Đào tạo nhân lực kế toán, kiểm toán trong bối cảnh hội nhập và cách mạng 4.0 – Cơ hội và thách thức

ực kế toán – kiểm 
toán trong và ngoài nước như CC , CP ustralia, IM , II , IF C, thu hút thêm 
nhiều dự án đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực giáo dục nghề kế toán, các cán bộ quản lý, 
giáo viên có cơ hội học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ. 
 Dưới tác động của CMCN 4.0 và bối cảnh hội nhập toàn cầu hóa, các hình thức 
đào tạo mới ra đời như E-learning, mobile-learning, đào tạo từ xađã xuất hiện và từng 
bước khẳng định được vai trò của nó so với phương thức đào tạo truyền thống. Các 
trường đại học ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin vào xây dựng các chương 
trình hợp tác đào tạo, các nội dung đào tạo và nghiên cứu giúp thu hút người học. Nhờ 
các ứng dụng công nghệ thông tin vào đào tạo giúp các sinh viên kế toán, kiểm toán có 
thể tiếp xúc nhiều hơn với giảng viên, với các học liệu điện tử như sách điện tử ebook, 
bài giảng điện tử, ngân hàng câu hỏi ôn tập và đánh giá kết quả quá trình tự học của sinh 
viên do giảng viên xây dựng đựợc tích hợp trên môi trường công nghệ internet 4.0 giúp 
đáp ứng được các yêu cầu đa dạng của người học mọi lúc, mọi nơi. Sinh viên cũng có thể 
tiếp xúc với các chuyên gia đầu ngành kế toán, kiểm toán mà không bị giới hạn bởi 
không gian, thời gian, giúp các em được giải đáp những thắc mắc từ các chuyên gia hàng 
đầu. 
 56 
5. Những thách thức của đào tạo nhân lực kế toán kiểm toán trong bối cảnh hội 
nhập quốc tế và CMCN 4.0 
 Hiện nay, do tình trạng đào tạo tràn lan nên nghề kế toán kiểm toán có tỷ lệ 
cạnh tranh cao giữa các ứng viên vào các vị trí nghề nghiệp. Dù thị trường lao động đang 
ở trong tình trạng dư thừa nhân lực kế toán, song cơ hội nghề nghiệp vẫn cao, thu nhập 
cũng được xem là khá cao so với các ngành khác nên được nhiều sinh viên lựa chọn đăng 
ký học do tình trạng thừa số lượng nhưng thiếu chất lượng. Số lượng sinh viên học ngành 
này ra trường có nguy cơ thất nghiệp cao dù có rất nhiều doanh nghiệp vẫn tuyển dụng vị 
trí kế toán, kiểm toán viên do yêu cầu tuyển kế toán đã có kinh nghiệm làm việc, nắm 
chắc về luật thuế và kiến thức kế toán. Điều này đề ra thách thức cho các cơ sở giáo dục 
phải trang bị cho sinh viên các kiến thức chuyên ngành có sự cập nhật, gắn với thực tiễn 
và hội nhập. 
 Do ảnh hưởng của hội nhập, Việt Nam tham gia SE N, WT và mới đây là 
CPTPP trong đó cam kết về việc di chuyển nhân lực kế toán kiểm toán, và chứng chỉ kế 
toán – kiểm toán được thừa nhận. Từ năm 2016, nhân lực kế toán – kiểm toán Việt Nam 
có thể di chuyển trong các nước thành viên SE N dẫn đến tình trạng chảy máu chất 
xám trong ngành. Những ứng viên có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm làm việc tốt 
đã sang các nước khác làm việc khi gặp cơ hội nghề nghiệp tốt hơn. Các doanh nghiệp 
trong nước đứng trước thách thức tuyển dụng được các ứng viên đáp ứng được yêu cầu. 
