Đánh giá kết quả thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng tại huyện Đà Bắc - Tỉnh Hòa Bình

 vý mà 
nþĆc säch. không sā dýng ngân sách nhà nþĆc, đåy là một 
 thành công cûa việc thăc hiện CS. 
 Đối tþợng đþợc hþćng tiền DVMTR: Theo 
quy đðnh täi điều 63 cûa luêt Lâm nghiệp 2017, 3.2.2. Kết quâ kinh tế của PFES 
đối tþợng đþợc chi trâ tiền DVMTR ć tînh Hòa 
 Nguồn tài chính để thăc hiện PFES ć tînh 
Bình cüng nhþ huyện Đà Bíc bao gồm: các chû 
 Hòa Bình bao gồm: nguồn tÿ Quỹ trung þĄng ûy 
rÿng là BQL rÿng phòng hộ, rÿng đặc dýng, 
 thác, tiền thu tÿ các nhà máy thûy điện và nhà 
vþąn quốc gia, công ty lâm nghiệp, HGĐ, cá 
 máy nþĆc trên đða bàn tînh. Hàng quý, Quỹ 
nhân, cộng đồng dån cþ và UBND xã đþợc giao 
 BV&PTR tînh nhên tiền DVMTR tÿ Quỹ trung 
trách nhiệm quân lý rÿng. 
 þĄng và các đĄn vð sā dýng dðch vý, số tiền này 
 Hình thĀc chi trâ tiền DVMTR: Hòa Bình sẽ đþợc gāi ngân hàng, cuối nëm cën cĀ diện 
thăc hiện câ 2 hình thĀc chi trâ tích rÿng cung Āng DVMTR đã đþợc nghiệm thu 
 + Chi trâ gián tiếp: Quỹ tînh nhên ûy thác và số tiền thu đþợc trong nëm cộng vĆi số tiền 
tÿ Quỹ trung þĄng đối vĆi các lþu văc liên tînh lãi gāi ngån hàng để tính số tiền DVMTR trên 
(04 cĄ sć sân xuçt thûy điện, 01 cĄ sć sân xuçt một hecta rÿng. 
nþĆc säch); thu nội tînh đối vĆi các lþu văc trong Bâng 4 thể hiện kết quâ thăc thu tiền 
phäm vi tînh (09 cĄ sć sân xuçt thûy điện, 02 cĄ DVMTR cûa tînh Hòa Bình tÿ các đĄn vð sā dýng 
sć sân xuçt nþĆc säch). dðch vý, chþa cò số liệu về tiền lãi gāi ngân hàng 
 + Chi trâ trăc tiếp: Hiện nay đã cò 02 cĄ sć do không tiếp cên đþợc vĆi nguồn thông tin này, 
kinh doanh dðch vý du lðch sinh thái có diện tích sẽ đề cêp tĆi ć các nghiên cĀu tiếp theo. Tính đến 
rÿng cung Āng dðch vý thuộc quyền quân lý sā nëm 2017, số tiền DVMTR thu đþợc täi Hòa Bình 
dýng cûa doanh nghiệp thăc hiện lêp đề án chi gçp 1,46 læn so vĆi nëm 2011-2012 và tổng số 
 1027 
Đánh giá kết quả thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng tại huyện Đà Bắc - tỉnh Hòa Bình 
tiền thu đþợc qua 7 nëm là 82.870,18 triệu đồng, Số liệu ć bâng 6 cho thçy thu nhêp tÿ rÿng 
trong đò số tiền do Quỹ trung þĄng ûy thác chiếm cûa hộ thçp, chû yếu tÿ thu hoäch mëng và chặt 
92,19%, thu nội tînh chî chiếm 7,81%. tîa cåy bþĄng, luồng. Đa số các hộ ć đåy chþa coi 
 Tính đến hết nëm 2017, diện tích cung Āng nghề rÿng là nghề chính, các thành viên trong 
DVMTR cûa huyện Đà Bíc là 44.272,96 ha và gia đình đi làm thêm nông nghiệp, đánh bít cá, 
