Đa dạng họ Sim (Myrtaceae juss.) ở Vườn quốc gia Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh

 
 Thanh hao 
 Cleistocalyx nigrans 
 Trâm vối lá LGO, 
2 (Gagnep.) Merr. & 6.2 a, c GON 796, 740 
 đen CTD 
 Perry 
 Vối, Trâm THU, 
 Cleistocalyx operculatus 
3 vối, 3.1 b, c, d GOT ANQ, 792, 764 
 (Roxb.) Merr. & Perry 
 Trâm nắp CTD 
 Cleistocalyx retinervius Trâm gân LGO, 
4 8 c, d GOT 790, 770 
 Merr. & Perry* mạng CTD 
 Decaspermum** Thập tử 
 ANQ, 
5 gracilentum (Hance) mảnh, Trâm 6.1 a, b, c BUI 785, 741 
 CTD 
 Merr. & Perry* bụi 
 Decaspermum 
 Thập tử hoa ANQ, 
6 parviflorum (Lamk.) J. 4.3 a, b, c BUI 788, 751 
 nhỏ CTD 
 Scott.* 
 Eucalyptus** Bạch đàn úc, 
 THU, 
7 camaldulensis Khuynh diệp 7 c, d GOL 739, 786, 767 
 CTD 
 Dehnhart.* đỏ 
 Eucaluptus exserta F. Khuynh diệp THU, 
8 7 c, d GOL 789, 737, 765 
 Muell.* thô CTD 
 Eucalyptus maculata Bạch đàn THU, 
9 7 c, d GOT 787, 772 
 Hook.* lấm chấm CTD 
 31 
T. H. Khanh, P. H. Ban, T. M. Hợi / Đa dạng họ Sim (Myrtaceae Juss.) ở Vườn quốc gia Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh 
 Giá 
 Yếu Số hiệu mẫu 
 Tên Việt Nơi Dạng trị 
TT Tên khoa học tố Trần Hậu 
 Nam sống thân sử 
 địa lý Khanh 
 dụng 
 Melaleuca** THU, 
10 Tràm 3.1 c, d GON 773, 758 
 leucadendra L.* CTD 
 ANQ, 
11 Psidium** guajava L.* Ổi 7 c, d GON THU, 736, 780, 762 
 CTD 
 ANQ, 
 Rhodamnia dumetorum Sim rừng 
12 4.2 b, c BUI THU, 719, 776 
 (Poir.) Merr. & Perry lớn, Tiểu sim 
 CTD 
 ANQ, 
 Rhodomyrtus tomentosa Sim, Hồng 
13 3.1 a, b, c BUI THU, 775, 734, 760 
 (Ait.) Hassk. sim 
 CTD 
 Syzygium bullockii ANQ, 
14 Trâm bullock 4.4 b, c BUI 781, 733, 761 
 (Hance) Merry & Perry CTD 
 Syzygium 
 Trâm móc, ANQ, 
15 caryophyllatum (L.) 8 a, b GON 794, 738, 742 
 Đinh hương CTD 
 Alston* 
 ANQ, 
 Syzygium chanlos 
16 Trâm trắng 4.4 a, b GON LGO, 779, 732, 757 
 (Gagn.) Merr. & Perry* 
 CTD 
 THU, 
 Syzygium cuminii (L.) Vối rừng, ANQ, 
17 4.2 a, b GOL 774, 746 
 Skells Trâm mốc LGO, 
 CTD 
 Syzygium grande Trâm đại, LGO, 
18 4.1 a, b GOT 754 
 (Wight) Walp. Trâm dẻo CTD 
 ANQ, 
 Trâm hance, 
 Syzygium hancei Merr. THU, 
19 Trâm hoa 4.4 a, b, c GOT 724, 743 
 & Perry* LGO, 
 nhỏ, Sim cọc 
 CTD 
 Syzygium imitans Merr. LGO, 
