc 
 sáng lên) 
  Cast Shadow: Bóng đổ của vật lên nền dưới một nguồn sáng chiếu xiên 
  Form Shadow: Bóng tối trên vật 
 42 
 Bài 7. Vẽ tranh đề tài tự do 
Hình 7.2 Hình khối và ánh sáng 
 (Nguồn: Yoa Studio) 
 43 
 Bài 7. Vẽ tranh đề tài tự do 
 7.3. Hình minh họa các bước lên bài hoàn thiện 
 Hình 7.3 Hình minh họa các bước lên bài hoàn thiện 
 Tác giả: Nguyễn Ngọc Quân 
  Bước 1: Dựng hình nhẹ bằng chì ( chú ý chỉ dựng những hình lớn còn tiểu tiết sẽ vẽ bằng 
 màu tránh làm nát bề mặt giấy), khái quát tổng thể bằng màu đơn tông, tùy thuộc vào hòa 
 sắc tổng thể của bức tranh mà lựa chọn màu đơn tông cho hợp lí. 
  Bước 2: Thường vẽ trên một bề mặt giấy ẩm ướt & lên lớp lang tổng thể màu bằng cọ dẹt 
 ( chỉ quan tâm đến hòa sắc không cần vẽ trúng vào hình vì đây là lớp lót để tạo chân màu, 
 không dùng những màu gốc phẩm cho lớp lót ) 
  Bước 3: Lên màu của từng vùng chi tiết, áp dụng kỹ thuật ướt trên ướt để xử lý giáp ranh 
 cho mềm mại, không nên vẽ quá sắc nét trong giai đoạn này. Tập trung đẩy sâu cụm 
 chính theo qui luật gần tỏ xa mờ. 
  Bước 4: Hoàn thiện phông nền, chú ý lên sắc độ nhẹ nhàng và kéo màu của vật thể phía 
 trước vào những phần tiếp giáp với nền để tạo sự liên kết không gian. 
 Câu hỏi và bài tập 
1. Hãy nêu các kỹ thuật màu nước cơ bản 
2. Thế nào là hình khối và ánh sáng 
 44 
 Bài 7. Vẽ tranh đề tài tự do 
3. Thực hành vẽ kí họa với màu nước 
 45 
 Bài 7. Vẽ tranh đề tài tự do 
4. Thưc hành vẽ tranh đề tài tự do 
 46 
 Bài 8. Vẽ tranh phong cảnh 
 BÀI 8: VẼ TRANH PHONG CẢNH 
 Giới thiệu: 
 Tranh phong cảnh từ lâu đã là đề tài bất tận, nguồn cảm hứng của đông đảo mọi 
 người khi vẽ tranh. Những hình ảnh mộc mạc, bình dị và thân thuộc của thiên 
 nhiên Việt Nam và thế giới luôn làm say đắm bạn khi nhìn thấy. 
 Mục tiêu: 
 − Hiểu biết được kiến thức về luật xa gần 
 − Trình bày được nguyên tắc bố cục. 
 − Vẽ hoàn thiện được một bức tranh phong cảnh đơn giản 
8.1. Luật xa gần 
 Bản chất đích thực của “luật xa gần” là tạo ảo giác không gian ba chiều trên mọi 
diện 2D bằng phương pháp cho mọi đường song song đều hội tụ tại một điểm. Luật xa 
gần với các đặc điểm: 
  Gần to – xa nhỏ 
  Gần rõ – xa mờ 
  Gần nóng – xa lạnh 
  3 yếu tố tiền – trung – hậu 
8.2. Nguyên tắc bố cục 
 Có những quy định về sự sắp xếp hợp lý trong một bức tranh. Sự sắp đặt này tuy 
không bất biến nhưng lại tùy thuộc vào tâm trạng của họa sĩ. Đối với một số họa sĩ, đó là 
những luật lệ thiên kiến, vì những tác phẩm của họ được sáng tác theo cảm xúc riêng. Đối 
với những họa sĩ khác họ tuân thủ điều này một cách nghiêm ngặt. Một số nguyên tắt bố 
cục thường thấy: 
  Chính phụ 
  Thăng bằng 
  Sắc độ 
  Phối cảnh 
  Hòa hợp 
  Nhịp điệu - chuyển động 
 47 
 Bài 8. Vẽ tranh phong cảnh 
  Chất liệu 
  Đường hướng 
  Khoảng trắng 
  Tương phản 
 Hình 8.1 Qui tắc 1/3 
8.3. Cần tránh trong bố cục tranh 
 Bối cảnh tự nhiên rất rộng lớn nhưng người vẽ cần phải biết thiết lập bố cục cho hợp 
lí. Phương pháp căn bản nhất cho những người mới nhập môn là dạng bố cục chia ba. Người 
vẽ cần tránh các bốc cục sau: 
  Đối xứng 
  Chạm góc 
  Tiếp xúc 
  Đường dẫn ra ngoài tranh 
  Chia đôi 
 48 
 Bài 8. Vẽ tranh phong cảnh 
Câu hỏi và bài tập 
 1. Trình bày luật xa gần 
 2. Hay nêu nguyên tắc bố cục 
 3. Thực hành vẽ tranh phong cảnh 
 49 
MỘT SỐ BÀI LUYỆN TẬP VẼ CỦA HỌC SINH 
 50 
51 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 Tiếng Việt: 
 1. Họa sĩ Uyên Huy (Huỳnh Văn Mười), “Màu sắc & Phương pháp sử dụng”, 
 Nhà xuất bản lao động – xã hội, 2009 
 2. Nguyễn Hồng Hưng, “Nguyên lí Design thị giác”, NXB ĐHQG TP.HCM, 
 2012 
 3. Lê Huy Văn, Trần Từ Thành, “Cơ sở tạo hình”, NXB Mỹ Thuật, 2010 
Tiếng Anh: 
 1. Arena Design Team , “Concepts of graphics”, Arena – Multimedia, 2003 
 52 
 MỤC LỤC HÌNH ẢNH 
Hình 1.1 Bức tranh Nàng Monalisa ................................................................................... 1 
Hình 1.2 Bức tranh Điều bí mật (Secret 1) – 2018 ............................................................ 2 
Hình 1.3 Phố Sydney ........................................................................................................ 3 
Hình 1.4 Trái dừa ............................................................................................................... 3 