trć thành huyện có diện tích lĆn nhçt trong 5 đi làm thuê, buôn bán nhó, làm công nhån VĆi 
huyện có diện tích cung Āng DVMTR cûa tînh đĄn giá chi trâ nëm 2017 là 237.123,42 đồng/ha 
Hña Bình. Trong đò, phæn lĆn diện tích là rÿng do có diện tích rÿng bình quân/hộ lĆn nhçt nên 
tă nhiên, chiếm 78,28%. ĐĄn giá chi trâ Tân Minh là xã nhên đþợc số tiền DVMTR bình 
DVMTR cho một hecta rÿng là không đổi nên số quân/hộ cao nhçt và thçp nhçt là các hộ ć Toàn 
tiền thu tÿ PFES tỷ lệ thuên vĆi diện tích mà SĄn. Tỷ lệ đòng gòp cûa tiền PFES trong thu 
các chû rÿng đþợc giao quân lý và bâo vệ. Số nhêp tÿ rÿng và tổng thu nhêp cûa hộ là khá 
tiền DVMTR các HGĐ nhên đþợc nhó nhçt thçp. Số liệu điều tra cho thçy 59,02% số hộ 
trong các chû rÿng (0,65 triệu đồng/nëm), đþợc hói có câu trâ ląi số tiền này là ít và 
nguyên nhân là do chû rÿng là HGĐ cûa huyện 29,51% câu trâ ląi là quá ít, chþa tþĄng xĀng vĆi 
có số lþợng lĆn, diện tích rÿng mà một hộ đþợc công sĀc mà họ bó ra để BVR. Tiền PFES cûa 
giao quân lý, bâo vệ quá nhó dén tĆi số tiền các chû rÿng sā dýng vào nhĂng mýc đích khác 
DVMTR cûa hộ còn ć mĀc thçp. nhau (Bâng 7). 
 Bâng 3. Nhận thức của chủ rừng về PFES (ĐVT: %) 
 Hộ Cộng Tổ chức và 
 Câu hỏi 
 gia đình đồng UBND xã 
 1. Chi trả DVMTR là gì? 
 - Một chương trình BVR do người sử dụng DVMTR chi trả cho các chủ rừng 37,7 60 100 
 - Một chương trình bảo vệ rừng hàng năm do Nhà nước chi trả 18,04 16 0 
 - Không biết 44,26 24 0 
 2. Thời gian bắt đầu thực hiện CS? 
 - Năm 2011 27,87 68 100 
 - Ý kiến khác 72,13 32 0 
 3. Điều kiện để được hưởng tiền DVMTR là gì? 
 - Rừng trồng đã kép tán 24,59 32 80 
 - Diện tích rừng có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp 18,03 16 20 
 - Khác 40,98 52 0 
 - Không có 26,22 0 0 
 Bâng 4. Kết quâ thu tiền DVMTR của tînh Hòa Bình qua các năm (ĐVT: triệu đồng) 
 Quỹ thu 2011- 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Tổng 
 Quỹ trung ương thu 11.000 12.600 11.900 14.000 13.100 13.800 76.400 
 - Từ thủy điện 11.000 12.600 11.726,39 13.748,41 12.867,24 13.517,71 75.459,76 
 - Từ nước sạch 0 0 173,61 251,59 232,76 282,29 940,24 
 Quỹ tỉnh thu 0 178,85 721,63 2.161,58 1.156,97 2.251,15 6.470,18 
 - Từ thủy điện 0 0 479,73 1895,29 849,08 1847,93 5.072,03 
 - Từ nước sạch 0 178,85 241,90 266,28 307,89 403,22 1.398,15 
 Tổng 11.000 12.778,85 12.621,63 16.161,58 14.256,97 16.051,15 82.870,18 
Nguồn: Quỹ BV&PTR tỉnh Hòa Bình, 2018. 