20 Trâm sao 4.4 a GON 782, 723, 748 
 & Perry* CTD 
 THU, 
 LGO, 
 Syzygium jambos (L.) Roi, Gioi, a, b, 
21 1 GON ANQ, 777, 725, 756 
 Alston Lý, Bồ đào c, d 
 CAN, 
 CTD 
 Syzygium levinei LGO, 
22 Trâm núi 4.4 a, b GOT 722, 747 
 (Merr.) Merr. & Perry* CTD 
 32 
Trường Đại học Vinh Tạp chí khoa học, Tập 49 - Số 2A/2020, tr. 30-37 
 Giá 
 Yếu Số hiệu mẫu 
 Tên Việt Nơi Dạng trị 
TT Tên khoa học tố Trần Hậu 
 Nam sống thân sử 
 địa lý Khanh 
 dụng 
 ANQ, 
 Syzygium lineatum a, b, 
23 Trâm hoa dài 4.3 GON LGO, 728, 744 
 (DC.) Merr. & Perry* c, d 
 CTD 
 Syzygium odoratum LGO, 
24 Trâm thơm 4.2 b, c GOT 731, 745 
 (Lour.) DC. CTD 
 THU, 
 LGO, 
 Syzygium polyanthum 
25 Sắn thuyền 4.3 a, b, d GOL ANQ, 778, 768 
 (Wight) Walp. 
 CAN, 
 CTD 
 Trâm suối, 
 Syzygium ripicolum LGO, 
26 Trâm Nam 4.3 a, b GON 795, 727, 752 
 (Craib) Merr. & Perry* CTD 
 Bộ 
 THU, 
 Syzygium LGO, 
27 samarangense (Blume) Roi, Mận 4.3 a, b, d GON ANQ, 721, 753 
 Merr. & Perry* CAN, 
 CTD 
 Syzygium sphaeranthum Trâm hoa LGO, 
28 4.5 a, b, c GON 726, 755 
 (Gagnep.) Mer. & Perry tròn CTD 
 Syzygium sterrophyllum LGO, 
29 Trâm lá cứng 6.1 b, c, d BUI 730, 766 
 Merr. & Perry CTD 
 Syzygium tsoongii Trâm quả LGO, 
30 6.1 b, c GON 759 
 (Merr.) Merr. & Perry trắng CTD 
 THU, 
 Syzygium Wightianum 
31 Trâm trắng 4.2 a, b GOT LGO, 729, 763 
 Wall. ex Wight & Arn. 
 CTD 
 Trâm tích THU, 
 Syzygium zeylanicum 
32 lan, 4.2 a, b, c GOT ANQ, 771 
 (L.) DC. 
 Trâm vỏ đỏ CTD 
 Ghi chú: * Loài bổ sung cho danh lục VQG Vũ Quang; ** Chi bổ sung cho danh 
lục VQG Vũ Quang; 1. Yếu tố Thế giới; 3.1. Yếu tố Nhiệt đới Châu Á và Châu Úc; 4.1. Yếu 
tố Đông Dương - Malêzi; 4.2. Yếu tố Đông Dương, Ấn Độ hay Lục địa Châu Á nhiệt đới; 
4.3. Yếu tố Lục địa Đông Nam Á; 4.4. Yếu tố Đông Dương - Nam Trung Hoa; 4.5. Yếu tố 
Đông Dương; 6.1. Yếu tố Gần đặc hữu; 6.2. Yếu tố Đặc hữu; 7. Yếu tố Cây trồng; 8. Yếu 
tố chưa xác định; BUI: Cây bụi; GOL: Cây gỗ lớn; GOT: Cây gỗ trung bình; GON: Cây 
gỗ nhỏ; THU: Cây làm thuốc; LGO: Cây lấy gỗ; CAN: Cây làm cảnh; ANQ: Cây cho quả 
ăn được; CTD: Cây cho tinh dầu; a. Rừng nguyên sinh; b. Rừng thứ sinh; c. Trảng cây bụi 
và ven rừng; d. Ưa sáng, ven đường, ven suối. 
