Các phương pháp trắc nghiệm thường trong tuyển dụng

Các phương pháp trắc nghiệm thường trong tuyển dụng 
Không hiếm trường hợp ứng cử viên bị đau dầu, khó ở hay không có tâm 
trạng, hoặc đang có những vấn đề riêng tư nghiêm trọng xảy ra đúng vào thời 
điểm phỏng vấn và vì thế đã để lại ấn tượng không tốt nơi người phỏng vấn. 
Hoặc ngược lại, ứng cử viên có thể tỏ ra là một người nói chuyện dễ chịu, cả 
hồ sơ cá nhân, kinh nghiệm công tác cũng có vẻ như đạt yêu cầu của công 
việc, nhưng sau khi nhận mới vỡ lẽ, anh ta làm việc kém hiệu quả, tiếp thu 
chậm và khả năng xử lý tình huống kém. Ðiều đó cho thấy, những cảm giác 
ban đầu tốt nhất nên kiểm tra lại. 
Chính vì vậy mà người ta dùng đến test, vì dù sao kết quả test cũng mang tính chất 
khách quan. Kết quả test có độ chính xác dao động từ 20% đến 70%, tuỳ thuộc vào 
từng loại test và độ chuyên nghiệp của người xử lý kết quả. Tuy nhiên, test cũng 
như con dao hai lưỡi, vì vậy để không bị quá phụ thuộc vào test và sử dụng test 
một cách hiệu quả nhất, ngoàI việc cần phải có kiến thức chuyên nghiệp về tâm lý 
để hiểu những mâu thuẫn bên trong các kết quả được đưa ra, còn nên dùng kết hợp 
nhiều loại test để loại bỏ những kết quả không đáng tin cậy. 
Tuỳ vào các vị trí công việc mà người ta sử dụng từng loại test khác nhau. Một cán 
bộ tuyển dụng nhân sự kinh nghiệm sẽ biết dựa trên tính chất từng công việc và 
những yêu cầu, tiêu chuẩn nhất định cho công việc đó mà sử dụng một hoặc vài 
test nào đó cho phù hợp. Chẳng hạn, quan trọng nhất đối với kế toán là tinh thần 
trách nhiệm, sự chú ý, khả năng xử lý lượng thông tin lớn, khả năng ghi nhớ con số 
tốt, khả năng làm việc với cường độ và năng suất cao. Nếu để ý, ta sẽ thấy trong 
các phòng kế toán chủ yếu là nhân viên nữ, vì vậy, người tuyển dụng còn phải lưu 
ý đến tính tình và cách ứng xử của người xin việc để tránh những va chạm có thể 
xảy ra trong tập thể nữ. 
Hoặc, đối với manager rất quan trọng óc tư duy chiến lược và óc phân tích, khả 
năng ứng xử linh hoạt, tính quyết đoán và dám chịu trách nhiệm về những quyết 
định của mình, khiếu làm việc với khách hàng và khả năng chỉ đạo cấp dưới. Nhà 
thiết kế của một hãng quảng cáo nhất định phải có tính sáng tạo, có những ý tưởng 
độc đáo, óc tưởng tượng phong phú, khả năng làm việc độc lập và năng suất, khả 
năng làm việc nước rút và sự linh hoạt trong phục vụ khách hàng. 
Các trắc nghiệm có thể chia làm những loại sau đây: 
* Trắc nghiêm IQ (bao gồm cả trắc nghiệm trí nhớ và khả năng chú ý) 
* Trắc nghiệm tâm lý và phân loại tính cách 
* Trắc nghiệm cách xử sự trong các tình huống 
* Trắc nghiệm trình độ chuyên môn 
Sử dụng hay không sử dụng các loại test trong quá trình tuyển dụng là quyết định 
của từng cơ quan và phụ thuộc chủ yếu vào suy nghĩ của lãnh đạo công ty, mà 
những suy nghĩ này thông thường xuất phát từ những định kiến chứ ít khi dựa trên 
thực tế. Song, nếu ứng cử viên đã từng có kinh nghiệm làm việc với các test rồi thì 
sao? Anh ta có thể đánh dấu những câu trả lời được coi là tốt trong các test về cá 
tính hay không? 