1028 
 Mai Quyên, Nguyễn Phượng Lê 
 Bâng 5. Số lượng chủ rừng, diện tích rừng và số tiền PFES chi trâ năm 2017 
 Diện tích rừng (ha) Tổng số tiền DVMTR Số tiền thu từ 
 Số 
 Chủ rừng ĐVT của các chủ rừng DVMTR/chủ rừng 
 lượng Rừng Rừng Tổng diện 
 tự nhiên trồng tích (triệu đồng) (triệu đồng) 
 Tổ chức tổ chức 3 6.268,5 225,8 6.494,30 1.529,24 509,74 
 Cộng đồng cộng đồng 124 1.8131 1.786 19.917 4.638,08 37,40 
 UBND xã xã 5 312,66 0 312,66 74,14 14,83 
 Hộ gia đình hộ 5883 9.943 7.606 17.549 3.800,57 0,65 
 Tổng 34.655,16 9.617,8 44.272,96 10.042,03 
Nguồn: Quỹ BV & PTR tỉnh Hòa Bình & tính toán của tác giả 
 Bâng 6. Mức đóng góp của tiền DVMTR trong tổng thu nhập 
 của chủ rừng là các hộ gia đình 
 Chỉ tiêu ĐVT Tân Minh Toàn Sơn Hiền Lương 
 Số tiền DVMTR mà hộ nhận được/năm đồng 1.158.925 544.442 678.974 
 Thu nhập trung bình từ rừng của hộ/năm triệu đồng 8,48 9,92 5,07 
 Tổng thu nhập trung bình của hộ/năm triệu đồng 46,30 55,87 61,56 
 Tỷ lệ đóng góp của tiền PFES trong tổng thu nhập từ rừng của hộ % 13,67 5,49 13,39 
 Tỷ lệ đóng góp của tiền PFES trong tổng thu nhập của hộ % 2,50 0,97 1,10 
 Bâng 7. Mục đích sử dụng tiền DVMTR của các chủ rừng 
 Chủ rừng Số tiền (nghìn đồng) Cơ cấu (%) 
 Tổ chức 509,74 100 
 Quỹ chung của đơn vị 55,2 10,83 
 Mua trang thiết bị phục vụ QL&BVR 98,54 19,33 
 Chi cho đội BVR 356 69,84 
 UBND xã 14,83 100 
 Quỹ chung của đơn vị 5,33 35,94 
 Chi cho đội BVR 9,5 64,06 
 Cộng đồng dân cư 37,4 100 
 Làm quỹ chung của thôn 6,26 16,74 
 Mua trang thiết bị chung của thôn 3,5 9,36 
 Chi cho bảo vệ rừng 12 32,09 
 Chia đều cho các hộ trong thôn 15,64 41,82 
 Hộ gia đình 0,65 100 
 Chi tiêu hàng ngày 0,4 61,54 
 Mua đồ dùng trong gia đình 0,15 23,08 
 Đầu tư vào sản xuất 0,1 15,38 
 Đối vĆi chû rÿng là tổ chĀc, UBND xã và 41,82% số tiền PFES nhên đþợc để chia đều cho 
cộng đồng dån cþ phæn lĆn dành chi cho đội các HGĐ trong thôn vào dðp đòn Tết nguyên đán, 
BVR. Ngoài ra, các cộng đồng dån cþ sā dýng vì theo các chû rÿng, tçt câ ngþąi dân trong thôn 
 1029 
Đánh giá kết quả thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng tại huyện Đà Bắc - tỉnh Hòa Bình 
đều cò nghïa vý, trách nhiệm bâo vệ khi có vý việc chi trâ cho 2 nëm 2011 và 2012 so vĆi kết quâ 
đối vĆi rÿng cûa cộng đồng. Các chû rÿng là HGĐ cûa đĄn vð thuê rà soát diện tích rÿng đþợc 
nhên đþợc số tiền PFES có giá trð nhó nên hæu nhên tiền PFES. 