Chương trình đào tạo kế toán và kiểm toán viên có chứng chỉ đứng trước thách thức phải 
được xây dựng, chuẩn hóa theo từng cấp độ, gắn với các chương trình đào tạo của các tổ 
chức nghề nghiệp nước ngoài như CC , CP ustralia, IM  
 Hội nhập quốc tế giúp di chuyển lao động kế toán – kiểm toán trong khu vực 
đồng thời cũng tạo ra một môi trường hợp tác, cạnh tranh lành mạnh và gay gắt trên thị 
trường lao động đòi hỏi nguồn nhân lực trình độ cao. Đây là thách thức cho các cơ sở 
giáo dục cần thay đổi chương trình, nâng cao chất lượng đào tạo kế toán theo hướng tiếp 
cận chuẩn đầu ra của khu vực và thế giới, từ đó tăng số cơ sở đào tạo được chấp nhận văn 
bằng chứng chỉ tại nước ngoài. Đồng thời, trong quá trình đào tạo, các trường cũng cần 
chú trọng quan tâm phát triển các kỹ năng Tiếng nh, tin học; kỹ năng làm việc, nghiên 
cứu độc lập và làm việc nhóm; khả năng thích ứng với những thay đổi; rèn luyện ý thức 
và tác phong làm việc công nghiệp của học viên để phù hợp với môi trường làm việc 
năng động, hiện đại trong thời kỳ hội nhập và cách mạng 4.0. 
 CMCN 4.0 đòi hỏi nhân lực có trình độ cao, những lao động trình độ thấp sẽ 
dần bị đào thảo và thay thế bởi máy móc thiết bị. Ứng dụng công nghệ cao khiến lực 
lượng lao động hoạt động trong ngành kế toán – kiểm toán đối mặt với thách thức dư 
thừa nguồn lao động kế toán trình độ thấp, người máy, trí thông minh nhân tạo sẽ thay 
thế người lao động, tăng tỷ lệ thất nghiệp. Một số công nghệ mới như trí thông minh nhân 
tạo I, Blockchain, Big Data đang dần được nghiên cứu và ứng dụng vào công tác kế 
toán. Nhân lực kế toán trình độ thấp giá rẻ đã không còn là lợi thế cạnh tranh mà đòi hỏi 
phải đào tạo nâng cao trình độ cho kế toán – kiểm toán viên mới có thể theo kịp sự tiến 
bộ của công nghệ. 
 Sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ dưới tác động của CMCN 4.0 khiến thị 
trường lao động khó dự đoán được nhu cầu của nguồn nhân lực kế toán – kiểm toán để 
đầu tư phát triển, sẽ xuất hiện những ứng dụng mới trong công tác kế toán – kiểm toán 
chưa từng có tại thời điểm hiện tại. Đưa đến thách thức về việc xác định nội dung đào tạo 
kế toán cho phù hợp với nhu cầu kế toán số của doanh nghiệp trong tương lai. 
 57 
 Đào tạo kế toán – kiểm toán đang đứng trước thách thức rất lớn khi 10 – 20 năm 
nữa 70% kỹ năng lao động hiện nay sẽ biến mất và 80% kỹ năng mới sẽ xuất hiện. Đào 
tạo và phát triển nguồn nhân lực kế toán 4.0 yêu cầu các cơ sở đào tạo cần trang bị cho 
sinh viên các kỹ năng mà người máy, trí tuệ nhân tạo chưa thể đáp ứng được như kỹ năng 
giải quyết vấn đề, tư duy hệ thống, tư duy phản biện, khả năng sáng tạo, khả năng tự 
nghiên cứu, tự học 
 Như vậy, hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0 tạo ra nhiều cơ hội 
nhưng cũng đem đến các thách thức cho công tác đào tạo nhân lực kế toán – kiểm toán tại 
Việt Nam để có thể cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu ngày càng 
cao của thị trường lao động. 