K.Toroshina, chuyên viên về tâm lý cho rằng, điều này không có ảnh hưởng gì đặc 
biệt. Những test về trí tuệ thường giống như một kỳ thi, và vì vậy nhiều người 
thường hoang mang, lúng túng, trong khi những test này đòi hỏi phải tập trung, 
ngay cả khi đã biết trước câu trả lời đúng. Thường thường, tất cả các test dạng này 
đều có giới hạn thời gian, nghĩa là cần phải thể hiện năng suất làm việc trong thời 
gian ngắn. Ngoài việc cho thấy các đặc điểm về tư duy, test còn cho phép nhận xét 
về khả năng làm việc và tốc độ xử lý thông tin. Một anh chàng đần độn chắc chắn 
sẽ không thể đạt được chỉ số thông minh cao một cách ấn tượng và có sức thuyết 
phục, cũng như anh ta khó mà nhớ được tất cả những câu trả lời đúng trong tất cả 
các test. Dù sao thì từ khía cạnh nào đó, cũng có thể đánh giá được con người: nếu 
một người đã biết trước câu trả lời, có nghĩa là anh ta đã bỏ thời gian và công sức 
để chuẩn bị, thu thập thông tin, tìm hiểu về chỉ số thông minh của mình. 
Ðối với các test về cá tính thì việc đánh dấu các câu trả lời đúng thực sự là vô 
nghĩa, bởi kết quả của các test dạng này không bao giờ có thể gọi là tốt hay xấu: 
đơn giản là mỗi con người đều rất riêng. Làm sao bạn có thể biết, típ người nào sẽ 
được lãnh đạo công ty này thích? Một người luôn đưa ra những câu trả lời mang 
tính chất khuôn mẫu, làm vừa lòng người khác thường để lại những ấn tượng 
không lấy gì làm tốt đẹp. Trong mỗi test cá tính đều có cột kiểm tra mức độ thật 
thà, cột này sẽ tóm ngay được những câu trả lời ônói dốiằ kiểu như vậy. Trong 
những trường hợp đó, rất khó đưa ra một nhận xét cụ thể và chính xác về người đó 
ngoài việc anh ta đang dấu diếm một điều gì đó. Và dĩ nhiên, khi nhìn vào kết quả 
test đó, có thể đoán trước rằng nhà tuyển dụng sẽ không có ý muốn gặp lại ứng cử 
viên này. 
* Trắc nghiêm IQ (chỉ số thông minh): 
Dạng test này giúp đánh giá mức độ phát triển trí tuệ và trình độ học vấn của người 
xin việc. Trong số đó, có thể kể ra test kiểm tra cấu trúc trí tuệ theo các đặc đIểm 
về tư duy toán học, tư duy ngôn ngữ, kháI niệm không gian, đặc đIểm trí nhớ) 
của Amthauer, nhóm test xác định chỉ số thông minh của Aizenka, test thông minh 
của Raven, test kiểm tra khả năng của học sinh cuối cấp về suy luận, so sánh sự vật 
và sựu việc, tìm thấy sự khác biệt và tương đồng NgoàI ra, còn có một nhóm test 
đặc biệt giúp xác định đặc điểm (nhận dạng) trí nhớ, dung lượng và tốc độ của trí 
nhớ và khả năng chú ý của mỗi người. 