 33 
T. H. Khanh, P. H. Ban, T. M. Hợi / Đa dạng họ Sim (Myrtaceae Juss.) ở Vườn quốc gia Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh 
 Tính đa dạng họ Sim (Myrtaceae) ở VQG Vũ Quang được so sánh với kết quả 
nghiên cứu về họ Sim ở Việt Nam của Nguyễn Tiến Bân và cs (2003) [1]. Kết quả được 
trình bày ở Bảng 2. 
Bảng 2: So sánh số loài trong các chi được nghiên cứu ở VQG Vũ Quang với Việt Nam 
 Tỉ lệ % 
 TT Chi Vũ Quang (1) Việt Nam* (2) 
 giữa (1) và (2) 
 1 Baeckea 1 1 100,00 
 2 Cleistocalyx 3 5 20,00 
 3 Decaspermum 2 3 66,67 
 4 Eucalyptus 3 25 12,00 
 5 Melaleuca 1 2 50,00 
 6 Psidium 1 3 33,33 
 7 Rhodamnia 1 2 50,00 
 8 Rhodomyrtus 1 1 100,00 
 9 Syzygium 19 61 31,15 
 * Theo Nguyễn Tiến Bân và cs (2003). 
 Bảng 2 cho thấy thành phần loài họ Sim (Myrtaceae) ở VQG Vũ Quang khá đa 
dạng với 32 loài so với 107 loài và thứ [1], chiếm 29,91% tổng số loài và thứ hiện đã biết 
ở Việt Nam; 9 chi so với 15 chi, chiếm 60,00% tổng số chi ở Việt Nam. Sự phân bố các 
loài trong chi không đồng đều; đa dạng nhất là chi Syzygium với 19 loài, Eucalyptus và 
Cleistocalyx 3 loài, Decaspermum 2 loài, các chi còn lại mỗi chi 1 loài. Điều này cho 
thấy họ Sim ở VQG Vũ Quang có tính đa dạng cao. 
 3.2. Đa dạng về dạng thân 
 Kết quả nghiên cứu tính đa dạng về dạng thân của họ Sim ở VQG Vũ Quang cho 
thấy có 4 dạng thân chính. Chiếm số lượng lớn nhất là nhóm cây gỗ nhỏ với 12 loài 
(chiếm 37,50%), chủ yếu thuộc các chi Cleistocalyx, Melaleuca, Syzygium; tiếp đến là 
nhóm cây gỗ trung bình với 9 loài (chiếm 28,13%), chủ yếu thuộc các chi Cleistocalyx, 
Eucalyptus, Syzygium; nhóm cây bụi với 7 loài (chiếm 21,88%), thuộc các chi Baeckea, 
Decaspermum, Psidium, Rhodamnia và Rhodomyrtus; thấp nhất là nhóm cây gỗ lớn với 
4 loài (chiếm 12,50%), thuộc các chi Cleistocalyx, Eucalyptus, Syzygium. 
 3.3. Đa dạng về yếu tố địa lý 
 Trong số 32 loài của họ Sim ở VQG Vũ Quang, có 30 loài đã xác định được đặc 
điểm phân bố yếu tố địa lý, còn 2 loài chưa đủ thông tin để xác định. Yếu tố Đông 
Dương - Ấn Độ hay Lục địa Châu Á nhiệt đới có 6 loài (chiếm 18,75%); yếu tố Lục địa 
Đông Nam Á có 5 loài (chiếm 15,63%); yếu tố Đông Dương - Nam Trung Hoa có 5 loài 
(chiếm 15,63%); yếu tố cây trồng có 4 loài (chiếm 12,50%); yếu tố Nhiệt đới Châu Á và 
Châu Úc có 3 loài (chiếm 9,37%); yếu tố Gần đặc hữu 3 loài (chiếm 9,375%); Yếu tố 
chưa xác định có 2 loài (chiếm 6,25%); yếu tố Thế giới, yếu tố Đông Dương - Malêzi, 
yếu tố Đông Dương và yếu tố Đặc hữu mỗi yếu tố có 1 loài (cùng chiếm 3,13%). Như 
vậy, yếu tố Đông Dương - Ấn Độ hay Lục địa Châu Á nhiệt đới chiếm tỉ lệ cao nhất 
(18,75%); yếu tố Thế giới, yếu tố Đông Dương - Malêzi, yếu tố Đông Dương và yếu tố 
 34 
Trường Đại học Vinh Tạp chí khoa học, Tập 49 - Số 2A/2020, tr. 30-37 
Đặc hữu là những yếu tố chiếm tỉ lệ thấp nhất (mỗi yếu tố cùng chiếm 3,13%). Điều này 
cho thấy sự đa đạng về các yếu tố địa lý của họ Sim ở VQG Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. 