6. Giải pháp đào tạo nhân lực kế toán, kiểm toán chất lượng cao trong bối cảnh hội 
nhập và cách mạng 4.0 
 Bối cảnh hội nhập quốc tế và CMCN 4.0 đưa ra những yêu cầu trong việc nâng 
cao chất lượng đào tạo nhân lực kế toán – kiểm toán có thể được đáp ứng thông qua các 
giải pháp như sau: 
 Về phía Nhà nước 
 Nhà nước cần rà soát và kiểm tra chất lượng của các cơ sở có đào tạo ngành kế 
toán, kiểm toán một cách hợp lý, khoa học, tập trung hỗ trợ phát triển các cơ sở có thế 
mạnh về các ngành, giải thể các cơ sở đào tạo không đảm bảo chất lượng. Rà soát đội ngũ 
giáo viên, giảng viên để thực hiện chuẩn hóa đáp ứng mục tiêu nâng cao chất lượng giảng 
dạy đảm bảo cung cấp cho sinh viên không chỉ kiến thức mà còn cả kỹ năng, thái độ, đạo 
đức nghề nghiệp. 
 Các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh hiện đại hóa hạ tầng công nghệ thông tin, 
ứng dụng chính quyền điện tử trong toàn bộ hệ thống phục vụ quản lý và điều hành lĩnh 
vực giáo dục đào tạo, xây dựng thư viện điện tử, hệ thống đào tạo trực tuyến, khuyến 
khích các cơ sở đào tạo ngành kế toán – kiểm toán thiết lập các phòng kế toán ảo, đa 
phương tiện, thiết bị thực tế ảo, tạo điều kiện cho sinh viên được đến gần với thực tiễn 
công tác kế toán tại doanh nghiệp 
 Tăng cường các hoạt động dự báo nhu cầu nguồn nhân lực kế toán, kiểm toán 
đáp ứng nhu cầu xã hội trong bối cảnh hội nhập và cách mạng 4.0 từ đó xác định hướng 
đi cho công tác đào tạo kế toán – kiểm toán. Nhà nước cần có những điều chỉnh kịp thời 
về đào tạo, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội theo từng giai đoạn. 
 Tăng cường các hoạt động hợp tác song phương, đa phương trong giáo dục đào 
tạo như: nghiên cứu khoa học, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý; tạo điều kiện thuận 
lợi về môi trường pháp lý và xã hội để thu hút các nhà đầu tư, các tổ chức nghề nghiệp kế 
toán, kiểm toán nước ngoài như CC , ICP , IM  hợp tác nghiên cứu, đào tạo 
nhân lực kế toán chất lượng cao, mở các văn phòng đại diện. Tạo điều kiện cho các 
chuyên gia trong ngành có điều kiện nghiên cứu, phát triển nghề nghiệp. 
 Về phía cơ sở đào tạo 
 Các trường đại học có đào tạo chuyên ngành kế toán, kiểm toán cần xây dựng 
chương trình theo hướng có các ứng dụng và đào tạo chuyên sâu về công nghệ thông tin. 
Đầu tư công nghệ để tạo điều kiện cho sinh viên được thực hành nhiều hơn nhằm tăng 
kinh nghiệm thực tế cho người học trong bối cảnh CMCN 4.0. Tăng thời lượng của các 
 58 
môn học chuyên ngành kết hợp lý thuyết và thực hành, đưa thêm các nội dung về các kỹ 
năng mềm cần thiết cho việc hành nghề kế toán, kiểm toán. ây dựng chương trình đào 
tạo đáp ứng chuẩn đầu ra theo CDI , theo tiêu chuẩn kiểm định UN-QA, ABET. 
 Cần đổi mới chương trình đào tạo và phát triển đào tạo trực tuyến, xây dựng hệ 
thống học liệu mở, thư viện điện tử, các chương trình đào tạo e-learning, mobile-learning, 
phòng kế toán ảo, đào tạo kế toán công nghệ thực tế ảo tạo điều kiện cho sinh viên học 
tập và tăng tính tương tác giữa sinh viên và giảng viên. Chương trình đào tạo cần được 
thiết kế linh hoạt, đáp ứng tiêu chuẩn nghề nghiệp trong mối liên hệ với thị trường lao 
động. Tăng cường thời gian đi thực tế tại doanh nghiệp. Tăng thời lượng đào tạo các kỹ 
năng thực hành, kỹ năng mềm, trình độ ngoại ngữ, tin học. 