* Trắc nghiệm năng khiếu và thiên hướng ngành nghề: 
Giúp đánh giá mức độ phù hợp của các đặc đIểm tâm lý với các loại hình công việc 
và ngành nghề (ví dụ như: test của Vorobiov đưa ra 60 loại hình công việc, test của 
Klimôv đưa ra 5 lĩnh vực hoạt động cho 5 típ người). Chẳng hạn, đối với những 
nghề như giáo viên, phiên dịch, chuyên viên về các quan hệ xã hội hoặc thậm chí 
đối với thư ký có thể sử dụng những test kiểm tra khả năng vận dụng ngôn từ (diễn 
đạt có rõ ràng mạch lạc và logic hay không, có vốn từ rộng không, có khả năng 
nắm bắt được suy nghĩ và lời nói của người khác hay không); đối với vị trí giám 
đốc kinh doanh và chuyên viên nghiên cứu thị trường thường sử dụng test trắc 
nghiệm óc phân tích (khả năng phân tích và hệ thống hoá khối lượng thông tin 
lớn); đối với nhà thiết kế hoặc hoạ sỹ lại cần chú ý đến tư duy về không gian và 
khả năng giải quyết những bài toán đòi hỏi yếu tố sáng tạo 
* Trắc nghiệm tâm lý và dạng tính cách: 
Giúp xác định những phẩm chất, đặc đIểm cá tính đặc trưng của từng người. Mỗi 
loại trắc nghiệm có thế mạnh riêng đối với việc đánh giá một số phẩm chất. Thông 
thường, các test này cung cấp một số thông tin tương đối rõ nét về những đặc điểm 
trong biểu hiện của từng người, khả năng thích nghi của anh ta 
Test tâm lý được phân ra nhiều loại. Một số test đưa ra thông tin về mức độ biểu 
hiện của từng đặc điểm tính cách (ví dụ, test Kettell), số khác dựa trên tổng thể 
những biểu hiện của tính cách mà xếp một người vào típ này hay típ khác (như test 
Mayers-Brigs). Có loại test tổng hợp, giúp ta đánh giá được con người một cách 
khái quát, và cũng có các loại test chuyên sâu vào một đức tính cụ thể nào đó 
(chẳng hạn, test kiểm tra khả năng tự chủ, cách đưa ra những quyết định, kiểm tra 
thiên hướng bạo lực). Một số test khác chuyên dùng để tìm hiểu những hạn chế 
hoặc bệnh lý trong tính cách và quá trình phát triển cá tính của người đó (ví dụ, 
MMPI). 
Ðặc biệt, có 1 số loại test rất hiệu quả trong việc xác định động lực của một ứng cử 
viên (có thật sự muốn làm việc/học tập hay không, đIều gì có thể khiến anh ta làm 
việc tích cực hơn và thúc đẩy anh ta đến những hành động cụ thể), hoặc tìm hiểu 
những định hướng giá trị của anh ta. Các test hình hoạ đôi khi cũng được dùng, 
chẳng hạn, vẽ 1 hình gì đó hoặc bình luận một bức tranh hay tấm ảnh nào đó. 
Những test này tương đối phức tạp và đòi hỏi nhiều thời gian cũng như công sức 
để xử lý chúng, nhưng bù lại, nếu biết sử dụng, chúng sẽ cho những thông tin rất 
đáng tin cậy. 
* Trắc nghiệm cách xử sự trong các mối quan hệ: 
Kết quả test này cho biết phong cách giao tiếp của một người với những người 
xung quanh, khả năng đi đến thoả hiệp trong những tình huống căng thẳng, khả 
năng tương trợ và kỹ năng giao tiếp trong các tình huống khác nhau. Các nhà 
tuyển dụng đặc biệt hay sử dụng trắc nghiệm về mức độ dễ va chạm của các ứng 
cử viên, bởi lẽ, những va chạm này làm cho mối quan hệ trong tập thể trở nên rất 
phức tạp và có khi ngốn hết toàn bộ thời gian làm việc của nhân viên, đIều mà lãnh 
đạo nào cũng không hề muốn. 
* Các loại test tìm hiểu phong cách lãnh đạo: 
Ðó là các loại test giúp tìm hiểu động cơ phấn đấu trong công việc của người lãnh 
đạo (test của Mekhrabian), test giúp đánh giá mức độ tự kiểm soát (test của 
G.Rotter), test dánh giá sự tự chủ trong các tình huống (nói chung, lúc thất bại, khi 
thành công, trong quan hệ gia đình, trong công việc, trong quan hệ bạn bè, lúc 
khoẻ mạnh và ốm đau), test đánh giá bản lĩnh và nhu cầu về thành tựu 
* Trắc nghiệm trình độ chuyên môn (hoặc trình độ vận dụng) 
