Đề cương chi tiết học phần Khai thác lâm sản - Nguyễn Việt Hưng

 TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM 
 KHOA LÂM NGHIỆP 
 BỘ MÔN NÔNG LÂM KẾT HỢP 
 THS. NGUYỄN VIỆT HƢNG 
ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN 
 Học phần: KHAI THÁC LÂM SẢN 
 Số tín chỉ: 02 
 Mã số: FPE321 
 Thái Nguyên, 2017 
 1 
 ĐỀ CƢƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN 
1. Tên học phần: Khai thác lâm sản 
 - Mã số học phần: FPE321 
 - Số tín chỉ: 02 
 - Tính chất của học phần: Bắt buộc 
 - Học phần thay thế, tương đương: 
 - Ngành (chuyên ngành) đào tạo: Lâm nghiệp, Quản lý tài nguyên rừng 
2. Phân bổ thời gian học tập: 
 - Số tiết học lý thuyết trên lớp: 24 tiết 
 - Số tiết làm bài tập, thảo luận trên lớp: 6 tiết 
 - Số tiết thí nghiệm, thực hành: 0 tiết 
 - Số tiết sinh viên tự học: 60 tiết 
3. Đánh giá học phần 
 - Điểm thứ 1: 20% (0,2) điểm chuyên cần 
 - Điểm thứ 2: 30% (0,3) điểm kiểm tra giữa kỳ 
 - Điểm thứ 3: 50% (0,5) điểm thi kết thúc học phần 
 4. Điều kiện học 
 - Học phần học trước: 
 - Học phần song hành: Khoa học gỗ 
5. Mục tiêu đạt đƣợc sau khi kết thúc học phần: 
 5.1. Kiến thức: 
 - Biết được những khái niệm cơ bản về khai thác lâm sản 
 - Biết được các phương pháp trong khai thác, vận chuyển lâm sản 
 - Biết được các phương pháp trong bảo quản lâm sản 
 5.2. Kỹ năng: 
 - Vận dụng kiến thức đã học áp dụng vào thực tế việc khai thác, vận chuyển 
lâm sản và bảo quản lâm sản. 
6. Nội dung kiến thức và phƣơng thức giảng dạy: 
 Phƣơng pháp giảng 
 TT Nội dung kiến thức Số tiết 
 dạy 
 CHƢƠNG 1. KHAI THÁC Thuyết trình, phát vấn 
 10 
 LÂM SẢN + hình ảnh 
1.1 Các loại hình công nghệ khai thác Thuyết trình, phát vấn 
 gỗ + hình ảnh 
1.1.1 Dây chuyền công nghệ khai thác 1 
 gỗ 
1.1.1.1 Khái niệm cơ bản về công nghệ 
 2 
 khai thác gỗ 
1.1.1.2 Phuong pháp khai thác 
1.1.1.3 Các khâu sản xuất chủ yếu trong 
 quá trình công nghệ khai thác gỗ 
1.1.1.4 Đặc điểm của quá trình công nghệ 
 khai thác gỗ 
1.1.2 Các hình thức công nghệ khai thác 
 gỗ 1 
1.1.2.1 Hình thức công nghệ khai thác gỗ 
 ngắn 
1.1.2.2 Hình thức công nghệ khai thác gỗ 
 dài 
1.1.2.3 Hình thức công nghệ khai thác gỗ 
 nguyên cây 
1.1.3 Nguyên tắc và phương pháp chọn 
 hình thức công nghệ khai thác 
1.1.3.1 Nguyên tắc chọn hình thức công 
 1 
 nghệ khai thác 
1.1.3.2 Phương pháp chọn hình thức công 
 nghệ khai thác 
1.2 Chặt hạ gỗ và tre nứa Thuyết trình, phát vấn 
 5 
 + hình ảnh 
1.2.1 Lý thuyết cắt gỗ Thuyết trình, phát vấn 