 3.4. Đa dạng về môi trường sống 
 Các loài thực vật họ Sim (Myrtaceae) ở VQG Vũ Quang chủ yếu sinh sống trong 
4 môi trường chính: ở rừng thứ sinh có 24 loài (chiếm (75,00%); ở trảng cây bụi, ven 
rừng có 22 loài (chiếm 68,75%); ở rừng nguyên sinh có 19 loài (chiếm 59,38%); ở ven 
đường, ưa sáng, ven suối có 13 loài (chiếm 40,63%). Số liệu trên cho thấy, họ Sim có 
môi trường sống khá đa dạng, trong đó rừng thứ sinh có nhiều loài phân bố nhất (chiếm 
75,00%) và môi trường có ít loài nhất là sinh cảnh ưa sáng ven đường, ven suối (chiếm 
40,63%). 
 3.5. Đa dạng về giá trị sử dụng 
 Giá trị sử dụng của các loài thực vật trong họ Sim (Myrtaceae) được đánh giá 
bằng phương pháp có sự tham gia (PRA) và dựa theo tài liệu về cây thuốc ở Việt Nam 
[2], [5], [11], tài liệu về cây cho tinh dầu ở Việt Nam [12], tài liệu ngoài nước [6]. Kết 
quả cho thấy, cây cho tinh dầu với 32 loài (chiếm 100%), cây ăn được 17 loài (chiếm 
53,13%), cây làm thuốc với 16 loài (chiếm 50,00%), cây cho gỗ 16 loài (chiếm 50,00%) 
và thấp nhất là nhóm cây làm cảnh với 3 loài (chiếm 9,34%). 
 Nhóm cây cho tinh dầu: Các loài trong họ Sim (Myrtaceae) thường chứa tinh 
dầu. Tuy nhiên, tùy vào từng loài, từng chi mà sự tích lũy hàm lượng tinh dầu khác nhau 
[6]. Trong số 32 loài cho tinh dầu (chiếm 100% tổng số loài được xác định), một số loài 
đã được nghiên cứu về thành phần hóa học tinh dầu như: Thập tử hoa nhỏ 
(Decaspermum parviflorum (Lamk.) J. Scott.), Tiểu sim (Rhodamnia dumetorum (Poir.) 
Merr. & Perry), Sim cọc (Syzygium hancei Merr. & Perry), Trâm hoa dài (Syzygium 
lineatum (DC.) Merr. & Perry), Trâm suối (Syzygium ripicolum (Craib) Merr. & Perry), 
Trâm vỏ đỏ (Syzygium zeylanicum (L.) DC.) 
 Nhóm cây cho quả ăn được: Có 17 loài, với một số đại diện như: Trâm vối 
(Cleistocalyx operculatus (Roxb.) Merr. & Perry), Ổi (Psidium guajava L.), Hồng sim 
(Rhodomyrtus tomentosa (Ait.) Hassk.)... Đây là những loài đang được trồng rộng rãi ở 
các vùng khác nhau trên cả nước. Đặc biệt, loài Ổi (Psidium guajava L.) hiện nay là 
cây cho quả được ưa chuộng rộng rãi, quả cho hàm lượng vitamin C rất cao, có mùi vị 
thơm ngon, có thể đưa vào trồng trên quy mô công nghiệp để xuất khẩu mang lại lợi 
nhuận cao. 