Các test đánh giá trình độ hiểu biết và kỹ năng thường dùng trong các tổ chức hoặc 
trong các vòng sơ tuyển của các công ty. Trong các loại test nói trên thông dụng 
nhất phải kể đến test kiểm tra kiến thức về các nguyên tắc kế toán cơ bản (GAAP), 
test kiểm tra trình độ tiếng Anh (TOEFL, IELTS), các loại test kiểm tra kỹ năng 
máy tính 
* Cách chuẩn bị cho trắc nghiệm: 
Ðể có kết quả trắc nghiệm tốt nhất, bạn cần biết một số bí quyết nhỏ sau đây: thứ 
nhất, không nên lo lắng và căng thẳng quá. Ðiều đó chỉ làm cho kết quả test tệ hại 
hơn mà thôi. Hơn nữa, không nên quên rằng rất có thể người ta đang để ý bạn 
trong khi bạn trắc nghiệm đấy. Nhiều khi bản thân kết quả trắc nghiệm đối với nhà 
tuyển dụng không quan trọng bằng biểu hiện của bạn trong quá trình trắc nghiệm: 
nó nói lên bạn có biết cách tập trung hay không, có biết cách ước lượng thời gian 
hay không, có khả năng làm việc độc lập hay không, bạn tổ chức công việc của 
mình ra sao 
Ðôi khi người ta có thể chỉ qua cho bạn cách làm trắc nghiệm hoặc có thể đề nghị 
bạn làm quen với bản hướng dẫn trước khi trắc nghiệm. Trong những trường hợp 
đó người ta thường cho phép bạn đặt câu hỏi. Song kể cả khi người ta không đề 
cập đến chuyện đó, bạn vẫn có quyền hỏi khi có điều gì chưa hiểu hoặc muốn biết 
rõ thêm. Bạn đừng sợ bị coi là ngốc nghếch và cũng đừng cố tỏ ra khiêm tốn. Câu 
hỏi của bạn trên thực tế sẽ được hoan nghênh và còn nhấn mạnh được sự cẩn thận 
và thái độ nghiêm túc của bạn đấy. Song, điều này cũng không có nghĩa là trong 
bất cứ trường hợp nào cũng nhất định phải đặt câu hỏi để tạo ấn tượng tốt với 
người phỏng vấn. Chỉ nên đặt câu hỏi khi bạn còn chưa biết chắc là bạn đã hiểu 
đúng một điểm nào đó thôi. 
Nếu kiến thức chuyên ngành của bạn vững thì bạn không cần lo sợ bất cứ điều 
gì khi gặp phải test kiểm tra trình độ chuyên môn. 
Nếu đó là các test về trí tuệ, bạn cần phải chú ý và tập trung. Không bao giờ nên 
chúi mũi vào một câu hỏi nào đó, đặc biệt là lúc đầu. Thường thường, người ta 
khuyên rằng nên bỏ qua câu hỏi khó và chỉ quay lai nếu còn thừa thời gian. Nhất 
định phải làm theo lời khuyên này nếu bạn muốn có kết quả tốt. Hãy nhớ rằng đôi 
khi có những câu hỏi được cố tình đặt ra để đánh lạc hướng bạn, có những câu hỏi 
không có lời giải, có những câu hỏi vô nghĩa và thậm chí là sai. Số lượng câu hỏi 
có thể cố tình được cho nhiều hơn số có thể giải được trong khoảng thời gian đó. 
Trong bất kỳ trường hợp nào bạn cũng không nên hoảng sợ, mà hãy làm tất cả 
những gì khả năng của bạn cho phép, và như vậy chắc chắn bạn sẽ thành công. 
Nếu đó là các trắc nghiệm về cá tính, bạn đừng bao giờ nghĩ đến chuyện nói dối. 
Tốt hơn cả, bạn hãy trả lời tự nhiên và thành thật. Hãy nghĩ xem những phẩm chất 
nào cần cho vị trí công việc này và chúng có ở bạn hay không. Nếu bạn có đầy đủ 
những phẩm chất đó thì thật là lý tưởng. Song nếu bạn chưa có, nhưng bạn nghĩ 
rằng bạn hoàn toàn có khả năng phát triển những đức tính đó thì có thể trả lời từ 
khía cạnh mong muốn của bạn. Nhưng nếu công việc đó đòi ở bạn một điều ngược 
hẳn với tính cách của bạn, chẳng hạn như phải thường xuyên làm việc với đám 
đông, trong khi bạn là người thích cô độc và thường mất tự chủ khi có nhiều người 
thì bạn thử nghĩ xem, liệu có đáng phải dùng đến nói dối để đạt cho kỳ được công 
việc này hay không? 
Bạn có thể tìm mua tại hiệu sách những cuốn sách nói về các loại trắc nghiệm và 
ứng dụng của từng loại. Tìm hiểu sơ bộ về các loại test sẽ giúp bạn hình dung được 
những loại test bạn có thể sẽ gặp phải, và như vậy, bạn sẽ chủ động hơn khi bước 
vào trắc nghiệm.