 + hình ảnh 
1.2.1.1 Khái niệm chung 
1.2.1.2 Cắt đơn giản 1 
1.2.1.3 Tác dụng qua lại giữa lưỡi cắt và 
 gỗ - nhiệm vụ của cạnh cắt 
1.2.1.4 Cắt phức tạp - Cưa gỗ 
1.2.2 Công cụ và thiết bị chặt hạ 
1.2.2.1 Rìu 
1.2.2.2 Búa 
 1 
1.2.2.3 Dao tạ 
1.2.2.4 Cưa mang 
1.2.2.5 Cưa đơn 
1.2.2.6 Cưa xích 
1.2.2.7 Các loại máy liên hợp trong khai 1 
 thác 
1.2.3 Kỹ thuật hạ cây 1 
 3 
1.2.3.1 Chọn hướng đổ 
1.2.3.2 Công việc chuẩn bị 
1.2.3.3 Hạ cây 
1.2.3.4 Chặt hạ một số cây đặc biệt 
1.2.4 Kỹ thuật cắt cành, ngọn - Cắt khúc Thuyết trình, phát vấn 
 + hình ảnh 
1.2.4.1 Kỹ thuật cắt cành, ngọn 
1.2.4.2 Kỹ thuật cắt khúc 
1.2.5 Kỹ thuật khai thác tre, nứa 
1.2.5.1 Chuẩn bị rừng 
1.2.5.2 Chặt hạ 
1.2.5.3 Dụng cụ chặt hạ 
1.2.5.4 Thao tác chặt tre bằng dao 
1.2.6 Năng suất trong chặt hạ 
 1 
1.2.6.1 Năng suất tính theo số lượng cây 
 chặt hạ 
1.2.6.2 Năng suất tính theo khối lượng 
1.2.7 An toàn lao động trong chặt hạ 
1.2.8 Các tai nạn thường xảy ra trong 
 chặt hạ, cắt khúc, cắt cành 
1.3 Kỹ thuật khai thác nhựa thông Thuyết trình, phát vấn 
 2 
 + hình ảnh 
1.3.1 Cơ sở khoa học trong việc khai 
 thác nhựa thông 1 
1.3.2 Phương pháp khai thác nhựa thông 
1.3.3 Kỹ thuật khai thác nhựa thông mã 
 vĩ 1 
1.3.4 Kỹ thuật đẽo nhựa thông nhựa 
1.4 Kỹ thuật khai thác vỏ quế 
 CHƢƠNG 2. VẬN XUẤT LÂM Thuyết trình, phát vấn 
 7 
 SẢN + hình ảnh 
2.1 Khái niệm chung Thuyết trình, phát vấn 
 + hình ảnh 
2.2 Phân loại vận xuất Thuyết trình, phát vấn 
 1 
 + hình ảnh 
2.2.1 Căn cứ vào hiện trạng cây gỗ khi 
 vận xuất: 
2.2.2 Căn cứ vào nguồn động lực 
2.3 Vận xuất gỗ bằng súc vật 1 Thuyết trình, phát vấn 
 4 
 + hình ảnh 
2.3.1 C¸c h×nh thøc vËn xuÊt 
 b»ng sóc vËt 
2.3.1.1 KÐo lÕt: 
2.3.1.2 KÐo nöa lÕt: 
2.3.1.3 KÐo xe: 
2.3.2 N¨ng suÊt vµ biÖn ph¸p 
 t¨ng n¨ng suÊt 
2.4 VËn xuÊt gç b»ng m¸ng Thuyết trình, phát vấn 
 lao + hình ảnh 
2.4.1 Nguyªn lý lµm viÖc cña 
 m¸ng lao 
2.4.2 Ph©n lo¹i m¸ng lao 
2.4.3 ¦u nh•îc diÓm cña m¸ng 
 lao 
2.4.4 CÊu t¹o 2 
2.4.5 C¸c ph•¬ng ph¸p ®iÒu 
 chØnh tèc ®é cña gç 
2.4.6 N¨ng suÊt vµ biÖn ph¸p 
 t¨ng n¨ng suÊt 
2.4.7 An toµn lao ®éng trong 
 vËn xuÊt gç b»ng m¸ng 
 lao 
2.5 VËn xuÊt gç b»ng m¸y kÐo Thuyết trình, phát vấn 
 + hình ảnh 
2.5.1 C¸c lo¹i m¸y kÐo trong 
 vËn xuÊt 
2.5.2 C¸c ph•¬ng ph¸p vËn 
 xuÊt gç b»ng m¸y kÐo 
2.5.3 S¬ ®å vËn xuÊt gç b»ng 1 
 m¸y kÐo 
2.5.4 N¨ng suÊt vµ biÖn ph¸p 
 t¨ng n¨ng suÊt 
2.5.5 ¦u nh•îc ®iÓm 
2.5.6 An toµn lao ®éng trong 
 vËt xuÊt gç b»ng m¸y kÐo 