hết các hộ dùng cho chi tiêu hàng ngày và mua Hoät động lâm nghiệp cûa hộ khi tham gia 
đồ dùng trong gia đình. PFES có nhĂng thay đổi theo hþĆng tích căc, cý 
 thể các hoät động nhþ chuyển đổi đçt rÿng trái 
3.3.3. Kết quâ về môi trường của PFES 
 phép, khai thác gỗ và lþợm cûi trái phép đã 
 Bên cänh nhĂng đòng gòp về kinh tế, 
 giâm đáng kể. Ngoài ra, ý thĀc BVR thông qua 
chþĄng trình PFES cò nhĂng đòng gòp đáng kể 
 việc ngën chặn ngþąi khác khai thác, đốt rÿng 
về môi trþąng thể hiện qua diện tích rÿng đþợc 
 và đi tuæn tra - chëm sòc cûa các chû rÿng cüng 
chi trâ DVMTR, số vý vi phäm luêt và nhên 
 tëng lên đáng kể. 
thĀc cûa chû rÿng đối vĆi các hoät động khai 
thác rÿng. Thông tin tÿ Quỹ BV&PTR tînh Hòa Bình 
 Diện tích rÿng đþợc bâo vệ bìng tiền cho thçy täi huyện Đà Bíc, số vý vi phäm luêt 
DVMTR cûa huyện Đà Bíc không biến động bâo vệ rÿng cò xu hþĆng giâm ć khu văc rÿng 
nhiều qua các nëm. Nëm 2013, diện tích giâm đþợc chi trâ DVMTR theo thąi gian thăc 
2.000 ha do có să điều chînh kết quâ nghiệm hiện PFES (tÿ 4 vý nëm 2011 xuống còn 1 vý 
thu thăc tế cûa Quỹ BV& PTR tînh sau khi đã nëm 2017). 
 36.500
 36.167,36
 36.000
 35.589,15 35.589,15 35.589,15 35.589,15
 35.570,69
 35.500
 35.000
 34.500
 34.000
 33.589,14
 33.500
 33.000
 32.500
 32.000
 2011 - 2013 2014 2015 2016 2017 2018
 2012
 Hình 2. Diện tích rừng được nhận tiền PFES tại huyện Đà Bắc qua các năm (ĐVT: ha) 
 Bâng 8. Những thay đổi trong hoạt động lâm nghiệp của hộ sau khi nhận tiền PFES 
 Hoạt động lâm nghiệp Ý kiến Cơ cấu (%) 
 Chấm dứt chuyển đổi đất 79 52,66 
 Không khai thác gỗ trái phép 76 50,67 
 Không thu lượm củi 72 48,00 
 Ngăn chặn người khác sử dụng rừng trái phép 69 46,00 
 Ngăn chặn người ngoài đốt rừng 69 46,00 
 Đi tuần tra - chăm sóc rừng nhiều hơn 65 43,33 
1030 
 Mai Quyên, Nguyễn Phượng Lê 
 Bâng 9. Ý kiến đánh giá của bên cung ứng và 
 bên sử dụng DVMTR về mức độ quan trọng của bâo vệ rừng 
 Mức độ đánh giá (%) 
 Chủ rừng 
 Rất quan trọng Quan trọng Bình thường 
 Bên cung ứng DVMTR 
 Chủ rừng là tổ chức & UBND xã 100 0 0 
 Chủ rừng là cộng đồng 16 84 0 
 Chủ rừng là hộ gia đình 36 64 0 
 Bên sử dụng DVMTR 100 0 0 
 Có tĆi 34,42% số hộ đþợc hói cho rìng ý rÿng thăc hiện ra sao, tiêu chí và chî tiêu nào để 
thĀc bâo vệ rÿng tốt hĄn, các hộ nhên thçy có giám sát và đánh giá tình hình rÿng là nhĂng 
trách nhiệm hĄn trong việc bâo vệ rÿng khi đã vçn đề còn thiếu các vën bân quy đðnh. Công tác 
đþợc nhên tiền chi trâ, cho dù vén còn nhiều hộ kiểm tra, đánh giá mĆi dÿng läi ć việc nghiệm 
không biết nguồn gốc cûa số tiền mình đþợc thu và phê duyệt các thû týc chi trâ DVMTR đến 
nhên tÿ đåu. các chû rÿng theo quy đðnh täi Thông tþ số 
 Các đối tþợng khác cüng cò đánh giá tþĄng 20/2012/TT-BTNPTNT ban hành ngày 7/5/2012 
tă (Bâng 9). HĄn nĂa, să biến đổi cûa thąi tiết về hþĆng dén trình tă và thû týc nghiệm thu 
và khan hiếm nguồn nþĆc, các hộ đã nhên thĀc thanh toán tiền PFES. Tuy nhiên, công việc này 
đþợc nhĂng lợi ích do rÿng mang läi, có rÿng, chû yếu mang tính thû týc chĀ không phâi là 
không khí sẽ mát hĄn, nguồn nþĆc nhiều hĄn, hoät động giám sát quá trình PFES. 