 Các cơ sở giáo dục thực hiện lựa chọn và tổ chức hợp tác, tiếp nhận sử dụng 
đồng bộ chương trình, giáo trình kế toán kiểm toán trong các chương trình đào tạo của 
các tổ chức nghề nghiệp quốc tế như CC , CP ustralia, IM  xây dựng các 
chương trình đào tạo chất lượng cao, đào tạo liên kết phù hợp với thực tế Việt Nam và 
yêu cầu quốc tế. 
 Thay đổi phương pháp đào tạo trên cơ sở lấy sinh viên làm trung tâm, ứng dụng 
công nghệ thông tin trong thiết kế bài giảng và truyền đạt bài giảng, giảng dạy qua hình 
ảnh, video, bài học online, case study, bài tập nhóm... Đổi mới hình thức và phương pháp 
đánh giá kết quả học tập theo hướng đáp ứng năng lực làm việc và đề cao tính sáng tạo 
của sinh viên. 
 Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu ứng dụng, nghiên cứu công nghệ, phương 
tiện dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và quản lý đào tạo. Nâng cao 
chất lượng nghiên cứu khoa học trong các cơ sở đào tạo kế toán – kiểm toán, gắn nghiên 
cứu với các hoạt động chuyển giao ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán. 
Gắn kết công tác đào tạo tại các cơ sở giáo dục với các đơn vị chuyên cung cấp phần 
mềm kế toán như Misa, C Man, C Soft, Fast ccounting giúp sinh viên làm quen 
với việc thực hành công tác kế toán trên nền tảng công nghệ thông tin. 
 Về phía người học 
 Cần tìm hiểu, nắm bắt xu hướng của thị trường lao động đối với nghề kế toán – 
kiểm toán 4.0, chủ động trong học tập, trang bị các kỹ năng cần thiết cho xu thế hội nhập 
và cách mạng số. Lựa chọn cho mình những chương trình đào tạo phù hợp để tiết kiệm 
thời gian mà vẫn chất lượng, hiệu quả. 
 Bản thân người học phải nỗ lực không ngừng, rèn luyện kỹ năng tự học, chủ 
động nâng cao kỹ năng ngoại ngữ, tin học; rèn luyện các kỹ năng mềm như giao tiếp, lập 
kế hoạch, làm việc nhóm, kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp, tư duy phản biện; tâm lý 
tự vượt qua chính mình, chấp nhận mạo hiểm, chấp nhận sự thay đổi không ngừng, vượt 
qua tư duy tự hài lòng, đổi mới khả năng sáng tạo, linh hoạt trong tư duy, nỗ lực học tập, 
tận dụng cơ hội thực tập tại các doanh nghiệp để tích lũy kinh nghiệm nhằm đáp ứng yêu 
cầu ngày càng cao của thị trường lao động đối với nghề kế toán – kiểm toán. 
 Cần tự trang bị cho mình kỹ năng ngoại ngữ, tin học, vì kế toán – kiểm toán là 
ngành nghề cần kinh nghiệm và sự thành thạo tin học văn phòng đặc biệt là Word, Excel. 
Tìm hiểu, thực hành các phần mềm kế toán để tự trang bị cho mình kỹ năng làm việc trên 
các phần mềm kế toán hiện đại. ỹ năng ngoại ngữ sẽ giúp học viên có khả năng tiếp cận 
với những tài liệu mới nhất về nghề kế toán kiểm toán quốc tế. 
 59 
 Cần tìm hiểu và sớm tự trang bị cho mình những bằng cấp và chứng chỉ quốc tế 
như CC , CF vì đây chính là những hành trang cần thiết giúp sinh viên bước chân 
vào thị trường lao động chất lượng cao, tạo ra nhiều cơ hội tiếp cận các công việc trong 
và ngoài nước với mức đãi ngộ hấp dẫn. 