 Nhóm cây cho gỗ: Với 16 loài được khai thác gỗ để đóng đồ gia dụng, đóng tàu 
thuyền và sử dụng trong xây dựng; chủ yếu thuộc chi Syzygium với các loài điển hình 
như: Trâm sao (Syzygium imitans Merr. & Perry), Trâm núi (Syzygium levinei (Merr.) 
Merr. & Perry), Trâm hoa dài (Syzygium lineatum (DC.) Merr. & Perry), Trâm suối 
(Syzygium ripicolum (Craib) Merr. & Perry), Trân hance (Syzygium hancei Merr. & 
Perry) 
 Nhóm cây làm thuốc: Với 16 loài, thuộc 6 chi; chủ yếu được dùng làm thuốc bồi 
bổ sức khỏe, chữa các bệnh tiêu hóa, bỏng, hen suyễn, gan, cảm lạnh...; điển hình như: 
Ổi (Psidium guajava L.), Hồng sim (Rhodomyrtus tomentosa (Ait.) Hassk.), Trâm vối 
(Cleistocalyx operculatus (Roxb.) Mer. & Perry), Chổi xuể (Baeckea frutescens L.), 
Bạch đàn úc (Eucalyptus camaldulensis Dehnhart)... 
 35 
T. H. Khanh, P. H. Ban, T. M. Hợi / Đa dạng họ Sim (Myrtaceae Juss.) ở Vườn quốc gia Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh 
 Nhóm cây làm cảnh: Với 3 loài, được trồng và buôn bán rộng rãi trên thị trường: 
Sắn thuyền (Syzygium polyanthum (Wight) Walp), Roi (Syzygium jambos (L.) Alston), 
Mận (Syzygium semarangense (Blume) Merr. & Perry). 
 4. Kết luận 
 Kết quả điều tra họ Sim (Myrtaceae) ở VQG Vũ Quang đã xác định được 32 loài 
thuộc 9 chi; bổ sung 4 chi và 11 loài cho danh lục thực vật ở VQG Vũ Quang. Họ Sim ở 
VQG Vũ Quang có nhiều loài cây có giá trị sử dụng: cây cho tinh dầu với 32 loài, cây ăn 
được với 17 loài, cây làm thuốc với 16 loài, cây cho gỗ 16 loài và cây làm cảnh với 3 
loài; trong đó có nhiều dạng thân khác nhau, từ thân bụi cho đến thân gỗ lớn. Về các môi 
trường sống thì môi trường sống ở rừng nguyên sinh chiếm ưu thế hơn so với các môi 
trường sống khác. Trong các yếu tố địa lý thì yếu tố Đông Dương - Ấn Độ (hay Lục địa 
Châu Á nhiệt đới) chiếm ưu thế nhất (18,75%). 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Nguyễn Tiến Bân, Danh lục các loài thực vật Việt Nam, Tập 2, NXB Nông nghiệp, 
 2003. 
[2] Đỗ Huy Bích và cộng sự, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, NXB Khoa 
 học và Kỹ thuật, 2004. 
[3] Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Tên cây rừng Việt Nam, NXB Nông 
 nghiệp, 2000. 
[4] Chen, J. & Craven, L.A.,Myrtaceae. In: Wu, Z.Y., Raven, P.H. & Hong, D.Y. (Eds.) 
 Flora of China. Vol. 13. Science Press, Beijing and Missouri Botanical Garden 
 Press, 2007. 
[5] Võ Văn Chi, Từ điển cây thuốc Việt Nam, Tập 2, NXB Y học, 2018. 
[6] Christophe Wiart, Medicinal Plants of the Asia-Pacific: Drugs for the Future? World 
 Scientific Publishing Co. Pte. Ltd, 2006. 