chống đþợc lü lýt, đặc biệt giâm xói mòn.... tÿ đò Để khíc phýc nhĂng bçt cêp nêu trên, một 
ngþąi dân trong cộng đồng tă tuyên truyền cho số giâi pháp cæn phâi thăc hiện trong các giai 
nhau không đþợc chặt phá rÿng, đốt rÿng làm đoän tiếp theo là: 
nþĄng réy, vì thế công tác BVR trć nên tốt hĄn. - Đèy mänh tuyên truyền, phổ biến CS: Cæn 
 sā dýng các phþĄng tiện phát thanh, truyền 
3.3. Những bất cập và khuyến nghị đối với 
 hình, báo, bân tin, đặc biệt huy động lăc lþợng 
thực hiện chính sách PFES tại Đà Bắc kiểm lâm trên đða bàn để tuyên truyền CS làm 
 Thăc tế cho thçy việc thăc hiện chính sách cho mọi công dån, cĄ quan, đĄn vð, doanh nghiệp 
PFES ć huyện còn bộc lộ nhĂng bçt cêp nhþ: biết và hiểu rõ về CS, tă giác thăc hiện nghïa vý 
 chi trâ DVMTR và BV&PTR. Huyện cæn cån đối 
 - Công tác tuyên truyền để các đối tþợng 
 và bố trí ngân sách hỗ trợ cho hoät động tuyên 
tham gia hiểu đúng và đû về chính sách còn hän 
 truyền CS. 
chế (chî có 24,67% chû rÿng là HGĐ biết chính 
xác số tiền DVMTR nhên đþợc hàng nëm là do - Quỹ BV&PTR tînh tham mþu cho UBND 
ngþąi dùng điện và dùng nþĆc chi trâ; 28% đþợc tînh Hòa Bình quyết đðnh áp dýng hệ số K = 1 
 đối vĆi rÿng tă nhiên và K = 0,9 đối vĆi rÿng 
tham gia các lĆp têp huçn về CS). 
 trồng, bći thăc tế giá trð hệ sinh thái rÿng tă 
 - Đối vĆi chû rÿng là HGĐ số tiền nhên nhiên hiện nay không cñn cao nhþ trþĆc đåy do 
đþợc là thçp (dþĆi 1 triệu đồng/nëm) vì thế chþa bð con ngþąi tàn phá. 
khích lệ hộ BVR cüng nhþ sống bìng nghề rÿng. 