2.6 VËn xuÊt gç b»ng têi Thuyết trình, phát vấn 
 1 + hình ảnh 
2.6.1 Kh¸i niÖm 
 5 
2.6.2 CÊu t¹o 
2.6.3 Ph©n lo¹i 
2.6.4 S¬ ®å c«ng nghÖ vËn 
 xuÊt gç b»ng têi 
2.6.5 N¨ng suÊt vµ biÖn ph¸p 
 t¨ng n¨ng suÊt 
2.6.6 An toµn lao ®éng trong 
 vËn xuÊt gç b»ng têi 
2.7 VËn xuÊt gç b»ng ®•êng Thuyết trình, phát vấn 
 d©y c¸p + hình ảnh 
2.7.1 C¸c kiÓu ®•êng d©y c¸p 
 vËn xuÊt gç 
2.7.2 TÝnh to¸n c¸p mang 
2.7.3 ¦u nh•îc ®iÓm Phát vấn, thuyết trình 
2.7.4 An toµn lao ®éng trong Phát vấn, thuyết trình 
 1 
 vËn xuÊt gç b»ng d©y 
 c¸p 
2.8 Tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình 
 thiết kế đƣờng vận xuất 
2.8.1 Đường vận xuất bằng súc vật 
2.8.2 Đường máy kéo 
2.8.3 Đường máng lao Phát vấn, thuyết trình 
 CHƢƠNG 3. VẬN CHUYỂN Phát vấn, thuyết trình 
 4 
 LÂM SẢN 
3.1 Vận chuyển lâm sản đƣờng bộ Thuyết trình, phát vấn 
 + hình ảnh 
3.1.1 Những khái niệm cơ bản về vận 
 chuyển hàng hóa 
3.1.2 Những đặc điểm của đường ô tô 
 lâm nghiệp 1 
3.1.3 Các loại đường ô tô lâm nghiệp 
3.1.4 Yêu cầu kỹ thuật của đường ô tô 
 lâm nghiệp 
3.1.5 An toàn lao động trong vận chuyển 
 lâm sản bằng ô tô 
3.2 Vận chuyển lâm sản bằng đƣờng Thuyết trình, phát vấn 
 1 
 thủy + hình ảnh 
3.2.1 Những khái niệm cơ bản về vận 
 chuyển lâm sản bằng đường thủy 
 6 
3.2.1.1 Đường thủy vận chuyển lâm sản 
3.2.1.2 Sông và hệ thống sông ngòi – lưu 
 vực sông 
3.2.1.3 Phân loại đường sông 
3.2.1.4 Các chướng ngại vật trên luồng 
 vận chuyển 
3.2.1.5 Sơ đồ công nghệ vận chuyển lâm 
 sản bằng đường thủy 
3.2.2 Công nghệ và kỹ thuật vận Phát vấn, thuyết trình 
 2 
 chuyển lâm sản bằng đƣờng thủy 
3.2.2.1 Yêu cầu kỹ thuật của các tuyến vận 
 chuyển đường thuỷ 
3.2.2.2 Vận chuyển thả trôi tự do 
3.2.2.3 Vận chuyển lâm sản bằng bè mảng 
3.2.2.4 Vận chuyển lâm sản bằng tàu 
 thuyền 
3.2.2.5 An toàn lao động trong vận chuyển 
 lâm sản bằng đường thủy 
3.2.2.6 Những tai nạn thường gặp trong 
 vận chuyển gỗ 
 CHƢƠNG 4. KHO GỖ VÀ LÂM Thuyết trình, phát vấn 
 3 
 SẢN + hình ảnh 
4.1 Khái niệm về kho lâm sản Thuyết trình, phát vấn 
 1 
 + hình ảnh 
4.1.1 Bãi bốc gỗ 
4.1.2 Kho gỗ I 
4.1.3 Kho gỗ II 
4.2 Phân loại kho gỗ Thuyết trình, phát vấn 
 1 
 + hình ảnh 
4.3 Các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của Thuyết trình, phát vấn 
 1 
 kho lâm sản + hình ảnh 
4.4 Công nghệ sản xuất trên kho lâm 
 sản 
4.4.1 Đặc điểm công nghệ sản xuất trên 
 kho lâm sản 
4.4.2 Các khâu sản xuất trên kho gỗ Phát vấn, thuyết trình 
4.4.2.1 Các khâu sản xuất trên kho gỗ I Phát vấn, thuyết trình 