 Về phía các doanh nghiệp, tổ chức nghề nghiệp kế toán – kiểm toán 
 Các tổ chức nghề nghiệp như CC , CP , V CP , V  các công ty dịch 
vụ kế toán, kiểm toán, tài chính, các doanh nghiệp, có thể tăng cường công tác hỗ trợ đào 
tạo về kế toán, kiểm toán trong CMCN 4.0 bằng việc tạo ra các áp lực để các trường đại 
học, cơ sở giáo dục bổ sung thêm các nội dung về những điểm mới khi áp dụng công 
nghệ số vào công tác kế toán – kiểm toán vào chương trình học giúp sinh viên sắp tốt 
nghiệp có những kết nối thông tin và kỹ năng về kỹ thuật số. 
 Các công ty kiểm toán và kiểm toán viên cần trang bị các cơ sở dữ liệu và kỹ 
năng công nghệ thông tin bằng việc thực hiện các dự án chuyên biệt (tự động quy trình 
làm việc, số hóa, quản lý tài liệu, phòng chống gian lận) tại nơi làm việc, hoàn tất việc 
tự huấn luyện hoặc tham dự các khóa đào tạo; đồng thời có nền tảng vững chắc trong 
quản lý dữ liệu và mức độ thuần thục trong việc sử dụng các công nghệ mới. 
 Cần phối hợp với các cơ sở đào tạo nhằm chung tay đào tạo nguồn nhân lực kế 
toán – kiểm toán chất lượng cao theo yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, như đưa chương 
trình đào tạo CC vào giảng dạy trong trường đại học, tạo điều kiện cho học viên 
được tham gia thực hành ngay tại phòng kế toán của doanh nghiệp hoặc tham gia các ob 
kiểm toán để nâng cao tay nghề. 
 Tham gia đóng góp ý kiến về nhu cầu, định hướng và giải pháp đào tạo nguồn 
nhân lực kế toán – kiểm toán trong quá trình hội nhập kinh tế. Cung cấp thông tin về nhu 
cầu tuyển dụng lao động. Phối hợp với các trường đào tạo thông qua các phản hồi về chất 
lượng học viên, đóng góp ý kiến trong việc biên soạn, phản biện các nội dung, chương 
trình đào tạo; tổ chức giảng dạy, hướng dẫn thực tập, bồi dưỡng nâng cao kiến thức thực 
tiễn, đánh giá kết quả sinh viên tại cơ sở đào tạo. 
7. Kết luận 
 Bối cảnh hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0 đã đưa đến nhiều cơ 
hội nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cho đào tạo nhân lực kế toán – kiểm toán Việt 
Nam trước đòi hỏi ngày càng cao về khả năng ứng dụng công nghệ thông tin vào nghề 
nghiệp. Do đó, các cơ sở giáo dục cần tận dụng được những cơ hội cũng như có các giải 
pháp đương đầu với thách thức để đào tạo ra thế hệ nhân lực kế toán kiểm toán số phù 
hợp với yêu cầu của thời đại mới 
 60 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Đại học Công nghiệp Hà Nội (2018), Báo cáo Hội nghị sơ kết triển khai đề án CDI 
giai đoạn 2016 - 2018. 
2. Luật Giáo dục đại học (2012), số 08/2012/QH13. 
3. Nguyễn Thị Thanh Thắm (2018), Kế toán – kiểm toán và cuộc cách mạng công 
nghiệp 4.0, Tạp chí tài chính. 
4. Trần Ngọc Thúy (2017), Thực trạng nguồn nhân lực ngành kế toán nước ta hiện nay 
và đề xuất một số giải pháp cho thời gian tới, Tạp chí Công thương. 
5. Đinh Tiến Dũng (2014), Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đại học 
kế toán của Trường Đại học Đại Nam, Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh, Trường 
Đại học Bách hoa Hà Nội 
6. 
thoi-co-va-thach-thuc-voi-ke-toan-kiem-toan-138975 
7.