 - Quỹ BV&PTR tînh cæn xây dăng quy chế 
 - Công tác kiểm tra, giám sát số lþợng, chçt kiểm tra đột xuçt, ngéu nhiên, đþa ra méu báo 
lþợng rÿng sau khi thăc hiện PFES và công tác cáo hàng quý về diện tích, tình hình rÿng, số læn 
BVR cûa các chû rÿng trên diện tích đþợc chi trâ tuæn tra bâo vệ cûa các chû rÿng... nhìm tëng 
chþa đþợc đæy đû. Số lþợng và chçt lþợng rÿng cþąng công tác kiểm tra, giám sát vĆi diện tích 
diễn biến thế nào, hoät động BVR cûa các chû rÿng sau khi nhên tiền DVMTR. Công khai số 
 1031 
Đánh giá kết quả thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng tại huyện Đà Bắc - tỉnh Hòa Bình 
liệu về BVR, số tiền, diện tích, số chû rÿng đþợc CS chþa đþợc thăc hiện đæy đû... Vì vêy, trong 
chi trâ, tiến độ chi trâ.... cho các công ty thûy thąi gian tĆi, cæn thăc hiện một số giâi pháp 
điện, nþĆc säch, và ngþąi dân. Công khai số liệu nhìm đèy mänh công tác tuyên truyền CS; nâng 
về kết quâ BVR giúp các chû rÿng và cộng đồng cao thu nhêp cho chû rÿng là HGĐ; xåy dăng cĄ 
giám sát đþợc hoät động BVR cûa các chû rÿng chế kiểm tra, giám sát diện tích và chçt lþợng 
đða phþĄng giúp cho chi trâ DVMTR trć nên rÿng sau chi trâ. 
công bìng và minh bäch, tëng ý thĀc BVR cûa 
chû rÿng và cộng đồng. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 - Thăc hiện PFES kết hợp vĆi các chþĄng 
 Niên giám thống kê tỉnh Hòa Bình (2017). Nhà xuất 
trình, dă án nhìm nâng cao thu nhêp cho chû 
 bản Thống kê. 
rÿng là HGĐ trên diện tích rÿng mà hộ đþợc 
 Phạm Thu Thủy, Karen Bennett, Vũ Tấn Phương, Jake 
giao bìng cách: hỗ trợ cây giống, kỹ thuêt để Brunner, Lê Ngọc Dũng & Nguyễn Đình Tiến 
trồng rÿng, trồng cây lâm sân ngoài gỗ hoặc cây (2013). Chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Việt 
dþợc liệu dþĆi tán rÿng Nam: Từ chính sách đến thực tiễn. Báo cáo chuyên 
 đề 98. Tổ chức Nghiên cứu Lâm nghiệp Quốc tế. 
 Sven Wunder (2015). Revisiting the concept of 
4. KẾT LUẬN 
 payments for environmental services. Ecological 
 Huyện Đà Bíc có tiềm nëng lĆn để cung Economics. 117: 234-243. 
Āng DVMTR. Sau 7 nëm thăc hiện chính sách Sven Wunder (2005). Payments for environmental 
trên đða bàn huyện tính đến hết nëm 2017, diện services: some nuts and bolts. CIFOR Occasional 
 Paper. 42: 24. 
tích rÿng đþợc bâo vệ bìng tiền DVMTR là 
44272,96 ha, täo thêm việc làm và thu nhêp cho UBND tỉnh Hòa Bình (2018). Báo cáo Kết quả công 
 tác Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng giai đoạn 2011-
các chû rÿng. Ý thĀc BVR cûa ngþąi dân và 
 2017 và kế hoạch công tác năm 2018. 
cộng đồng đþợc nâng lên, có să thay đổi tích căc 
 UBND tỉnh Hòa Bình (2018). Báo cáo số liệu thực hiện 
trong hoät động lâm nghiệp cûa hộ. Tuy nhiên, 
 chính sách chi trả DVMTR giai đoạn từ năm 2011 
trong quá trình thăc hiện CS còn một số khó đến năm 2017. Số: 108 /QBVPTR- KHKT. 
khën nhþ: số tiền DVMTR nhên đþợc cûa các UBND tỉnh Hòa Bình (2019), Báo cáo Sơ kết thực 
chû rÿng còn thçp, công tác tuyên truyền CS hiện chính sách chi trả DVMTR 6 tháng đầu 
còn nhiều hän chế; công tác kiểm tra giám sát năm 2019. 
1032