4.4.2.2 Các khâu sản xuất trên kho gỗ II 
4.5 Thiết kế mặt bằng kho lâm sản 
 7 
 CHƢƠNG 5. THIẾT KẾ CÔNG Thuyết trình, phát vấn 
 4 
 NGHỆ KHAI THÁC LÂM SẢN + hình ảnh 
5.1 Khái niệm chung 
5.2. Nguyên tắc thiết kế 
5.3 Các phương pháp lựa chọn dây 
 chuyền công nghệ khai thác 
 2 
5.4 Nội dung thiết kế công nghệ khai 
 thác 
5.4.1 Khảo sát thiết kế, thu thập các số 
 liệu cần thiết 
5.4.2 Săp xếp và lựa chọn dây chuyền 
 công nghệ khai thác 
5.4.3 Thiết kế công trình sản xuất và 
 phục vụ sản xuất khu khai thác 2 
5.4.4 Tổ chức sản xuất 
5.4.5 Tính toán giá thành sản phẩm của 
 khu khai thác 
 CHƢƠNG 6. BẢO QUẢN VÀ Thuyết trình, phát vấn 
 6 
 CHẾ BIẾN LẤM SẢN + hình ảnh 
6.1 Các phƣơng pháp bảo quản lâm Thuyết trình, phát vấn 
 3 
 sản tại kho gỗ + hình ảnh 
6.1.2 Phương pháp bóc vỏ cây 
6.1.3 Phương pháp phơi và sấy gỗ 
6.1.4 Phương pháp hun khói và ngâm 
6.1.5 Phương pháp tẩm cây đứng 
6.1.6 Phương pháp thay thế nhựa 
6.1.7 Phương pháp phun, quét 
6.1.8 Phương pháp khuếch tán 
6.1.9 Phương pháp ngâm thường 
6.1.10 Phương pháp tẩm nóng lạnh 
6.1.11 Phương pháp áp lực chân không 
6.1.12 An toàn lao động trong bảo quản 
 lâm sản 
6.2 Công nghệ chế biến tận dụng tại Thuyết trình, phát vấn 
 3 
 kho gỗ + hình ảnh 
6.2.1 Công nghệ xẻ gỗ 
6.2.2 Công nghệ sản xuất ván ghép 
 thanh 
6.2.3 Công nghệ sản xuất ván dán 
 8 
6.2.4 Công nghệ sản xuất ván dăm 
6.2.5 An toàn lao động trong chế biến 
 lâm sản 
7. Tài liệu học tập : 
7.1. Nguyễn Việt Hưng (2010), Bài giảng khai thác lâm sản, Trường Đại học nông 
lâm thái nguyên 
8. Tài liệu tham khảo: 
8.1. Nguyễn Thị Bích Ngọc, Nguyễn Chí Thanh, Lê Văn Nông (2006). Bảo Quản 
lâm sản. NXB Nông nghiệp, Hà Nội 
8.2. Trần Công Hoan, Nguyễn Kính Thảo, Nguyễn Nhật Chiêu, Nguyễn Thanh 
Quế, Vũ Nguyên Huy (1982), Công cụ và máy lâm nghiệp. Trường Đại học Lâm 
nghiệp, Hà Nội 
8.3. Chu Đình Quang, Cao Chí Công, Dương Văn Tài, Bùi Hữu Ái (2006), Cẩm 
nang ngành lâm nghiệp (Chương khai thác và vận chuyển lâm sản). Bộ nông 
nghiệp và PTNT. 
8.4. Trịnh Hữu Trọng, Nguyễn Kim, Ngô Văn Chỉnh, Trần Mỹ Thắng, Nguyễn 
Văn Quân, Dương Văn Tài (2001), Khai thác vận chuyển lâm sản. NXB Nông 
nghiệp, Hà Nội. 
9. Cán bộ giảng dạy: 
STT Họ và tên giảng viên Thuộc đơn vị quản lý Học vị, học hàm 
1 Nguyễn Việt Hưng Khoa Lâm nghiệp Thạc sỹ 
2 Nguyễn Văn Mạn Khoa Lâm nghiệp Thạc sỹ 
 Thái Nguyên, ngày tháng năm 2017 
 Trƣởng khoa Trƣởng Bộ môn Giảng viên 
 ThS. Nguyễn Việt Hƣng 
 9