[7] Đỗ Ngọc Đài, Phạm Hồng Ban, “Nghiên cứu tính đa dạng hệ thực vật góp phần bảo 
 tồn chúng ở vùng Tây Bắc, Vườn Quốc gia Vũ Quang, Hà Tĩnh”, Tạp chí Khoa học 
 và Công nghệ, 48(2A), tr. 696-701, 2010. 
[8] Đỗ Ngọc Đài, Phạm Thị Thúy Hà, “Đánh giá tính đa dạng hệ thực vật bậc cao có 
 mạch vùng đệm Vườn Quốc gia Vũ Quang - Hà Tĩnh”, Tạp chí Nông nghiệp và 
 Phát triển nông thôn, Số 5, tr. 105-108, 2008. 
[9] Phạm Hoàng Hộ, Cây cỏ Việt Nam, Quyển 2, NXB Trẻ, 2003. 
[10] Lê Thị Hương, Lý Ngọc Sâm, Đỗ Ngọc Đài, “Nghiên cứu tính đa dạng hệ thực vật 
 bậc cao có mạch ở Vườn Quốc gia Vũ Quang, Hà Tĩnh”, Tạp chí Công nghệ Sinh 
 học, 13(4A), tr. 1347-1352, 2015. 
[11] Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, NXB Y học, 2004. 
[12] Lã Đình Mỡi, Lưu Đàm Cư, Trần Minh Hợi, Trần Huy Thái, Ninh Khắc Bản, Tài 
 nguyên thực vật có tinh dầu ở Việt Nam, Tập 1, NXB Nông nghiệp, 2000. 
 36 
Trường Đại học Vinh Tạp chí khoa học, Tập 49 - Số 2A/2020, tr. 30-37 
[13] Nguyễn Nghĩa Thìn, Các phương pháp nghiên cứu thực vật, NXB Đại học Quốc 
 gia, 2007. 
[14] Thái Văn Trừng, Thảm thực vật rừng Việt Nam, NXB Khoa học Kỹ thuật, 1978. 
[15] Thái Văn Trừng, Những hệ sinh thái rừng nhiệt đới ở Việt Nam, NXB Khoa học Kỹ 
 thuật, 1999. 
[16] Vườn Quốc gia Vũ Quang (2017), Danh lục thực vật vườn Quốc gia Vũ Quang, Hà 
 Tĩnh [online], viewed 10/02/2020, from:< 
 thuc-vat-tai-vuon-quoc-gia-vu-quang-ha-tinh-1505103835.html>. 
 SUMMARY 
 DIVERSITY ON THE FAMILY MYRTACEAE 
 OF THE VU QUANG NATIONAL PARK, HA TINH PROVINCE 
 The study results on the family Myrtaceae of the Vu Quang National Park, Ha 
Tinh Province, presented 32 species belonging 9 genera, of which 4 genera and 11 
species are additionally suggested to the Vu Quang flora list. All 32 species are plants 
containing essential oils and other additional values such as edible use (17 species), 
medical use (16 species), timber (16 species) and ornamental use (3 species). Four forms 
of main stem of Myrtaceae plants are small trunk (12 species), medium trunk (9 species), 
shrubs (7 species) and small trunk (4 species). Four major habitats in Vu Quang National 
Park that Myrtaceae plants distributed are the primary forest (19 species), the secondary 
forest (24 species), the woodland edge (22 species), and roadside and/or streamside (13 
species). The Indochina-India (the tropical Asia Continent) element is the most abundant 
geography element (accounting for 18.75%), following by the Indochina- South China 
and the Continent Southeast Asia elements (15.63%), Crops (12.50%), the Asia-Australia 
tropical, the Near Endemic elements (9.37%), the Worldwide, the Indochina-Malesia, the 
Indochina and Endemic elements (3.13%) beside 6.25% of Unidentified element. 
 Keywords: Biodiversity; Myrtaceae; plants; Vu Quang National Park; Ha Tinh 
Province. 
 37