Hình 1.5 Bài luyện tập màu nước trên giấy ...................................................................... 3 
 Hình 1.6 Chùa Thầy ở Bắc Bộ, 1939, sơn mài trên gỗ, 100cm x 200cm, Phạm Hậu ......... 4 
 Hình 1.7 Bút chì. ............................................................................................................... 5 
 Hình 1.8 Cọ vẽ ................................................................................................................... 5 
 Hình 1.9 Que đo. ............................................................................................................... 5 
 Hình 1.10 Gôm. ................................................................................................................ 5 
 Hình 1.11 Bảng vẽ A3. ...................................................................................................... 6 
 Hình 1.12 Giất vẽ A3 Canson. ........................................................................................... 6 
 Hình 1.13 Màu nước. ......................................................................................................... 6 
 Hình 1.14 Pallet pha màu ................................................................................................... 6 
 Hình 1.15 Hũ rửa cọ vẽ ...................................................................................................... 6 
 Hình 1.16 Khăn lau ............................................................................................................ 6 
 Hình 1.17 Bức tranh Ấn tượng mặt trời mọc của danh họa Monet. ................................... 7 
 Hình 1.18 A Sunday Afternoon on the Île de la Grande Jatte (Georges Seurat), 1884 ...... 8 
 Hình 1.19 Woman with a Hat, 1905 (Henri Matisse) ........................................................ 9 
 Hình 1.20 The Scream (Edvard Munch), 1893 ................................................................ 10 
Hình 1.21 Weeping woman (Pablo Picasso) .................................................................... 11 
 Hình 1.22 The Persistence of Memory (Dali) .................................................................. 12 
 Hình 1.23 She Wolf (1943) - J ackson ............................................................................. 12 
 Hình 1.24 Pop Art mang hơi hướng hiện đại với mảng màu sắc sống động .................... 13 
 53 
Hình 3.1 Hình vẽ minh họa đánh bóng trên giấy ............................................................. 24 
 Hình 3.2 Hình vẽ minh họa các bước dựng hình khối vuông ........................................... 25 
 Hình 3.3 Hình vẽ minh họa các bước dựng hình khối cầu ............................................... 26 
 Hình 4.1 Hình vẽ minh họa các bước dựng hình ............................................................. 29 
 Hình 5.1 Màu càng pha trắng thì quang độ càng sáng nhưng cường độ càng yếu. .......... 32 
Hình 5.2 Bánh xe màu sắc. .............................................................................................. 33 
Hình 6.1 Màu nóng và màu lạnh ...................................................................................... 36 
Hình 6.2 Màu trung tính .................................................................................................. 36 
Hình 6.3 Màu tương phản đối xứng qua tâm vòng tròn ................................................... 37 
Hình 6. 4 Màu tương đồng ............................................................................................... 38 
Hình 6.5 Màu bổ túc xen kẽ ............................................................................................. 38 
Hình 7.1 Kỹ thuật màu nước cơ bản ................................................................................ 42 
Hình 7.2 Hình khối và ánh sáng ...................................................................................... 43 
Hình 7.3 Hình minh họa các bước lên bài hoàn thiện ...................................................... 44 
Hình 8.1 Qui tắc 1/3 ........................................................................................................ 48 
 54